Iridium

Suid-Afrika het in 2018 met 87% van die iridiumproduksie die wêreldmark oorheers. Zimbabwe het 8% voortgebring en Kanada en Rusland beide 3%. Dit is 'n byproduk van die mynbou van platinumgroepmetale en een van die raarste metale van die wêreld. Dit maak slegs 0,000.000.03% van die aardkors se massa uit. Die jaarlikse wêreldproduksie is ongeveer 7 ton.^[2]

Toepassings wysig

'n Toepassing wat in die jare 2020 baie belangrik geword het, is die katalise van die elektrolitiese watersplitsing. Die populêrste tegnologie vir die vervaardiging van sg. groen waterstof gebruik 'n katalisator was 65% Ir en 35% Pt bevat. Dit is 'n probleem vir die oorgang na groen tegnologie.^[2] Die koste van die eletroliseproses kan deur massaproduksie van die apparate dalk nog baie verminder word, maar iridium is nie volop genoeg vir wêreldwye massaproduksie nie.

Daar is egter baie navorsing om alternatiewe te vind, soos kobaltnitried Co₂N op kobalt Co ^[3] Hierdie materiaal is maklik duisendmaal goedkoper.

Chemiese eienskappe wysig

Iridium is baie inert. 'n Smeltkroesie van iridium kan ure lank in koningswater gekook word sonder om aangetas te word. Dit word ook niet deur gesmelte goud, koper, nikkel of yster aangetas nie. In teenstelling tot platinum wat by hoër temperature met koolsof reageer, bly iridium ook hierdeur onaangetas.^[4]

Rou iridium word gewoonlik verkry as 'n legering met osmium wat osmiridium genoem word. Dit is 'n baie hard metaal wat egter gepoeier kan word deur dit in gemelte sink op te los waarmee dit 'n legering vorm. Die sink kan by hoër temperature afgedistilleer word. Die osmiridiumpoeier wat verkry word, kan in 'n fluks van bariumnitraat geoksideer word. Dit vorm bariumosmate en iridiumoksied (IrO₂). In salpetersuur opgelos kan die osmium verwyder word omdat osmiumtetroksied vlugtig (maar ook baie toksies en blindmakend) is. Die iridiumoksied bly as poeier agter en kan in koningswater opgelos word.^[5]

Iridium kan in oplosbare iridate omgesit word deur dit met natriumperoksied Na₂O₂ saam te smelt.^[6]

Verwysings wysig

↑ J. W. Arblaster: Densities of Osmium and Iridium, in: Platinum Metals Review, 1989, 33, 1, S. 14–16; Volltext Geargiveer 7 Februarie 2012 op Wayback Machine.
↑ ^2,0 ^2,1 Ed Brooks (17 Julie 2022). "Why iridium could put a damper on the green hydrogen boom". Wood Mackenzie. Besoek op 16 Julie 2023.
↑ Fuzhan Song, Wei Li, Jiaqi Yang, Guanqun Han, Tao Yan, Xi Liu, Yi Rao, Peilin Liao, Zhi Cao, and Yujie Sun (2019). "Interfacial Sites between Cobalt Nitride and Cobalt Act as Bifunctional Catalysts for Hydrogen Electrochemistry". ACS Energy Letters. 4 (7): 1594–1601. doi:10.1021/acsenergylett.9b00738.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
↑ Crookes, William (1908). ""On the Use of Iridium Crucibles in Chemical Operations."". Proceedings of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical and Physical Character. 80 (541): 535–36. Besoek op 17 Julie 2023.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
↑ ""THE METALLURGY OF IRIDIUM."". Scientific American. 32 (12): 177–177. 1875. Besoek op 17 Julie 2023.
↑ Renner, H., Schlamp, G., Kleinwächter, I., Drost, E., Lüschow, H.M., Tews, P., Panster, P., Diehl, M., Lang, J., Kreuzer, T., Knödler, A., Starz, K.A., Dermann, K., Rothaut, J., Drieselmann, R., Peter, C., Schiele, R., Coombes, J., Hosford, M. and Lupton, D.F. (2018). Platinum Group Metals and Compounds. In Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. doi:10.1002/9783527306732.a21_075.pub2.{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)