Een vijzel gebruiken

Als je voorverpakte kruiden zat bent is het hoog tijd voor een vijzel. Met een vijzel kun je zelf malen wat je wilt: kaneel, kruidnagel, peperkorrels, komijn en nog veel meer. Als je kruiden, knoflook, noten of zaden in de vijzel fijnstampt komen de verse smaken en oliën vrij. Je zult het verschil in smaak zeker merken! Ga snel naar stap 1 om te leren hoe je een vijzel gebruikt, want je kookkunsten worden er weer net iets beter van.

Deel 1

Deel 1 van 4:

Een vijzel kiezen

Pdf downloaden

1
Kies de juiste vijzel die aansluit bij jouw behoeften. Vijzels bestaan eigenlijk uit twee onderdelen: de vijzel zelf is een klein schaaltje en de stamper is een soort staaf in een vorm die perfect is voor gebruik in de bijbehorende vijzel. Het gereedschap kan gemaakt zijn van hout, steen of keramiek, het materiaal dat jij kiest is afhankelijk van je culinaire behoeften en persoonlijke voorkeuren.
- Een vijzel van keramiek is perfect om kruiden heel fijn te malen, maar het is wel vrij breekbaar.
- Een vijzel van hout is duurzaam, maar ze zijn ook redelijk poreus en gevoelig voor vlekken. Ook kan de smaak van een kruid aanwezig blijven in de vijzel, en dat beïnvloedt de smaak van het volgende item dat je gaat vijzelen.
- Een vijzel van steen is ook zeer geschikt om kruiden heel fijn te malen, maar als de vijzel niet goed wordt onderhouden kunnen er kleine stukjes steen in de kruiden terechtkomen.
2
Kies de gewenste maat. Wil je grote hoeveelheden kruiden, zaden en noten fijnmalen, of alleen kleine beetjes? Er bestaan verschillende maten vijzel, zo groot als je handpalm, maar ook zo groot als grote schalen. Het kan handig zijn om twee verschillende formaten aan te schaffen, als je genoeg ruimte en voldoende budget hebt.
- Als je vaak een grote hoeveelheid kruiden wilt fijnmalen kun je misschien beter een kruidenmaler kopen. Een vijzel leent zich goed voor het malen van genoeg kruiden voor één bepaald gerecht.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 4:

Een basistechniek gebruiken

Pdf downloaden

1
Lees het recept. Als er iets tot een pasta of poeder gemalen moet worden is een vijzel een geschikt stuk gereedschap. Je kunt onder andere de volgende dingen goed malen of kneuzen in een vijzel: peperkorrels, kruidenzaden, verse kruiden en kruidenblaadjes, rijst, noten, andere plantenzaden, hard snoep, zeezout enzovoort. Alles wat je nodig hebt voor koken of eten dat gemalen moet worden is geschikt voor een vijzel.
- Als er iets fijngehakt, gepureerd of gemengd moet worden kun je misschien beter ander gereedschap gebruiken, voorbeeld een blender of een keukenmachine. Vaak kun je er wel achterkomen wat je het beste kunt gebruiken door het recept goed te lezen.
Meet de hoeveelheden ingrediënten af en doe ze in de vijzel. Vul de vijzel niet meer dan ⅓ met rauwe kruiden; bij een vollere vijzel is het lastig om een gelijkmatige maling te krijgen. Als je meer moet malen kun je het beter in meerdere keren doen.
3
Gebruik de stamper om de ingrediënten de vereiste consistentie te geven. Hou de vijzel in de ene hand, doe de stamper in de andere hand en maak draaibewegingen met de stamper tegen de ingrediënten zodat ze gemalen worden tegen de onderkant en zijkanten. Maal, stamp of kneus de kruiden gelijkmatig, meng met de stamper en blijf malen tot je de gewenste consistentie hebt verkregen. Blijf doorgaan tot de ingrediënten zo fijn of grof zijn als je wilt.
- Lees de volgende sectie voor meer informatie over specifieke technieken op het gebied van malen, kneuzen of stampen van je ingrediënten. Elke techniek resulteert in een andere consistentie, en dat kan de smaak en het eindresultaat van je gerecht bepalen.
Je kunt de versgemalen kruiden in een glazen pot met deksel doen, of je kunt kunt het meteen gebruiken in het gerecht dat je aan het bereiden bent.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 4:

Andere malingen uitproberen

Pdf downloaden

1
Gebruik je vijzel om te malen. Dit is de ideale techniek voor de meeste kruiden die je gebruikt in gerechten, sauzen en dergelijke. Je kunt het grof, middelmatig, of fijn malen.
- Doe de ingrediënten in de vijzel en hou de vijzel met één hand op zijn plek.
- Maak een vuist om de stamper en hou stevig, maar comfortabel vast.
- Druk het ronde uiteinde van de stamper tegen de ingrediënten aan en rol het tegen de vijzel met enige druk.
- Maal totdat je de gewenste consistentie hebt bereikt.
2
Stamp grotere kruiden en zaden. Als het ingrediënt weerstand biedt, of als het groot is kun je het stevig maar gecontroleerd stampen. Hierdoor kneus je de kruiden en daarna kun je overgaan op andere technieken om de kruiden fijner te malen.
- Maal eerst. Hierdoor maal je meteen de ingrediënten die wel makkelijk fijner worden, dat vergemakkelijkt het stampen.
- Stamp de ingrediënten. Gebruik enige kracht om het dikke uiteinde van de stamper neer te laten komen op de ingrediënten in de vijzel. Doe dat met korte, snelle bewegingen om het proces te versnellen en je krachten te sparen.
- Om spillage te voorkomen kun je je andere hand (of een kleine doek) over de bovenkant aan de andere kant van de vijzel houden zodat omhoog springende kruiden worden opgevangen en in de vijzel blijven.
- Maal nogmaals indien nodig. Als de meeste ingrediënten gemalen zijn kun je eventueel nog wat werk verrichten om het stampen af te maken.
3
Kneus de kruiden. Als in het recept staat dat de kruiden gekneusd moeten worden, in plaats van gemalen, dan moet je ze dus niet helemaal fijn malen. Ze moeten juist intact blijven. Dit is ook een geschikte techniek voor het vijzelen van knoflook.
- Doe de ingrediënten in de vijzel.
- Rol de stamper door de ingrediënten zodat ze openbarsten en kneuzen.
- Blijf doorgaan totdat alle ingrediënten gekneusd zijn, en stop voordat het gemalen is.
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 4:

Een vijzel schoonmaken

Pdf downloaden

1
Maak je vijzel na elk gebruik schoon. De schoonmaakmethode hangt af van het materiaal van de vijzel. Lees de instructies die bij de vijzel zaten toen je deze kocht om zeker te weten dat je de vijzel op de juiste manier schoonmaakt. Hier volgen wat algemene aanbevelingen:
- Een vijzel die geschikt is voor de vaatwasser kun je gewoon in de vaatwasser doen op de normale temperatuur.
- Als het materiaal niet geschikt is voor de vaatwasser (zoals een houten set) kun je het schoonmaken met warm water. Laat het goed drogen voordat je het opbergt.
- Als je droge kruiden hebt gemalen kan al genoeg zijn om de vijzel uit te vegen met een schone doek of stuk keukenpapier.
Vijzels kunnen enigszins poreus zijn, zeep of afwasmiddel kan daardoor een vies smakend residu achterlaten. De volgende keer dat je iets maalt kun je dat proeven.^[1]XBron Maak het gewoon schoon met warm water en laat het goed opdrogen.
Soms is het lastig om geuren en vlekken van bepaalde kruiden uit de vijzel te krijgen. Doe dan wat droge, ongekookte rijst in de vijzel en maal het fijn met de stamper. De rijst neemt als het goed is de kleur en de geur van de kruiden aan die je als laatste hebt gemalen. Gooi de rijst weg en herhaal het proces totdat de rijst wit blijft en geen geur meer heeft na het malen.
Advertentie

Tips

Wat kun je doen met je vijzel? Probeer eens om verse kruiden tot een pasta te vermalen (lekker voor kruidenboter), of maal peperkorrels fijn, of kneus knoflook om knoflookbrood te maken, gebruik je vijzel om hummus te maken, of amandelpasta om zelf bloem te maken.
Je kunt een vijzel ook gebruiken voor andere dingen: je kunt aspirine vermalen tot een poeder, of je kunt natuurlijke verfpigmenten fijner malen, of je kunt kattenbrokjes kleiner maken.
Sommige kruiden kunnen een dunne filmachtige laag achterlaten op de vijzel die er moeilijk af te krijgen is. Als het niet lukt om het te verwijderen met een mespunt kun je het laten weken in warm water en wat alcohol. Als het droog genoeg is kun je ook wat fijn schuurpapier gebruiken om de plaklaag te verwijderen, totdat het te dun is om te plakken.

Advertentie

Waarschuwingen

Als je een vijzel eenmaal hebt gebruikt voor een giftige of schadelijke stof mag je het daarna nooit meer gebruiken voor voedsel. Bewaar de vijzel zelfs niet in de buurt van de keuken. Bewaar het in plaats daarvan bij de andere spullen van de hobby in kwestie en schrijf op de vijzel waar het voor gebruikt wordt.
Als je zelf een vijzel maakt moet je de binnenkant niet polijsten of glazuren.
Een waarschuwing voor stampen: vijzels van hout, keramiek of steen kunnen makkelijk beschadigen als je stampt terwijl ze leeg zijn of als je te hard stampt. Metalen vijzels kunnen makkelijk deuken als je ze gebruikt voor iets anders dan zachte kruiden.
Niet alle medicijnen mogen vermalen worden voor gebruik. Vraag het eerst na bij je apotheek of huisarts.

Advertentie