วิธีการ ดูแลเหงือกหลังถอนฟัน

ดาวน์โหลดบทความ

ดาวน์โหลดบทความ

ภายในบทความนี้:

ดูแลเหงือกหลังถอนฟัน

อาการระหว่างเหงือกฟื้นตัว

เตรียมตัวก่อนถอนฟัน

บทความที่เกี่ยวข้อง

ข้ออ้างอิง

หลังถอนฟัน กระดูกเบ้าฟันและเหงือกจะเป็นแผล ถ้าไม่ดูแลดีๆ นอกจากเจ็บปวดแสนสาหัสแล้วยังอักเสบติดเชื้อได้ด้วย บทความวิกิฮาวนี้จะแนะนำวิธีการเตรียมตัวก่อนถอนฟัน และดูแลเหงือกหลังถอนฟันให้คุณเอง รับรองฟื้นตัวเร็ว ไม่มีอาการแทรกซ้อน

ขั้นตอน

ส่วน 1

ส่วน 1 ของ 3:

ดูแลเหงือกหลังถอนฟัน

ดาวน์โหลดบทความ

1. 
   1
   กัดผ้าก๊อซให้แน่น. พอถอนฟันเสร็จแล้ว คุณหมอจะเอาผ้าก๊อซมากดที่แผลเพื่อห้ามเลือด ก็ต้องกัดไว้ให้แน่น เพื่อเพิ่มแรงกดห้ามเลือดบริเวณนั้น แต่ถ้าเลือดไหลเยอะ ไม่ยอมหยุด ก็ต้องลองขยับผ้าก๊อซให้ตรงแผลมากขึ้น

   • อย่าเพิ่งพูด เพราะจะทำให้ผ้าก๊อซเลื่อนหลุด เลือดอาจจะไหลเพิ่ม ไม่ยอมแข็งตัวปิดแผลสักที
   • ถ้าผ้าก๊อซชุ่มเกินไป ให้เปลี่ยนแผ่นใหม่ แต่ก็อย่าเปลี่ยนผ้าก๊อซถี่เกินไป และอย่าบ้วนน้ำลายบ่อยๆ เพราะจะทำให้เลือดที่แข็งตัวปิดแผลแล้วหลุดออกมาจนเลือดไหลอีก
   • อย่าเอาลิ้นดุนหรือเอานิ้วไปแตะบริเวณแผลถอนฟัน นอกจากนี้พยายามอย่าสั่งน้ำมูกเลยหรือสั่งแรงๆ รวมถึงไอและจาม เพราะแรงดันจะทำให้แผลเลือดออกอีก อีกเรื่องคืออย่าเอามือไปอังหรือจับแก้มแถวบริเวณที่มีแผลถอนฟัน เพราะจะทำให้แผลอุ่นหรือร้อน
   • ผ่านไป 30 - 45 นาทีให้เอาผ้าก๊อซออก แล้วส่องกระจกว่าแผลยังมีเลือดไหลไหม
2. 
   2
   กินยาแก้ปวด. ต้องเป็นยาที่คุณหมอจ่ายให้หรือแนะนำเท่านั้น แต่ถ้าคุณหมอไม่ได้จ่ายยามา ก็ซื้อยาแก้ปวดกินเองได้ ถ้าคุณหมอจ่ายยาปฏิชีวนะให้ ก็ต้องกินให้หมดตามที่คุณหมอสั่ง

   • ให้รีบกินยาแก้ปวดเม็ดแรกก่อนที่ยาชาจะหมดฤทธิ์ และควรกินยาแก้ปวดและยาปฏิชีวนะให้ครบตามที่คุณหมอสั่ง
3. 
   3
   ประคบเย็น. ประคบเย็นที่แก้ม แถวๆ แผลถอนฟัน ช่วยห้ามเลือดและลดบวมโดยทำให้หลอดเลือดหดตัว ประคบเย็น 10 - 20 นาที แล้วพักหน้า 30 นาที ไม่ว่าจะใช้เจลแพ็คหรือถุงน้ำแข็ง ก็ให้เอาผ้าห่อไว้ก่อน อย่าประคบเย็นที่ผิวโดยตรง พยายามประคบเรื่อยๆ ช่วง 24 - 48 ชั่วโมงแรกหลังถอนฟัน หลังจาก 48 ชั่วโมง อาการบวมจะดีขึ้น ประคบเย็นไปก็ไม่ได้ช่วยบรรเทาอาการแล้ว

   • จะเอาน้ำแข็งบดหรือก้อนน้ำแข็งใส่ในถุงซิปล็อคแล้วรูดปิดก็ได้ ถ้าไม่มีเจลแพ็ค
   • อย่าให้มือไปอังที่แก้มข้างที่ถอนฟัน เพราะจะทำให้แผลร้อนหรืออุ่นแทน
4. 
   4
   ใช้ถุงชา. ชามีกรดแทนนิก (tannic acid) ช่วยให้เลือดแข็งตัวโดยทำให้หลอดเลือดหดตัว ถ้าใช้ถุงชาจะช่วยห้ามเลือดได้ ถ้าถอนฟันไปได้ 1 ชั่วโมงแล้วเห็นเลือดซึมออกมา ให้ลองกดถุงชาชื้นๆ ที่แผล แล้วกัดให้แน่นประมาณ 20 - 30 นาที ดื่มชาเย็นๆ ก็ช่วยได้ แต่ถ้ากัดถุงชาโดยตรงจะเห็นผลกว่า
5. 
   5
   กลั้วปากด้วยน้ำเกลือ. ถอนฟันแล้วรอจนวันรุ่งขึ้น ค่อยกลั้วหรือบ้วนปาก ให้ผสมน้ำเกลือบ้วนปากโดยใช้เกลือ 1 ช้อนชากับน้ำ 8 ออนซ์ (1 ถ้วยตวง) ให้กลั้วและบ้วนเบาๆ อย่าให้เกิดแรงดัน เช่น ขยับลิ้นไปมาซ้ายขวาหลายๆ ครั้ง แล้วบ้วนน้ำเบาๆ ไม่ให้แผลเลือดออกซ้ำ

   • ให้กลั้วและบ้วนปากด้วยน้ำเกลือแบบนี้วันละ 4 - 5 ครั้ง ติดต่อกันหลายๆ วันหลังถอนฟัน โดยเฉพาะหลังอาหารและก่อนนอน
6. 
   6
   พักผ่อนเยอะๆ. ถ้าพักผ่อนนอนหลับเยอะๆ ความดันเลือดจะคงที่ ทำให้เลือดแข็งตัวปิดปากแผล เหงือกฟื้นตัวอย่างที่ควรจะเป็น เพราะงั้นอย่าเพิ่งทำอะไรที่ต้องออกแรง พูดง่ายๆ คืออยู่เฉยๆ สัก 24 ชั่วโมงหลังถอนฟัน พยายามกึ่งนั่งกึ่งนอนให้หัวตั้งบ่าไว้ เลือดและ/หรือน้ำลายจะได้ไม่ไหลลงคอเยอะตอนนอนจนสำลัก

   • พยายามกึ่งนั่งกึ่งนอนหนุนหมอน 2 ใบ และอย่านอนตะแคงฝั่งที่ถอนฟัน บริเวณนั้นจะได้ไม่ร้อนจนเลือดคั่ง
   • อย่าค้อมตัว ก้มหน้า หรือยกของหนัก
   • นั่งตัวตรงเสมอ
7. 
   7
   แปรงฟัน. พอผ่านไป 24 ชั่วโมง ให้แปรงฟันและลิ้นเบาๆ แต่ห้ามแปรงฟันโดนแผลหรือบริเวณใกล้เคียง ให้ใช้วิธีบ้วนปากเบาๆ ด้วยน้ำเกลือแทนตามขั้นตอนด้านบน แผลจะได้ไม่ฉีก ทำแบบนี้ไป 3 - 4 วัน

   • ระหว่างนี้ยังใช้ไหมขัดฟันและน้ำยาบ้วนปากได้ตามปกติ แค่อย่าไปขัดฟันแถวแผล และใช้น้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อตามที่คุณหมอสั่ง จะได้ฆ่าแบคทีเรีย ป้องกันการติดเชื้อ
8. 
   8
   ใช้เจล Chlorhexidine. ใช้ทารอบแผลได้เลยตั้งแต่วันรุ่งขึ้นหลังถอนฟัน แผลจะได้หายเร็วขึ้น แถมช่วยป้องกันแบคทีเรียไม่ให้สะสมแถวแผล เจลนี้ใช้ลดปวดได้ด้วย

   • อย่าทาเจลลงไปในเบ้าฟันโดยตรง แค่ทารอบๆ แผลก็พอ
9. 
   9
   หลังผ่านไป 24 - 48 ชั่วโมง ให้ประคบร้อน. เพื่อเพิ่มการไหลเวียนของเลือด แผลจะได้หายเร็วขึ้น ลดปวดลดบวม หลังถอนฟันไปได้ 36 ชั่วโมง ให้ใช้ผ้าชุบน้ำร้อนบิดหมาด ประคบหน้าข้างที่ถอนฟัน 20 นาที แล้วพัก 20 นาที สลับกันไปแบบนี้
10. 
    10
    ระวังอาหารการกิน. ให้รอจนยาชาหมดฤทธิ์แน่ๆ ก่อน แล้วค่อยกินอาหาร โดยเริ่มจากอะไรนิ่มๆ ก่อน และเคี้ยวข้างที่ไม่ได้ถอนฟัน ถ้ากินอะไรนิ่มๆ เย็นๆ ได้จะดีที่สุด เช่น ไอศครีม เพราะช่วยบรรเทาอาการปวด และอย่างน้อยก็มีอะไรตกถึงท้องบ้าง อย่าเพิ่งรีบกินอะไรแข็งๆ ที่ต้องเคี้ยว หรืออะไรร้อนๆ ที่สำคัญคืออย่าใช้หลอด เพราะเวลาดูด เลือดที่แข็งตัวปิดปากแผลจะหลุดจนเลือดไหลอีก

    • กินอาหารครบทุกมื้อตามปกติ
    • กินอาหารอุณหภูมิห้องหรือเย็นหน่อย อย่ากินอะไรอุ่นๆ ร้อนๆ
    • กินอะไรนิ่มๆ เย็นๆ เช่น ไอศครีม สมูธตี้ พุดดิ้ง เยลลี่ โยเกิร์ต หรือซุป เป็นอะไรที่ควรกินหลังถอนฟัน เพราะช่วยคลายปวด สบายปากขึ้น แต่อย่าให้อาหารนั้นแข็งหรือเย็นเจี๊ยบ และอย่าเคี้ยวแถวแผล พวกอาหารเหนียวๆ หรือแข็งหน่อย เช่น ซีเรียล ถั่ว ข้าวโพดคั่ว พวกนี้กินยากแถมเจ็บแผล ดีไม่ดีแผลจะฉีกจนเลือดออกซ้ำ ให้เริ่มจากอาหารเหลวๆ ก่อน แล้วเปลี่ยนเป็นอาหารกึ่งเหลวกึ่งแข็ง สุดท้ายค่อยกินอาหารตามปกติหลังผ่านไปได้ 2 - 3 วัน
    • อย่าใช้หลอดดูดน้ำ เพราะจะเกิดแรงดูดในปาก ทำให้แผลเลือดออกได้ ให้จิบๆ หรือใช้ช้อนตักแทนจะช่วยได้
    • อย่ากินอาหารเผ็ดๆ เหนียวๆ เครื่องดื่มร้อน คาเฟอีน แอลกอฮอล์ และน้ำอัดลม
    • งดสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์อย่างน้อย 24 ชั่วโมงหลังถอนฟัน
    โฆษณา

ส่วน 2

ส่วน 2 ของ 3:

อาการระหว่างเหงือกฟื้นตัว

ดาวน์โหลดบทความ

1. 
   1
   ส่วนใหญ่จะบวม. เหงือกและปากของคุณจะบวมเพราะบอบช้ำตอนถอนฟัน ที่สำคัญคือปวดไปหมดอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งถือเป็นอาการปกติ และจะดีขึ้นเองหลังผ่านไป 2 - 3 วัน ระหว่างนั้นให้ประคบเย็นแก้มข้างที่ถอนฟันไปเรื่อยๆ เพื่อบรรเทาปวด ลดบวม และป้องกันการอักเสบ
2. 
   2
   เลือดไหล. ถอนฟันแล้วเลือดจะไหลเยอะจากหลอดเลือดเล็กๆ ในเหงือกและกระดูก แต่ไม่ควรไหลเยอะผิดปกติหรือไหลตลอดเวลาไม่ยอมหยุด จนบางเคสคุณหมอก็ต้องเย็บแผลช่วย แบบนี้คุณหมอจะใส่สารห้ามเลือดหรือ post-surgical pack ไว้ระหว่างฟัน ไม่ใช่ที่แผลโดยตรง ถ้าจะขยับตำแหน่งของ pack นี้ก็ต้องปรึกษาคุณหมอ
3. 
   3
   ปล่อยให้เลือดแข็งตัวปิดปากแผลไป. จะเกิดลิ่มเลือดหรือเลือดแข็งตัวปิดปากแผลภายใน 1 - 2 วัน สำคัญมากว่าอย่าไปคุ้ยแคะแกะเกาหรือทำให้ก้อนเลือดนี้หลุดออก เพราะจำเป็นต่อการฟื้นตัวของเหงือก ถ้าไปยุ่ง เลือดจะไหลซ้ำ หายช้ากว่าเดิม ดีไม่ดีจะปวดหรือติดเชื้อได้
4. 
   4
   เกิดชั้นเนื้อเยื่อบุผิว. ในช่วง 10 วันหลังถอนฟัน เซลล์เหงือกจะเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็วจนเกิดเป็นชั้นเนื้อเยื่อบุผิว (epithelium) ที่เติมเต็มช่องว่างอันเกิดจากการถอนฟัน เพราะงั้นห้ามไปรบกวนกระบวนการนี้เด็ดขาด เพราะจำเป็นต่อการฟื้นตัวของเหงือก
5. 
   5
   เกิดการสร้างกระดูก. พอเกิดชั้นเนื้อเยื่อบุผิวแล้ว เซลล์สร้างกระดูกในไขกระดูกก็จะเริ่มทำงาน ปกติกระบวนการที่ว่าจะเริ่มจากผนังเบ้าฟัน ต่อไปเรื่อยๆ จนถึงตรงกลาง หลุมที่เกิดจากการถอนฟันก็จะปิดสนิทในที่สุด กว่าจะสร้างกระดูก (bone deposition) จนปิดเบ้าฟันสนิทก็ใช้เวลานานเป็นปี แต่ระหว่างนั้นเหงือกจะสร้างชั้นเนื้อเยื่อปิดภายใน 2 อาทิตย์ ไม่ต้องกลัวจะมีอะไรผิดปกติ เพราะมองด้วยตาเปล่าจะไม่หลงเหลือแผลอีก
   โฆษณา

ส่วน 3

ส่วน 3 ของ 3:

เตรียมตัวก่อนถอนฟัน

ดาวน์โหลดบทความ

1. 
   1
   แจ้งคุณหมอเรื่องโรคประจำตัว. ถ้ามีโรคประจำตัวหรือใช้ยาอะไรอยู่ ต้องแจ้งให้คุณหมอทราบก่อนถอนฟัน เพราะอาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนระหว่างหรือหลังถอนฟัน อันตรายมาก

   • คนที่เป็นเบาหวาน ถ้าถอนฟันแล้วจะหายช้ากว่าคนอื่น เพราะเลือดหยุดยากกว่า ต้องรักษาระดับน้ำตาลให้คงที่ก่อน ถึงจะแน่ใจได้ว่าแผลจะหายเร็วหรือตามปกติหลังถอนฟัน อย่าลืมแจ้งคุณหมอเรื่องอาการเบาหวานและผลตรวจระดับน้ำตาลในเลือดล่าสุดด้วย คุณหมอจะเป็นคนตัดสินใจเอง ว่าปลอดภัยพอที่จะถอนฟันหรือเปล่า
   • คนที่ความดันสูง ต้องระวังเรื่องยาความดันบางตัวทำให้เหงือกเลือดไหลไม่หยุด ต้องปรึกษาคุณหมอเรื่องหยุดยาก่อนถอนฟัน ไม่งั้นจะเป็นอันตรายได้ ควรแจ้งคุณหมอเรื่องยาความดันที่กินอยู่ หรือกินไปเมื่อไม่นานมานี้
   • คนที่กินยาต้านการแข็งตัวของเลือด (anticoagulants) หรือยาเจือจางเลือด (blood-thinning drugs) เช่น warfarin หรือ heparin ก็ต้องแจ้งคุณหมอก่อนถอนฟัน เพราะจะทำให้เลือดแข็งตัวยาก ปากแผลไม่ยอมปิด
   • คนที่กินยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจนอยู่ จะมีปัญหาเรื่องการแข็งตัวของเลือดได้ ต้องปรึกษาคุณหมอก่อนถอนฟันเช่นกัน
   • ยาที่ต้องกินติดต่อกันนานๆ อาจทำให้ปากแห้ง น้ำลายน้อย เลยติดเชื้อได้ง่ายหลังถอนฟัน แบบนี้ก็ต้องปรึกษาหมอฟันก่อนเช่นกัน แต่ห้ามปรับเปลี่ยนโดสยาหรือตัวยาโดยไม่ปรึกษาคุณหมอประจำตัวเด็ดขาด
2. 
   2
   สูบบุหรี่มีผลแน่นอน. บุหรี่นี่แหละตัวการสำคัญของโรคเหงือก แถมลักษณะการสูบหรือ "ดูด" บุหรี่ ยังทำให้เลือดที่อุตส่าห์แข็งตัวปิดปากแผลแล้วหลุดออกมาจนเลือดไหลซ้ำอีก ทำให้เหงือกฟื้นตัวลำบาก นอกจากนี้ตัวยาสูบ (tobacco) ยังทำให้แผลระคายเคือง หายช้าขึ้น

   • ถ้าปกติเป็นสิงห์อมควัน ควรตัดใจเลิกบุหรี่ก่อนถอนฟัน
   • ถ้ารู้ตัวว่าตัดใจเลิกบุหรี่ไม่ได้ ก็ต้องอดใจไม่สูบอย่างน้อย 48 ชั่วโมงหลังถอนฟัน ส่วนใครใช้ยาสูบแบบเคี้ยวหรือ "จุ่ม (dip)" แล้วดูด ก็ต้องงดไปก่อน 7 วันเต็มๆ
3. 
   3
   ปรึกษาคุณหมอประจำตัว. ปรึกษาคุณหมอประจำตัวก่อนว่าจะถอนฟัน เผื่อมีข้อควรระวัง ทั้งจากโรคประจำตัวและยาที่ใช้ คุณหมอจะได้แนะนำวิธีปฏิบัติตัวถูก
   โฆษณา

คำเตือน

• ถ้ารู้สึกปวดผิดปกติหลังถอนฟันไปได้ 1 อาทิตย์ ต้องกลับไปหาหมอฟัน
• งดดื่มกาแฟอย่างน้อย 6 ชั่วโมงก่อนถอนฟัน เพราะจะไปลดประสิทธิภาพของยาชาหรือยาสลบ
• ถ้าผ่านไป 2 วันแล้วปวดมากขึ้น ให้รีบไปหาหมอฟัน เพราะเป็นไปได้ว่าเบ้าฟันแห้งเกินไป
• เลือดออกจางๆ หรือน้ำลายมีเลือดปนถือว่าปกติในช่วง 12 - 24 ชั่วโมงแรก แต่ถ้าเลือดข้นๆ ไหลไม่ยอมหยุด ทั้งๆ ที่ถอนฟันไปได้ 3 - 4 ชั่วโมงแล้ว ก็ต้องรีบกลับไปหาหมอฟัน
• ถ้าหลังถอนฟัน รู้สึกว่ามีเศษกระดูกแหลมๆ ทิ่มออกมา หรือที่เรียกว่า bone sequestra (เนื้อกระดูกที่ตายและหลุดเป็นชิ้น) ต้องรีบแจ้งหมอฟัน ปกติกระดูกจะค่อยๆ สร้างกลับมา แต่ถ้ามีเศษกระดูกที่ตายแล้วกระจายเป็นชิ้นๆ จะทำให้เจ็บปวดได้ ต้องเอาออก คุณหมอจะบอกเองว่าต้องทำยังไง

โฆษณา