Je verontschuldigen

Een verontschuldiging is een uiting van berouw over iets wat je verkeerd hebt gedaan, en het dient ertoe om de relatie te herstellen na die fout. Als de persoon die gekwetst is de relatie ook wil herstellen, zal hij de ander vergeven.^{[1]XBronBachman, G. F., & Guerrero, L. K. (2006). Forgiveness, apology, and communicative responses to hurtful events. Communication Reports, 19(1), 45-56.} Bij een goede verontschuldiging worden drie dingen betuigd: spijt, verantwoordelijkheid en beterschap.^[2]XBron Je verontschuldigen voor een fout kan moeilijk lijken, maar het kan helpen om de relaties met anderen te herstellen en verbeteren.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Je verontschuldiging voorbereiden

Pdf downloaden

1
Geef het idee om gelijk te willen hebben op. Als je ruzie blijft maken over de details van een ervaring waarbij meer dan een persoon betrokken is, is meestal frustrerend, omdat een ervaring zeer subjectief is. Hoe we situaties ervaren en interpreteren is voor iedereen anders, en twee mensen kunnen dezelfde situatie heel anders beleven. Een verontschuldiging moet de echtheid van de gevoelens van de ander erkennen, of jij nu denkt dat de ander "gelijk" heeft of niet. ^[3]XBron
- Stel je voor dat je naar de film gaat zonder je partner. Je partner voelde zich buitengesloten en gekwetst. In plaats van ruzie te maken over of hij/zij gelijk heeft om zich zo te voelen, kun je beter erkennen dat hij/zij zich gekwetst voelde als je je verontschuldigingen aanbiedt.
2
Gebruik "ik-boodschappen". Een van de meest gemaakte fouten bij het verontschuldigen is het gebruik van "jij" in plaats van "ik". Als je je verontschuldigt moet je de verantwoordelijkheid nemen voor je daden. Schuif de verantwoordelijkheid niet af op de ander. Richt je op wat jij verkeerd hebt gedaan, en zorg dat het niet klinkt alsof je de ander de schuld daarvan geeft. ^[4]XBron
- Een heel algemene, maar ineffectieve manier om je te verontschuldigen is door bijvoorbeeld te zeggen: "Het spijt me dat je je gekwetst voelt", of "Het spijt met dat je zo overstuur raakte". Een verontschuldiging moet geen spijt zijn van de gevoelens van de ander. Het moet laten zien dat jij je verantwoordelijk voelt. Dit soort boodschappen doen dat niet -- die schuiven de verantwoordelijkheid af op de persoon die gekwetst is. ^[5]XBron^[6]XBron
- Hou het liever bij: "Het spijt me dat ik je gekwetst heb" of "Het spijt me dat je door mij zo overstuur raakte". Laat zien dat je verantwoordelijk bent voor de pijn die je iemand hebt aangedaan en doe niet alsof je de ander daarvan de schuld geeft.
3
Probeer je daden niet goed te praten. Het is een natuurlijke reactie om je daden te rechtvaardigen als je het aan de ander probeert uit te leggen. Maar door excuses te geven krijgt de verontschuldiging minder waarde, omdat de ander deze dan als onoprecht kan beschouwen.^{[7]XBronGreene, J. O., & Burleson, B. R. (Eds.). (2003). Handbook of communication and social interaction skills. Psychology Press.}
- Rechtvaardiging kan inhouden dat je beweert dat de ander je niet goed heeft begrepen. Het kan ook betekenen dat je ontkent dat je iemand hebt pijn gedaan, zoals: "Zo erg was het niet", of een zielig verhaal als: "Ik ben vroeger gepest, dus ik kan er niets aan doen".
4
Wees voorzichtig met excuses. Een verontschuldiging kan uitdrukken dat je de ander niet expres of moedwillig hebt gekwetst. Dit kan de ander duidelijk maken dat je om hem/haar geeft en geen kwaad wilde doen. Wees echter voorzichtig dat het geven van redenen voor je gedrag niet ontaardt in een rechtvaardiging. ^{[8]XBetrouwbare bronGreater Good MagazineGa naar de bron}
- Voorbeelden van excuses zijn bijvoorbeeld het ontkennen van je bedoeling, zoals "Ik wilde je niet kwetsen" of "Het ging per ongeluk". Excuses kunnen ook een ontkenning van je vrije wil zijn, zoals "Ik was dronken en wist niet wat ik zei". Wees voorzichtig met dit soort boodschappen en zorg dat je altijd eerst de gevoelens van de ander erkent, voordat je met redenen voor je gedrag komt. ^{[9]XBronGreene, J. O., & Burleson, B. R. (Eds.). (2003). Handbook of communication and social interaction skills. Psychology Press.}
- De ander zal je eerder vergeven als je je excuses aanbiedt, dan wanneer je je gedrag probeert te rechtvaardigen. Hij/zij zal je zelfs nog eerder vergeven als je je verontschuldigingen aanbiedt, verantwoordelijkheid neemt, erkent dat je hem/haar pijn hebt aangedaan, weet hoe je je wel had moeten gedragen en verzekert dat je je het voortaan beter zult doen.^{[10]XBronGreene, J. O., & Burleson, B. R. (Eds.). (2003). Handbook of communication and social interaction skills. Psychology Press.}
5
Vermijd "maar…". Een verontschuldiging waar het woord "maar" in voorkomt, wordt zelden als echte verontschuldiging opgevat.^[11]XBron Dat komt omdat "maar" wordt gezien als een soort verbale gum. Het verlegt het accent van waar de verontschuldiging om zou moeten gaan -- je verantwoordelijkheid nemen en spijt betuigen -- naar het rechtvaardigen van je eigen gedrag. Als mensen het woord "maar" horen, stoppen ze meestal met luisteren. Vanaf dat punt horen ze alleen nog maar "maar dit was eigenlijk je eigen schuld". ^[12]XBron
- Zeg bijvoorbeeld niet: "Sorry, maar ik was gewoon moe". Dit benadrukt de rechtvaardiging voor de belediging, en niet zo zeer dat je spijt hebt dat je de ander pijn hebt gedaan.
- Zeg dan liever: "Sorry dat ik kattig tegen je deed. Ik weet dat ik je daarmee gekwetst heb. Ik was moe en ik heb dingen gezegd waar ik spijt van heb".
6
Hou rekening met de behoeften en persoonlijkheid van de ander. Onderzoek suggereert dat hoe iemand zichzelf ziet - of zichzelf in relatie tot jou en anderen - invloed heeft op wat voor soort verontschuldiging het beste werkt. ^{[13]XBetrouwbare bronGreater Good MagazineGa naar de bron}
- Sommige mensen zijn bijvoorbeeld zeer onafhankelijk en hechten veel waarde aan rechten en aanspraak. Deze mensen zullen eerder een verontschuldiging accepteren die een specifieke remedie tegen de pijn biedt.
- Mensen die veel waarde hechten aan hechte relaties met anderen, zullen eerder een verontschuldiging accepteren die empathie en spijt uitdrukt.
- Sommige mensen vinden sociale regels en normen heel belangrijk en zien zichzelf als deel van een grotere sociale groep. Dit soort mensen zullen gevoeliger zijn voor verontschuldigingen waarin erkend wordt dat bepaalde waarden of regels zijn geschonden.
- Als je de ander niet zo goed kent, richt je dan op een beetje van alles. Deze verontschuldigingen erkennen wat het belangrijkst is voor de persoon aan wie je ze aanbiedt.
7
Schrijf je verontschuldigingen op, als je wilt. Als je het moeilijk vindt om de woorden voor een verontschuldiging te vinden, schrijf je gevoelens dan op. Dit zorgt dat je ze op de juiste wijze uitdrukt. Neem de tijd en zet op een rijtje waarom je vindt dat je je verontschuldigingen moet aanbieden, en wat je kunt doen om te voorkomen dat je nogmaals de fout in gaat.
- Als je bang bent dat je te emotioneel wordt, kun je je briefje meenemen. De ander kan het zelfs op prijs stellen dat je de moeite hebt genomen om de verontschuldigingen zo grondig voor te bereiden.
- Als je bang bent dat je het verpest, oefen dan met een goede vriend. Je moet niet zo veel oefenen dat het op een toneelstukje gaat lijken. Maar het kan nuttig zijn om te oefenen en je vriend om feedback te vragen.^[14]XBron
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

De juiste tijd en plaats

Pdf downloaden

1
Vind een geschikt tijdstip. Zelfs al heb je meteen spijt van iets, is de verontschuldiging misschien niet effectief als je je midden in een zeer emotionele situatie bevindt. Als je bijvoorbeeld nog ruzie aan het maken bent, is de verontschuldiging misschien voor dovemansoren. Het is namelijk heel moeilijk om echt te luisteren als we overspoeld zijn door negatieve emoties. ^{[15]XBronBachman, G. F., & Guerrero, L. K. (2006). Forgiveness, apology, and communicative responses to hurtful events. Communication Reports, 19(1), 45-56.} Wacht tot jullie allebei zijn afgekoeld voordat je je verontschuldigingen aanbiedt.
- Als je je verontschuldigt terwijl je emoties door je lijf razen, kom je misschien niet oprecht over. Wacht tot je weer rustig bent zodat je kunt zeggen wat je wilt zeggen, en zodat de verontschuldiging betekenisvol en compleet is. Wacht alleen niet te lang. Als je dagen of weken voorbij laat gaan, is de schade misschien al te groot. ^[16]XBron
- In een professionele situatie is het beter om je zo snel mogelijk te verontschuldigen. Dat voorkomt dat de werksfeer wordt verpest.
2
Doe het persoonlijk. Het is makkelijker om te laten zien dat je het meent als je persoonlijk je verontschuldigingen aanbiedt. Heel veel van onze communicatie gebeurt non-verbaal, door dingen zoals lichaamstaal, gezichtsuitdrukking en gebaren.^{[17]XBetrouwbare bronHelpGuideGa naar de bron} Bied altijd persoonlijk je verontschuldigingen aan als dat kan.
- Als persoonlijk verontschuldigen geen optie is, gebruik dan de telefoon. De toon van je stem kan laten merken dat je het echt meent.
3
Kies een rustige plek om je te verontschuldigen. Je verontschuldigen is meestal een privékwestie. Zoek een rustige plek zodat je je goed op de ander kunt richten en weinig afleiding hebt.
- Kies een plek die ontspannen aanvoelt, en zorg dat je voldoende tijd hebt zodat je je niet hoeft te haasten.
4
Zorg dat je voldoende tijd hebt om een heel gesprek te hebben. Een gehaaste verontschuldiging is zelden effectief. ^[18]XBron Dit komt omdat een verontschuldiging meerdere dingen moet doen. Je moet toegeven dat je fout zat, uitleggen wat er gebeurde, je spijt betuigen, en laten zien dat je het in het vervolg anders zult doen.^{[19]XBetrouwbare bronGreater Good MagazineGa naar de bron}
- Kies een tijdstip dat je niet gehaast of gestrest bent. Als je denkt aan wat je allemaal nog moet doen, kun je je niet volledig op de verontschuldiging richten, en de ander zal dan afstand voelen.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Je verontschuldigingen aanbieden

Pdf downloaden

1
Wees open en niet-bedreigend. Probeer problemen open en op een niet-bedreigende manier te bespreken, zodat je tot wederzijds begrip of "integratie" komt.^{[20]XBronBachman, G. F., & Guerrero, L. K. (2006). Forgiveness, apology, and communicative responses to hurtful events. Communication Reports, 19(1), 45-56.} Deze manier van spreken heeft volgens onderzoek een positief langetermijneffect op relaties.^{[21]XBetrouwbare bronPubMed CentralGa naar de bron}
- Als de persoon die je hebt gekwetst bijvoorbeeld een patroon aanhaalt van gedrag uit het verleden dat volgens hem/haar heeft geleid tot joouw fout, laat hem/haar dan uitpraten. Laat een pauze vallen voordat je reageert. Denk na over de uitspraken van de ander en probeer de situatie vanuit zijn/haar standpunt te bekijken, ook al ben je het er niet mee eens. Val niet uit, schreeuw niet en beledig de ander niet.
2
Gebruik open, nederige lichaamstaal. De non-verbale communicatie die je uitdraagt wanneer je je verontschuldigingen aanbiedt is net zo belangrijk als wat je zegt, misschien zelfs wel belangrijker. Ga niet hangen of slungelen, want dat kan uitstralen dat je eigenlijk geen zin hebt in het gesprek. ^[22]XBron
- Maak oogcontact terwijl je praat en luistert. Probeer minstens 50% van de tijd in de ogen van de ander te kijken als je praat, en minstens 70% van de tijd wanneer je luistert.
- Doe je armen niet over elkaar. Dit is een defensief teken en straalt uit dat je je afsluit voor de ander.
- Hou je gezicht ontspannen. Je hoeft geen glimlach te forceren, maar als je voelt dat je zuur kijkt of fronst, neem dan een momentje om je gezichtsspieren te ontspannen.
- Hou je handpalmen liever open dan dicht als je gebaren maakt.
- Als de ander dichtbij je zit, en het is gepast, raak hem/haar dan aan om je emoties over te brengen. Een knuffel of een zachte aanraking op de hand of arm kan laten zien hoeveel de ander voor je betekent.^[23]XBron
3
Laat zien dat je spijt hebt. Betuig je medeleven aan de ander. Erken dat je hem/haar hebt pijn gedaan. Erken de gevoelens van de ander als waar en echt. ^[24]XBron
- Onderzoek heeft uitgewezen dat, wanneer verontschuldigingen door gevoelens van schuld of schaamte worden ingegeven, ze eerder geaccepteerd worden door de gekwetste persoon. Verontschuldigingen ingegeven door medelijden worden echter minder snel geaccepteerd, omdat ze minder oprecht lijken.^{[25]XBronHareli, S., & Eisikovits, Z. (2006). The role of communicating social emotions accompanying apologies in forgiveness. Motivation and Emotion, 30(3), 189-197.}
- Je kunt je verontschuldiging bijvoorbeeld beginnen door te zeggen: "Het spijt me heel erg dat ik je gisteren gekwetst heb. Ik voel me heel erg rot dat ik je pijn heb gedaan".
4
Neem verantwoordelijkheid. Wees zo specifiek mogelijk als je de verantwoordelijkheid op je neemt. Een specifieke verontschuldiging betekent meer voor de ander, omdat het laat zien dat je je bewust bent van de situatie die hem/haar heeft gekwetst.^[26]XBron^[27]XBron
- Vermijd generalisering. Als je iets zegt als "Ik ben een vreselijk mens", is dat ten eerste niet waar, en het schenkt de situatie die de pijn heeft veroorzaakt niet voldoende aandacht. Te veel generaliseren maakt het aanpakken van het probleem onmogelijk; je kunt niet zo makkelijk veranderen dat je een "verschrikkelijk persoon" bent, maar je kunt wel voortaan beter op andermans behoeften letten.
- Vervolg de verontschuldiging met te vertellen wat de pijn precies heeft veroorzaakt. "Het spijt me dat ik je gisteren heb gekwetst. Ik voel me heel rot dat ik je pijn heb gedaan. Ik had niet zo uit moeten vallen omdat je iets te laat kwam".
5
Laat weten hoe je de situatie kunt verbeteren. Een verontschuldiging is meestal pas succesvol als je laat weten hoe je het in het vervolg zult aanpakken, of hoe je denkt dat je de pijn kunt verzachten.^[28]XBron
- Zoek het onderliggende probleem, beschrijf het aan de ander zonder iemand anders de schuld te geven en zeg hem of haar wat je wilt doen om het probleem op te lossen zodat je de fout in de toekomst niet meer zult maken. ^[29]XBron
- Bijvoorbeeld: "Het spijt me dat ik je gisteren heb gekwetst. Ik voel me heel rot dat ik je pijn heb gedaan. Ik had niet zo uit moeten vallen omdat je iets te laat kwam. Ik zal in het vervolg beter nadenken voordat ik iets zeg".
6
Luister naar de ander. De ander wil zijn/haar gevoelens misschien ook uiten. Hij/zij kan nog boos zijn, of meer vragen voor je hebben. Doe je best om rustig te blijven en stel je open op.^[30]XBron
- Als de ander nog boos op je is, reageert hij/zij misschien niet hoe je wilt. Als de ander tegen je schreeuwt, of je beledigt, kunnen die negatieve gevoelens vergeving in de weg staan.^{[31]XBronBachman, G. F., & Guerrero, L. K. (2006). Forgiveness, apology, and communicative responses to hurtful events. Communication Reports, 19(1), 45-56.} Neem even een time-out of probeer het gesprek naar een productiever onderwerp te leiden.
- Als je een time-out wilt nemen, kun je je medeleven met de ander uitdrukken en hem/haar een keuze geven. Doe niet alsof je de ander de schuld geeft. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: "Ik heb je duidelijk gekwetst, en je bent nu heel boos. Zal ik je even met rust laten? Ik wil graag met je praten, maar ik wil je niet verder overstuur maken".
- Om de negatieve lading van het gesprek te halen, moet je proberen je op een bepaalde manier te gedragen zodat de ander je waardeert, in plaats van je te gedragen zoals je hebt gedaan. Als de ander bijvoorbeeld zegt "Je hebt gewoon geen respect voor me!", kun je reageren met "Hoe kan ik je voortaan laten zien dat ik wel respect voor je heb?" of "Hoe wil je dat ik me in het vervolg dan wel gedraag?"
Laat weten hoe zeer je de rol van de ander in je leven waardeert, en benadruk dat je jullie relatie niet in gevaar wil brengen of beschadigen. Dit is het moment om even kort samen te vatten waardoor jullie band is ontstaan, en te laten weten dat je van hem/haar houdt. Omschrijf hoe je leven zou zijn zonder zijn/haar vertrouwen en gezelschap.^[32]XBron
8
Heb geduld. Als de verontschuldiging niet wordt geaccepteerd, bedank de ander dan dat hij/zij naar je heeft willen luisteren en zeg dat je er altijd voor openstaat om er nog eens over te praten, als hij/zij dat wil. Zeg bijvoorbeeld: "Ik begrijp dat je nog steeds boos bent, maar toch bedankt dat je met me wilde praten. Als je van gedachten verandert, bel dan even". Soms willen mensen je wel vergeven, maar moeten ze eerst nog een tijdje afkoelen.^[33]XBron
- Onthou dat het niet betekent dat, wanneer iemand je verontschuldigingen accepteert, hij/zij je ook volledig heeft vergeven. Het kan tijd kosten, misschien wel veel tijd, voordat de ander het helemaal los kan laten en je weer volledig vertrouwt. Er is niets wat je kunt doen om dit proces te versnellen, maar er zijn allerlei manieren om het uit te zitten. Als de ander echt heel belangrijk voor je is, dan is het het waard om hem/haar de tijd te gunnen om er overheen te komen. Verwacht niet dat alles meteen weer is zoals vanouds.
9
Hou je aan je woord. Een oprechte verontschuldiging biedt ook een oplossing, of een belofte dat je het probleem zult oplossen. Je hebt beloofd dat je aan de oplossing zult werken, en daar moet je je aan houden om de verontschuldiging oprecht en volledig te maken. Anders verliest een verontschuldiging zijn waarde en heeft de ander helemaal geen vertrouwen meer in je.
- Vraag af en toe hoe het gaat. Na een paar weken kun je bijvoorbeeld vragen: "Ik weet hoe zeer ik je een paar weken geleden gekwetst heb, en ik doe echt mijn best om te veranderen. Hoe sta ik er nu voor?"^[34]XBron
Advertentie

Tips

Soms verzandt een verontschuldiging in het herkauwen van de ruzie die jij wilde winnen. Wees voorzichtig dat je geen oude koeien uit de sloot haalt. Onthou dat een verontschuldiging niet betekent dat je zegt dat wat jij zei helemaal fout of niet waar was - het betekent dat je spijt hebt dat je de ander met jouw woorden hebt gekwetst, en dat je de relatie wilt herstellen.
Zelfs al heb je het gevoel dat de ruzie ook aan de ander lag, of dat het door een misverstand kwam, moet je proberen om de ander niet de schuld te geven als je je verontschuldigt. Als je denkt dat betere communicatie de dingen kan verbeteren tussen jullie, kun je dat noemen als mogelijke oplossing zodat het conflict in het vervolg niet meer zal ontstaan.
Als je kunt, neem de ander dan apart zodat je je onder vier ogen kunt verontschuldigen. Dat voorkomt niet alleen dat de beslissing door iemand anders wordt beïnvloed, maar het zorgt ook dat je je minder zenuwachtig hoeft te voelen. Maar als je de ander publiekelijk hebt beledigd kun je je verontschuldiging misschien ook beter publiekelijk aanbieden.
Denk - nadat je je hebt verontschuldigd - na over jezelf, en over hoe je de situatie beter had kunnen afhandelen. Onthou dat een belangrijk deel van een verontschuldiging is dat je je voorneemt een beter mens te worden. Zo weet je dat je, de volgende keer als in zo'n situatie terecht komt, reageert op een manier waarop je niemand kwetst.
Als de ander bereid is om te praten over een oplossing, grijp die kans dan aan. Als je de verjaardag van je echtgenoot bent vergeten bijvoorbeeld, kun je beloven om het op een andere dag te gaan vieren, en het dan extra bijzonder en romantisch maken. Dit betekent niet dat je het de volgende keer weer kunt vergeten, maar het laat wel zien dat je bereid bent om er moeite in te steken om te veranderen.
Een verontschuldiging leidt meestal tot een volgende, ofwel van jou (omdat je je realiseert dat je nog meer fout hebt gedaan) of van de ander (omdat die nu inziet dat het probleem ook van zijn/haar kant kwam). Wees bereid de ander te vergeven.
Laat de ander eerst een tijdje afkoelen. Hij/zij is misschien nog boos, en dan kan hij/zij je nog niet vergeven.

Advertentie