Haiku Nasıl Yazılır?

haiku yazmak
ürkütücü iş değil
öğreneceksin!

Haiku (俳句) genellikle 5-7-5 hece ölçüsüyle yazılmış üç mısralık kısa bir şiirdir. Haiku şiiri Japon şairler tarafından geliştirilmiştir. Haikular çoğu zaman doğadan, güzel bir andan ya da dokunaklı bir deneyimden ilham alır. Haikular tınlama ve etki için bir nefeste okunur. Aşağdaki hızlı adımlarla sana güzel, kulağa hoş gelen bir şiiri nasıl yazabileceğini göstereceğiz.

Kısım 1

Kısım 1 / 3:

Haiku İçin Beyin Fırtınası Yapmak

Makaleyi İndir

1
Doğada bir gezintiye çık. Çoğu haiku doğadaki nesnelerden, örneğin ağaçlardan, kayalardan, dağlardan ve çiçeklerden esinlenir. Şiirin için fikir bulmak istiyorsan yakınlardaki bir parkta dolaş ya da doğa yürüyüşüne çık. Bir dağ patikasını izle; nehir, göl ya da deniz gibi bir su kütlesine git. Doğanın bağrında biraz zaman geçir ve gözlerini dört aç ki şiir için fikir bulasın.^{[1]XKaynağı araştır}
- Doğada yürüyüşe çıkamıyorsan kitaplardaki veya İnternet’teki doğa fotoğraflarına ve sanat eserlerine bak. Sana ilham veren bir doğa manzarası ya da doğadan bir nesne (çiçek ya da ağaç gibi) bul.
2
Bir mevsime ya da mevsimsel bir olaya odaklan. Haikular bir mevsimle, örneğin sonbaharla, ilkbaharla, kışla ya da yazla ilgili olabilir. Yılın belli bir zamanında meydana gelen bir doğa olayına, örneğin mahalledeki kiraz ağaçlarının çiçek açmasına ya da varsa yakınlardaki bir kuş göç yolunda kuşların göçüne odaklanabilirsin.^{[2]XKaynağı araştır}
- Mevsim haikuları çoğu zaman mevsimle ilgili belirli bir ayrıntıya değinir ve şiirde mevsimin ismine yer verir. Bir mevsim hakkında şiir yazmak, yılın o zamanıyla ilgili bir detayı betimlemenin eğlenceli bir yolu olabilir.
3
Konu olarak birini ya da bir nesneyi seç. Haikuların illaki doğa ve mevsimlerle ilgili olması gerekmiyor. Şiire ilham kaynağı olarak belli bir kişiyi ya da nesneyi de seçebilirsin. Belki de köpeğin için komik bir haiku yazmak istiyorsundur. Belki de emektar çocukluk oyuncağın hakkında düşünceli bir haiku yazmak istersin.^{[3]XKaynağı araştır}
- Şiirde tek bir kişiye ya da nesneye odaklanmaya çalış. Haikular kısadır ve o kişi ya da nesne hakkında aklından geçen her şeyi üç mısraya sığdıramayabilirsin.
4
Haiku örnekleri oku. Bu türü daha iyi anlamak için çok bilinen ve türünün iyi örneği sayılan haikuları oku. Haiku örneklerini kitaplarda ya da İnternet’te bulabilirsin. Doğa veya diğer konular üstüne yazılmış haikuları okuyabilirsin. Örneğin:^{[4]XKaynağı araştır}
- Japon şair Matsuo Basho’nun haikuları.
- Japon şair Yosa Buson’un haikuları.
- Japon şair Tagami Kikusha’nın haikuları.^{[5]XKaynağı araştır}
- Amerikalı şair Richard Wright’ın haikuları.
5
Geçmişte yaşadığın bir olaya ya da seni rahatsız eden bir şeye odaklan. Duygularını kısaca ifade etmek için doğaya bir benzerlik ya da bir metafor bulmaya çalış. İşte sana bir örnek:
- Bam, bam, bam, güm, güm!
- Savaş meydanı başım
- Patlar durmadan
Reklam

Kısım 2

Kısım 2 / 3:

Haikuyu Yazmak

Makaleyi İndir

1
Haikunun mısra ve hece yapısına bağlı kal. Haikular sıkı kurallara tabidir: Sırasıyla 5-7-5 hece ölçüsüyle yazılmış üç mısradan oluşur. Yani ilk mısrada beş, ikinci mısrada yedi, üçüncü mısrada beş hece vardır.^{[6]XKaynağı araştır}
- Yazdığın şiir toplamda on yedi heceden oluşacak. Bir sözcüğün kaç heceli olduğunu saymak için sözcükteki sesli harfleri say. Bir sözcükte sesli harf sayısı kadar hece vardır.
- Hece sayısına bağlı kaldığın sürece haikunun uyaklı olması ya da belli bir ritmi takip etmesi gerekmez.
2
Haikuya konu ettiğin şeyi, duyularını kullanarak betimle. Haikuların duyuları kullanarak konuyu okura üstünkörü anlatması gerekir. Konu ettiğin şeyin kokusunun, dokusunun, sesinin, tadının ve görünümünün nasıl olduğunu düşün. Sonra bu konuyu duyularını kullanarak anlat ki okurun zihninde canlansın ve sayfada da etkili dursun.^{[7]XKaynağı araştır}
- Mesela “çamların küf kokusu” ya da “sabahın acı tadı” hakkında yazabilirsin.
- Eğer belli bir konu, mesela köpeğin hakkında haiku yazıyorsan onu betimlerken “tıkırdayan tırnaklar” ya da “ıslak bir tüy yığını” kullanabilirsin.
3
Somut imgeler ve betimlemeler kullan. Soyut ya da muğlak tanımlardan kaçın. Onun yerine, okurun kafasında kolayca canlandırabileceği, elle tutulur imgeler bulmayı hedefle. Benzetmelere başvurmak yerine, konuyu kendine has ve benzersiz detaylarıyla betimlemeye çalış.^{[8]XKaynağı araştır}
- Upuzun betimlemelerden ya da ağdalı dil kullanımından kaçın. Haiku için gereken hece sayısına bağlı kalabilmek için, yalın bir dil kullan.
- Klişelerden, yani aşırı kullanılmaktan anlamını yitirmiş cümlelerden kaçın. Onun yerine, bir benzeri olmayan imgeler ve betimlemeler bulmaya çalış.
- Mesela “Güz yapraklı yollarda” ya da “Kaç köpekten mavi kuş.”
Geçmiş değil de şimdiki zamanı kullanarak haikuya bir aciliyet hissi kazandırabilirsin. Şimdiki zaman kullanmak mısralarını basitleştirir ve takip etmesi kolay hâle getirir.^{[9]XKaynağı araştır}
5
Şaşırtıcı bir mısrayla bitir. İyi bir haikunun son mısrası okuru merakta bırakır. Okura şaşırtıcı bir son imge sunabilir ya da önceki iki mısrayı hiç olmadık biçimde yeniden düşünmeye sevk edebilir.^{[10]XKaynağı araştır}
- Mesela, Japon şair Kobayashi Issa’nın haikusu şaşırtıcı bir mısrayla sonlanır: “Neye şefkatle/dokunduysam batıyor/diken misali.”^{[11]XKaynağı araştır}
Reklam

Kısım 3

Kısım 3 / 3:

Haikuyu Cilalamak

Makaleyi İndir

1
Haikuyu yüksek sesle oku. Haikunun taslağını hazırladıktan sonra yüksek sesle birkaç kez oku. Kulağa nasıl geldiğini dinle. Mısralar arasındaki geçişin akıcı olmasına ve 5-7-5 hece ölçüsüne bağlı kalmasına dikkat et. Haiku yüksek sesle okunduğunda kulağa doğal gelmeli.^{[12]XKaynağı araştır}
- Kulağa tuhaf ya da tutarsız gelen mısralar varsa akıcı ve doğal hâle getir. Çok uzun ya da karmaşık sözcükleri değiştir. Haiku, okunduğunda kulağa hoş gelmeli.
2
Haikuyu başkalarına göster. Yazdığın haiku hakkında başkalarından geri bildirim al. Dostlarına, aile bireylerine ve sınıf arkadaşlarına bu haiku hakkında ne düşündüklerini sor. Haiku onlar için doğada bir anı mı yoksa bir mevsimi mi temsil ediyor, öğren.
- Haikuyu belli bir kişi ya da nesne hakkında yazdıysan haikunun bu konuyu onlara göre başarılı biçimde ele alıp almadığını sor.
3
Tamamlandığında haikuyu sayfanın tam ortasına yerleştir. Haikuyu sayfanın ortasına koy ve mısraları baklava şeklinde diz. Haikular geleneksel olarak bu şekilde biçimlendirilir.^{[13]XKaynağı araştır}
- Haikunun en üstüne kısa bir başlık koyabilirsin. Mesela “Güz” ya da “Köpek.” Uzun, ağdalı başlıklardan kaçın.
- Birçok haikunun başlığı yoktur. Yazdığın haikuya başlık koyman şart değil.
Reklam