Tuisblad

Die Sowjetunie (Сове́тский Сою́з, Sowjetski Sojoez, luister (hulp·inligting)), amptelik die Unie van Sosialistiese Sowjetrepublieke (USSR) (Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик (СССР), Sojoez Sowjetskich Sotsialistitsjeskich Respoeblik (SSSR), luister (hulp·inligting)), was 'n staat wat van 1922 tot 1991 bestaan en 'n groot deel van Eurasië beslaan het.

Dit was 'n vlagskip- kommunistiese land en het teen die einde uit 15 nasionale republieke bestaan; in die praktyk was sy regering en ekonomie tot met sy laaste jare in 'n groot mate gesentraliseer. Dit was 'n eenpartystaat wat deur die Kommunistiese Party van die Sowjetunie regeer is, met Moskou as sy hoofstad en ook dié van die grootste republiek met die grootste bevolking: die Russiese SFSR. Ander groot stede het ingesluit Leningrad (Russiese SFSR), Kiëf (Oekraïense SSR), Minsk (Wit-Russiese SSR), Tasjkent (Oezbekistanse SSR), Alma-Ata (Kazachstanse SSR) en Nowosibirsk (Russiese SFSR). Dit was die grootste land ter wêreld, met 'n oppervlakte van 22 402 200 km² oor 11 tydsones.

Die land se oorsprong lê in die Oktober-rewolusie van 1917. Die Bolsjewiste het die tussentydse regering omvergewerp wat vroeër dié jaar gestig is ná die Februarie-rewolusie en die abdikasie van tsaar Nikolaas II. Dit het die einde van die Russiese Ryk ingelui. Die nuwe regering, onder Wladimir Lenin, het die Russiese SFSR gestig, wat die wêreld se eerste sosialistiese staat was wat in die grondwet gewaarborg is. Volgehoue interne spanning het tot die wrede Russiese Burgeroorlog gelei. Namate die oorlog in die Bolsjewiste se guns beklink is, het die RSFSR begin om grond wat in die oorlog verower is in te sluit in nominaal onafhanklike state, wat in Desember 1922 in die Sowjetunie verenig is.

Die Sowjetunie het baie sosiale en tegnologiese prestasies behaal: Dit het die tweede grootste ekonomie in die wêreld gehad en sy weermag was die grootste op aarde. Dit het die grootste arsenaal kernwapens gehad. Dit was 'n stigterslid van die Verenigde Nasies en een van die vyf permanente lede van die VN se Veiligheidsraad. Voor sy verbrokkeling het die land sy status as een van die wêreld se twee supermoondhede gehandhaaf met sy leierskap in Oos-Europa, sy militêre en ekonomiese krag en sy wetenskaplike navorsing.

...lees verder

• Die Suid-Afrikaanse omroeper Hennie Maas sterf op 81.
• Bayer 04 Leverkusen wen vir die eerste keer die titel as Duitse sokkerkampioen.
• Die Somaliese outonome gebied Puntland het aangekondig om sy samewerking met die Somaliese federale regering te beëindig en as 'n onafhanklik staat op te tree.
• Bassirou Diomaye Faye is as nuwe president van Senegal ingesweer.
• Nadat al 31 huidige NAVO-lidlande Swede se aansoek om lidmaatskap goedgekeur het, het dié land op 7 Maart 2024 by die verdedigingsalliansie aangesluit, een jaar later as Finland. Finland en Swede het ná die Russiese inval in Oekraïne sedert 2022 dadelik hul neutrale beleid laat vaar.

... Samuel Morse, die uitvinder van die telegraaf, vir burgemeester van New York gestaan het? Hy was egter nie suksesvol nie.

... dat Ellen Johnson-Sirleaf die eerste vroulike president van 'n Afrika-land is? Sy is as president van Liberië ingehuldig op 16 Januarie 2006. Op 9 November 2011 is sy vir 'n tweede ampstermyn gekies.

...dat die bedryfstelsel Debian na sy ontwikkelaar en dié se meisie vernoem is? Ian Murdock het dit na hom en sy vriendin Debra vernoem.

... dat 'n eland tot 1 000 kilogram kan weeg? Dit maak die eland die grootste van die boksoorte, alhoewel hy, nes die buffel, tot die subfamilie "beesagtiges" behoort.

... dat die oorspronklike benaming vir die eerste maand van die jaar (Januarie), die Latynse benaming is vir die Romeinse god Janus? Die vroeër benaming vir hierdie maand was "louwmaand" en dit stam uit die middel-Hollandse taal. In Holland word hierdie maandnaam nog gebruik, maar die Latynse benaming is meer algemeen.

6 Mei

• 1889 – Die Eiffel-toring word amptelik vir die publiek geopen tydens die Wêreldtentoonstelling in Parys.
• 1937 – Die Duitse lugskip die Hindenburg slaan aan die brand en word verwoes terwyl dit probeer dok by New Jersey en 36 mense sterf.
• 1954 – Roger Bannister word die eerste persoon wat die myl in minder as vier minute hardloop.
• 1955 – Wes-Duitsland word die 15de lidland van die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie.
• 1994 – Koningin Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk en die Franse president François Mitterrand open die tonnel by die Engelse Kanaal.