วิธีการ ช่วยเหลือคนที่สำลัก

ดาวน์โหลดบทความ

ดาวน์โหลดบทความ

ภายในบทความนี้:

ช่วยคนอื่น

ช่วยตัวเอง

บทความที่เกี่ยวข้อง

ข้ออ้างอิง

คนเราสำลักเพราะมีอะไรไปอุดตันกีดขวางอยู่ในคอ จนอากาศผ่านไม่ได้ ส่วนมากที่ผู้ใหญ่เกิดอาการสำลักก็เพราะอาหารเข้าไปติดอยู่ในหลอดลม ส่วนในเคสของเด็กมักเกิดเพราะของเล่น เหรียญ หรือวัตถุขนาดเล็กอื่นๆ เข้าไปติดอยู่ในคอหรือหลอดลม นอกจากนี้อาการสำลักยังอาจเป็นผลมาจากอาการบาดเจ็บกระทบกระเทือน การดื่มแอลกอฮอล์ หรือการบวมเพราะภูมิแพ้รุนแรง ถ้าไม่ได้รับการปฐมพยาบาลอย่างถูกต้อง การสำลักจนขาดอากาศนานๆ ทำให้สมองเสียหายรุนแรงหรือถึงขั้นสมองตายได้ เรียกว่าภาวะขาดอากาศ (asphyxiation) ถ้าคุณหรือคนอื่นเกิดสำลักขึ้นมา ถ้ารู้วิธีแก้ไขเฉพาะหน้าก็จะปลอดภัยหายห่วง

หมายเหตุ: บทความนี้พูดถึงวิธีช่วยเหลือผู้ใหญ่และเด็กอายุ 1 ปีขึ้นไปที่เกิดการสำลัก ถ้าเป็นเด็กอายุน้อยกว่านั้น ต้องลองศึกษาเพิ่มเติมดูจากในตำราหรือจากเว็บไซต์ทางการแพทย์ในอินเทอร์เน็ต

ขั้นตอน

วิธีการ 1

วิธีการ 1 ของ 2:

ช่วยคนอื่น

ดาวน์โหลดบทความ

1. 
   1
   ประเมินสถานการณ์. ดูให้ดีว่าคนคนนั้นกำลังสำลักจริง แล้วคิดว่าเขายังพอหายใจได้หรือเปล่า หรือหลอดลมอุดตันโดยสิ้นเชิง ถ้าคนคนนั้นสำลักเล็กน้อยพอหายใจได้ ให้คุณปล่อยเขาไอ เค้นเอาอะไรที่ติดคอออกมาเองจะดีกว่า

   • สัญญาณที่บอกว่าหลอดลมอุดตันแค่บางส่วน คือคนคนนั้นยังพูดได้ ร้องได้ และไอหรือตอบสนองการซักถามของคุณได้ รวมถึงยังหายใจได้อยู่ถึงจะลำบากกว่าปกติธรรมดา และอาจมีหน้าซีดร่วมด้วย
   • ตรงกันข้าม ถ้าหลอดลมอุดตันโดยสิ้นเชิง เขาจะไม่สามารถพูดคุย ร้องให้ช่วย ไอ หรือหายใจได้เลย นอกจากนี้ยังอาจมี "สัญญาณบอกอาการสำลัก" ร่วมด้วย (สองมือกุมคอ) รวมถึงปากและเล็บม่วงเพราะขาดออกซิเจน
2. 
   2
   ถามเขาว่า "สำลักใช่ไหม?". ถ้าเขาพูดตอบมาได้ ให้รอก่อน คนที่สำลักจริงๆ น่ะพูดไม่ได้หรอก แต่อาจพยักหน้าหรือส่ายหน้าแทน ข้อควรระวังคือห้ามตบหลังช่วยคนที่ยังหายใจหรือพูดได้อยู่ เพราะไม่งั้นอะไรที่ตอนแรกติดอยู่ในคอไม่ลึกนัก คราวนี้จะหลุดลึกลงไปว่าเดิม ถ้าเขาตอบมาแล้วว่าสำลัก ก็ให้

   • ให้กำลังใจ บอกให้รู้ว่าคุณจะช่วยเขาอยู่ตรงนี้เอง
   • บอกให้เขาพยายามไอหรือขากเอาอะไรที่ติดคอออกมา ห้ามช่วยด้วยการตบหลังเด็ดขาด
   • สังเกตอาการตลอดเวลา และเตรียมตัวช่วยชีวิตเขาทันทีที่มีอาการว่าหลอดลมอุดตันโดยสมบูรณ์ หรือสำลักมากกว่าเดิม
3. 
   3
   เริ่มปฐมพยาบาล. ถ้าเขาสำลักรุนแรงหรือทรมานเพราะหายใจไม่ออก แต่ยังมีสติสัมปชัญญะ ให้คุณอธิบายว่าจะเริ่มปฐมพยาบาล คนที่เขาสำลักต้องเตรียมตัวเตรียมใจก่อนว่าคุณกำลังจะปฐมพยาบาลเขา จะได้รู้ว่าเขายอมหรือไม่ยอมให้คุณช่วย

   • ถ้าแถวนั้นมีคนอยู่ช่วยแค่คนเดียว ให้ปฐมพยาบาลตามขั้นตอนข้างล่างก่อนแล้วค่อยเรียกรถพยาบาล แต่ถ้ามีคนอื่นคอยช่วย ระหว่างที่คุณกำลังปฐมพยาบาลก็ให้เขาไปเรียกรถพยาบาลเลย
4. 
   4
   ตบหลังช่วย. ขั้นตอนต่อไปนี้ใช้ได้เฉพาะตอนที่คนสำลักนั่งหรือยืนอยู่เท่านั้น

   • ยืนซ้อนหลังคนนั้น เบี่ยงไปข้างใดข้างหนึ่งนิดหน่อย ถ้าคุณถนัดขวาให้ยืนเฉียงไปทางซ้าย ถ้าถนัดซ้ายให้ยืนเฉียงไปทางขวา
   • ใช้มือข้างหนึ่งประคองหน้าอกเขาไว้ แล้วโน้มตัวเขาไปข้างหน้า อะไรที่ติดคอเขาอยู่จะได้กระเด็นออกมาทางปาก (แทนที่จะยิ่งไหลลึกลงคอ)
   • ใช้สันมือ (ส่วนที่อยู่ล่างฝ่ามือแต่เหนือข้อมือน่ะ) ตบเข้าไปแรงๆ ที่ระหว่างสะบัก 2 ข้างของเขาประมาณไม่เกิน 5 ที เว้นระยะระหว่างการตบแต่ละทีด้วย เพื่อสังเกตว่าอะไรที่ติดอยู่หลุดออกไปแล้วหรือยัง ถ้ายัง ให้กดกระแทกที่ท้อง (abdominal thrusts) อีกไม่เกิน 5 ครั้ง (ดูข้างล่าง)
5. 
   5
   กดกระแทกที่ท้อง (วิธี Heimlich maneuver). วิธี Heimlich maneuver เป็นเทคนิคช่วยชีวิตแบบฉุกเฉินที่สงวนไว้ใช้กับผู้ใหญ่หรือเด็กที่โตกว่า 1 ขวบเท่านั้น ห้ามใช้วิธี Heimlich maneuver กับเด็กต่ำกว่า 1 ขวบเด็ดขาด

   • ยืนซ้อนหลังคนที่สำลัก
   • เอาแขนโอบรอบเอวเขา แล้วโน้มตัวเขาไปข้างหน้า
   • กำมือแล้วแนบกำปั้นเหนือสะดือพอดิบพอดี แต่ให้ต่ำกว่ากระดูกหน้าอก
   • วางมืออีกข้างซ้อนบนมือแรก จากนั้นให้ดึงกระแทกมือทั้ง 2 ข้างเข้าที่ท้องคนสำลัก กระแทกขึ้นด้านบนให้แรง
   • ทำซ้ำไม่เกิน 5 ครั้ง ระหว่างการกระแทกแต่ละครั้งให้หยุดสังเกตอาการเป็นพักๆ ว่าอะไรที่ติดคออยู่หลุดออกมาหรือยัง ถ้าคนสำลักหมดสติ ต้องหยุดทันที
6. 
   6
   ปรับใช้วิธี Heimlich maneuver กับคนท้องและคนอ้วน. ให้วางตำแหน่งกำปั้นสูงกว่าที่อธิบายข้อข้างบนหรือก็คือวิธี Heimlich maneuver ธรรมดา กำปั้นทั้งสองต้องอยู่ที่ฐานกระดูกหน้าอก เหนือซี่โครงคู่ล่างสุดพอดี กระแทกเข้าไปที่หน้าอกแรงเร็วเหมือนที่อธิบายไป แต่ห้ามดันขึ้นข้างบนเหมือนแบบแรก ทำซ้ำจนกว่าเขาจะหายสำลักและอะไรที่ติดคอหลุดออกมา หรือเมื่อคนสำลักหมดสติ
7. 
   7
   ต้องแน่ใจว่าอะไรที่ติดคอหลุดออกไปแล้ว. พอหลอดลมโล่ง ก็อาจยังมีชิ้นส่วนที่ติดคอหลงเหลืออยู่ ถ้าเป็นไปได้ บอกให้เขาคายออกมาแล้วลองหายใจดูว่าติดขัดไหม

   • เช็คดูให้ดีว่ายังมีอะไรติดหรืออุดตันอยู่ไหม ถ้ายังมี คุณก็อาจเอานิ้วล้วงเข้าไปในปากของคนสำลักเพื่อเอาออกมา ให้ควานเข้าไปเฉพาะกรณีที่คุณเห็นวัตถุนั้นชัดเจนเท่านั้น ไม่งั้นอะไรที่ติดอยู่อาจถูกนิ้วคุณดันเข้าไปลึกกว่าเดิม
8. 
   8
   คนสำลักกลับมาหายใจตามปกติหรือยัง. พอเอาอะไรที่ติดคอออกแล้ว คนส่วนใหญ่จะกลับมาหายใจสะดวกเหมือนเดิม แต่ถ้าไม่เป็นแบบนั้น หรือคนสำลักเกิดหมดสติ ให้ทำขั้นตอนต่อไป
9. 
   9
   ช่วยชีวิตในกรณีคนสำลักหมดสติ. ถ้าคนสำลักเกิดหมดสติ ให้ประคองเขานอนหงายบนพื้น จากนั้นถ้าทำได้ให้รีบเคลียร์หลอดลมให้โล่ง ถ้าคุณมองเห็นอะไรที่ติดอยู่ ให้เอานิ้วกวาดเอาออกมาจากคอ และออกมาจากปาก แต่ห้ามล้วงเข้าไปเด็ดขาดถ้ายังไม่เห็นวัตถุนั้นชัดเจน ระวังจะกลายเป็นดันสิ่งอุดตันลึกลงไปในคอโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์

   • ถ้าอะไรที่ว่ายังติดอยู่ แถมคนสำลักไม่ยอมฟื้นหรือไม่ตอบสนอง ให้รีบเช็คว่าเขายังหายใจอยู่ไหม ขยับแก้มคุณเข้าไปใกล้ปากเขา ภายใน 10 วินาที ดูว่าหน้าอกของเขาพอง-ยุบไหม ฟังเสียงหายใจ และรู้สึกว่าลมหายใจของเขาสัมผัสที่แก้มของคุณหรือเปล่า
   • ถ้าเขาไม่หายใจ ให้รีบปฏิบัติการช่วยฟื้นคืนชีพหรือ CPR (cardiopulmonary resuscitation) ขั้นตอนการปั๊มหัวใจใน CPR อาจทำให้อะไรที่ติดคออยู่หลุดออกมาได้
   • ให้ใครช่วยเรียกรถพยาบาล หรือถ้าคุณอยู่คนเดียวก็ให้เรียกเอง แล้วค่อยกลับมาช่วยชีวิตคนสำลัก โดยปั๊มหัวใจ เช็คหลอดลม แล้วก็ผายปอดสลับกันไประหว่างรอเจ้าหน้าที่ ปั๊มหัวใจ 30 ครั้งแล้วให้หยุดเพื่อผายปอด 2 ครั้ง อย่าลืมคอยเปิดปากดูอะไรที่ติดอยู่เป็นระยะระหว่าง CPR
   • เวลาผายปอดอาจมีแรงต้านบ้าง จนกว่าอะไรที่ติดอยู่จะหลุดออกมา
10. 
    10
    ไปหาหมอ. ถ้าเคยสำลักแล้วหลังจากนั้นมีอาการไอเรื้อรัง หายใจลำบาก หรือรู้สึกเหมือนยังมีอะไรติดอยู่ในคอ ต้องรีบไปหาหมอโดยด่วน

    • Abdominal thrusts หรือการกดกระแทกที่ท้องอาจทำให้ช้ำในรวมถึงฟกช้ำดำเขียวได้ ถ้าคุณช่วยชีวิตด้วยวิธีนี้หรือทำ CPR ให้ใคร หลังจากนั้นอย่าลืมให้เขาไปตรวจร่างกายให้ละเอียดด้วย
    โฆษณา

วิธีการ 2

วิธีการ 2 ของ 2:

ช่วยตัวเอง

ดาวน์โหลดบทความ

1. 
   1
   เรียกรถพยาบาล. ถ้าอยู่คนเดียวแล้วคุณเกิดสำลักขึ้นมา ให้โทรแจ้งตำรวจหรือเรียกรถพยาบาลทันที ถึงจะพูดไม่ได้ แต่ถ้ามีการโทรแจ้งเข้าไป เจ้าหน้าที่ก็คงส่งคนมาดูอยู่ดี
2. 
   2
   ใช้วิธี Heimlich maneuver กับตัวเอง. คุณอาจจะกระแทกไม่แรงเท่าเวลาคนอื่นทำให้ แต่อย่างน้อยก็ได้พยายามเอาอะไรที่ติดคอออกมา

   • กำมือแล้วเอาไปกดที่ท้องเหนือสะดือ
   • กุมมือข้างนั้นให้แน่นด้วยอีกมือ
   • ค้อมตัวเหนือเก้าอี้ โต๊ะ เคาน์เตอร์ หรืออย่างอื่นที่แข็งแรง
   • กระทุ้งกำปั้นเข้าที่ท้อง ขึ้นข้างบน เหมือนที่อธิบายไป
   • ทำซ้ำจนอะไรที่ติดคอหลุดออกมาหรือจนกว่าความช่วยเหลือจะมาถึง
   • ต้องแน่ใจว่าไม่มีอะไรหลงเหลือติดอยู่ในคอ พยายามพ่นวัตถุนั้นออกมารวมถึงชิ้นส่วนที่หลงเหลืออยู่
3. 
   3
   ไปหาหมอ. ถ้ามีอาการไอเรื้อรัง หายใจลำบาก หรือรู้สึกเหมือนยังมีอะไรติดอยู่ในคอ ต้องรีบไปหาหมอโดยด่วน

   • การกดกระแทกที่ท้องอาจทำให้คุณช้ำในรวมถึงฟกช้ำดำเขียวได้ ถ้าคุณช่วยชีวิตตัวเองด้วยวิธีนี้ อย่าลืมไปตรวจร่างกายให้ละเอียดทีหลังด้วย
   โฆษณา