Weten of je een vergrote lever hebt

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Herkennen van de tekenen en symptomen

Een medische diagnose laten stellen

De risico's kennen

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Je lever, dat grote, voetbalvormige orgaan rechtsboven in je buikregio, is essentieel voor het gezond functioneren van je lichaam. De lever reinigt en zuivert je bloed en ontdoet het van schadelijke chemicaliën die door je lichaam worden aangemaakt en in de bloedbaan terechtkomen. Daarnaast maakt de lever gal, dat je helpt vet uit voedsel af te breken, en slaat het suiker (glucose) op, dat je een energieboost kan geven. Een vergrote lever, ook wel hepatomegalie genoemd, is op zichzelf geen ziekte, maar is een symptoom van een onderliggende medische aandoening, zoals alcoholisme, een virusinfectie (hepatitis), stofwisselingsstoornis, kanker, galstenen en bepaalde hartproblemen. Om te bepalen of je lever vergroot is, moet je de tekenen en symptomen herkennen, een professionele diagnose laten stellen en op de hoogte zijn van de risicofactoren.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

Herkennen van de tekenen en symptomen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Herken geelzuchtsymptomen. Geelzucht is een gele pigmentatie van de huid, het slijm en het oogwit, veroorzaakt door een teveel aan bilirubine in de bloedstroom. Bilirubine is een geelachtig-oranje pigment dat voorkomt in de gal van de lever. Omdat een gezonde lever gewoonlijk overtollige bilirubine verwijdert, wijst de aanwezigheid ervan op een leverprobleem.

   • Naast een geelachtige pigmentatie van de huid en het oogwit kunnen de symptomen van geelzucht bestaan uit vermoeidheid, buikpijn, gewichtsverlies, braken, koorts, bleke ontlasting en donkere urine.
   • De symptomen van geelzucht zijn meestal aanwezig wanneer de lever ernstig aangetast is, en het is het beste om onmiddellijk medische hulp in te roepen als je deze symptomen ervaart.
2. 
   2
   Let op een zwelling van de buik (distensie) of buikpijn. Een zwelling van de buik wijst meestal (en als je niet zwanger bent,) op een ophoping van vet, vocht, of ontlasting, of de aanwezigheid van een tumor, cyste, vleesbomen, of andere vergroting van een orgaan zoals de lever of milt. In sommige ernstige gevallen kun je er uitzien alsof je acht maanden zwanger bent. Veel oorzaken van een dergelijke zwelling wijzen op een onderliggende medische aandoening die onderzocht dient te worden door een arts.

   • Als het een vochtophoping is, wordt het ascites genoemd, een veel voorkomend symptoom van een vergrote lever.
   • Deze zwelling van de buik leidt vaak tot een verminderde eetlust, omdat je te 'vol' zit om te eten. Dit symptoom wordt 'vroege verzadiging' genoemd. Het kan ook zijn dat je helemaal geen eetlust hebt door de zwelling.
   • je kunt ook last hebben van zwelling in de benen.
   • Buikpijn, vooral rechtsboven in je buik, kan ook een teken zijn van een vergrote lever, vooral als je ook andere klachten hebt.
3. 
   3
   Herken algemene symptomen die kunnen wijzen op een vergrote lever. Koorts, gebrek aan eetlust, misselijkheid, braken, pijn rechtsboven in de buik en gewichtsverlies zijn symptomen die niet specifiek zijn voor een leververgroting, maar die wel op een leverziekte of -vergroting kunnen wijzen als ze ernstig, langdurig of onverwacht zijn.

   • Een opgezette buik, zoals hierboven vermeld, kan gepaard gaan met een gebrek aan eetlust of onwil om te eten. Niet willen eten kan ook een symptoom zijn van een galblaasaandoening, omdat eten de pijn opwekt. Gebrek aan eetlust kan ook een gevolg zijn van kanker en hepatitis.
   • Artsen definiëren significant gewichtsverlies meestal als meer dan 10% van je lichaamsgewicht. Als je niet probeert af te vallen en gewichtsverlies opmerkt, dan moet je contact opnemen met je arts.
   • Koorts is een aanwijzing dat er een ontsteking in het lichaam aanwezig is. Omdat leververgroting het gevolg kan zijn van een infectie zoals hepatitis, is het belangrijk om koorts te herkennen en aan te pakken wanneer die zich voordoet.
   • Ongewoon bleke, lichtgrijze of zelfs witte ontlasting kan een teken zijn van leverproblemen.
4. 
   4
   Let op vermoeidheid. Wanneer je vermoeidheid ervaart, voel je je moe na slechts een kleine inspanning. Dit kan gebeuren wanneer de reserve aan voedingsstoffen van de lever beschadigd is en het lichaam de spieren van hun voedingsstoffen ontdoet, als alternatieve energiebron.

   • Vermoeidheid kan wijzen op de aanwezigheid van een leverprobleem en zwelling kan een begeleidend symptoom zijn. Virale hepatitis en kanker kunnen beide vermoeidheid veroorzaken.
5. 
   5
   Let op meer jeuk. Wanneer de lever aangetast is, kun je last krijgen van pruritus (jeukende huid) die zowel plaatselijk als algemeen kan zijn. Deze aandoening doet zich voor wanneer de galwegen in de lever verstopt zijn. Als gevolg daarvan zetten galzouten die in je bloedbaan zijn uitgescheiden zich af in je huid en veroorzaken een jeukend gevoel.

   • Je bent misschien geneigd om de jeuk te behandelen, maar als je een leverprobleem vermoedt, moet je eerst naar je arts gaan.
6. 
   6
   Herken spinangiomen. Spinangiomen, ook wel 'spider telangiectasia' of 'spider nevi' genoemd, zijn verwijde bloedvaten die zich vanuit een centrale rode stip verspreiden en eruit zien als spinnenwebben. Deze adertjes ontstaan vaak in het gezicht, de hals, de handen en de bovenste helft van de borst en zijn een klassiek teken van leverziekte en hepatitis.

   • Een enkele 'spider nevus' is op zichzelf meestal geen reden tot bezorgdheid. Als je echter andere gezondheidsproblemen of klachten hebt, zoals lusteloosheid, vermoeidheid, een opgeblazen gevoel of tekenen van geelzucht, moet je naar je arts gaan, omdat dit een teken van leverproblemen kan zijn. Als je daarnaast meerdere clusters van 'spider nevi' hebt, moet je ook naar je arts gaan -- dit geeft aan dat er mogelijk iets mis is met je lever.
   • Spinangiomen kunnen in grootte variëren (tot 5 millimeter in diameter).
   • Als je matige druk uitoefent met je vingers, zal hun rode kleur een paar seconden verdwijnen en wit worden (blancheren), omdat het bloed eruit zal lopen.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Een medische diagnose laten stellen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Maak een afspraak met je huisarts. Aan het begin van de afspraak zal je arts een volledige anamnese met je willen afnemen. Het is belangrijk dat je open en eerlijk bent tegen je arts, zodat hij het beste behandelplan voor je kan opstellen.

   • Wees je ervan bewust dat sommige van de vragen die je arts zal stellen nogal persoonlijk zijn en betrekking hebben op middelengebruik, alcoholgebruik en seksuele partners. Je antwoorden zijn echter doorslaggevend voor je diagnose. Wees duidelijk en vertel de waarheid.
   • Vertel je arts over alle medicijnen of supplementen die je gebruikt, inclusief vitaminen en kruidenmiddelen.
2. 
   2
   Laat een lichamelijk onderzoek doen. Een klinisch lichamelijk onderzoek is de eerste stap bij de diagnose van een vergrote lever. Je arts zal eerst je huid onderzoeken op geelzucht en spinangiomen als je deze nog niet als symptomen hebt gemeld. Daarna kan hij je lever onderzoeken door met zijn hand je buik te voelen.

   • Een vergrote lever kan onregelmatig, zacht of stevig aanvoelen, met of zonder knobbels, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Met een dergelijk onderzoek kunnen de grootte en de textuur van de lever worden vastgesteld om de mate van leververgroting te beoordelen. Je arts zal twee methoden van lichamelijk onderzoek gebruiken: een percussietest en een palpatietest.
3. 
   3
   Gebruik percussie om de toestand van je lever te beoordelen. Percussie is een methode om de grootte van de lever te beoordelen en om na te gaan of de lever niet buiten de grenzen van de rechter ribbenkast komt, die de beschermende barrière van de lever vormt. Het onderzoekt je inwendige organen door de geluiden die ze produceren te analyseren. Je arts voert dit onderzoek uit door op specifieke plekken op je bovenlichaam te tikken en het resulterende geluid te beoordelen. Als hij een dof geluid hoort dat zich meer dan 2-3 cm onder de onderkant van je ribbenkast uitstrekt, dan kan je lever vergroot zijn. Merk op dat als je last hebt van een opgezette buik, deze test niet nauwkeurig zal zijn en je waarschijnlijk een echografie van de buik zult moeten ondergaan.

   • Als de arts rechtshandig is, zal hij zijn linkerhand op je borst leggen en zijn middelvinger stevig tegen de borstwand drukken. Met de middelvinger van zijn rechterhand slaat hij op het middelpunt van zijn linker middelvinger. De slagbeweging moet vanuit de pols komen (net als bij pianospelen).
   • Startend van onder je borst, zou de percussie moeten resulteren in een trommelgeluid. Dat komt omdat je long daar zit, en gevuld is met lucht.
   • Je arts beweegt langzaam naar beneden in een rechte lijn over de lever, luisterend naar het moment waarop het trommelgeluid verandert in een 'plof'. Dit betekent dat de arts nu boven de lever is. Hij gaat door met de percussie en let goed op wanneer hij het einde van je ribbenkast nadert om te zien of hij nog steeds een 'plof'-geluid hoort en hoe ver. Je arts zal stoppen wanneer het 'plofje' verandert in een mix van darmgeluiden (gas en geborrel).
   • De arts zal tellen hoeveel centimeters de lever voorbij de ribbenkast is gegaan (indien dat het geval is). Dit is meestal een teken van ziekte, want onze ribbenkast is bedoeld om onze belangrijke inwendige organen, zoals de lever en de milt, te beschermen (als je hyperopgeblazen longen hebt, maar verder gezond bent, kan je arts misschien de rand van de lever voelen).
4. 
   4
   Probeer met palpatie de vorm en consistentie van de lever vast te stellen. Je arts zal ook palpatie gebruiken om vast te stellen of je lever vergroot is. Bij palpatie wordt, net als bij percussie, gebruik gemaakt van aanraking en druk met de handen.

   • Je arts plaatst, indien rechtshandig, zijn linkerhand onder je rechterzij. Je moet diep inademen en langzaam uitademen terwijl de arts de lever tussen zijn handen probeert te 'vangen'. Hij zal met zijn vingertoppen de lever voelen tussen de rand en de onderkant van de ribbenkast, waarbij hij zal letten op belangrijke details zoals de vorm, consistentie, oppervlaktestructuur, zachtheid en scherpte van de rand.
   • De arts zal voelen of de oppervlaktestructuur ruw, onregelmatig of knobbelig is, en of de lever hard of stevig is. Hij zal je ook vragen of de uitgeoefende druk pijnlijk is.
5. 
   5
   Laat je bloed onderzoeken. Je arts zal waarschijnlijk een bloedmonster willen afnemen, om de functie en de gezondheid van je lever te beoordelen. Bloedonderzoek wordt meestal gebruikt om de mogelijke aanwezigheid van een virale infectie zoals hepatitis vast te stellen.

   • Het bloedmonster zal aangeven wat je leverenzymwaarden zijn en daarmee belangrijke informatie verschaffen over de gezondheid en het functioneren van je lever. Ook andere bloedonderzoeken kunnen nuttig zijn, zoals een volledig bloedbeeld, een hepatitisvirusscreening, elastografie en bloedstollingstests. Deze laatste tests zijn vooral nuttig om de leverfunctie te beoordelen, omdat de lever verantwoordelijk is voor de aanmaak van de eiwitten die betrokken zijn bij de bloedstolling.
6. 
   6
   Laat beeldvormend onderzoek doen. Beeldvormend onderzoek zoals echografie, computertomografie (CT) en magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) wordt vaak aanbevolen om de diagnose te bevestigen en de anatomie van de lever en de omliggende weefsels te beoordelen. Deze tests kunnen je arts specifieke informatie verschaffen, zodat hij de toestand van je lever beter kan beoordelen.

   • Echografie van de buik - Bij dit onderzoek ga je liggen terwijl een draagbare sonde over de buik wordt bewogen. De sonde zendt hoogfrequente geluidsgolven uit die weerkaatsen op de organen in het lichaam en worden ontvangen door een computer, die deze geluidsgolven vertaalt in een beeld van je inwendige buikorganen. Je arts zal je vertellen hoe je je op het onderzoek kunt voorbereiden, maar in de meeste gevallen mag je voor het onderzoek niet eten of drinken.
   • CT-scan - Bij een CT-scan worden met röntgenfoto's dwarsdoorsnedebeelden van je buik gemaakt. Je moet op een smalle tafel liggen die in de CT-machine schuift en stil blijven liggen terwijl de röntgenstralen worden genomen en om je heen draaien. Deze worden op een computer omgezet in beelden. Je arts zal je vertellen hoe je je op dit onderzoek moet voorbereiden. Omdat bij dit onderzoek soms contrastvloeistof in je lichaam wordt gebracht (via een infuus of oraal), mag je van tevoren misschien niet eten of drinken.
   • MRI-scan - Bij dit onderzoek worden in plaats van straling (röntgenstraling) magneten en radiogolven gebruikt om beelden van het inwendige van de buik te maken. Je moet op een smalle tafel liggen die in een grote tunnelvormige scanner schuift. Om je organen beter zichtbaar te maken op de scans, kan het onderzoek contrastvloeistof vereisen, iets wat je arts van tevoren met je zal bespreken. Net als bij de andere onderzoeken kan je worden gevraagd om niet te eten of te drinken voor het onderzoek.
7. 
   7
   Onderga een endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP). Hierbij wordt met een endoscoop (een dunne slang met een lens) gezocht naar problemen in de galwegen, de buizen die gal van de lever naar je galblaas en dunne darm vervoeren.

   • Bij dit onderzoek wordt een infuus in je arm geplaatst en krijg je iets om je te ontspannen. Daarna brengt de arts een endoscoop in via de mond en door de slokdarm en maag, tot aan de dunne darm (het deel dat het dichtst bij de maag ligt). Via de endoscoop wordt een katheter ingebracht in de galwegen die in verbinding staan met de alvleesklier en de galblaas. Vervolgens wordt er kleurstof in de galwegen gespoten, waardoor de arts eventuele probleemgebieden duidelijker kan zien. Daarna worden er röntgenfoto's gemaakt.
   • Dit onderzoek volgt meestal op beeldvormend onderzoek, waaronder echografie, een CT-scan of MRI-scan.
   • Zoals bij veel van de andere genoemde onderzoeken, zal je arts de procedure uitleggen en je vertellen wat je kunt verwachten. Je moet toestemming geven voor de ERCP en vier uur voor het onderzoek mag je niet eten of drinken.
   • Een ERCP kan een goede optie zijn, omdat je arts het ook kan gebruiken om de behandeling te vergemakkelijken. Als er bijvoorbeeld stenen of andere obstructies in de galwegen zijn, kan de arts die verwijderen terwijl de ERCP wordt uitgevoerd.
8. 
   8
   Kijk of het mogelijk is een leverbiopsie te laten doen. In het algemeen kunnen een vergrote lever en alle leverziekten of -aandoeningen met succes worden gediagnosticeerd aan de hand van een anamnese, lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en uiteindelijk, beeldvormend onderzoek. Een biopsie kan echter in bepaalde situaties worden aanbevolen, met name als de diagnose onduidelijk is of als er kanker wordt vermoed.

   • De procedure omvat het inbrengen van een lange, dunne naald in je lever, om een leverweefselmonster te verzamelen, en wordt meestal uitgevoerd door een leverspecialist (een gastro-enteroloog of een hepatoloog). Omdat het een invasief onderzoek is, wordt je onder plaatselijke of algehele verdoving gebracht. Het monster wordt dan naar een laboratorium gestuurd voor verder onderzoek, met name om na te gaan of er kankercellen aanwezig zijn.
9. 
   9
   Laat een magnetische resonantie-elastografie (MRE) maken. Een relatief nieuwe beeldvormingstechniek, magnetische resonantie-elastografie combineert MRI-beeldvorming met geluidsgolven, om een visuele kaart (elastograaf) te maken waarmee de stijfheid van lichaamsweefsels (in dit geval van de lever) kan worden beoordeeld. Een verharding van de lever is een symptoom van chronische leverziekte, en iets dat met de MRE kan worden opgespoord. Deze test is niet-invasief en kan een alternatief zijn voor een leverbiopsie.

   • Magnetische resonantie-elastografie is een nieuwe, maar zich snel ontwikkelende technologie. Het wordt momenteel slechts in een paar medische centra aangeboden, maar is in opkomst. Informeer bij je arts of dit voor jou een optie is.
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

De risico's kennen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Ken het risico van hepatitis. Hepatitis A, B en C veroorzaken leverontsteking, en kunnen leiden tot een leververgroting die gepaard gaat met een gladde, gevoelige leverrand. Als je een vorm van hepatitis hebt, loop je een groter risico op een vergrote lever.

   • De schade aan de lever is te wijten aan bloed- en immuuncellen die de lever overspoelen, in een poging om de hepatitisinfectie te bestrijden.
2. 
   2
   Laat onderzoeken of je rechtszijdig hartfalen hebt. Als gevolg van een inefficiënte pompfunctie van het hart kan bloed zich ophopen in de lever -- hartfalen kan dus leiden tot een vergroting van de lever, waarbij de leverrand glad en gevoelig is. Omdat het hart zijn werk niet meer doet, hoopt het bloed zich op in de lever.

   • Praat met je arts als je denkt dat je hartproblemen hebt.
3. 
   3
   Ken het risico van cirrose. Cirrose is een chronische ziekte die leidt tot een verhoogde dichtheid van de lever, als gevolg van fibrose (overmatige aanmaak van littekenweefsel). Cirrose is meestal het gevolg van keuzes in levensstijl die een nadelig effect hebben op de lever. Met name alcoholmisbruik kan direct cirrose veroorzaken.

   • Cirrose kan zowel een vergroting als verkleining van de lever veroorzaken, maar wordt het vaakst geassocieerd met vergroting.
4. 
   4
   Overweeg eventuele genetische of stofwisselingsaandoeningen die je hebt. Mensen met bepaalde genetische of metabolische aandoeningen, zoals de ziekte van Wilson en de ziekte van Gaucher, kunnen ook een hoger risico lopen op het ontwikkelen van een vergrote lever.
5. 
   5
   Begrijp het risico dat kanker met zich meebrengt. Mensen met kanker kunnen een leververgroting ontwikkelen als gevolg van de uitzaaiing van de kanker (metastase) naar de lever. Als bij jou kanker is vastgesteld, met name kanker van een orgaan in de buurt van de lever, loop je een groter risico op een vergrote lever.
6. 
   6
   Wees voorzichtig met overmatig alcoholgebruik. Chronisch of overmatig alcoholgebruik van meer dan een paar drankjes per week, kan schade aan de lever veroorzaken en de regeneratie van de lever belemmeren. Deze kunnen beide onomkeerbare functionele en structurele schade aan de lever veroorzaken.

   • Als de lever zijn functionaliteit verliest door alcoholgebruik, kan hij vergroot en gezwollen raken door een verminderde afvoercapaciteit. Je kunt ook vetafzettingen in je lever krijgen als je te veel alcohol drinkt.
   • Het 'National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism' definieert 'matig' drinken als niet meer dan één drankje per dag voor vrouwen en niet meer dan twee drankjes per dag voor mannen.
7. 
   7
   Denk na over je medicijngebruik. Veel vrij verkrijgbare medicijnen kunnen de lever beschadigen als ze gedurende langere tijd worden gebruikt of als de aanbevolen dosering wordt overschreden. De voor de lever giftigste geneesmiddelen zijn onder andere orale anticonceptiva, anabole steroïden, diclofenac, amiodarone en statines.

   • Als je langdurig medicijnen gebruikt, moet je regelmatig op controle komen en het advies van je arts nauwkeurig opvolgen.
   • Paracetamol is, vooral bij overdosering, een veel voorkomende oorzaak van leverfalen en kan leververgroting veroorzaken. Het risico is groter als Paracetamol wordt gemengd met alcohol.
   • Wees je ervan bewust dat sommige kruidensupplementen, zoals zilverkaars, ma huang en maretak, ook de kans op leverschade kunnen vergroten.
8. 
   8
   Houd je consumptie van vet voedsel in de gaten. Regelmatige consumptie van vette voedingsmiddelen, zoals friet, hamburgers of andere junkfood, kan leiden tot vetophoping in de lever, leververvetting genoemd. Er kunnen vetophopingen ontstaan die uiteindelijk de levercellen vernietigen.

   • Je beschadigde lever zal verzwakt zijn en kan opzwellen door een verminderd vermogen om bloed en gifstoffen te verwerken, en door de ophoping van vet.
   • Wees je er ook van bewust dat overgewicht of obesitas je risico op een leveraandoening vergroot. Of iemand overgewicht of obesitas heeft, wordt bepaald aan de hand van de body mass index (BMI), een indicator voor de verhouding tussen vet en bot-/spiermassa van het lichaam. BMI is het gewicht van een persoon in kilogram (kg) gedeeld door het kwadraat van de lengte van de persoon in meter (m). Een BMI van 25-30 wordt als overgewicht beschouwd, terwijl een BMI van meer dan 30 als zwaarlijvig wordt beschouwd.
   Advertentie

Tips

• Omdat alcoholgebruik zo'n grote risicofactor is voor veel leverziekten, kan stoppen met het drinken van alcohol helpen om eventuele schade ongedaan te maken.
• Praat altijd met je arts als je je zorgen maakt over een vergrote lever of voordat je veranderingen aanbrengt in je dieet of levensstijl, om er zeker van te zijn dat ze veilig voor je zijn.

Advertentie

Waarschuwingen

• Als je plotseling hevige buikpijn hebt, zorg dat je dan met spoed een medische behandeling krijgt.

Advertentie