Een griepprik toedienen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

De vaccinatie voorbereiden

Het vaccin toedienen

Griep voorkomen

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Volgens deskundigen is een jaarlijkse griepprik de beste manier is om griep te voorkomen. Onthoud alleen wel dat een griepprik nooit 100% effectief is. In principe beschermt de jaarlijkse griepprik je tegen drie of vier virusstammen waarvan wordt verwacht dat ze tijdens het griepseizoen zullen voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat een griepprik meestal in de bovenarm wordt gegeven. Verder kan het zijn dat je een specifiek type vaccin krijgt dat voor jouw leeftijdsgroep wordt aanbevolen. Gelukkig zijn griepprikken relatief makkelijk toe te dienen.

Stappen

Methode 1

Methode 1 van 3:

De vaccinatie voorbereiden

Pdf downloaden

1. 
   1
   Gebruik liever geen voorgevulde injectiespuiten. Met 'voorgevulde injectiespuiten' worden in dit geval geen spuiten voor griepvaccins bedoeld die specifiek als individuele doses door de fabrikant van het vaccin zijn gemaakt, maar meerdere spuiten met individuele doses die gevuld zijn met flacons met één of meerdere doses, voordat de patiënt in de kliniek aankomt. Als je zelf een kliniek runt waar je vaccins kunt toedienen, gebruik dan liever geen voorgevulde injectiespuiten, om de kans op fouten bij het toedienen te verkleinen.

   • Op advies van het Amerikaanse Centrum voor Ziektecontrole en Preventie (CDC) moet degene die het vaccin toedient in principe ook degene zijn die het vaccin uit de injectieflacon haalt.
2. 
   2
   Garandeer van tevoren de veiligheid van de patiënt. Voordat je het vaccin toedient, moet je samen met de patiënt een aantal voorzorgsmaatregelen treffen. Zo moet je controleren of de patiënt zijn of haar jaarlijkse vaccinatie inderdaad nog niet heeft gehad. Zo kun je voorkomen dat de patiënt niet te veel aan het virus wordt blootgesteld en te weten komen of hij of zij in het verleden misschien verkeerd op het vaccin heeft gereageerd. Vraag altijd of de patiënt misschien ergens allergisch voor is, zodat je niks toedient waar de patiënt eerder verkeerd op gereageerd heeft. Als de patiënt het niet precies weet of onduidelijke informatie geeft, vraag dan om zijn of haar officiële medische dossier. Identificeer de patiënt altijd in twee stappen door eerst naar de naam en vervolgens naar de geboortedatum te vragen, zodat je zeker weet dat de juiste patiënt de inenting krijgt.

   • Vraag om een kopie van de medische voorgeschiedenis van de patiënt. Ook dat is een manier die medische fouten kan helpen voorkomen.
   • Vraag aan de patiënt of hij of zij in het verleden misschien negatieve reacties op de griepprik heeft gehad. Koorts, duizeligheid of spierpijn zijn bijwerkingen die vaak voorkomen na een griepprik, en als het goed is verdwijnen ze na verloop van tijd vanzelf. Tekenen van een ernstige allergische reactie kunnen zijn onder andere: ademhalingsmoeilijkheden, netelroos, een piepende ademhaling, zwakte en duizeligheid of hartkloppingen. Deze symptomen zijn wel ernstig en moeten onmiddellijk worden geëvalueerd.
   • Het griepvaccin dat onder de merknaam Flublok in gebruik is kan een goede optie zijn voor mensen die in het verleden negatief gereageerd hebben op een griepprik. Het wordt bereid zonder gebruik te maken van eieren, die soms de oorzaak kunnen zijn van een allergische reactie. Ook wordt er om dit vaccin te maken geen gebruik gemaakt van het eigenlijke griepvirus.
3. 
   3
   Schrijf de vaccinatie bij in het gele vaccinatieboekje van de patiënt. Noteer precies welk type vaccin de patiënt heeft gekregen en wanneer het vaccin is toegediend. Als je iemand in het buitenland vaccineert moet je de patiënt een vaccinatieverklaring geven op basis van de in dat land geldende regels.

   • Registreer de datum waarop je de verklaring aan de patiënt hebt gegeven. Noteer de datum in het dossier van de patiënt of in een ander vaccinatiedossier waar je toegang toe hebt. Vraag voordat je overgaat tot het toedienen van de prik of de patiënt nog vragen heeft. Het is belangrijk dat je in het medisch dossier de vervaldatum van het vaccin en het partijnummer vermeldt, voor het geval die gegevens in de toekomst nodig zijn.
   • Geef de vaccinatie ook door aan het RIVM. Het RIVM beschikt ook over aanvullende informatie over het vaccinatieverleden van de patiënt.
4. 
   4
   Was je handen. Was voordat je een griepprik gaat toedienen je handen met water en zeep. Op die manier kun je namelijk voorkomen dat je het griepvirus, of eventuele andere virussen of bacteriën van jou of de patiënt, verder worden verspreid.

   • Je hoeft je handen niet met speciale zeep te wassen. In principe is elke soort goed, al is het wel raadzaam om als dat kan een antibacteriële zeep te gebruiken. Was je handen twintig seconden lang met zeep en warm water.
   • Gebruik eventueel nadat je je handen hebt gewassen nog een desinfecterende handgel om de bacteriën die je misschien niet hebt weggewassen te doden.
   Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 3:

Het vaccin toedienen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Maak de plek waar je de prik gaat toedienen schoon. Meestal wordt het griepvaccin in de zogenaamde deltaspier van de rechterarm geïnjecteerd. Haal een nieuw doekje met alcohol uit de verpakking en reinig daarmee het gedeelte van de bovenarm waar de deltaspier zit, door er zachtjes over te wrijven. Zo help je ervoor te zorgen dat de plek waar je de injectie gaat toedienen vrij is van bacterieën.

   • Gebruik hetzelfde alcoholdoekje voor niet meer dan één dosis.
   • Als de arm van de patiënt erg groot of behaard is, kun je om het hele gebied rond de deltaspier te reinigen eventueel twee alcoholdoekjes gebruiken.
2. 
   2
   Gebruik een schone naald voor eenmalig gebruik. Kies een naald die geschikt is voor de grootte van je patiënt. Let er om de verspreiding van ziektes te helpen voorkomen op dat je een naald voor eenmalig gebruik neemt die voordat je het vaccin gaat toedienen verzegeld is.

   • Gebruik voor een volwassene die 60 kilo of meer weegt een naald die tussen de 2,5 en de 4 cm lang is. De diameter van de naald wordt meestal uitgedrukt in Gauge. Het standaardformaat is 22 – 25G.
   • Gebruik voor kinderen en volwassenen die minder dan 60 kg wegen een naald met een lengte van 2 cm. Trek als je een kleinere naald gebruikt de huid van de patiënt strak.
3. 
   3
   Bevestig de naald aan een nieuwe spuit. Plaats de naald als je eenmaal de juiste maat voor je patiënt hebt gekozen op de spuit die je met het vaccin gaat vullen. Kies altijd een nieuwe spuit voor eenmalig gebruik om het risico op besmetting van je patiënt met bacteriën, virussen of andere ziektekiemen tot een minimum te beperken.
4. 
   4
   Vul de spuit met het griepvaccin. Vul de spuit met behulp van een injectieflacon met het influenza- oftewel het griepvaccin (TIV), met de juiste dosering voor de patiënt. De juiste dosering hangt af van de leeftijd van de patiënt.

   • Geef kinderen die tussen een half jaar en drie jaar oud zijn 0,25 ml (0,05 theelepeltje).
   • Geef patiënten ouder dan drie jaar 0,5 ml (0,1 theelepeltje).
   • Aan volwassenen van 65 jaar en ouder mag je 0,5 ml hooggedoseerde TIV-IM geven.
   • Als je geen injectiespuiten met een inhoud van 0,5 ml hebt, kunt je ook twee spuiten van 0,25 ml gebruiken.
5. 
   5
   Steek de naald in de deltaspier van de patiënt. Pak de deltaspier van de patiënt voorzichtig vast tussen je vingers. Vraag of de patiënt rechts- of linkshandig is en injecteer het vaccin vervolgens in de tegenovergestelde arm, zodat de patiënt er zo weinig mogelijk last van zal hebben. Als dit de eerste keer is dat je een griepprik toedient, kun je het beste een ervaren verpleegkundige laten meekijken, zodat hij of zij zo nodig je techniek kan corrigeren.

   • Probeer het dikste deel van de deltaspier te vinden. Het dikste deel zit meestal boven de oksel en onder het schouderblad, oftewel de bovenkant van de schouder. Laat de naald met een vastberaden, vloeiende beweging in de deltavormige spier glijden. Je moet de naald in een hoek van 90 graden ten opzichte van de huid houden.
   • Bij kinderen onder de vier jaar moet je de injectie in de buitenste quadriceps oftewel in het dijbeen toedienen. Bij kinderen zitten er in het deltaspiergebied namelijk nog niet genoeg spieren.
6. 
   6
   Dien het vaccin toe totdat de spuit leeg is. Zorg ervoor dat je de volledige inhoud van de injectiespuit toedient. Om het vaccin zo goed mogelijk te laten werken heeft de patiënt de volledige dosis nodig.

   • Als de patiënt signalen van ongemak vertoont, stel hem of haar dan gerust; zorg bijvoorbeeld voor een beetje afleiding door wat te praten of door de radio of de televisie aan te zetten.
7. 
   7
   Verwijder de naald uit de patiënt. Haal zodra je de volledige dosis hebt toegediend de naald uit de patiënt. Oefen op de plek van de injectie een beetje druk uit om de pijn zo veel mogelijk te beperken, en dek de plek af met een pleister of een stukje verband.

   • Zeg tegen de patiënt dat een beetje pijn normaal is en dat hij of zij zich daar geen zorgen om hoeft te maken.
   • Vergeet niet om bij het terugtrekken van de naald ook een beetje druk uit te oefenen.
   • Je kunt de plek van de injectie eventueel afdekken met een stukje verband. Je zult merken dat je op die manier veel patiënten gerust kunt stellen.
8. 
   8
   Registreer de vaccinatie in het medisch dossier of het vaccinatieboekje van de patiënt. Vermeld de datum en de plaats van de vaccinatie. Het kan zijn dat de patiënt deze gegevens in de toekomst nodig heeft, en jijzelf, als je de hoofdverzorger van die persoon blijft. Je kunt ermee helpen voorkomen dat de patiënt te veel doses krijgt of te veel wordt blootgesteld aan een bepaald vaccin.
9. 
   9
   Laat de ouders van jonge kinderen dat zij een tweede prik nodig hebben. Voor kinderen die tussen de zes maanden en acht jaar oud zijn kan een tweede dosis van het vaccin nodig zijn. De tweede prik moet vier weken na de eerste worden gegeven. Als het kind nooit eerder gevaccineerd is, of als zijn of haar vaccinatieoverzicht niet bekend is, of als het kind vóór 1 juli 2015 niet minimaal twee doses van het vaccin heeft gekregen, moet het een tweede prik krijgen.
10. 
    10
    Zeg tegen de patiënt dat hij of zij eventuele bijwerkingen moet melden. Vertel de patiënt dat het vaccin bepaalde bijwerkingen zou kunnen geven, zoals koorts en/of pijn. De meeste bijwerkingen gaan vanzelf over, maar bij ernstige of aanhoudende bijwerkingen moet de patiënt contact met je opnemen.

    • Zorg ervoor dat je een medisch noodprotocol bij de hand hebt voor het geval je te maken krijgt met een noodsituatie. Zorg er ook voor dat je de contactgegevens van de patiënt bij de hand hebt.
    Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 3:

Griep voorkomen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Was regelmatig je handen. Een van de meest effectieve manieren om griep en verkoudheid te voorkomen is grondig en regelmatig je handen wassen. Op die manier beperk je de verspreiding van bacteriën en virussen, inclusief het griepvirus, van oppervlakken die door veel mensen worden aangeraakt.

   • Gebruik een milde zeep en was je handen minimaal 20 seconden lang met warm water.
   • Gebruik als je geen water en zeep bij de hand hebt een ontsmettende handgel.
2. 
   2
   Bedek je neus en mond als je moet hoesten of niezen. Als je griep hebt, of verkouden bent, moet je als je hoest of niest uit beleefdheid zowel je neus als je mond bedekken. Hoest of nies als het kan in een tissue of in de holte van je elleboog, zodat je handen niet besmet raken.

   • Door je neus en mond te bedekken verminder je het risico dat je de griep overdraagt op de mensen om je heen.
   • Was altijd goed je handen nadat je hebt geniest, gehoest of je neus hebt gesnoten.
3. 
   3
   Blijf zoveel mogelijk uit de buurt van drukke plekken. Griep is erg besmettelijk en verspreidt zich het gemakkelijkst op plaatsen waar veel mensen samenkomen. Door drukke ruimtes te vermijden, kun je het risico op griep tot een minimum beperken.

   • Vergeet ook niet om je handen te wassen nadat je iets in een drukke ruimte hebt aangeraakt, zoals handgrepen in het openbaar vervoer.
   • Als je griep hebt, blijf dan op zijn minst 24 uur thuis om het risico dat je anderen besmet zoveel mogelijk te beperken.
4. 
   4
   Ontsmet alle oppervlakken en ruimtes die je met anderen deelt zeer regelmatig. Ziektekiemen verspreiden zich gemakkelijk op plekken als badkamers of keukenoppervlakken. Door deze ruimten vaak schoon te maken en te ontsmetten, kun je helpen de verspreiding van het griepvirus tegen te gaan.
   Advertentie

Tips

• Als iemand met een verzwakt immuunsysteem een griepvaccin nodig heeft, moet dat via een griepprik met een dood virus (en niet met FluMist of een ander vaccin in sprayvorm), en met toestemming van een arts of verpleegkundige.
• Werknemers in de gezondheidszorg lopen een groot risico de griep op te lopen en te verspreiden als zij geen griepprik krijgen. Geef als je in de zorg werkt het goede voorbeeld en laat je elk seizoen vaccineren.
• Als je iemand met een verzwakt immuunsysteem verzorgt, laat je dan vaccineren om hem of haar te beschermen. Het kan zijn dat die persoon de griepprik om een bepaalde reden niet kan krijgen. Daarom is het het beste als iedereen in zijn of haar omgeving zich laat vaccineren om diegene zo goed mogelijk te beschermen.

Advertentie

Waarschuwingen

• Vaccineer geen kinderen die jonger zijn dan zes maanden. Moedig in plaats daarvan de ouders en eventuele andere verzorgers van zuigelingen aan niet hun kinderen, maar zichzelf te laten vaccineren.

Advertentie

Benodigdheden

• Vaccininformatieverklaring (VIS) of vaccinatieboekje
• Alcoholdoekjes
• Wegwerphandschoenen
• Naald
• Injectiespuit
• Influenza- oftewel griepvaccin (TIV)
• Wastafel, water en zeep en/of ontsmettende handgel