Cách để Phối lại nhạc

Phối lại nhạc (remix) là khâu vô cùng thú vị. Chắc hẳn bạn đã từng nghe nói về trường hợp—một ca khúc trữ tình nào đó của thập niên 70 giờ trở nên thịnh hành vì được phối lại theo phong cách đương đại với tiết tấu nhanh hơn. Bản phối lại có thể khiến phong cách, cảm xúc hay thậm chí là ý nghĩa của bản nhạc gốc khác đi bằng cách thay đổi vị trí đoạn nhạc được cắt, hòa âm phối khí lại ca khúc, bổ sung yếu tố mới và làm nhiều việc khác nữa. Nghe thì có vẻ chỉ “phù thủy” phòng thu mới làm được điều đó, nhưng thực ra bạn cũng có thể tự phối lại bản nhạc bằng cách tìm hiểu về phần mềm chỉnh sửa âm thanh cơ bản như Audacity.

Các bước

Tải về bản PDF

1
Bắt đầu với phần mềm chỉnh sửa âm thanh chất lượng tốt. Bạn sẽ làm việc chủ yếu bằng phần mềm đó. Trạm làm việc âm nhạc kỹ thuật số (digital audio workstation), hay còn được gọi tắt là DAW, là nơi bạn nhập rãnh âm thanh bao gồm nhạc tách lời, bài nhạc không lời, giọng hát, hiệu ứng âm thanh, v.v… Một số phần mềm cho phép người dùng thực hiện thao tác phức tạp, chẳng hạn như đồng bộ tốc độ nhịp và điều chỉnh cao độ. Hầu hết mọi phần mềm đều cho phép bạn cắt, chuyển tông, đảo ngược âm thanh, kéo dài trường độ trong giao diện của chúng.
- Nếu tài chính của bạn eo hẹp, ứng dụng Audacity là sự lựa chọn tuyệt vời để khởi đầu. Đây là ứng dụng miễn phí chạy được trên mọi hệ điều hành phổ biến. Nếu bạn dành thời gian tìm hiểu, ứng dụng này có thể hoạt động tốt không thua kém bất kỳ ứng dụng trả phí nào.
- Phần mềm Ableton là sự lựa chọn phù hợp nếu tiền nong không phải vấn đề.^{[1]XNguồn nghiên cứu} Chỉ cần chi 500 đô la, Ableton sẽ đồng hành cùng bạn trong mọi buổi biểu diễn nhạc sống. Tất nhiên, bạn có thể chuẩn bị bản phối lại ở nhà hoặc biểu diễn trực tiếp trước công chúng.
2
Chọn bài để phối lại. Phối lại nhạc là loại hình nghệ thuật phái sinh. Nói cách khác, người ta cần phải dựa trên nền tảng của ít nhất một tác phẩm có sẵn để tạo nên bản phối. Chọn bài bạn muốn phối lại là một phần quan trọng trong quy trình. Sau đây là vài điều bạn cần cân nhắc:
- Hãy chọn bài có câu hát bắt tai, giai điệu, điệp khúc hoặc yếu tố nào đó thu hút bạn. Phối lại bao gồm việc lặp một đoạn trong bài hát vài lần liên tiếp, vì vậy bạn hãy chọn bài nào mình thích và khó gây "nhàm chán".
- Bạn thường xuyên phải làm việc với bản phối hoàn chỉnh của bản nhạc gốc được lấy ra trực tiếp từ đĩa CD. Nếu bạn có thể xin hay mua từng tệp bản nhạc từ chính ca sĩ thu âm chúng, đặc biệt là phần giọng hát, thì bản phối lại của bạn nghe sẽ trong trẻo hơn và giúp quá trình làm việc diễn ra thuận lợi hơn.
- Dù không gì tốt hơn việc sở hữu từng tệp nhạc gốc, cả phần mềm Audacity và Ableton đều cung cấp các công cụ giúp bạn tách lời khỏi bản phối (giống như karaoke) hoặc xóa mọi thứ trừ phần lời. Đây là điều không hề dễ dàng và hiếm khi hiệu quả 100%, nhưng bạn có thể làm mỏng nhạc nền vừa đủ để khiến bài hát trong trường hợp này nghe như chỉ còn mỗi phần lời. Phần bổ trợ (plugin) loại bỏ tiếng ồn là sự lựa chọn phù hợp nhất khi làm điều này, hãy cố gắng tách tần số của tiếng ồn/giọng hát ra khỏi giai điệu ngọt ngào bạn muốn giữ lại.
Đây là bước bạn để lại dấu ấn cá nhân trong bản nhạc bằng cách tự mình thêm thắt chất liệu riêng. Cách làm có thể khá đa dạng, từ việc thêm rãnh nhịp điệu mới để thay đổi cảm xúc bài hát cho tới việc phá vỡ cấu trúc của toàn bộ tác phẩm.
4
Nhớ chú ý tới luật bản quyền ở nơi mình sinh sống nếu bạn dự định bán nhạc hoặc biểu diễn trực tiếp. Việc tự ý sử dụng bản nhạc của tác giả có thể khiến bạn gặp rắc rối với pháp luật.
- Hãy nghĩ về đoạn bạn thích nhất—–bạn muốn giữ nguyên và thay đổi điều gì? Nếu cần, hãy thử nghe bản nhạc thêm vài lần nữa để định hình diện mạo của bản phối lại hoàn chỉnh.
5
Mổ xẻ bản nhạc. Để việc phối lại dễ dàng hơn, bạn không những phải tách yếu tố giai điệu mà còn cả nhịp điệu nữa.
- Bạn có thể thực hiện điều này bằng ứng dụng chỉnh sửa âm thanh Ableton hay Audacity. Các ứng dụng này giúp bạn dễ dàng tạo vòng lặp.
- Tạo vòng lặp là quy trình khá đơn giản. Đầu tiên, bạn hãy lắng nghe bản nhạc và xác định đoạn mình muốn cắt. Sau đó, chọn câu nhạc trong phần mềm chỉnh sửa âm thanh, đảm bảo rằng bạn đã bôi đen toàn bộ vùng mình muốn cắt. Có một cách để kiểm tra phần bạn cắt là phát đi phát lại vùng được chọn. Nếu âm thanh tự dưng thay đổi đột ngột tại điểm lặp, có thể là do bạn đã bôi đen quá nhiều hay quá ít.
- Nếu phần mềm cho phép bạn vừa chơi vòng lặp vừa điều chỉnh điểm cuối, hãy phát vòng lặp và chỉnh điểm đầu trước—bạn cần đảm bảo nhạc bắt đầu chạy ở đúng vị trí mình mong muốn. Khi đã chỉnh xong, bạn hãy di chuột về điểm cuối và thay đổi độ dài vòng lặp một chút sao cho âm thanh nghe liền mạch, tự nhiên và quan trọng nhất là đúng nhịp.
- Hãy cẩn thận với vòng lặp có chứa đuôi vang hay tiếng chũm chọe vì chúng thường ngân dài qua cả câu nhạc. Tuy nhiên, việc cắt tiếng vang có thể tạo ra một hiệu ứng thực sự thú vị.
- Hãy cắt thật tỉ mỉ để chức năng điều chỉnh tốc độ trong phần mềm tạo vòng lặp hoạt động chính xác hơn. Đối với các chương trình có cùng cách thức điều chỉnh như Sonar và Acid, sự chính xác là yêu cầu bắt buộc.
- Điều chỉnh thời gian bằng cách định rõ nhịp mỗi phút của vòng lặp (thường là do phần mềm tự động phát hiện) hay đánh dấu trong cửa sổ trình duyệt vòng lặp để chỉ ra vị trí phách rơi. Tất cả thao tác này giúp bạn đạt kết quả giống như lúc cắt và phát vòng lặp, trong khi chất lượng tệp gốc vẫn được giữ nguyên.
- Bạn có thể tranh thủ lúc này để chỉnh sửa vòng lặp một chút. Nếu chỉ có bản mộc, bạn có thể nâng cao chất lượng giọng hát hoặc tiếng từng nhạc cụ một chút bằng bộ cân bằng âm thanh.
- Bạn cần nhớ rằng không có cách nào để tách hoàn toàn tiếng nhạc cụ hay giọng hát ra khỏi bản mộc. Ví dụ: Bạn có thể làm sáng âm khu trầm (tiếng trống trầm, trống con) hoặc câu bass bằng cách hạ tần số tại băng thông cuối thấp. Điều này giúp âm thanh không bị đục khi bạn chồng phần giọng trong vòng lặp lên trên câu bass hoặc điệu trống mới. Ví dụ: Tần số tăng lên đạt mức từ 3 đến 5 khz khiến âm thanh nghe sáng hơn rất nhiều, trong khi việc tăng tần số ở vùng trầm khiến bản phối nghe trầm và đục hơn.
Hãy thử dùng tất cả hiệu ứng có sẵn trong trạm âm thanh kỹ thuật số/phần mềm chỉnh sửa âm thanh của bạn để xem từng phần nghe như thế nào. Có rất nhiều thứ cho bạn lựa chọn, bao gồm: Delay (làm trễ âm thanh), phaser (hiệu ứng lấp lánh), chorus (hiệu ứng đồng ca), flanger (hiệu ứng tiếng máy bay phản lực), filters and other EQ (lọc và cân bằng), reverb (chỉnh độ vang), amplitude modulation (điều chế biên độ), ring modulation (điều chế vòng), frequency modulation (điều chế tần số), time stretching (kéo dài trường độ), pitch shifting or correction (dịch chuyển hay điều chỉnh cao độ), vocoder (mã hóa tiếng nói) và còn nhiều hiệu ứng khác nữa. Việc nghịch từng hiệu ứng giúp bạn tìm ra phong cách mình thích cũng như luyện khả năng nghe một chút. Hãy luôn nhớ rằng bản nhạc chưa hoàn thiện bao giờ cũng thú vị hơn bản nhạc đã được chỉnh sửa cẩn thận, vì vậy bạn chỉ cần làm đơn giản, miễn sao vui là được.
7
Thiết lập thông số cho bản nhạc. Đầu tiên, bạn hãy cài đặt chỉ số BMP (tốc độ—nhịp mỗi phút) và số chỉ nhịp (thường là nhịp 4/4 đối với nhạc đại chúng, nhưng đôi khi là nhịp 3/4) trong phần mềm tạo vòng lặp. Tiếp theo, hãy nhập vòng lặp. Sau khi nhập và điều chỉnh thời gian cho vòng lặp xong, bạn cần chọn tốc độ nhịp mong muốn và hạn chế đến mức tối thiểu tổn thất gây ra do chất lượng kém. Giờ bạn có thể bắt đầu thiết lập thông số cho bản nhạc.
- Bám theo mẫu bản nhạc gốc (khúc dạo đầu, phiên khúc, điệp khúc, phiên khúc, gian tấu và điệp khúc) là cách làm vừa an toàn vừa dễ dàng, nhưng bạn cũng có thể thay đổi mọi thứ để tạo nên cấu trúc của riêng mình. Bạn có thể lồng câu hát ở phiên khúc vào một phần điệp khúc. Bạn cũng có thể lấy nguyên phiên khúc, cắt phần giọng hát theo đúng từng tiết nhịp và đảo ngược chúng lên đầu tác phẩm. Bạn có thể dựng lại bè hòa âm hay câu dẫn bằng cách đưa vào các yếu tố hoàn toàn khác biệt. Hãy vui vẻ thử nghiệm!
Sau khi bản phối lại được hoàn tất và bạn cảm thấy hài lòng, bạn nên xuất (export) tác phẩm thành tệp. Hãy lưu lại tất cả hoặc xuất bản nhạc thành tệp đuôi WAV hay AIFF (đừng mã hóa âm thanh sang tệp MP3 vội). Hãy tải tác phẩm vào phần mềm chỉnh sửa âm thanh và chuẩn hóa tệp tới 99%. Điều này giúp đảm bảo rằng các mức tại điểm cao nhất đạt âm lượng gần như cực đại. Hơn nữa, bạn có thể khiến âm lượng của bản phối lại to hơn bằng cách thêm hiệu ứng compressor (giảm biến động âm lượng của tín hiệu âm thanh) trước khi chuẩn hóa.
Nghĩa là bạn hãy thêm hiệu ứng để làm nổi bật một số phần nào đó trong bản phối. Nghĩ xem bạn muốn toàn bộ âm trầm nghe thô hơn hay âm cao nghe sáng hơn. Xử lý hậu kỳ âm thanh tốt cũng giống như việc cho người nghe thấy được sự khác biệt giữa việc thu âm trong buồng riêng và thu âm tại phòng thu chuyên nghiệp.
Hãy chuyển đổi tệp sang đuôi mp3, sử dụng phần mềm chuyển đổi định dạng âm thanh ưa thích của bạn.
Quảng cáo

Lời khuyên

Gần như mọi thể loại âm nhạc đều có các bản phối lại. Trong nền âm nhạc đại chúng, bản phối lại đóng vai trò như một tác phẩm mang tính thực dụng hơn là diễn cảm—chuyển đổi giai điệu pop hoặc rock sang phong cách nhạc nhảy. Dù phối lại giai điệu pop theo phong cách dub reggae, hip hop hay bất kỳ phong cách nào đi nữa thì điều quan trọng là người làm nhạc cần thêm cái chất của riêng họ vào bản nhạc—giữ lại vài yếu tố quan trọng có trong bản gốc, đồng thời đưa vào phong cách đặc trưng của riêng họ.
Nếu sử dụng phần mềm Ableton Live, bạn có thể dễ dàng làm việc với nhiều mẫu âm thanh hoàn toàn thô. Ableton có lẽ là phần mềm tạo vòng lặp dễ sử dụng nhất trên thị trường. Phần mềm này chấp nhận nhiều loại tính năng điều chỉnh thời gian, cao độ được cấu thành từ các hạt âm thanh cực nhỏ khác nhau, điểm đầu và điểm lặp biến thiên, giao diện đồ họa giúp người dùng dễ dàng điều chỉnh thời gian.
Xem phần cài đặt chất lượng khi đang chuyển đổi tệp. 128 là tốc độ bit mặc định thông thường, nhưng hay phát sinh lỗi âm thanh dễ nhận ra. Người dùng nên mã hóa với tốc độ bit ở mức tối thiểu là 192, nhưng tốt nhất là nên chuyển đổi về định dạng nén không tổn hao (lossless) như FLAC chẳng hạn.
Nếu sử dụng phần mềm Ableton Live, hãy đảm bảo rằng bạn lựa chọn cách thức điều chỉnh thời gian phù hợp với kiểu mẫu âm thanh. Cụ thể, chế độ nhịp phách (beat) thích hợp với trống nhưng có lẽ không tốt cho phần giọng hát. Chế độ kết cấu (texture) thích hợp với nhiều mẫu âm thanh nhưng thường gây ảnh hưởng một chút tới cao độ của chúng. Chế độ tiếng (tone) thì lúc nào cũng ổn.

Cảnh báo

Nếu bạn phối lại ca khúc của người khác, đừng phát hành bản nhạc trừ khi tác giả cho phép. Nghệ sĩ đó có thể sẽ có động thái đáng lo ngại, nhưng có lẽ họ sẽ không làm vậy, trừ khi bản phối lại của bạn trở nên cực kỳ nổi tiếng.