Poëzie analyseren

Vind je het lezen en analyseren van poëzie net zo ingewikkeld als het ontrafelen van een eeuwenoude taal? Geen zorgen! Door middel van dit stappenplan kun je poëzie leren begrijpen door de betekenis van het gedicht te bepalen en te leren welke middelen de dichter gebruikt om die betekenis duidelijk en begrijpelijk te maken.

Methode 1

Methode 1 van 2:

Bepalen Wat Het Gedicht Betekent

Pdf downloaden

1
Lees het gedicht in stilte rustig door. De eerste keer dat je een gedicht leest, heb je vaak meteen een gevoel bij het werk: een emotionele verbintenis met wat de dichter probeert te zeggen, herinneringen aan ervaringen uit het verleden, dingen die je wel of niet mooi vindt, enzovoorts. Denk na over je gevoelens. Vraag je bijvoorbeeld af wat je tijdens het lezen van het gedicht voelt en waarom je dit voelt. Dit kan je helpen te bepalen welke emoties de dichter met zijn gedicht wilde oproepen.^[1]XBron
- Neem bijvoorbeeld Bliss Carmens “The Vagabond Song.” Je eerste indruk van dit gedicht kunnen draaien om kleurrijke bladeren bedekt met een laagje ijs. Of de zomer die overgaat in de herfst. Dit kan herinneringen oproepen aan tijd die je in zo'n periode in het bos hebt doorgebracht.^[2]XBron
2
Lees het gedicht nog een keer en probeer achter de letterlijke betekenis van de tekst te komen. De letterlijke betekenis is de meest rechtstreekse versie van het gedicht en bevat geen poëtische metaforen. Probeer het gedicht eens in normaal Nederlands te vertalen. Hoe zou je een vriend vertellen wat er in het gedicht wordt omschreven? Gebruik zo simpel mogelijke bewoordingen. Dit kan best lastig zijn, maar onthoud dat zelfs de meest ontoegankelijke poëzie bestaat uit woorden die een letterlijke betekenis hebben.^[3]XBron
- “The Vagabond Song” gaat over de overgang van de zomer naar de herfst. De dichter vindt de herfst het mooiste seizoen en wordt enthousiast van de gedachte aan het verkleuren van de bladeren.
3
Lees het gedicht nog eens om achter de connotatieve betekenis van het gedicht te komen. Bedenk je waar bepaalde woorden uit het gedicht voor kunnen staan en of ze ergens een metafoor voor zouden kunnen zijn. Vraag je af waarom de dichter juist deze woorden gekozen heeft en geen andere. Welke emoties roepen juist deze woorden op?
- Neem bijvoorbeeld het woord "moeder". Het woordenboek definieert dit woord als "de vrouwelijke ouder". Dat is leuk en aardig, maar het woord "moeder" roept ook emoties op en zorgt ervoor dat je meteen een bepaald beeld in je hoofd hebt. Misschien denk je aan de liefde en geborgenheid van je eigen moeder. De emoties en gevoelens die een woord oproepen geven een woord zijn connotatieve betekenis.
- In “The Vagabond Song” komen bijvoorbeeld de woorden “gypsy blood” voor. Letterlijk genomen gaat het hier dus om bloed van een persoon die een bepaalde afkomst heeft. In het gedicht gaat het echter om een dolende geest. De dichter heeft misschien wel een thuis, maar als het herfst wordt, voelt hij zich opeens rusteloos.
4
Probeer achter de symbolische betekenis van het gedicht te komen. Maak een lijstje van de allusies en symbolen die je tegenkomt. Bedenk vervolgens waarvoor deze zouden kunnen staan en waarom.
- In “The Vagabond Song” staat bijvoorbeeld het woord “native” in de regel “There is something in the autumn that is native to my blood”. Het woord betekent in dit geval niet dat de hoofdpersoon letterlijk geboren is met de herfst in zijn bloed, maar dat hij zich op een bepaalde manier verbonden voelt met de herfst.
- Een ander voorbeeld is het woord "light". Dit betekent misschien niet letterlijk het tegenovergestelde van donker, maar staat symbool voor kennis, waarheid, vrede of spiritualiteit.
5
Probeer je af te vragen wat de dichter je probeert te vertellen. Wat is het doel van het gedicht? Welke reactie probeert hij bij zijn lezers op te roepen? Waarom? Bedenk je waarom de dichter de tekst heeft geschreven.
- Carmens reden om “The Vagabond Song” te schrijven zou bijvoorbeeld kunnen zijn om de overgang van de zomer naar de herfst te vieren. Hij wil het rusteloze gevoel overbrengen dat hij bij deze verandering krijgt.
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 2:

Bepalen Welke Poëtische Middelen Gebruikt Worden

Pdf downloaden

Dit helpt je begrijpen hoe de auteur zijn doel bereikt heeft. Concentreer je om hierachter te komen bijvoorbeeld op de poëtische middelen, de toon en het publiek dat aangesproken wordt.
2
Probeer achter de identiteit van de spreker en het publiek van het gedicht te komen. Is er een specifieke persoon aan het woord? Is de spreker de dichter? En wie probeert hij of zij aan te spreken? Is er een bepaalde doelgroep? En helpt het kennen van deze doelgroep je om de spreker te identificeren?
- De spreker in “The Vagabond Song” is de dichter. Hij spreekt een publiek van andere ‘vagabonds’ aan; mensen die ook geraakt worden door het verkleuren van de bladeren.
3
Bepaal de structuur van het gedicht. Heeft het gedicht een bepaalde narratieve vorm? Zijn ideeën gegroepeerd in verschillende delen van het gedicht? Gaat elke strofe over een ander onderwerp of heeft het gedicht één bepaald thema? Hoe is het gedicht ingedeeld: als één lange tekst of in aparte strofes of regels?
- “The Vagabond Song” bestaat uit drie strofes van ieder vier regels. Het hele gedicht gaat over de inspiratie die de spreker uit de herfst haalt.
4
Bepaal het rijmschema van het gedicht. Er zijn talloze verschillende soorten rijmschema's. Rijm geeft een gedicht een muzikaal geluid en kan de vorm van het gedicht versterken. Zit er een betekenis achter het rijmschema? Wordt er door rijm nadruk gelegd op een bepaald idee in het gedicht?^[4]XBron
- Eindrijm is de meest voorkomende vorm van rijm. Als het laatste woord van een regel rijmt op een laatste woord van een andere regel, is er sprake van eindrijm. In “The Vagabond Song” komt eindrijm voor in de regels “And my lonely spirit thrills/To see the frosty asters like a smoke upon the hills”.
- Binnenrijm is een vorm van rijm waarbij een woord in het midden van een regel rijmt op een woord middenin een andere regel. In een gedicht van Samuel Taylor Coleridge komt bijvoorbeeld de volgende binnenrijm voor: “The fair breeze blew, the white foam flew”.
- Een volrijm bestaat uit woorden die precies rijmen. Neem bijvoorbeeld "kat" en "rat".
- Halfrijm bestaat uit woorden die net niet rijmen. Neem bijvoorbeeld "wand" en "hond". De woorden hebben dezelfde klank, maar rijmen net niet. Er zijn verschillende varianten van halfrijm. Assonantie is bijvoorbeeld halfrijm waarbij de klinkers van twee woorden rijmen en bij acconsonantie rijmen de slotmedeklinkers van een woord.
5
Analyseer de poëtische middelen die in het gedicht worden gebruikt. Let bijvoorbeeld op klankmiddelen (alliteratie, assonantie enz.), beeldspraak (zintuiglijke details, woordbeelden enz.) en dergelijke. Vraag je af welke taalmiddelen de dichter gebruikt en hoe deze hem helpen zijn doel te bereiken.^[5]XBron
- Welke beeldspraak gebruikt de dichter? Komen er bijvoorbeeld metaforen of personificaties in het gedicht voor? In “The Vagabond Song” personifieert Carmen de herfst door te zeggen dat het seizoen een vrouw is en dat “she calls and calls each vagabond by name”. Door dit te doen, trekt hij een parallel tussen het idee van een verleidelijke vrouw die hem voor zich probeert te winnen en de wilde pracht van de herfst.
- Gebruikt de dichter alliteratie? Alliteratie vindt plaats als woorden op een regel met dezelfde letter beginnen. Een voorbeeld is: “the terrifying tiger tackled the traumatized toad”.
- Hoe zou je de taal in het gedicht omschrijven? Heeft de dichter expres bepaalde woorden gebruikt? Is het taalgebruik zoet? Hard? Triest? In “The Vagabond Song” is het taalgebruik grillig, maar tegelijkertijd passievol. Bloed, donkerrode bladeren en vlammende heuvels geven de tekst een bepaalde levendigheid en passie.
Wat is het thema of het doel van het gedicht? Welke middelen heeft de dichter gebruikt om het thema of het idee achter het gedicht over te brengen? Hoe heeft hij deze gebruikt? Schrijf je bevindingen op.
Advertentie

Tips

Vind je het nog steeds lastig om de betekenis van het gedicht te ontdekken? Lees het dan nog een paar keer. Let op de emoties die in het gedicht voorkomen. Vaak is het doel van een dichter simpelweg om een bepaald gevoel op te roepen door bepaalde beelden of scènes te schetsen.
Probeer niet gefrustreerd te raken. Sommige gedichten zijn erg moeilijk om te begrijpen. Oefening baart echter kunst! Geef niet op, maar leer complexe poëzie te waarderen en onthoud dat het even duurt om dit voor elkaar te krijgen.

Advertentie