Effectief lezen

Wil je graag weten hoe je kunt leren zo effectief mogelijk te lezen? Effectief lezen, of je het nou voor school of voor je plezier wilt kunnen, is helemaal niet zo moeilijk. De tips in dit artikel helpen je alleen de informatie die je in je opneemt beter te kunnen begrijpen en te onthouden, maar zorgen er bovendien voor dat lezen voortaan een stuk leuker zal zijn. Hieronder leggen we je een aantal simpele trucjes uit die je eens kunt proberen, om zoveel mogelijk te kunnen halen uit iedere tekst die je leest.

Dingen die je moet weten

Bepaal voordat je iets gaat lezen wat je ermee wilt bereiken.
Maak aantekeningen om het voor jezelf makkelijker te maken de inhoud te begrijpen.
Stel jezelf zowel vóór als tijdens en na het lezen vragen om de informatie in je hoofd op een duidelijke manier op te slaan.

1

Stel voor jezelf voordat je iets gaat lezen vast welk doel je ermee hebt.

Pdf downloaden

Bepaal voordat je de tekst echt gaat lezen, hoeveel je er uiteindelijk precies van wilt begrijpen. Denk even na over waarom je het materiaal dat je voor je hebt liggen precies moet begrijpen; welk einddoel wil je door het te lezen bereiken? Dat doel kan te maken hebben met het vinden van een specifieke oplossing voor een probleem, het begrijpen van de oorzaken en de gevolgen van een bepaalde gebeurtenis, of het kunnen definiëren van een nieuw woord of een nieuw idee.^[1]XBron Noteer je doel in een schrift, zodat je er steeds als je bij het lezen vastloopt even naar kunt kijken.
- Als je bijvoorbeeld de roman Kleine Dorrit van Charles Dickens aan het lezen bent, bedenk dan voor jezelf of je gewoon voor het eerst probeert te genieten van Engelse literatuur, of graag wilt kunnen uitleggen hoe en waarom de auteur een bepaald plotelement heeft gebruikt.
- Als je een boek als SPIN Verkooptechniek gaat lezen, vraag jezelf dan af of je na afloop inderdaad een aantal verkooptactieken in de praktijk wilt kunnen brengen, of gewoon geïnteresseerd bent in een algemene inleiding in de kunst van het verkopen.
- Bedenk ook hoeveel je wilt lezen en of je van ieder hoofdstuk of elk gedeelte precies evenveel wilt begrijpen.^[2]XBron
Advertentie

2

Ga na wie de schrijver is, bekijk de titel en lees een inleiding.

Pdf downloaden

Stel het genre en de bedoeling van het werk vast, zodat je globaal een idee hebt van het onderwerp van het werk. Kijk voordat je begint met lezen even goed naar de titel en de naam van de schrijver. Lees de achterkant of de evaluaties op de flaptekst of in het boek, of de commentaren aan het begin van een artikel. Die informatie zal je een algeheel gevoel geven van wat je kunt verwachten; het genre, de toon, de achtergrond van de schrijver, etc. Als je weet wat je gaat lezen zul je makkelijker in de juiste stemming kunnen komen voor het soort tekst dat je voor je hebt.^[3]XBron
- Voordat je een geschiedenisboek gaat lezen kan het bijvoorbeeld nuttig zijn er een pen en een notitieboekje bij te pakken, terwijl het lezen van een mysterieuze roman misschien beter samengaat met een kop warme chocolademelk.

3

Lees de tekst globaal door.

Pdf downloaden

Blader even door de bladzijden om jezelf een voorproefje te geven. Bekijk als je eenmaal een globaal idee hebt van wat je gaat lezen even de inhoudsopgave en de kopjes of hoofdstuktitels, of blader door de pagina’s van het boek.^[4]XBron Kijk vluchtig naar eventuele foto’s, grafieken of andere afbeeldingen. Kijk drie tot vijf seconden lang naar iedere bladzij, waarbij je je ogen snel over de tekst laat gaan om te zien welke kernwoorden je eventueel opvallen.^[5]XBron Kijk of je misschien meteen al bepaalde patronen of onderwerpen kunt herkennen.
- Gebruik als je een tekst op een computer leest de toetsencombinatie CTRL+F of het hulpmiddel “Zoeken op pagina” om snel de kernwoorden te kunnen vinden.
- Probeer de titels van de hoofdstukken en/of alinea’s om te zetten in vragen. Op die manier kun je, bij het lezen van de tekst die erop volgt, op zoek gaan naar informatie die die vragen beantwoordt.^{[6]XBetrouwbare bronDarmouth University Academic Skills CenterGa naar de bron}
- Als de titel van een onderdeel bijvoorbeeld luidt “Fort Lee en het ontstaan van de filmindustrie,” maak daar dan van: “Welke rol speelde Fort Lee in het ontstaan van de filmindustrie?”
- Als je een fictieroman gaat lezen, kijk dan eventueel alleen even naar de inhoudsopgave, de afbeelding(en) en andere dingen die op de voorpagina of voorin het boek staan. Kijk niet verder dan het begin van Hoofdstuk één, omdat je anders onbedoeld teveel van het verhaal voor jezelf zou kunnen onthullen.
Advertentie

4

Lees voordat je aan de inleiding begint, het eind.

Pdf downloaden

Lees eerst de conclusie, oftewel de laatste alinea, zodat je het hoofdidee (of de hoofdideeën) van de tekst beter kunt begrijpen. Het gaat misschien tegen je gevoel in om met het eind te beginnen, maar het kan je wel helpen effectiever te lezen, omdat je op die manier zult weten wat je precies van de tekst moet begrijpen. Lesboeken en non-fictieboeken bevatten vaak een woordenlijst, vetgedrukte passages en/of vervolgvragen. Bekijk die onderdelen zorgvuldig, omdat ze de belangrijkste ideeën en onderwerpen waar je over gaat lezen benadrukken.^[7]XBron
- Voor het lezen van fictie of poëzie zul je aan deze strategie niet zo veel hebben. Maar als het boek dat je aan het lezen bent een voorwoord of een tijdlijn bevat, lees die dan door, omdat de kans groot is dat daarin de context staat waarin je de tekst moet lezen.

5

Lees lange, academische teksten selectief.

Pdf downloaden

Lees bepaalde delen vluchtig door om sneller door informatieve tekst heen te komen. Lees niet iedere zin woord voor woord, maar ga gelijk door naar die gedeelten die het relevantst zijn voor je onderzoek en je leesdoel. Lees de onderwerpszinnen en de afsluitende zinnen van elke alinea vluchtig door. Lees zogvuldiger als je bij een gedeelte komt dat je vragen beantwoordt of dat dieper ingaat op het onderwerp waar je meer over wilt weten.^[8]XBron
- Ga met je ogen vluchtig over de alinea’s en kijk of je belangrijke woorden ziet die te maken hebben met je leesdoelen.
- Een belangrijk woord, of een kernwoord, kan bijvoorbeeld een jaartal zijn, een plaatsnaam, de naam van een persoon of een bijvoeglijk naamwoord.
Advertentie

6

Maak onder het lezen aantekeningen.

Pdf downloaden

Lees actief door aantekeningen te maken. Wacht voordat je je schrift pakt totdat je een bepaalde alinea of een bepaald idee tot het eind toe gelezen of gescand hebt. Neem even de tijd om het centrale idee eerst in je hoofd samen te vatten, en schrijf vervolgens de belangrijkste punten en ideeën op. Vergeet niet om in je aantekeningen het paginanummer en de bron die je aan het samenvatten bent te noteren, zodat je de betreffende tekst later makkelijk terug kunt vinden.^[9]XBron
- Probeer een schriftelijk vragenlijstje over de inhoud te maken of de tekst in één zin samen te vatten.^[10]XBron
- Onderstreep of markeer het hoofdpunt of maak wat korte aantekeningen in de kantlijn van je eigen boek of het uitgeprinte artikel. Schrijf niet in een bibliotheekboek of in een lesboek dat je van school hebt geleend.
- Als je jezelf als leesdoel gesteld hebt bepaalde feiten of losse woorden te leren of te begrijpen, schrijf dan de hoofdterm en de definitie ervan op een kaartje.
- Bedenk voor jezelf wat voor jou als lezer het belangrijkste is, in plaats van je druk te maken over alle kleine details van de tekst.^[11]XBron

7

Zorg dat je tijdens het lezen zo min mogelijk kunt worden afgeleid.

Pdf downloaden

Installeer je op een rustig plekje om te lezen. Om te kunnen begrijpen wat je leest moet je je om te beginnen heel goed kunnen concentreren, en als er te veel afleiding is, zul je de inhoud van het materiaal niet goed in je op kunnen nemen. Zoek een plek die goed verlicht is, rustig en afgezonderd. Zet al je elektronische apparaten uit of op stil, zodat je echt helemaal alleen bent met je leesopdracht.^[12]XBron
- Zorg er voordat je begint met lezen voor dat je geen honger of slaap hebt, omdat zulke gevoelens je af zouden kunnen leiden.
- Als je op school aan het lezen bent, of in een openbare ruimte, gebruik dan een ruisonderdrukkende koptelefoon of oortjes, zorg dat je wat lekkers bij de hand hebt, en zoek als dat kan een plek je ver mogelijk bij andere mensen vandaan zit.
Advertentie

8

Denk na over wat je hebt gelezen.

Pdf downloaden

Neem tussen de hoofdideeën in even pauze om dat wat je gelezen hebt in je op te kunnen nemen. Neem als je aan het eind van een kernidee, een alinea of een hoofdstuk bent aangekomen een paar momenten de tijd om alles te laten bezinken, voordat je verder gaat met lezen. Wees niet bang om vragen te stellen bij de tekst en je eigen veronderstellingen te doen. Probeer het standpunt van de auteur te bepalen, evalueer de aangevoerde argumenten en observeer je eigen onmiddellijke reacties.^[13]XBron Vraag jezelf af of je het eens bent met het gepresenteerde standpunt of de kant die het plot opgaat.
- Kijk terwijl je alles in je opneemt je aantekeningen nog een keer na. Noteer eventuele nieuwe ideeën of vragen die in je hoofd opkomen.
- Denk terwijl je dat doet ook over je leesdoel na. Wat weet je nu nog steeds niet? Kun je voorspellen wat er hierna gaat komen?

9

Ontwikkel een persoonlijke band met het materiaal.

Pdf downloaden

Probeer een verband te leggen tussen wat je leest en de kennis die je al hebt of de ervaringen die je in je leven hebt opgedaan. Probeer de tekst niet als een losstaand geschreven stuk te zien, maar hem in verband te brengen met andere dingen die je ooit hebt gelezen. Als een bepaald moment in het plot je doet denken aan iets uit je eigen leven, maak daar dan in gedachten een aantekening van. Als je de voorbeelden die in een artikel in een vaktijdschrift worden gegeven in verband kunt brengen met iets wat je op school hebt geleerd, noteer die overeenkomsten dan.^[14]XBron
- Geef jezelf de tijd om je emotionele reacties en gevoelens te verwerken, en vraag jezelf af waarom de tekst zo’n sterk effect op je heeft.
Advertentie

10

Leg als je gefrustreerd raakt het materiaal even weg.

Pdf downloaden

Neem als je maar geen band voelt met de tekst even pauze. Als je voor je opleiding een bepaalde tekst moet lezen, kun je er misschien niet voor kiezen om te stoppen. Probeer in plaats van gefrustreerd te raken of het op te geven, geduld met jezelf te hebben. Leg het lesboek, de roman of het artikel een paar minuten aan de kant om het materiaal in je op te kunnen nemen en energie bij te laden.^[15]XBron
- Deel het leesmateriaal op in kleinere stukjes. Beloon jezelf als je een bepaald aantal bladzijden of alinea’s hebt gelezen, steeds met een korte pauze.
- Lucht eventueel je hart tegen een docent of een vriend van je, zodat je je frustraties eruit kunt gooien.
- Plan vooruit, zodat je jezelf niet op het laatste moment hoeft te dwingen om alles in één keer te lezen.

Tips

Lezen kan een uitstekende manier zijn om zelf beter te leren schrijven. Als je graag schrijft, probeer dan vaker te lezen, zodat je je woordenschat kunt vergroten en jezelf door andere schrijvers kunt laten inspireren.

Advertentie