Netjes schrijven

Waarschijnlijk heb je vroeger op school wel netjes leren schrijven, maar steeds meer mensen verleren het schrijven met de hand als ze eenmaal volwassenen zijn. Tegenwoordig gebruiken we om aantekeningen te maken steeds vaker een laptop of tablet en we communiceren met elkaar via onze mobiel. We schrijven dus steeds minder vaak met de hand en dat heeft tot gevolg dat steeds meer mensen te maken hebben met het probleem van een bijna onleesbaar handschrift. En ook als anderen jouw handschrift misschien nog net kunnen lezen is er vast wel ruimte voor verbetering.

Methode 1

Methode 1 van 3:

Je voorbereiden op het schrijfproces

Pdf downloaden

1
Zorg voor het juiste materiaal. Meer dan een vel papier en een pen of potlood heb je niet nodig, toch? Zo simpel lijkt het misschien, maar slecht schrijfmateriaal is nou niet bepaald een goede basis voor een mooi en leesbaar handschrift.
- Het papier moet glad zijn. Te grof papier is lastig om op te schrijven omdat je pen er niet soepel overheen kan glijden. Daardoor worden de letters op grof papier meestal niet mooi recht en rond. Het papier moet aan de andere kant ook weer niet zó glad zijn dat je geen controle meer hebt over je pen.
- Gebruik gelinieerd papier met het type lijntjes dat jij prettig vindt. Gebruik als je grote letters schrijft papier met bredere lijnen, en gebruik papier met smallere lijntjes als je handschrift kleiner is.
- Van volwassenen wordt op hun werk meestal verwacht dat ze tussen smallere lijntjes kunnen schrijven, maar als je nog op school zit kun je gerust papier met bredere lijntjes gebruiken.
- Probeer verschillende soorten pennen uit om te kijken met wat voor soort pen jij het liefste schrijft. Er bestaan verschillende soorten pennen en iedere soort heeft voor- en nadelen.^[1]XBron
- Een vulpen vul je met vloeibare inkt. Vulpennen hebben een buigzame punt waardoor je er echt mooi en stijlvol met de hand mee kunt schrijven. Met een vulpen kun je heel mooi schrijven, maar een goede vulpen is vaak wel duur en om echt mooi te leren schrijven met een vulpen zul je aardig wat moeten oefenen voordat je de juiste techniek onder de knie hebt.
- Een balpen bevat een dikker soort inkt in pastavorm, en sommige mensen vinden dat dit er, vergeleken met vloeibare inkt, op papier niet zo mooi uitziet. Aan de andere kant hebben balpennen natuurlijk als voordeel dat ze vaak bijna niks kosten. Het is met balpennen wel zo dat je krijgt wat je ervoor betaalt: het resultaat van een goedkope pen is een lelijk handschrift, dus misschien is het toch de moeite waard om iets meer uit te geven aan je pen.
- Bij een zogenaamde rollerballpen komt net als bij een balpen de inkt via een “balletje” op het papier terecht. Toch schrijven veel mensen liever met een rollerball dan met een balpen, omdat de vloeistof in een rollerball van betere kwaliteit is dan de inkt in pastavorm die in een balpen zit. Het nadeel van rollerballpennen is dat ze minder lang meegaan dan balpennen.
- Zogenaamde gelpennen maken gebruik van vloeibare inkt. De gel zorgt voor een glad gevoel en veel mensen vinden gelpennen daarom fijn om mee te schrijven. Gelpennen zijn verkrijgbaar in allerlei verschillende kleuren, maar ze drogen vaak wel snel uit.
- Viltstiften hadden oorspronkelijk inderdaad een vilten punt, maar die is uiteindelijk vervangen door een zogenaamde fiber tip die bestaat uit hardere parallelle kunststofvezels. De inkt komt door die punt naar buiten en veel mensen houden van het gevoel dat zo´n punt tegen het papier geeft. Het voelt namelijk glad, terwijl er tegelijkertijd sprake is van een beetje wrijving of weerstand. De inkt van viltstiften droogt snel en daarom is een viltstift een geschikt schrijfinstrument voor mensen die linkshandig zijn. Linkshandige schrijvers hebben namelijk het probleem dat ze vaak met hun hand over hun pas geschreven tekst (van links naar rechts) gaan, en als de inkt dan nog niet droog is geeft dit vlekken op het papier.
Om jezelf de juiste houding tijdens het schrijven aan te wennen moet je om te beginnen zorgen voor een goed schrijfoppervlak. Aan een lage tafel hebben mensen vaak de neiging om voorovergebogen te gaan zitten met een ronde ruggengraat, terwijl dat tot chronische pijn en ernstige blessures kan leiden. Als je aan een tafel zit die te hoog is, moet je je schouders de hele tijd hoger dan normaal houden en dat is ongemakkelijk en kan leiden tot nek- en schouderklachten. Als je tijdens het schrijven je ellebogen in een hoek van ongeveer 90 graden kunt houden is de tafel precies hoog genoeg.
3
Wen jezelf een goede schrijfhouding aan.^[2]XBron Goed, je zit aan je tafel zonder dat je daarbij de neiging hebt om voorover te hangen of je schouders onnatuurlijk hoog te houden. Nu moet je er nog voor zorgen dat je je lichaam zó houdt dat je geen last krijgt van de typische rug-, nek- en schouderklachten die vaak het gevolg zijn van een verkeerde houding.
- Ga op je stoel zitten en zet je voeten allebei plat op de grond.
- Ga rechtop zitten en houd daarbij vooral je rug en je nek zo recht mogelijk. Als deze houding erg vermoeiend voor je is kun je af en toe even pauze nemen, maar na verloop van tijd ga je spieren ontwikkelen die ervoor zorgen dat je de juiste houding langer vol kunt houden zonder dat je moe wordt of kramp krijgt.
- Probeer tijdens het schrijven niet je hoofd te veel naar beneden te laten zakken om naar het papier te kijken. In plaats daarvan kun je veel beter je hoofd zo recht mogelijk houden en alleen je blik omlaag laten gaan. Op die manier zal je hoofd een klein beetje naar beneden wijzen, maar het is niet de bedoeling dat je je hoofd helemaal omlaag tot vlak boven het papier laat zakken.
4
Leg het papier in een hoek van 30 tot 45 graden.^[3]XBron Ga precies recht tegenover de rand van de tafel zitten en draai nu het papier waarop je gaat schrijven zó, dat het in een hoek van 30 tot 45 graden ten opzichte van je lichaam ligt. Als je linkshandig bent moet de bovenste rand van het papier naar rechts wijzen en als je rechtshandig bent moet de bovenste rand van het papier naar links wijzen.
- Terwijl je aan het schrijven bent kun je de positie van het papier natuurlijk nog veranderen. Verleg het papier steeds een klein beetje, net zo lang totdat je de hoek hebt gevonden die jij het prettigst vindt en waarbij jij zo netjes en duidelijk mogelijk kunt schrijven.
5
Doe voordat je begint te schrijven wat rek- en strekoefeningen met je handen.^[4]XBron Tegenwoordig communiceren we steeds meer via onze computer en onze mobiel en daardoor hebben steeds meer mensen er moeite mee om netjes en duidelijk te schrijven. Een studie heeft aangetoond dat 33% van de mensen moeite heeft met het lezen van hun eigen handschrift.^[5]XBron We schrijven met andere woorden dus steeds minder vaak met de hand en onze vingers zijn niet veel meer gewend. Als je gaat schrijven krijg je daarom al snel last van kramp en daarom is het een goed idee om je handen even op te warmen om ze voor te bereiden op de intensieve inspanning die ze van het ene op het andere moment moeten gaan verrichten.
- Maak met de hand waarmee je gaat schrijven een niet te stevige vuist en houd die dertig seconden vast. Spreid je vingers vervolgens wijd uit en rek ze dertig seconden. Herhaal de oefening vijf keer.
- Buig nu je vingers zodat al je vingertoppen je vingers raken op de plek waar ze met je handpalm zijn verbonden. Houd dit 30 seconden vast laat je vingers vervolgens los. Herhaal de oefening vijf keer.
- Leg je hand met de handpalm naar beneden op tafel. Beweeg je vingers nu één voor één naar boven en vervolgens weer naar beneden. Herhaal deze oefening acht tot tien keer.
- Nu ben je er klaar voor en kun je een poging wagen om netter te gaan schrijven. Geef het een kans. Het is de moeite waard en ook jou kan het lukken.
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 3:

Netjes schrijven in blokletters

Pdf downloaden

1
Houd op de juiste manier je pen vast.^[6]XBron Veel mensen proberen controle te houden over wat ze op papier zetten door hun pen te stevig vast te houden, maar daardoor wordt je hand stijf of gaat pijn doen en daardoor ga je juist slordig schrijven. Het is de bedoeling dat je je pen losjes in je hand houdt.
- Plaats je wijsvinger op de bovenkant van de pen, op ongeveer 2,5 cm afstand van de punt.
- Houd nu je duim tegen de zijkant van de pen.
- Laat de onderkant van de pen tegen de zijkant van je middelvinger rusten.
- Je ringvinger en je pink kun je er gewoon losjes bij laten hangen.
2
Laat tijdens het schrijven je hele arm meedoen. Veel mensen schrijven slordig doordat ze de neiging hebben om bij het schrijven alleen hun vingers te gebruiken en de letters te “tekenen” in plaats van ze te schrijven. Een goede schrijftechniek toepassen houdt in dat je gebruikmaakt van al je spieren vanaf je vingers tot helemaal in je schouder. Op die manier kun je je pen soepel over het papier laten bewegen en hoef je niet allemaal losse bewegingen te maken waarbij je iedere keer stopt en weer opnieuw begint, zoals “tekenende” schrijvers vaak doen. Het is de bedoeling dat je vingers de pen tijdens het schrijven sturen, maar het is niet de bedoeling dat je met je vingers kracht zet. Houd de volgende punten in gedachten:^[7]XBron
- Schrijf niet alleen met je vingers; het is de bedoeling dat je tijdens het schrijven ook je onderarm en je schouders gebruikt.
- Til niet na iedere paar woorden je hand op om hem te verplaatsen; maak gebruik van je hele arm om je hand terwijl je schrijft op een soepele manier over het papier te laten gaan.
- Houd je vuist zo stil en stabiel mogelijk. Je onderarm moet in beweging zijn en je vingers moeten je pen leiden zodat je er de lijnen en vormen mee kunt maken zoals jij ze graag op papier wilt zetten, maar het is de bedoeling dat je je vuist zelf niet te veel buigt of beweegt.
3
Oefen eerst eens met eenvoudige lijnen en cirkels. Probeer eerst eens, terwijl je in de juiste schrijfhouding zit en je pen op de juiste manier vasthoudt, een hele rij rechte lijntjes over de gehele breedte van een vel gelinieerd papier te zetten. Het is de bedoeling dat de lijntjes een klein beetje naar rechts hellen. Vervolgens teken je op het volgende lijntje van het papier een hele rij cirkels. Probeer de cirkels zo rond mogelijk te maken. Oefen het zetten van lijntjes en cirkels 5 tot 10 minuten per dag, net zo lang tot je de techniek onder de knie hebt en je pen in bedwang kunt houden.
- Probeer ervoor te zorgen dat al je lijntjes even lang zijn en in dezelfde hoek staan ten opzichte van de lijntjes van het papier. De randen van de cirkels moeten allemaal precies even rond zijn, de cirkels moeten allemaal precies even groot zijn en ze moeten mooi en netjes sluiten.
- In het begin zien je lijntjes en cirkels er misschien nogal slordig uit. Het kan zijn dat je lijntjes niet allemaal even lang zijn, het kan zijn dat ze niet allemaal in precies dezelfde hoek staat ten opzichte van de lijntjes van het papier, etc. De kans is groot dat een aantal van je cirkels volmaakt rond is, terwijl andere cirkels misschien wat platter of ovaler zijn uitgevallen. Sommige cirkels zijn misschien heel netjes gesloten, maar bij andere kun je duidelijk een extra lijntje of haaltje zien doordat je bijvoorbeeld met je pen bent uitgeschoten bij het dichtmaken van de cirkel.
- Dit lijkt misschien een simpele oefening, maar raak niet ontmoedigd als je lijntjes en cirkels er in het begin misschien nogal slordig uitzien. Blijf er regelmatig even aan werken, en na de nodige oefening is de kans groot dat je duidelijk verbetering ziet.
- Doordat je nu meer controle hebt over de lijntjes en bochten die je met je pen trekt zul je uiteindelijk beter leesbare letters kunnen schrijven.
4
Begin met het schrijven van losse letters.^[8]XBron Zodra je door met lijntjes en cirkels te oefenen gewend bent geraakt aan de juiste houding, aan de juiste schrijfbewegingen en aan de manier waarop je je pen moet vasthouden is het tijd om met echte letters te gaan oefenen. Begin alleen niet meteen met het schrijven van hele zinnen, maar oefen eerst door rijen van één en dezelfde letter te schrijven, precies zoals je dat als kind deed toen je net leerde schrijven.
- Schrijf elke letter minstens 10 keer als hoofdletter en vervolgens als kleine letter. Schrijf de letters van links naar rechts op gelinieerd papier.
- Schrijf op die manier minstens drie keer per dag het hele alfabet.
- Probeer er terwijl je oefent voor te zorgen dat je letters er allemaal zo veel mogelijk hetzelfde uitzien: het is de bedoeling dat iedere “a” er precies hetzelfde uitziet als alle andere “a”s, en de “t” moet in dezelfde hoek staan ten opzichte van de lijntjes op het papier als de “l.”
- De onderkant van iedere letter moet het lijntje onder de letters raken.
5
Oefen vervolgens het schrijven van hele alinea´s. Je kunt zelf een alinea schrijven, of je kunt een alinea uit een boek of uit dit artikel overschrijven, maar de beste manier om alle basistechnieken te oefenen is door gebruik te maken van zogenaamde pangrammen. Een pangram of holo-alfabetische zin is een zin waarin alle letters van het alfabet voorkomen. Een goede pangram is zo kort mogelijk en bevat iedere letter van het alfabet precies één keer.^[9]XBron Je kunt proberen om zelf pangrammen te bedenken, of je kunt er naar op zoek gaan op internet. Hieronder hebben we een paar pangrammen in het Nederlands voor je verzameld. In de eerste pangram komen alle letters van het alfabet inderdaad precies één keer voor. In de andere voorbeelden komen sommige letters meer dan één keer voor, maar je kunt er in ieder geval mee oefenen:
- Lynx c.q. vos prikt bh: dag zwemjuf!
- Doch Bep, flink sexy qua vorm, zwijgt.
- Pechdag: sexy quizvrouw blijft mank.
- Doch vlakbij zwerft 'n exquis gympje.
6
Doe het rustig aan. Verwacht niet dat je handschrift van de ene dag op de andere ineens op wonderbaarlijke wijze zal verbeteren. Het kan behoorlijk veel tijd kosten om de verkeerde gewoontes die je je spieren hebt aangeleerd tijdens al die jaren van verkeerd schrijven, te corrigeren. Maar als je er de tijd voor neemt en genoeg geduld hebt zul je na verloop van tijd wel degelijk verbetering zien in je handschrift.
- Schrijf niet te snel. In bepaalde situaties, als je bijvoorbeeld aantekeningen aan het maken bent of de notulen moet schrijven voor een vergadering op school of op je werk, moet je soms wel snel schrijven, maar probeer als het even kan langzamer te schrijven dan je gewend bent, zodat je je kunt concentreren op het schrijven van zo gelijkmatig mogelijk gevormde letters.
- Na verloop van tijd, als je hand en je arm meer gewend zijn geraakt aan de nieuwe, minder snelle schrijfbewegingen, kun je proberen wat sneller te gaan schrijven, waarbij je dan moet proberen net zo duidelijk te schrijven als tijdens de langzame schrijfoefeningen.
7
Schrijf zo veel mogelijk met de hand. Als je serieus wilt werken aan je handschrift, zul je er ook echt in moeten investeren. Het is misschien verleidelijk om gewoon weer aantekeningen te gaan maken op je laptop of tablet, in plaats van er pen en papier bij te pakken, maar als je je schrijfhand en –arm niet blijft trainen ga je binnen de kortste keren weer slordig schrijven.
- Pas de technieken die je tijdens de oefeningen hebt gebruikt toe in het dagelijks leven: zorg dat je altijd een goede pen en een stapeltje goed papier of een goede blocnote bij je hebt; probeer altijd een schrijfoppervlak op de juiste hoogte te vinden; let tijdens het schrijven op je houding en leg het papier in een voor jou comfortabele hoek. En laat je vingers de pen sturen terwijl je je armen gebruikt om de pen over het papier heen en weer te bewegen.
Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 3:

Netjes aan elkaar schrijven

Pdf downloaden

Het enige verschil tussen los en aan elkaar schrijven zit hem in de vorm van de letters. Alle tips en adviezen die we hierboven hebben gegeven gelden dus ook als je netjes aan elkaar wilt leren schrijven: zorg voor materiaal van goede kwaliteit, een schrijftafel op de juiste hoogte, ga in de juiste houding zitten en houd je pen op de juiste manier vast.
2
Fris eerst je geheugen op. Hoe zien de letters die je gebruikt om aan elkaar te schrijven er ook alweer uit? Als kind heb je waarschijnlijk geleerd om aan elkaar te schrijven met de letters van het alfabet en als het goed is heb je toen geleerd hoe je zowel de hoofdletters als de kleine letters aan elkaar moest schrijven. Maar als je, zoals zo veel volwassenen, al jaren niet meer aan elkaar hebt geschreven, kan het zijn dat je niet meer precies weet hoe al die letters er ook alweer uitzien en hoe je ze met elkaar moet verbinden. Veel van de letters die je gebruikt om aan elkaar te schrijven lijken erg op de variant van dezelfde letter in het blokletterschrift, maar bij sommige letters, zoals bijvoorbeeld de “f” (en dat geldt zowel voor de hoofdletter als voor de kleine letter) is dat niet zo.
- Vraag in een boekhandel naar een lesmethode om aan elkaar te leren schrijven. Je kunt eventueel naar een speciale onderwijskundige boekhandel gaan en als dat ook niks oplevert, schaf dan via internet een lesmethode aan waarmee je aan elkaar kunt leren schrijven.
- Je kunt de letters van het verbonden oftewel cursief schrift ook op internet vinden. Op die manier kost het je niks.^[10]XBron
3
Oefen nu iedere letter als hoofdletter en als kleine letter. Net als tijdens de oefeningen om in blokletters te leren schrijven, moet je ook als je netjes aan elkaar wilt leren schrijven eerst de vorm van alle afzonderlijke letters goed leren beheersen, net zoals vroeger op school. Let erop dat je iedere letter op de juiste manier schrijft. Begin en eindig de letter dus volgens de instructies en zet alle lijntjes en bochten op de aangegeven manier.^[11]XBron
- Schrijf de letters eerst allemaal los van elkaar. Schrijf tien keer achter elkaar op een rij de hoofdletter A, schrijf vervolgens tien keer op een rij de kleine letter a, daarna tien keer de hoofdletter B, etc. Het is de bedoeling dat de letters op één en dezelfde regel allemaal los van elkaar komen te staan.
- Maar vergeet niet dat deze letters bedoeld zijn om aan elkaar te schrijven, en dat je ze dus met elkaar moet verbinden. Lukt het je om de letters zonder problemen stuk voor stuk los van elkaar te schrijven? Herhaal dan de vorige oefening, maar verbind nu ieder letter met de volgende.
- Officieel bestaan er geen regels die voorschrijven hoe je bij het aan elkaar schrijven meerdere hoofdletters op een rij met elkaar moet verbinden. Begin daarom iedere regel met één hoofdletter, bijvoorbeeld de A, en verbind daaraan een hele reeks kleine a´s.
4
Zorg dat je de verschillende letters op de juiste manier met elkaar verbindt. Het grootste verschil tussen los en aan elkaar schrijven is, behalve de vorm van de letters, natuurlijk dat je als je aan elkaar schrijft alle letters van een woord met je pen met elkaar verbindt. Daarom is het belangrijk dat je twee willekeurige letters automatisch met elkaar kunt verbinden zonder dat je lang na hoeft te denken over hoe het er eigenlijk uit hoort te zien. Om dit te oefenen kun je door elkaar heen verschillende reeksen letters schrijven, met het alfabet als basis. Doe dit in delen en verdeeld over de dag, zodat het niet te saai wordt en je na verloop van tijd alle verschillende verbindingen hebt gehad.
- Van voren naar achteren, tot aan het midden: a-z-b-y-c-x-d-w-e-v-f-u-g-t-h-s-i-r-j-q-k-p-l-o-m-n
- Van achteren naar voren, tot aan het midden: z-a-y-b-x-c-w-d-v-e-u-f-t-g-s-h-r-i-q-j-p-k-o-l-n-m
- Van voren naar achteren waarbij je steeds een letter overslaat: a-c-e-g-i-k-m-o-q-s-u-w-y; b-d-f-h-j-l-n-p-r-t-v-x-z
- Van achteren naar voren waarbij je steeds twee letters overslaat: z-w-t-q-m-k-h-e-b; y-v-s-p-m-j-g-d-a; x-u-r-o-l-i-f-c
- Enzovoort. Je kunt zo veel verschillende patronen bedenken als je wilt. Het idee is simpelweg dat je je heel goed concentreert op de verbindingen tussen de verschillende letters.
- Deze oefening heeft als bijkomend voordeel dat je er onmogelijk te snel bij kunt schrijven, omdat de letters geen bestaande woorden vormen. Je wordt dus als het ware gedwongen om langzaam te schrijven en daardoor oefen je automatisch op een bedachtzame en geconcentreerde manier het schrijven en met elkaar verbinden van de letters.
Zodra het je lukt om zonder problemen de afzonderlijke letters te schrijven kun je, net als toen je het schrijven in blokletters aan het oefenen was, overgaan op het schrijven van hele woorden, zinnen en alinea´s. Je kunt dezelfde pangrammen gebruiken als die waarmee je het schrijven in blokletters hebt geoefend.
6
Beweeg je pen langzaam maar vastberaden. Als je los schrijft til je je pen na elke letter, of na een paar letters, afhankelijk van jouw persoonlijke schrijfstijl, steeds even van het papier op. Als je aan elkaar schrijft kun je je pen pas optillen nadat je een groot aantal letters hebt geschreven. Dit kan vermoeiend zijn waardoor het op een gegeven moment lastiger kan worden je pen in bedwang te houden.
- Misschien heb je de neiging om je hand na één of twee letters steeds even uit te laten rusten, maar op die manier onderbreek je de schrijfbeweging waardoor je de woorden niet vloeiend kunt schrijven. En als je een vulpen of een andere pen met vloeibare inkt gebruikt maak je als je je hand steeds uit laat rusten bovendien vlekken op het papier.
- Schrijf zo langzaam en vastberaden als je maar kunt zodat je je pen niet midden in een woord hoeft te laten rusten. Als je aan elkaar schrijft is het de bedoeling dat je ieder woord op een vloeiende manier en in een gelijkmatig tempo schrijft.
Advertentie

Tips

Probeer tijdens het schrijven niet een bepaalde kant op te leunen. Leun bijvoorbeeld niet naar links, want als je dan vervolgens leest wat je geschreven hebt zul je zien dat de letters ook overhellen, dus zorg dat je rechtop zit en gebruik een potlood met een scherpe punt.
Neem er de tijd voor. Het geeft niet als een vriend of vriendin van je eerder klaar is dan jij. Ga net zo lang door totdat je het onder de knie hebt.
Probeer vooral te letten op hoe je handschrift is verbeterd, in plaats van je alleen maar te focussen op hoe slordig jij je handschrift vindt.
Als je één of twee alinea´s op papier hebt gezet, neem dan even pauze, leun achterover en kijk naar wat je geschreven hebt. Als het er netjes uitziet kun je op dezelfde manier doorgaan met schrijven. Ziet het er niet zo netjes uit? Probeer dan te bedenken wat je zou kunnen doen om netter en duidelijker te gaan schrijven.
Als je niet zo´n zin hebt om het hele alfabet uit te schrijven, kun je ook met iets anders oefenen. Het maakt in feite niet uit wat je schrijft; het kan bijvoorbeeld je naam zijn of je favoriete soorten eten, alles is mogelijk.
Begin met papier met brede lijntjes. Door grote letters tussen de lijntjes te schrijven oefen je om ervoor te zorgen dat alle letters even groot zijn en het dwingt je ook om op de kleinere details van iedere afzonderlijke letter te letten. Als je eenmaal wat geoefend hebt en het gevoel hebt dat het beter gaat kun je overgaan op papier met smallere lijntjes.

Advertentie

Waarschuwingen

Je hand kan behoorlijk pijn gaan doen van deze oefeningen, dus zorg dat je er klaar voor bent.
Raak niet in paniek! Meestal raken kinderen hun slordige handschrift op een gegeven moment kwijt en vaak gaan ze na verloop van tijd vanzelf netter schrijven.
Als je ziet dat een van de anderen verder is dan jij of als er iemand heel snel als eerste klaar is, zeg dan gewoon tegen jezelf dat die ander waarschijnlijk gewoon zo snel mogelijk klaar wilde zijn en vast niet echt zijn of haar best heeft gedaan om het goed te doen.

Advertentie