Cách để Xây dựng nhân vật hư cấu

Hầu như mỗi một cuốn sách, vở kịch, bộ phim, tiểu thuyết hay trò chơi nào cũng có một điểm chung là có ít nhất một nhân vật; phần lớn đều có hai nhân vật trở lên, và một số có đến hàng trăm nhân vật! Đôi khi “nhân vật” đó chính là bạn!Các tác phẩm sẽ buồn tẻ và thiếu sinh động nếu không có nhân vật, bất kể họ là ai. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản và giúp bạn học cách tạo ra các nhân vật của riêng mình!

Phương pháp 1

Phương pháp 1 của 1:

Sáng tạo nhân vật hư cấu của riêng bạn

Tải về bản PDF

Dù là “mở màn” trên giấy hay trên màn hình máy tính, nhân vật của bạn cũng phải hiện diện ở đâu đó, thậm chí là nơi hư không. Có thể đó là một căn hộ ở Pa-ri hoặc một bãi đậu xe ở New York. Điều này không những tạo nền cho nhân vật mà còn giúp định hình nhân vật.
2
Bắt đầu với sáu câu hỏi như một nhà báo thường làm:

Ở đâu, ai, cái gì, khi nào, tại sao và như thế nào...

Học vấn, trường học, nghề nghiệp, nơi làm việc, mục đích,

Mâu thuẫn, tình thế nan giải, cơ hội, lựa chọn/hành động (lợi ích và hệ quả),

Sức khỏe, giới tính, tinh thần, các giai đoạn của cuộc đời, nguy hiểm, chiến thắng/thất bại, phát triển/lụi tàn, cái chết,... Nếu đã đi đến bước xây dựng nhân vật, có lẽ ít nhất bạn cũng đã có ý tưởng về cốt truyện.
- Nếu định sáng tác một cốt truyện hoành tráng, đồ sộ như Chúa tể của những chiếc nhẫn, bạn sẽ cần cả một thế giới các nhân vật – có nhân vật tốt, có nhân vật xấu, có nam, có nữ hoặc bất cứ giới tính nào mà bạn nghĩ ra, thậm chí một số nhân vật vừa tốt vừa xấu, không phải nam cũng chẳng phải nữ.
- Nếu định viết một truyện thuộc thể loại suy xét nội tâm, có thể bạn chỉ cần một nhân vật.
Trái với hình ảnh đầu tiên xuất hiện khi bạn nghĩ đến từ “nhân vật”, không phải nhân vật nào trong truyện cũng phải là con người. Ví dụ trong tác phẩm Chúa tể của những chiếc nhẫn của Tolkien, ngọn núi Caradhras đóng vai trò là một nhân vật lạnh lùng tàn nhẫn, và con cá kiếm là một trong những nhân vật trong truyện Ông già và biển cả của Hemingway.
4
Bắt đầu bằng một nguyên mẫu/hình mẫu. Tất nhiên là nhân vật bạn cần sẽ tùy thuộc vào nội dung của truyện, nhưng bằng cách bắt đầu từ một hình mẫu lớn, bạn có thể lựa chọn những hình khối và sau đó gọt giũa lại để dần dần tạo hình nhân vật, cũng như một nghệ sĩ điêu khắc đẽo bớt những khối đá cẩm thạch bên ngoài để lộ ra bức tượng ẩn bên trong. Hình mẫu sẽ bao gồm nền văn hóa và cá tính (phổ thông/ thường dân, anh hùng hoặc bạo chúa, siêu nhân hoặc yêu tinh).
- Có lẽ bạn muốn tạo nên một nhân vật chính diện (người tốt) và phản diện (kẻ ác), vì mâu thuẫn là nền tảng của cốt truyện. Có thể bạn cũng cần một nhân vật phụ như người hầu cận, bạn thân, người yêu trong mộng, cộng sự hoặc một nhân vật khác có ý nghĩa. Lưu ý, nhân vật mà chúng ta cho là chính diện đôi khi lại được vẽ nên bằng những nét phản diện, chẳng hạn như nhân vật Kong trong “King Kong”.
- Có thể bạn sẽ cần các nhân vật phản diện như Clint Eastwood trong Thiên thần trừng phạt; những "kẻ ác" có lòng đồng cảm như Lennie Small trong Của chuột và của người; những gã hoang dại như Jack Sparrow trong Cướp biển vùng Ca-ri-bê; một người đàn bà có nhan sắc quyến rũ chết người dẫn dắt người đàn ông của mình lao vào nhiệm vụ lớn lao, khó khăn, nguy hiểm hoặc tai họa như Jessica Rabbit trong Ai mưu hại thỏ Roger; những người bạn phản bội như tên Iago trong Othello hoặc Petyr Baelish trong Trò chơi vương quyền; hoặc một gã bịp bợm như Smeagol trong Chúa tể của những chiếc nhẫn. Mỗi một nhân vật trên đây đều bắt đầu bằng những hình mẫu và sau đó được định hình khi câu chuyện được triển khai.
5
Bổ sung những tính chất đặc trưng. Một khi đã xác định được hình mẫu của nhân vật, bạn có thể khắc họa thêm những đường nét và đặc điểm của nhân vật, loại bỏ những thứ không cần thiết và dần dần hé lộ bức tượng điêu khắc ẩn bên trong khối đá cẩm thạch. Hãy tự hỏi bạn muốn khán giả của mình cảm nhận như thế nào về nhân vật: tình yêu, sự xót thương, tính thất thường, lòng trắc ẩn – hoặc không gì cả. Bắt đầu phác họa nhân vật dựa vào kết quả mà bạn mong muốn.
- Chọn nhân vật nam hay nữ hoặc giới tính khác. Điều này sẽ tạo nên quan điểm chung của nhân vật, gợi ý về những nét cá tính của nhân vật dựa trên hình mẫu, thậm chí tạo nên điểm mâu thuẫn cho nhân vật và câu chuyện của bạn dưới con mắt thành kiến của xã hội, bất kể có công bằng hay không. Ví dụ, một nhân vật nam ngạo mạn sẽ được cảm nhận khác với nhân vật nữ kiêu căng. (Cả hai điểm này sẽ khắc họa sâu hơn về nhân vật!)
- Tuổi tác cũng là một yếu tố cần tính đến. Nhân vật lớn tuổi hơn thường được xem là khôn ngoan hơn, nhưng điều này cũng được cảm nhận theo những cách khác. Nhìn chung, một nhân vật ác còn trẻ sẽ được xem là một hạt giống xấu hoặc đơn thuần là một kẻ điên rồ. Một kẻ ác già dặn cũng có mọi tính chất như vậy, nhưng có thể biến đổi tùy theo hoàn cảnh, tạo thêm chiều sâu cho tính cách của nhân vật. Một anh hùng trẻ tuổi tràn đầy lý tưởng sẽ khơi gợi cảm giác khác với một bác sĩ thú y già chỉ làm đúng nhiệm vụ một cách đơn điệu. Và khi những nhân vật này qua đời thì các phản ứng cũng sẽ khác nhau.
- Đôi khi yếu tố này cũng chứa đựng sự trái ngược. Don Quixote là một người đàn ông có tuổi và gàn dở, suốt ngày ở trong phòng đọc những cuốn tiểu thuyết hiệp sĩ, ngờ nghệch đến mức đáng thương. Tuy nhiên sự ngây thơ này lại dẫn dắt chàng ta đi tìm những chuyến phiêu lưu và tình ái, tạo ra những hình ảnh hư ảo từ thế giới xung quanh khi hiện thực không được như chàng mong đợi.
6
Xác định mục đích hoặc ý định của nhân vật. Trong truyện kinh dị, nhân vật chính có thể khao khát được sống sót bằng bất cứ giá nào – ví dụ như Ripley trong Quái vật không gian; trong những truyện tình cảm lãng mạn, nhân vật phản diện có mục đích ngăn chặn nhân vật chính tìm được "tình yêu đích thực" như hoàng tử độc ác Humperdinck trong phim Cô dâu công chúa.
- Cách thức mà nhân vật vượt những chướng ngại không tránh khỏi trên con đường đi đến đích sẽ thể hiện rõ nhất tính cách của nhân vật. Trong những câu chuyện phức tạp, yếu tố này có thể liên tục đan chéo với những động cơ và sự thành công của nhân vật này cản đường nhân vật kia, từ đó dẫn đến hành động và những bước ngoặt khác, dần dần đẩy tình huống căng thẳng dâng cao.
7
Xây dựng thái độ cho nhân vật. Để phát triển một nhân vật, bạn cần cho nhân vật một cá tính vượt ra khỏi câu chuyện. Một số nét tính cách của họ có thể không bao giờ trực tiếp tác động đến câu chuyện nhưng sẽ giúp diễn giải những quyết định của nhân vật.
- Liệt kê những thứ mà nhân vật thích và ghét, đảm bảo bản liệt kê phải cân bằng. Nói cách khác, bạn không nên nêu ra mười thứ nhân vật ghét mà chỉ kèm một thứ họ thích. Ngay cả những người cáu kỉnh nhất cũng có những thứ yêu thích của mình, cho dù đó chỉ là những vật nhỏ như chiếc gương.
- Thái độ của một nhân vật thường được tạo nên từ các đặc điểm phụ có thể dẫn tới những hành động bất ngờ và thay đổi cảm nhận của khán giả về nhân vật. Ví dụ, một nhân vật thích tự do có lẽ không ưa người nắm quyền; nếu thích những chiếc bánh nướng béo ngậy hoặc những chiếc xe hơi sang trọng, có lẽ nhân vật đó không thích tiết kiệm hoặc kiềm chế. Hình ảnh một nhân vật có vẻ ngoài lạnh lùng nhẫn tâm nhưng lại có hành động bất ngờ là lao vào tòa nhà đang cháy để cứu một đứa bé sẽ buộc khán giả phải suy nghĩ lại về nhân vật đó.
8
Tạo một thói tật cho nhân vật. Những thói quen tốt hay xấu, hoặc đơn giản chỉ là những tật mà nhân vật không thể bỏ nếu không có kỷ luật hoặc được tư vấn nghiêm túc. Đó có thể chỉ là những tật nhỏ như cắn móng tay (biểu thị sự lo lắng), hay thói quen chải tóc đến mức ám ảnh (chỉ sự phù phiếm hoặc bất an); hoặc nghiêm trọng như nghiện chất kích thích (trốn tránh trách nhiệm và tìm một lối thoát), hoặc muốn chết (đau khổ và tuyệt vọng).
- Càng tạo ra nhiều thói tật và đặc điểm cho nhân vật, bạn càng khiến cho nhân vật của mình trở nên "sinh động" trong mắt của độc giả.
9
Cho nhân vật một ngôi nhà – kèm một chiếc gương. Tạo ra những yếu tố bên ngoài như nơi nhân vật sống, ngoại hình của nhân vật, nhân vật có nuôi thú cưng hay không, v.v…
- Nhân vật của bạn sống ở khu phố sang trọng (tầng lớp thượng lưu) hay khu nhà tồi tàn (cuộc sống khó khăn)? Hầu hết những chi tiết bạn chọn cần phải gợi ý điều gì đó về nhân vật hoặc lịch sử của nhân vật.
Điều này sẽ khiến cho nhân vật của bạn thực tế hơn và giúp phát triển hình mẫu của nhân vật. Ưu điểm/nhược điểm của nhân vật được yêu thích phải liên quan đến sự trung thành/phản bội.
11
Tham khảo những nét đặc biệt hoặc các thói tật từ những người xung quanh bạn. Quan sát mọi người đi lại ở những nơi như trung tâm mua sắm hoặc trên các phương tiện giao thông công cộng. Bạn có thể tìm được gợi ý cho nhân vật ở mọi nơi.
- Lưu ý về các đặc điểm cơ thể - hình dạng của khuôn mặt, mắt, mũi, tai, hình thể, trang phục và cách đi đứng.
- Nếu thích ngoại hình của ai đó, bạn hãy mô tả lại những nét mà bạn thấy hấp dẫn ở họ và gán cho nhân vật của bạn. Nếu bạn nhìn thấy một người trông đáng sợ, hãy thành thật tự hỏi mình vì sao người đó khiến bạn sợ, cho dù lý do có vẻ vô lý hoặc sai trái. Áp dụng những điểm này vào các nhân vật của bạn.
- Kết hợp những đặc điểm trên để xây dựng các nhân vật – đừng xây dựng một nhân vật hoàn toàn dựa vào một hoặc hai người, vì bạn có thể vướng vào rắc rối nếu họ phát hiện ra.
12
Liên hệ với các hình mẫu mang tính biểu tượng. Việc ghép những đặc điểm của nhân vật với những vật mang ý nghĩa tượng trưng có thể giúp định hình nhân vật và đóng vai trò là điềm báo trước về tâm trạng và hành động của nhân vật. Ví dụ:
- Hoa hồng chóng tàn nhưng luôn được yêu thích.
- Loài rắn có tính khí thay đổi thất thường và có thể tấn công bất thình lình.
- Những tòa nhà xây bằng đá tượng trưng cho sự vững vàng và chống lại sự thay đổi.
- Bão tố kèm sấm sét tượng trưng cho sự khốc liệt, nhưng cũng là dấu hiệu của sự phát triển.
- Một thanh kiếm sắc sẽ là mối nguy hiểm cho cả người đã rèn ra nó.
13
Đóng vai nhân vật. Trước hết, bạn cần lập một bản đồ tư duy về mọi yếu tố bạn đã đề cập đến và mọi đặc điểm của nhân vật theo ý bạn muốn. Sử dụng máy ghi âm – hầu như điện thoại và máy tính xách tay nào cũng có tính năng này – và tự phỏng vấn mình, hoặc tốt hơn là nhờ một người bạn phỏng vấn bạn trong vai trò của nhân vật. Sau đó bạn hãy ghi lại và điền vào bản đồ tư duy của mình để khám phá những điều chưa biết về nhân vật và phát triển tính cách của nhân vật. Nếu có sai sót khi ghi âm, bạn chỉ cần nhớ rằng bạn luôn có thể triển khai thành nhiều kịch bản từ một ý tưởng.
- Cảm nhận về nhân vật và đặt mình vào vị trí của nhân vật. Đôi khi các nhân vật hay nhất được sáng tạo nên từ các ý tưởng, cá tính, ưu điểm hoặc nhược điểm của riêng bạn hoặc của các thành viên trong gia đình và bạn bè/kẻ đối địch của bạn.
Quảng cáo

Lời khuyên

Bạn có thể bắt đầu với một nhân vật đơn giản và triển khai với nhiều chi tiết phức tạp hơn mà không cần phải tạo ra một nhân vật cực kỳ phức tạp ngay khi mở màn. Thực tế là việc tiết lộ dần dần về nhân vật sẽ giúp hấp dẫn người đọc hơn.
Nếu gặp khó khăn khi xây dựng các nhân vật phụ, bạn hãy sử dụng các hình mẫu và phát triển lên.
Nhớ rằng: đừng tiết lộ mọi thứ về nhân vật ngay từ đầu. Bạn nên giữ lại một chút bí ẩn để độc giả phỏng đoán.
Có một cách khác, bạn hãy sử dụng các hình mẫu của nhân vật và xoay ngược lại.
- Ví dụ: Một bà thủ thư già suốt ngày choe chóe bởi vì bà cho rằng mình cần phải như vậy. Thực ra, bà là kiểu người yêu thương những chú chó con, thích ăn kem và là mẫu phụ nữ mà bạn có thể gọi là ”bà” dù không có họ hàng gì.
Mẫu nhân vật mà bạn tạo ra sẽ quyết định tiến triển của truyện. Nếu nhân vật chính hòa hợp với bối cảnh thì câu chuyện sẽ tiến triển êm ả, và nhân vật có xu hướng hòa nhập với khung cảnh cũng như các nhân vật khác xung quanh họ. Nếu nhân vật chính bị tất cả chống lại thì sự xung đột đầy kịch tính sẽ được mở ra ngay từ đầu, và bạn sẽ phát triển câu chuyện từ điểm đó.
Tuy rằng không bắt buộc thực hiện các bước theo thứ tự chính xác, bạn có thể nhận thấy rằng sẽ dễ hơn nhiều nếu bạn xây dựng tính cách nhân vật trước khi suy ra ngoại hình của họ.
Bạn có thể quyết định nên xây dựng nhân vật như thế nào bằng cách thử nghiệm với nhiều ý tưởng khác nhau để xem ý tưởng nào giúp phát triển cốt truyện tốt hơn.
Nếu nhân vật của bạn là một con vật, giả sử như một chú mèo, bạn hãy thực hiện các bước như vẫn làm khi tạo một nhân vật là con người. Mô tả vẻ bề ngoài của chú mèo, những thứ nó thích và không thích, vân vân... Ví dụ: “Chú mèo đen nhỏ Shadow vui sướng mỗi khi được cô bé Crystal chở đi chơi. Shadow là một chú mèo đực có cặp mắt màu vàng chanh sáng quắc, bộ lông đen dài mượt, đi “tất” trắng và chóp đuôi cũng màu trắng”.
Mỗi khi có ai đó kể những câu chuyện hay, bạn hãy lắng nghe, dù là truyện hư cấu hoặc phi hư cấu.
Đảm bảo đặt tên hay cho nhân vật, đồng thời tùy thuộc vào bối cảnh thời gian của truyện mà chọn những cái tên phù hợp.
Đi vòng quanh nhà và đóng vai nhân vật như những trò chơi tưởng tượng hồi bạn còn bé… Bạn hãy làm điều này theo bản năng và ghi lại.

Cảnh báo

Cẩn thận khi quan sát những người xung quanh. Có thể bạn sẽ gặp rắc rối với pháp luật nếu xây dựng một nhân vật dựa trên một người nào đó quá nhiều. Vì vậy, bạn cần ghi nhớ nguyên tắc đơn giản sau đây: không đưa vào tác phẩm của mình một người thật, dù còn sống hay đã qua đời, trừ khi bạn được phép làm như vậy.

Những thứ bạn cần

Bất cứ thứ gì để viết. Bút mực, máy tính, thậm chí máy đánh chữ hoặc máy ghi âm.
Tuy không bắt buộc, nhưng việc đặt mua tạp chí văn học có thể giúp bạn nâng cao kỹ năng viết.