Cách để Nhận biết dấu hiệu sử dụng ma túy đá

Ma túy đá (methamphetamine, hay meth) là một chất kích thích thần kinh có tính gây nghiện cao.^{[1]XNguồn nghiên cứu} Ma túy đá có dạng bột trắng hoặc nâu nhạt, trong suốt, với các hạt tinh thể nhìn thấy được. Loại thuốc này dùng dưới dạng hút là phổ biến nhất, nhưng cũng có thể dùng dưới dạng tiêm hoặc viên uống. Cha mẹ hoặc người thân có thể nhận biết các dấu hiệu để tìm cách giúp đỡ người nghiện ma túy đá chống chọi với việc sử dụng thuốc. Bạn có thể nhận ra các dấu hiệu của việc sử dụng ma túy đá qua các dấu hiệu thể chất, triệu chứng tâm lý và các biểu hiện trong hành vi.

Phương pháp 1

Phương pháp 1 của 4:

Lưu ý các dấu hiệu thể chất

Tải về bản PDF

1
Quan sát các thay đổi thể chất. Nhận ra mọi thay đổi vẻ ngoài của người đó. Những người sử dụng ma túy đá có các dấu hiệu thể chất rất đặc trưng, không giống như những người sử dụng các loại ma túy khác có tác động nhẹ hơn. Dùng các kỹ năng quan sát của bạn. Bạn có nhận thấy có gì khác trong vẻ ngoài của người đó không? Có bất cứ dấu hiệu bệnh hoặc đau yếu nào không? Các dấu hiệu phổ biến của người sử dụng ma túy đá là:^{[2]XNguồn nghiên cứu}^{[3]XNguồn nghiên cứu}
- Sụt cân nhiều do chán ăn.
- Đồng tử giãn.
- Cặp mắt trông có vẻ uể oải, mệt mỏi hoặc thâm quầng (có thể do thiếu ngủ).
- Co giật mí mắt.
2
Tìm dấu hiệu sâu răng. Ma túy đá có thể tác động xấu đến răng, làm ố vàng và gây sâu răng, còn gọi là “miệng meth”.^{[4]XNguồn nghiên cứu}^{[5]XNguồn nghiên cứu} Người đó cũng có thể bị đỏ và loét lợi vì tổn thương do ma túy đá.
- Hàm răng trông như bị mục và xỉn màu.
- Có thể mất vài chiếc răng.
- Bạn có thể tìm hình ảnh về “miệng meth” trên mạng để so sánh.
3
Kiểm tra các dấu tiêm chích hoặc chảy máu cam. Bạn sẽ để ý thấy các dấu tiêm chích trên cánh tay người đó nếu họ dùng ma túy đá qua đường tiêm, hoặc chảy máu mũi nếu dùng bằng cách hít. Bạn cũng có thể thấy các vết bỏng trên môi hoặc ngón tay của người sử dụng ma túy đá nếu họ hút thuốc bằng ống thủy tinh hay ống kim loại nóng.^{[6]XNguồn nghiên cứu}
Một người dùng ma túy đá thường có mùi hôi khó chịu. Đó là do mùi ma túy đá cộng với mùi cơ thể vì họ quên tắm rửa trong khi sử dụng chất kích thích này. Đôi khi họ có mùi giống như mùi nước tiểu.^{[7]XNguồn nghiên cứu}
Người dùng ma túy đá thường trông già hơn tuổi do làn da bị tổn hại, trở nên thô ráp và ngứa, đồng thời tóc có thể bắt đầu rụng.^{[8]XNguồn nghiên cứu}
6
Để ý các dấu hiệu tổn thương da. Người dùng ma túy đá thường có các vết trầy xước trên da do thường xuyên gãi lên mặt một cách vô thức.^{[9]XNguồn nghiên cứu}
- Tìm các vết loét trên mặt.
- Quan sát xem người đó có cạy hoặc gãi mặt không.
- Các tổn thương trên mặt thường bị nhiễm trùng, dẫn đến lở loét và để lại sẹo.
7
Nhận biết các vấn đề sức khỏe trong thời gian dài. Người sử dụng ma túy đá thường dễ bị bệnh, bao gồm cả huyết áp cao và bệnh tim. Kết quả là họ có thể qua đời ngay khi còn trẻ.^{[10]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn} Việc dùng ma túy đá có thể gây ra các vấn đề sức khỏe sau:
- Cao huyết áp.^{[11]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Tim đập nhanh.^{[12]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Tăng thân nhiệt, tức nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn bình thường.^{[13]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Đau tim, đột quỵ, co giật, và suy gan/thận có thể xảy ra do sử dụng ma túy đá liều cao.^{[14]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Các triệu chứng về hô hấp như bệnh viêm phế quản, nếu họ dùng ma túy đá bằng cách hút.^{[15]XNguồn nghiên cứu}
- Tăng rủi ro nhiễm HIV và viêm gan C do quan hệ tình dục bừa bãi và dùng chung kim tiêm.^{[16]XNguồn tin đáng tin cậyNational Institute on Drug AbuseĐi tới nguồn}

Phương pháp 2

Phương pháp 2 của 4:

Quan sát các dấu hiệu tâm lý

Tải về bản PDF

1
Tìm các tác động tức thời. Tác động của ma túy đá có thể kéo dài nhiều giờ đến cả ngày, tùy vào mức độ sử dụng.^{[17]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn} Sau khi dùng methamphetamine, người đó sẽ có những biểu hiện như:
- Hưng phấn (do mức dopamine trong não gia tăng).^{[18]XNguồn nghiên cứu}
- Tăng mức độ tỉnh táo.^{[19]XNguồn nghiên cứu}
- Tăng mức cortisol (hormone gây stress).^{[20]XNguồn nghiên cứu}
- Giảm lo âu hồi hộp.^{[21]XNguồn nghiên cứu}
- Tăng sự tự tin.^{[22]XNguồn nghiên cứu}
- Cải thiện sự chú ý và tập trung.^{[23]XNguồn nghiên cứu}
- Giảm sự ngon miệng.^{[24]XNguồn nghiên cứu}
- Cuồng tình dục hoặc tăng ham muốn tình dục.^{[25]XNguồn nghiên cứu}
- Tăng mức năng lượng.^{[26]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Hiếu động thái quá – với biểu hiện nói nhiều và không ngủ được.
- Ma túy đá được sử dụng với liều cao có thể gây ra: hồi hộp, bồn chồn, có hành vi bộc phát, run rẩy. Các triệu chứng này thường được gọi là vặn vẹo. ^{[27]XNguồn nghiên cứu}
2
Quan sát các dấu hiệu trong thời gian dài. Một số triệu chứng về tâm lý có thể biểu hiện rõ rệt do các thay đổi hóa chất trong não, cho thấy người đó có dùng ma túy đá:
- Sút giảm khả năng phán đoán hoặc kiềm chế.^{[28]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Xuất hiện ảo giác hoặc ảo tưởng, chẳng hạn như nhìn hoặc nghe thấy điều gì đó không có thật.^{[29]XNguồn nghiên cứu}
- Có các hành vi gây hấn khi không có thuốc (ví dụ như vô cớ gây gổ).^{[30]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Gia tăng lo âu hồi hộp hoặc trầm cảm.^{[31]XNguồn nghiên cứu}
- Hoang tưởng hoặc tin rằng có ai đó đang tìm cách hại mình.^{[32]XNguồn nghiên cứu}
- Tách biệt với xã hội.^{[33]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Mất ngủ.^{[34]XNguồn nghiên cứu}
3
Lưu ý về sự xáo trộn trong cuộc sống. Sự xáo trộn về chức năng, xã hội và nghề nghiệp xảy ra rất phổ biến ở những người sử dụng ma túy đá.^{[35]XNguồn nghiên cứu} Đời sống học tập, nghề nghiệp và xã hội của người sử dụng ma túy đá đều giảm sút. Bạn có thể phát hiện các dấu hiệu của các xáo trộn này bằng những cách sau:
- Giữ liên lạc với các giáo viên, những người đồng trang lứa hoặc bạn bè thân thiết bên cạnh người thân của bạn. Họ có thể giúp bạn theo dõi các hoạt động gần đây của người đó.
- Giữ liên lạc với các đồng nghiệp nếu người đó có làm việc. Họ có thể nói cho bạn biết người thân của bạn hành xử ra sao ở nơi làm việc và cung cấp cho bạn biết thông lệ hàng ngày của người đó, ví dụ như giờ giấc người đó đến chỗ làm và ra về, v.v…
- Quan sát tình hình tài chính, xã hội và pháp lý của người mà bạn nghi ngờ có sử dụng ma túy đá. Việc lạm dụng ma túy đá thường dẫn đến quan hệ xã hội không tốt, rắc rối về tài chính và thường xuyên dính dáng đến pháp luật.^{[36]XNguồn nghiên cứu}
4
Để ý dấu hiệu sút giảm về tư duy. Điều này có thể biểu hiện qua việc suy giảm nhận thức và sa sút trí nhớ. Việc sử dụng ma túy đá liên tục dẫn đến tổn hại nhiều tế bào não. Sự tổn hại này là do các hóa chất dùng trong quá trình điều chế ma túy đá gây ra và được biểu hiện qua việc làm giảm chức năng não và mất trí nhớ. Bạn hãy quan sát các dấu hiệu:^{[37]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Khó khăn trong việc tập trung.
- Khó khăn trong việc sử dụng trí nhớ và giải quyết vấn đề.
- Thiếu kỹ năng ra quyết định.
5
Quan sát các dấu hiệu của hiện tượng thiếu thuốc. Hội chứng thiếu thuốc xảy ra khi người lạm dụng ma túy ngừng sử dụng.^{[38]XNguồn tin đáng tin cậyNational Institute on Drug AbuseĐi tới nguồn} Hầu hết các triệu chứng thiếu thuốc thông thường sẽ giảm trong vòng từ bảy đến mười ngày sau khi dùng ma túy đá.^{[39]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn} Không như ở các loại ma túy khác, các triệu chứng thiếu thuốc ở người dùng ma túy đá phần lớn thuộc về tâm lý hơn là thể chất. Các triệu chứng này bao gồm:^{[40]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}^{[41]XNguồn nghiên cứu}^{[42]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Mất khoái cảm hoặc giảm động lực.
- Bứt rứt, hồi hộp hoặc trầm cảm.
- Thiếu khả năng kiềm chế bức xúc.
- Năng lượng sụt giảm hoặc mệt mỏi.
- Buồn ngủ.
- Suy giảm chức năng giao tiếp.
- Không có khả năng tập trung.
- Mất hứng thú tình dục.
- Có thể có ý nghĩ tự sát hoặc làm hại bản thân.
- Thèm thuốc cồn cào – có thể kéo dài đến năm tuần.

Phương pháp 3

Phương pháp 3 của 4:

Xác định các biểu hiện về hành vi

Tải về bản PDF

1
Để ý đến các hoạt động của người đó. Việc quan sát một số hành động nhất định của người bị nghi ngờ là rất quan trọng để xác định dấu hiệu sử dụng ma túy đá của người đó. Một số vấn đề về xã hội mà người nghiện ma túy đá thường gặp là:
- Gia tăng hoạt động tình dục và quan hệ thiếu an toàn do tác động của thuốc như tinh thần rối loạn và thiếu khả năng ra quyết định.^{[43]XNguồn nghiên cứu}
- Thái độ gây hấn dẫn đến các vấn đề trong quan hệ với cha mẹ, bạn bè và anh chị em.^{[44]XNguồn tin đáng tin cậyPubMed CentralĐi tới nguồn}
- Giao du với những người cũng lạm dụng chất kích thích hoặc dễ dàng tiếp cận với ma túy.
2
Nhận ra tính hiếu động thái quá và tính bốc đồng.^{[45]XNguồn nghiên cứu} Hiếu động quá mức, bốc đồng và suy xét kém thường gắn liền với việc sử dụng ma túy đá. Chú ý đến hành vi của người đó và xem ở họ có các biểu hiện lạ nào không.
- Lưu ý dấu hiệu nói quá nhiều.^{[46]XNguồn nghiên cứu} Ví dụ, người đó có thể cố ngắt lời và khuyên bảo người khác, bất kể họ có hiểu biết về đề tài đang thảo luận hay không.
- Sự bốc đồng có thể biểu hiện ở cách hành xử liều lĩnh và không màng đến hậu quả.^{[47]XNguồn nghiên cứu}
3
Chú ý đến các rắc rối về tài chính. Những người sử dụng ma túy đá thường gặp rắc rối về tiền bạc do việc sử dụng thuốc. Một số người tiêu hết tiền để mua ma túy.^{[48]XNguồn nghiên cứu} Lưu ý rằng trẻ vị thành niên thường gặp khó khăn vì vẫn còn phải xin tiền cha mẹ để tiêu vặt. Để có tiền mua ma túy, trẻ thường bù đắp khoản thiếu hụt này bằng nhiều cách.^{[49]XNguồn nghiên cứu} Một số dấu hiệu cho thấy người này đang gặp vấn đề về tài chính là:
- Không thể đáp ứng nhu cầu về tài chính vì đã tiêu quá nhiều vào các hành vi liên quan đến ma túy như mua ma túy hoặc cung cấp ma túy cho buổi tiệc. Chú ý đến các hóa đơn chưa trả hoặc không đủ trả cho các món bình thường như thức ăn.
- Mắc nợ nhiều vì vay tiền người khác để phục vụ cho thói quen sử dụng ma túy.
- Rắc rối trong quan hệ với bạn bè và đồng nghiệp về tiền bạc vì người nghiện ma túy đá không có khả năng trả nợ.
- Bất đồng trong quan hệ với cha mẹ và thường phàn nàn rằng không có tiền.
- Không giải thích được đã tiêu tiền vào việc gì khi bị hỏi.
- Trộm cắp.
4
Lưu ý đến những người thường giao du với người thân của bạn. Người dùng ma túy đá thường qua lại với những người lạm dụng chất kích thích. Đây là một trong những cách dễ nhất để phát hiện việc sử dụng ma túy. Người nghiện ma túy đá thường hay giao du với những người sau:
- Người sử dụng ma túy đá hoặc bất cứ chất kích thích nào khác.
- Người có thể tiếp cận ma túy dễ dàng.
- Người không phải là mối đe dọa nguy hiểm đối với họ - tức là người sẽ không nói lại với gia đình người dùng ma túy hoặc phê phán hành vi nghiện của họ.
Khi dùng ma túy, người đó sẽ đóng kín cửa và ở trong phòng cả ngày, không cho ai vào phòng. Ngoài ra họ sẽ có thái độ kín đáo, bí mật để che giấu việc sử dụng ma túy của họ.^{[50]XNguồn nghiên cứu}
6
Tìm các dụng cụ dùng ma túy đá tại nơi ở của người đó. Những dụng cụ dùng ma túy là dấu hiệu khá rõ ràng của việc sử dụng ma túy đá (hoặc một loại ma túy khác).^{[51]XNguồn nghiên cứu} Các thứ bạn nên để ý đến là:^{[52]XNguồn nghiên cứu}
- Vỏ bút bi hoặc ống phẫu thuật có thể dùng để hít ma túy đá.
- Hộp thiếc hoặc lá nhôm bị vò nhàu.
- Gói nhỏ đựng chất bột hoặc tinh thể màu trắng.
- Lon nước ngọt có đục lỗ hai bên.
- Kim tiêm có thể dùng để tiêm chích ma túy.

Phương pháp 4

Phương pháp 4 của 4:

Hiểu về các kiểu người sử dụng ma túy đá

Tải về bản PDF

1
Hiểu về các kiểu người sử dụng ma túy đá cường độ thấp. Những người này dùng ma túy đá chỉ để hưởng thụ cái gọi là lợi ích, chẳng hạn như cảm thấy tràn đầy sinh lực, khoan khoái, tăng độ tỉnh táo và cảm giác quyền lực.^{[53]XNguồn nghiên cứu} Họ không bị nghiện ma túy về tâm lý, và đa phần họ dùng qua đường uống hoặc hít.
- Người sử dụng ma túy đá cường độ thấp có thể bao gồm các tài xế xe tải cố gắng giữ tỉnh táo để lái xe đường dài, một nhân viên muốn tỉnh táo để làm việc qua đêm, một người nội trợ đang xoay xở với việc nhà, nuôi dạy con cái, và cố gắng làm một người bạn đời “hoàn hảo”.^{[54]XNguồn nghiên cứu}
2
Biết về những người sử dụng ma túy cường độ mạnh. Người dùng ma túy cường độ mạnh thích dùng ma túy đá qua đường tiêm chích hoặc hút.^{[55]XNguồn nghiên cứu} Họ dùng ma túy để có cảm giác “phê” hoặc hưng phấn. Họ có thể nghiện về tâm lý cũng như thể chất, và liên tục dùng lượng lớn ma túy.
3
Nhận biết các dấu hiệu sử dụng ma túy kiểu binge (kiểu dùng liên tục). Người dùng ma túy kiểu binge cứ cách vài tiếng lại phải sử dụng thêm để duy trì trạng thái “phê”.^{[56]XNguồn tin đáng tin cậyNational Institute on Drug AbuseĐi tới nguồn} Họ có thể sử dụng như vậy trong nhiều ngày.
- Sau khi dùng ma túy, người sử dụng ma túy kiểu binge cảm thấy hoạt bát cả về tinh thần lẫn thể chất. Họ cảm thấy cực kỳ hưng phấn, nhưng có thể suy sụp nhanh chóng.^{[57]XNguồn tin đáng tin cậyNational Institute on Drug AbuseĐi tới nguồn}
- Các triệu chứng thường gặp ở người sử dụng ma túy kiểu binge bao gồm: mất ngủ, ảo giác, hoang tưởng, bứt rứt và hung hăng vô cớ.^{[58]XNguồn nghiên cứu}
- Người sử dụng ma túy kiểu binge thường xuyên trải qua cảm giác tấn công, thực hiện những hành vi cưỡng bách như phân loại đồ vật hoặc dọn rửa.^{[59]XNguồn nghiên cứu}
- Họ có thể ngủ nhiều ngày sau khi dùng ma túy đá vô độ lần cuối.^{[60]XNguồn nghiên cứu}