Cách để Ghi công tác giả cho tài nguyên giáo dục được cấp phép mở bằng công cụ trợ giúp của Creative Commons

Mọi tài nguyên giáo dục được cấp phép mở bằng các giấy phép Creative Commons đều có yêu cầu ghi công tác giả. Một trong số ít công cụ trợ giúp ghi công tác giả như vậy là công cụ trợ giúp cấp phép mở Creative Commons ^{[1]XNguồn nghiên cứu}.

Phần 1

Phần 1 của 2:

Nguyên tắc ghi công tác giả

Tải về bản PDF

1
Ai, khi nào, làm thế nào để ghi công tác giả
- Tác giả chính là người giúp cho những người sử dụng tác phẩm của mình ghi công cho mình khi họ sử dụng hoặc tham chiếu tới tác phẩm của mình.
- Tác giả tiến hành việc ghi công tác giả khi cấp phép cho tác phẩm của mình, thuận tiện nhất là bằng công cụ trợ giúp, dạng như công cụ trợ giúp cấp phép và ghi công tác giả của Creative Commons^{[2]XNguồn nghiên cứu} hoặc của dự án Washington Mở - Open Washington^{[3]XNguồn nghiên cứu}.
2
Nguyên tắc ghi công tác giả của tác phẩm với các thông tin tối thiểu theo TASL. Nguyên tắc này dựa vào các ký tự đầu của các từ tiếng Anh, gồm:
- Title - Tiêu đề (Tên) của tác phẩm
- Author - Tác giả của tác phẩm
- Source - Nguồn của tác phẩm, thường là đường liên kết URL tới tác phẩm trên Internet.
- License - Giấy phép của tác phẩm: tên và đường liên kết tới giấy phép trên Internet.
3
Hoàn toàn có khả năng để ghi công tác giả của tác phẩm với nhiều thông tin hơn nguyên tắc tối thiểu TASL^{[4]XNguồn nghiên cứu}.
4
Để chuẩn bị cho việc ghi công tác giả của tác phẩm, dưới đây là các thông tin của bộ dữ liệu ví dụ, của một tác phẩm được dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt:
- Tên tác phẩm được dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt: Tài nguyên giáo dục mở: Chính sách, các chi phí và sự biến đổi.
- Tác giả (người biên dịch cuốn sách sang tiếng Việt): Lê Trung Nghĩa
- Nguồn (địa chỉ web - URL, nơi đặt bản dịch tiếng Việt):
  https://www.dropbox.com/s/rsweet9lr2j50i5/244365e-Vi-20072016.pdf?dl=0
- Giấy phép của bản dịch: Creative Commons Attribution – ShareAlike (CC BY-SA). Vì bản gốc tiếng Anh của tài liệu dịch sang tiếng Việt mang giấy phép CC BY-SA nên bản dịch cũng phải mang giấy phép y hệt, là CC BY-SA, vì yếu tố chia sẻ tương tự - SA (Share-Alike).
- Vì đây là bản dịch sang tiếng Việt, nên cần thiết phải biết đường liên kết tới tác phẩm gốc tiếng Anh:
  http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002443/244365e.pdf
Quảng cáo

Phần 2

Phần 2 của 2:

Tiến hành ghi công tác giả bằng công cụ trợ giúp Creative Commons

Tải về bản PDF

1
Kết nối vào Internet và đi tới địa chỉ công cụ trợ giúp cấp phép mở và ghi công tác giả của Creative Commons. Công cụ sẽ hiện ra.
2
Tiến hành Cấp phép mở cho tài nguyên giáo dục bằng công cụ trợ giúp của Creative Commons. Hãy chọn giấy phép là Creative Commons Attribution – ShareAlike (CC BY-SA). Nếu chọn đúng, sẽ có được các biểu tượng như trong hình ở trên.
3
Tại ô ‘Help others attribute you’ (Giúp những người khác ghi công cho bạn), hãy nhấn vào đường liên kết ‘This part is optional, but filling it out will add machine-readable metadata to the suggested HTML!’ (Phần này là tùy chọn, nhưng việc điền vào phần này sẽ bổ sung thêm siêu dữ liệu máy đọc được cho ngôn ngữ HTML được gợi ý) để mở ra ô ghi công tác giả tác phẩm trong công cụ trợ giúp cấp phép và ghi công tác giả của Creative Commons.
4
Lần lượt gõ thông tin tương ứng vào các trường như trong hình, ví dụ:
- Gõ tên tác phẩm được dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt, là: 'Tài nguyên giáo dục mở: Chính sách, các chi phí và sự biến đổi' vào trường ‘Title of work’ (Tên tác phẩm).
- Gõ tên tác giả của tác phẩm dịch sang tiếng Việt, là: 'Lê Trung Nghĩa biên dịch' vào trường ‘Attribute work to name’ (Ghi công tác phẩm cho tác giả).
- Gõ địa chỉ web - URL, nơi đặt bản dịch tiếng Việt, ví dụ, https://www.dropbox.com/s/rsweet9lr2j50i5/244365e-Vi-20072016.pdf?dl=0, vào trường ‘Attribute work to URL’ (Ghi công tác phẩm tới địa chỉ web – URL).
- Gõ địa chỉ web - URL, nơi đặt bản gốc tiếng Anh, ví dụ, http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002443/244365e.pdf, vào trường ‘Source work URL’ (Địa chỉ web - URL của tác phẩm nguồn).
- Bỏ trống trường ‘More permissions URL’ (Địa chỉ web - URL của nhiều hơn những sự cho phép) - vì không có sự cho phép nào nhiều hơn trong trường hợp cụ thể này.
- Mở hộp combo ‘Format of work’ (Định dạng tác phẩm), chọn, ví dụ, ‘Text’ (Văn bản) cho tác phẩm được dịch sang tiếng Việt.
- Giữ nguyên giá trị mặc định của ‘License mark’ (Dấu giấy phép) không thay đổi.
5
Sau khi điền xong tất cả các thông tin vào ô ‘Help others attribute you!’ (Giúp những người khác ghi công cho bạn!), bạn sẽ thấy các nội dung đó sẽ được tự động xuất hiện trong ô ‘Have a web page?’ (Có trang web chứ?).
- Hãy sao chép nội dung đó và dán nó vào bản dịch mà bạn là tác giả và bạn muốn các độc giả thừa nhận sự ghi công cho bạn mỗi khi họ sử dụng và/hoặc tham chiếu tới tác phẩm của bạn. (Xem ví dụ tại: Cấp phép mở cho tài nguyên giáo dục bằng công cụ trợ giúp của Creative Commons).
- Nếu bạn hiểu ngôn ngữ siêu văn bản HTML và trình soạn thảo của bạn hỗ trợ HTML, thì bạn có thể chép trong ô 'copy this code to let your visitors know!' (sao chép mã này để cho phép những người viếng thăm biết!) rồi dán vào trình soạn thảo HTML, ví dụ, trên blog của bạn. (Xem ví dụ tại: Cấp phép mở cho tài nguyên giáo dục bằng công cụ trợ giúp của Creative Commons).
6
Hãy chỉnh sửa tiếng Việt trong văn bản của bạn nội dung vừa dán vào để có hiển thị đúng.
- Ví dụ, sau khi sao chép nội dung ở ô ‘Have a web page?’ và dán nó vào văn bản hoặc trang web bạn muốn cấp phép Creative Commons, bạn sẽ có được biểu tượng giấy phép Creative Commons Attribution-ShareAlike (CC BY-SA) và đoạn văn bản như sau:
- Bạn sẽ cần sửa đoạn văn bản đó, ví dụ, thành đoạn văn bản như sau:
  Tài nguyên giáo dục mở: Chính sách, các chi phí và sự biến đổi do Lê Trung Nghĩa biên dịch, được cấp phép theo giấy phép Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 Quốc tế’.
  Dựa vào tác phẩm gốc tại địa chỉ http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002443/244365e.pdf.
7
Hãy lưu lại tài liệu của bạn. Bây giờ tài liệu đó đã là tài liệu được cấp phép mở như là OER và đã được ghi công tác giả một cách đúng và thích hợp và sẵn sàng để chia sẻ trên Internet để bất kỳ ai đó khác cũng có thể sử dụng được.
Quảng cáo

Lời khuyên

Để có các đường liên kết tự động, khi cấp phép Creative Commons và ghi công tác giả cho tác phẩm sáng tạo, bạn nên sử dụng công cụ trợ giúp cấp phép mở của Creative Commons ^{[5]XNguồn nghiên cứu} hoặc tương tự ^{[6]XNguồn nghiên cứu}, kể cả trong trường hợp bạn đã quen và hiểu rõ về đặc tính của các giấy phép Creative Commons.

Cảnh báo

Để tài liệu của bạn thực sự được cấp phép mở và trở thành tài nguyên giáo dục mở - OER (Open Educational Resources), sẽ là đúng đắn và tốt hơn, nếu tài liệu được cấp phép mở đó được đặt trên Internet với định dạng tệp mà những người khác có khả năng sửa đổi được, ví dụ như HTML, XML…, chứ không phải ở định dạng không thể sửa đổi được như các tệp .PDF.