Tez Cümlesi Nasıl Yazılır?

İster kısa bir komposizyon ister bir doktora tezi yazıyor ol, tez cümlesi, açık ve kesin bir şekilde ifade etmesi en zor olan cümlelerden biridir. Neyse ki, tez cümlenin etkili ve ilginç olduğundan emin olmanın yanında genel bir gerçeklik değil de, tartışmalı bir analitik konu olmasını sağlamak için takip edebileceğin bazı temel kurallar vardır.

Yöntem 1

Yöntem 1 / 3:

Harika Tez Cümlesi Oluşturmak

Makaleyi İndir

1
Bir soru ile başla, sonra sorunun cevabı ile tezini oluştur. Konu ne kadar karmaşık olursa olsun, neredeyse her tez, bir sorunun cevabıyla inşa edilebilir.^{[1]XKaynağı araştır}
- Soru: "Dördüncü sınıf derslerinde bilgisayar kullanmanın faydaları nelerdir?"
  - Tez: "Bilgisayarlar dördüncü sınıf öğrencilerine teknolojik ve bilimsel eğitimde erken bir avantaj sağlar."
- Soru: "Mark Twain’in Huckleberry Finn romanında Mississippi Nehri neden bu kadar önemlidir?"
  - Tez: "Nehir, Huck ve Jim'in birbirlerini tanıması için en iyi şansı sağlarken, karakterlerimizi ve ülkeyi ayırdığı için hem sınırı hem de ilerlemeyi sembolize ediyor."
- Soru: "İnsanlar neden veganlara, feministlere ve diğer "ahlaken dürüst" alt gruplara tepkili gözükürler?"
  - Tez: "Yapılan dikkatli sosyolojik çalışmalar neticesinde insanların, "ahlaken dürüst" olan kişilerin kendilerini doğal olarak "aşağı" gördüğünü varsaydığını, bunun da böyle bir şey olmamasına rağmen öfke ve çatışmaya sebep olduğunu gördük."
2
Yazdığın yazının türüne göre tezini uygun hâle getir. Her makale ikna etmez ve her makale öğretmez. Yazının amacı en iyi tezi bulmana yardımcı olacaktır.
- Analitik: Daha iyi incelemek ve anlamak için bir şeyi parçalara ayırır.
  - Ör. "Farklı nesiller arasındaki bu dinamik, yaşlanması Kral Lear'ı sarsan şiddet ve bozgun için bir gerekçe haline geldiğinden, oyundaki gerginliğinin çoğunu tetikler."
- Bilgilendirici: Bir konuyu öğretir veya aydınlatır.
  - Ör. "1800’lerde Pozitivizm, Marksizm ve Darwinizm gibi felsefelerin patlaması, Hristiyanlığın temellerini çürüterek gerçek, maddi dünyaya odaklanılmasına sebep oldu."
- Tartışmacı: İnsanların fikrini değiştirme amacıyla bir iddiada bulunur ya da bir fikri destekler.
  - Ör. "Barack Obama’nın kontrolü ve kesin kararları olmasaydı Amerika 2000’lerin başında girdiği delikten asla çıkamazdı."^{[2]XKaynağı araştır}
3
Tezinin daha güçlü olması için belirli bir tutum takın. Yazının içerisinde maksadının tam olarak desteklenebilmesi için tek bir konuyu detaylı bir şekilde ele alman gerekir.^{[3]XKaynağı araştır} Aşağıdaki örnekleri değerlendir:
- "Her iki taraf da kölelik meselesi yüzünden İç Savaş'ta savaşırken, Kuzey ahlaki sebeplerle, Güney ise kendi kurumlarını korumak için savaştı."
- "Amerikan çelik endüstrisinin temel sorunu, eskiyen fabrika ve ekipmanları yenilemek için fon bulamamasıdır."^{[4]XKaynağı araştır}
- "Hemingway'in hikâyeleri, kapsamlı diyalog, daha kısa cümleler ve güçlü Anglosakson kelimeler kullanarak yeni bir düzyazı tarzının oluşmasına yardımcı oldu."^{[5]XKaynağı araştır}
4
Daha önce hiç denk gelmediğin bir tartışma yap. En iyi tezler, konuya yaklaşacak özgün ve heyecan verici bir yol bulur. Bunlar yeni ve dinamiktir ve bu da yazını yeni ve dinamik hâle getirir.
- "Onun kendisini hırpaladığını üçüncü ve dördüncü kez gördüğünde, kişi Huck Finn'in edebiyatın ilk sadomazoşisti olduğu farkediyor."
- "İnternet teknolojisinin ortaya çıkması telif hakkı yasalarını anlamsız bir duruma düşürdü; herkes yazılara, filmlere, sanata ve müziğe ücretsiz ulaşabilmelidir."
- "Geçen iki yüzyıl boyunca takdire şayan bir şekilde hizmet etmelerine rağmen, yapılan son araştırmalara göre Amerika’nın iki partili sistemden bir an önce kurtulması gerekiyor."
5
Tezinin kanıtlanabilir olduğundan emin ol. Araştırmaya tezini bulduktan sonra başlama. Tez, araştırmanın son noktasıdır, ilk noktası değil. Kanıtlarla destekleyebileceğin bir tez kullanman gerekir.
- İyi Tez Örnekleri:
  - "Blake, imkânsız çelişkileri kabul ederek, onları benimseyerek ve sorgulayarak kendi inancını biçimlendirir ve daha güçlü hâle gelir. Nihayetinde, şiirlerinde inancın olmasının tek yolu onu geçici olarak kaybetmesidir."
  - "Onun iyi belgelenmiş inanış ve felsefelerine göre, geçmiş ya da gelecek kavramlarına sahip olmayan varoluşsal topluluklar cansız olmanın önüne geçemezler."
  - "“Ode to a Nightingale” (Bülbüle Ağıt) modern bir dekonstrüksiyonist mercekle okunduğunda Keats’ın şiiri katı bir form değil, değişen ve öznel olarak nasıl gördüğünü görebiliriz."
- Kötü Tez Örnekleri:
  - "Amerikan Devrimi’ni yanlış insanlar kazandı." Çarpıcı ve eşsiz olsa da, kimin "doğru" ve kimin "yanlış" olduğunu ispatlamak son derece zordur ve çok özneldir.
  - "Genetik kalıtım teorisi, bütün insan etkileşimini bağlayan teoridir." Çok karmaşık ve fazla hararetli. "Her insan etkileşiminin" kapsamı çok büyük.
  - "Paul Harding’in Tinkers romanı en nihayetinde bunalımlı bir yazarın yardım çığlığıdır." Harding ile kapsamlı bir görüşme yapmadığın ya da çok fazla gerçek yaşam kaynağın olmadığı sürece, neyin gerçek ve neyin kurgu olduğunu kanıtlaman mümkün değildir."
Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 3:

Doğru Şekilde Yapmak

Makaleyi İndir

1
Tez cümleni doğru şekilde ifade et. Bir tez cümlesi, okuyucuya bir yazında aktarmak istediğin konuları ve/veya argümanları aktarır.^{[6]XKaynağı araştır} Bu, okuyucuya argümanının ya da analizinin yönünü ve konunun önemini nasıl açıklayacağını göstererek bir yol haritası işlevi görür. En basit şekilde ifade etmek gerekirse bir tez cümlesi, "Bu yazı ne hakkında?" sorusuna cevap verir. Buna ek olarak, bir tez cümlesi;
- bir iddiadır, bir gerçek ya da gözlem değildir.^{[7]XKaynağı araştır} Gerçekler, yazıda tezini desteklemek için kullanılır.
- bir fikri savunur, yani belirli bir konuya bakışını bildirir.^{[8]XKaynağı araştır}
- ana fikirdir ve neyi tartışmaya niyetin olduğunu açıklar.^{[9]XKaynağı araştır}
- belirli bir soruya cevap verir ve argümanını desteklemeyi nasıl planladığını açıklar.
- tartışılabilirdir. Bir kişi başka bir iddia öne sürebilmeli ya da aksine, iddialarını destekleyebilmelidir.
2
Tonu doğru ayarla. Tez cümlenin tez cümlesi olduğunun anlaşılması gerekir. Bunu çok hususi bir tonla ve belirli ifade ve kelimeler kullanarak yaparsın. "Çünkü" gibi kelimeler ve kararlı ve kesin bir dil kullan.
- İyi ifade diline sahip örnek tez cümleleri şöyledir:
  - "Fatih William’ın İngiltere’ye yaptığı sefer nedeniyle bu ulus, nihayetinde İngiliz İmparatorluğu'nu inşa etmek için ihtiyaç duyacağı gücü ve kültürü geliştirdi."
  - "Hemingway, basit yazıyı ve samimi tonu normalleştirerek edebiyatı önemli ölçüde değiştirdi."
Tez cümlesi, rolü gereği yazının başında, genellikle ilk paragrafın sonunda^{[10]XKaynağı araştır} ya da giriş paragrafında bir yerde yer alır. Çoğu kişi tez cümlesini ilk paragrafın sonunda arasa da, onun bulunacağı yer, tezini belirtmeden önce girişin ne kadar uzun olması gerektiği ya da yazının uzunluğu gibi birkaç unsura bağlı olabilir.^{[11]XKaynağı araştır}
^{[12]XKaynağı araştır} Tez cümleleri açık ve özdür ve bu da okuyucunun konuyu, yazının yönünü ve senin konuya karşı tutumunu belirlemesine yardımcı olur.
Reklam

Yöntem 3

Yöntem 3 / 3:

Mükemmel Tezi Bulmak

Makaleyi İndir

Bu, yazını ve tez cümleni yazmanın birinci adımı olmalı çünkü yazının yönünü hakkında yazdığın konu belirleyecektir. Ne yazık ki, eğer konu verilmişse bu adımı atlamalısın.
Bu adımın amacı, konunun içinde hakkında tartışma yapabileceğin dar bir konu bulmaktır. Örneğin, bilgisayar konusunu ele alalım. Bilgisayar konusu donanım, yazılım ve programlama gibi birçok açıdan ele alınabilir. Ancak bunun gibi belirsiz konulardan iyi tez çıkmaz. Fakat Steve Jobs’ın modern bilgisayar endüstrisi üzerine etkileri gibi daha dar bir konu çok daha net bir odak sağlar.
Bunlar genellikle öğretmen tarafından belirlenir fakat eğer senin seçmen gerekirse bunun tez cümleni önemli ölçüde etkileyeceğini anlamalısın. Eğer ikna edici bir yazı yazıyorsan amacın belirli bir gruba bir şeyi ispat etmek olacaktır. Eğer betimsel bir yazı yazıyorsan amacın belirli bir gruba bir şeyi tanımlamak olacaktır. Bunların her biri bir şekilde tezinde ifade edilmelidir.
4
Sağlam bir yapı izle. Temel formülleri bilmek, tezini kabul edilebilir bir uzunlukta tutmanın yanında, tüm argümanın nasıl organize edilmesi gerektiğini görmene de yardımcı olacaktır. Tezin iki bölüm içermelidir:
- Net bir konu ya da ana fikir
- Söyleyeceklerinin kısa bir özeti
- Bir tez, fikirlerini rahat bir şekilde düzenleyen bir formül, bir şema gibi düşünülebilir:^{[13]XKaynağı araştır}
  - [Bir şey] [bir şey yapar] çünkü [sebepleri şunlardır].
  - [Şu sebeplerden] dolayı, [bir şey] [bir şeyler yapar].
  - [Karşıt kanıtlara] rağmen, [şu sebepler] gösteriyor ki [bir şey] [bir şey yapıyor].
- Son örnekte tezi karmaşıklaştıran fakat argümanı güçlendiren karşıt bir sav vardır. Aslında, tezine karşı olan tüm karşıt savların farkında olmalısın.^{[14]XKaynağı araştır} Bunu yapmak tezini geliştirecektir ve seni makalende çürütmek zorunda kalacağın argümanları değerlendirmeye zorlayacaktır.
5
Tezini yaz.^{[15]XKaynağı araştır} Bir ön tez yazmak seni doğru yola götürecek ve seni düşünmeye, fikirlerini daha da geliştirmeye ve makalenin içeriğini netleştirmeye zorlayacaktır. Tezini mantıklı, net ve öz bir şekilde düşünebileceksin.
- Tez zamanlaması konusunda iki düşünce ekolü vardır. Bazı insanlara göre, sonunda bir miktar değişiklik yapmak zorunda olsan bile yazını zihninde bir tez belirlemeden ve onu bir kenara not etmeden yazmamalı. Diğer düşünce ekolüne göre gideceğin yere varana kadar muhtemelen nereye gideceğini bilemezsin, bu yüzden ne olacağına karar vermeden tezi yazma. Sana en uygun olanını seç.
6
Son ya da yeterli bir hâlde olduğunu düşündüğünde tez cümleni analiz et. Amaç, tezini zayıflatabilecek hatalar yapmaktan kaçınmaktır. Ne yapılacağı ve nelerden kaçınılacağı konusunda daha iyi bir fikir edinmek için aşağıdaki önerileri göz önünde bulundur:
- Tezini asla bir soru olarak şekillendirme.^{[16]XKaynağı araştır} Bir tezin işi bir soruyu cevaplamaktır, sormak değil.
- Tez, bir liste değildir.^{[17]XKaynağı araştır} Eğer belirli bir soruyu cevaplamaya çalışıyorsan çok fazla değişken, yazını odak dışına çıkaracaktır. Tezini kısa ve öz tut.
- Yazında tartışma niyetinde olmadığın yeni bir konuyu asla belirtme.
- Birinci şahısta yazma. "Göstereceğim..." gibi cümleler kullanmak genellikle uygun görülmez.
- Kavgacı olma. Yazının amacı, birini iddiana ikna etmektir, onların keyfini kaçırmak değil ve bunu başarmanın en iyi yolu onların seni dinlemek istemelerini sağlamaktır. Farklı görüşler arasında ortak bir zemin bularak açık fikirli bir tonla aktar.
Onu değişime tabi bir "tamamlanmamış tez" olarak düşün. Yazını yazarken fikrinin veya yönünün biraz değiştiğini görebilirsin. Bu nedenle tezini sürekli tekrar okuyarak yazıyla tezinin eşleşmesi için ikisini karşılaştır ve uygun değişiklikleri yaptığından emin ol. Yazın bittiğinde, tezine geri dön ve başka bir düzeltmeye gerek olup olmadığını belirle.
Reklam

İpuçları

Tezini, bir avukatın savunması gereken bir dava gibi düşün. ^{[18]XKaynağı araştır} Bir tez cümlesi, okurlarına aktarmak istediğin iddiayı ve bunu nasıl başaracağını açıklamalıdır. Tezini bir sözleşme olarak da düşünebilirsin. Okuyucunun hazırlıklı olmadığı yeni fikirler sunmak yabancı gelebilir.
Etkili bir tez cümlesi tüm argümanı kontrol eder. Ne söyleyemeyeceğini belirler. Eğer bir paragraf tezini desteklemiyorsa ya onu dâhil etme ya da tezini değiştir.

Reklam