Koronavirüs (COVID‐19) Nasıl Tedavi Edilir?

Makaleyi İndir

Makaleyi İndir

Bu Makalede:

Belirtiler

Test ve Tedavi

Hastayken Kendinle İlgilenmek

COVID-19 Enfeksiyonlarını Önlemek

1 tane daha göster...

Daha az göster...

İlgili Makaleler

Referanslar

Koronavirüsün yeni suşu dünyaya yayıldığı için, solunum yolu hastalığı belirtilerinin COVID-19 kaptığın anlamına gelmesinden korkuyor olabilirsin. Nezle ya da grip gibi sıradan bir solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor olman daha büyük bir ihtimal olsa da her ihtimale karşı belirtileri ciddiye alman ve doktorunla bağlantıya geçmen önemlidir. Hastaysan doktorun ihtiyacın olan tedaviyi almanı sağlayacaktır.

Adımlar

Yöntem 1

Yöntem 1 / 4:

Belirtiler

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Balgamlı ya da balgamsız öksürüğe karşı hazırlıklı ol. COVID-19 bir solunum yolu enfeksiyonu olsa da nezle ya da grip gibi enfeksiyonlar kadar belirtiye yol açmaz. Balgamlı ya da balgamsız öksürük sık görülen bir belirtidir. Öksürüyorsan ve COVID-19 kapmış olabileceğini düşünüyorsan doktorunu ara.

   • Yaşadığın bölgede hastalık doğrudan etkileşim kurmamış kişiler arasında da yayılıyorsa, enfeksiyon taşıyan birisiyle temas ettiysen ya da toplum içinde hastalık bulaşma oranı yüksek bir yere seyahat ettiysen senin de COVID-19 olman daha olasıdır.
   • Öksürüyorsan diğerlerine hastalık bulaştırmamak için ağzını bir kâğıt mendille ya da kolunla kapat. Başkalarını hasta edebilecek damlacıkları içeriye hapsetmek için bir tıbbi maske de takabilirsin.
   • Hastayken enfeksiyon ve komplikasyonlar açısından yüksek risk grubunda bulunan kişilerden, örneğin 65 yaş ve üstündekilerden, bebeklerden, çocuklardan, hamile kadınlardan ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlardan uzak dur.
2. 
   2
   Ateşin olup olmadığını anlamak için vücut ısını ölç. COVID-19 çoğunlukla ateşe neden olur. Vücut ısını ölçmek için bir termometre kullan; ateşin 38°C’nin üzerindeyse ateşin var demektir. Ateşin varsa tıbbi bakım almak için dışarıya çıkmadan önce doktorunla bağlantıya geçtiğinden emin ol.Tıbbi yardım almak için dışarı çıkmak dışında evde kal.

   • Ateşin varken büyük ihtimalle sende bulunan hastalığı bulaştırabilirsin. Evde kalarak diğer insanları koru.
   • Ateşin, birçok hastalığın belirtisi olduğunu aklında bulundur, o yüzden bu, illaki COVID-19 taşıdığın anlamına gelmez.
3. 
   3
   Solunum güçlüğü çekiyorsan hemen doktoruna git. Solunum problemleri her zaman ciddi bir belirti olduğu için, ihtiyacın olan tedaviyi almak için doktoruna ya da bir acil servise git. COVID-19 olsun ya da olmasın, ciddi bir hastalığın olabilir. Nefes darlığı da sık görülen, daha az şiddetli bir belirtidir ve bundan doktoruna bahsetmen gerekir.

   • Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, koronavirüsün bu yeni suşu zatürre gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Solunum problemleri yaşıyorsan her ihtimale karşı hemen doktoruna git.

   Dikkat: Bağışıklık sistemi zayıf olan ya da kanser, kalp veya şeker hastalığı gibi mevcut tıbbi rahatsızlığı olan insanlar ölümcül olma potansiyeline sahip COVID-19 enfeksiyonları karşısında daha savunmasızdır. Bebeklerin ve yaşlıların da bronşit ya da zatürre gibi komplikasyonlar geliştirme riski yüksektir. Eğer sen ya da bir yakının riskli durumdaysa enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara maruz kalmamak için büyük özen göster.
4. 
   4
   COVID-19’un daha az görülen belirtilerine dikkat et. Ateş, öksürük ve yorgun hissetmek en yaygın belirtiler olsa da, bazı başka belirtiler de görülebilir. Boğaz ağrısı, baş ağrısı, tat ya da koku kaybı, ishal, konjunktuvit (pembe göz), deri döküntüsü, ya da tırnak ve parmak renginde bozulmalar da COVID-19 kaptığını gösterebilir. Ürperti, burun akması, tıkanıklığı ve kusma da virüs belirtileridir.

   • Endişelenmen anlaşılır bir şeydir ama ateş, öksürük ve nefes darlığından başka belirtilerin varsa COVID-19 taşıman uzak bir ihtimal.

   İpucu: Gençsen ve sağlığın iyiyse COVID-19 belirtileri sende hafif şekilde görülebilir. Son zamanlarda seyahat ettiysen ya da COVID-19 taşıyan biriyle ekileşimin olduysa ve solunuma ilişkin belirtiler gösteriyorsan test yaptırman gerekip gerekmediğini anlamak için doktorunu ara. Bu arada diğerlerini enfekte etmemek için evde kal.

   Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 4:

Test ve Tedavi

Makaleyi İndir

1. 
   1
   COVID-19 kaptığını düşünüyorsan hemen doktorunu ara. Ciddi bir COVID-19 enfeksiyonu hayati tehlike yaratabileceğinden hasta olabileceğini düşünüyorsan belirtilerini ciddiye al. Koronavirüs için test yaptırman gerektiğini düşünüyor mu diye öğrenmek için doktorunu ara. Doktoruna belirtilerini anlat ve son zamanlarda yolculuk yaptıysan, hasta olabilecek biriyle ya da muhtemelen enfekte bir hayvanla temas ettiysen ona söyle. Doktorunun test için gelmene ya da evde kalıp belirtilerini izlemene dair verdiği tavsiyeye uy.

   • Sende bir COVID-19 enfeksiyonu olabileceğini, muayenehaneye gitmeden önce oradaki çalışanlara bildir. Böylece personel, hastalığı başka hastalara yaymanı önlemek için gerekli önlemleri alabilir.
   

   World Health Organization

   Küresel Kamu Sağlığı Kuruluşu

   Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletlerin uluslarası halk sağlığından sorumlu uzman bir kuruluşudur. 1948 yılında kurulan Dünya Sağlık Örgütü genel sağlık risklerini gözlemler, sağlık ve iyi oluşu destekler, uluslararası halk sağlığı ve acil durum müdahalesini koordine eder. WHO şu anda ülkelerin COVID-19 pandemisini önlemek, belirlemek ve pandemiye yanıt vermek konusundaki global çabayı koordine etmektedir.

   

   World Health Organization
   Küresel Kamu Sağlığı Kuruluşu

   Uzmanımız Şöyle Diyor: Ulusal ve yerel otoriteler bölgendeki duruma ilişkin en güncel bilgilere sahiptir. Doktorunu ya da sağlık görevlilerini önceden araman seni doğru sağlık birimine hızlıca yönlendirmelerine olanak sağlayacaktır. Bu ayrıca seni koruyacak, virüs ve diğer enfeksiyonların yayılmasını engellemeye yardımcı olacaktır.
2. 
   2
   Doktorun tavsiye ederse COVID-19 testi yaptır. Doktorun COVID-19 kapmış olabileceğini düşünürse muhtemelen senden test yaptırmanı isteyecektir. Doğrudan muayenehanesine gitmeni isteyebilir ya da seni bölgendeki test yapılan bir hizmet birimine yönlendirebilir. Doktorun ya da bir halk sağlığı uzmanı boğaz ya da burnundan sürüntü alıp örneği test edilmesi için laboratuvara gönderecektir.

   • Yakınında test yaptırabileceğin yerleri İnternet’ten de kontrol edebilirsin. Randevu alman gerekip gerekmediğini, kimlik kanıtı gerekip gerekmeyeceğini ve takip edilmesi gereken diğer esasları öğrenmek için test yapılan sağlık biriminin İnternet sitesine bak ya da birimi ara.
3. 
   3
   Belirtiler gösteriyorsan ya da COVID-19 testin pozitif çıktıysa kendini karantinaya al. Eğer iyi hissetmiyorsan ya da COVID-19 taşıdığından şüphe ediyorsan hastaneye yatmanı gerektirecek kadar şiddetli belirtilerin yoksa evde kendini karantinaya al. Henüz COVID-19 için belirli bir tedavi yok. Bu, antibiyotiklerle tedavi edilemeyen bulaşıcı bir enfeksiyon. Kendine nasıl bakacağına ve hastalığın yayılmasını önlemeye ilişkin talimatları doktoruna sor.

   • Doktorunu belirtilerin ve bunların ilerlemesi konusunda bilgilendir. Doktorun sana belirli ilaçlar önerebilir ve daha ileri tedavi için hastaneye gitmen gerekip gerekmediği ya da ne zaman gitmen gerektiği konusunda tavsiyede bulunabilir.
4. 
   4
   Şiddetli belirtiler taşıyorsan acil tıbbi yardım al. Bazı koronavirüs vakaları hafif atlatılabiliyorken, COVID-19 nefes almada güçlük gibi solunuma ilişkin çeşitli belirtilere neden olabilir. Bu belirtiler, COVID-19 ile ilgili olmasa bile her zaman bir acil durum göstergesidir. Tanıdığın biri izleyen belirtilerden herhangi birini gösteriyorsa bir acil servise git ya da yardım çağır:

   • Nefes almada zorlanma ya da şiddetli nefes darlığı
   • Maviye çalan dudaklar ya da yüz
   • Göğüste ağrı ya da baskı
   • Artan kafa karışıklığı hissi ya da harekete geçmede zorluk
5. 5
   İleri tedavi için hastaneye git. COVID-19 için özel bazı tedaviler vardır fakat bunlar sadece hastaneye yatırılan hastalara uygulanır. Genellikle sadece belirtilerin şiddetliyse ya da bağışıklığın zayıflamışsa COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılırsın. Temmuz 2021 itibariyle COVID-19'a yönelik ileri tedaviler şunlardır:

   • COVID-19'un ilerlemesini önlemek için monoklonal antikor tedavisi (hastaneye yatırılmamış hastalara da daha düşük bir dozda uygulanabilir).
   • Virüsü yavaşlatmak ve vücudun diğer kısımlarına yayılmasını engellemek için antiviral tedavisi (Remdesivir).
   • Konvalesan plazma (iyileşmiş hastalardan edinilen antikor içeren) tedavisi, bağışıklık sisteminin virüse daha etkin bir şekilde yanıt vermesine yardımcı olabilir. Bununla birlikte şu andaki ana esaslar, bu tedaviyi önermek için yeterli kanıt olmadığını göstermektedir.
   Reklam

Yöntem 3

Yöntem 3 / 4:

Hastayken Kendinle İlgilenmek

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Doktorun enfenksiyonunun geçtiğini söyleyene kadar evde kal. Evde kalmak enfeksiyonu başkalarına yaymana engel olur. Dahası, bolca dinlenmek vücudunun enfeksiyonla mücadelesi ve toparlanman için elzemdir. Enfekte olduğun dönemde okula ya da işe gitmeyip evde kal ve yorucu ev aktivitelerinden kaçın. Uyuyabildiğin kadar uyu.

   • Normal faaliyetlerine ne zaman dönebileceğin konusunda doktordan tavsiye iste. Doktor, belirtiler kaybolduktan sonra 14 güne kadar ve hatta daha uzun süre beklemeni önerebilir.

   İpucu: Eğer evini birisiyle paylaşıyorsan kendini evinin ayrı bir odasında izole etmek için elinden geleni yap. Eğer evinde birden fazla banyo varsa evin geri kalan üyelerinin kullanmadığı ayrı bir banyoyu kullan. Bu, aileni ve ev arkadaşlarını virüsle temas etmekten korumana yardımcı olabilir.
2. 
   2
   Ağrıya ve ateşe karşı reçetesiz satılan ilaçları kullan. Eğer vücut ağrısı, baş ağrısı ya da yüksek ateş gibi belirtiler sergiliyorsan parasetamol (Tylol), ibuprofen (Motrin, Advil) ya da naproksen (Aleve) gibi ilaçlar seni rahatlatabilir. Yaşın 18’den büyükse ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak aspirin de kullanabilirsin.

   • Çocuklara ve 18 yaş altı ergenlere asla aspirin verme çünkü Reye Sendromu adında, ölümcül olabilecek bir hastalığa yol açma olasılığı vardır.
   • İlaçların dozunu mutlaka etiketine ya da doktorun veya eczacının önerisine uyarak belirle. Hamileysen ya da bebek emziriyorsan herhangi bir ilaç kullanmadan önce bunu doktoruna söyle.

   İpucu: İbuprofen (Advil, Motrin) ve naproksen (Aleve) gibi streroid olmayan iltihap giderici ilaçların (NSAIDs), COVID-19'u daha kötü yapabileceğine ilişkin yazılar okumuş olabilirsin. Ancak bunu destekleyecek herhangi bir tıbbi kanıt şu anda mevcut değil. İlaç alma konusunda endişelerin varsa ilacı almadan önce doktorunla konuş.
3. 
   3
   Öksürüğünü hafifletmek için hava nemlendirici kullan. Bir hava nemlendirici genzini, akciğerlerini ve burun yolunu rahatlatmana yardımcı olabilir ve bunlar da öksürüğünü hafifletebilir. Ayrıca mukusun seyrelmesine ve öksürüklerinin daha çok balgam sökmesine yardım eder. Bir tanesini gece yatağının yanında ve diğerini gündüz boyunca en çok zaman geçirdiğin yerde bulundur.

   • Sıcak bir duş almak ya da sıcak su akarken banyoda oturmak seni rahatlatabilir, sinüslerindeki ve akciğerlerindeki mukusu gevşetmeye yardımcı olabilir.
4. 
   4
   Bolca sıvı al. Hastayken insan kolayca susuz kalabilir. Koronavirüsten iyileşirken sıvı kaybıyla mücadele etmek ve tıkanıklığı azaltmak için sürekli su, meyve suyu ya da diğer şeffaf sıvıları yudum yudum iç.

   • Et suyu, çay ya da limonlu ılık su gibi sıvılar özellikle de öksürüğün ve boğaz ağrın varsa rahatlatıcı olabilir.
5. 
   5
   Doktor evden çıkabileceğini söyleyene kadar kendini izole et. Diğer insanlara virüs yaymamak için hastalık bulaştırıcılığın geçene kadar evde kalman son derece önemlidir. Doktorun normal aktivitelerine dönebileceğin zamanı sana söyleyecektir. İyleştiğini hissetsen bile dışarı çıkmadan önce doktorunla haberleş.

   • Hâlâ koronavirüs taşıyıp taşımadığını görmek için doktorun sana tekrar test yapabilir.
   • Eğer test yoksa doktorun belirtileri göstermemeye başladıktan en az 72 saat sonra evden çıkmana izin verebilir.
   Reklam

Yöntem 4

Yöntem 4 / 4:

COVID-19 Enfeksiyonlarını Önlemek

Makaleyi İndir

1. 1
   Aşı ol. Eğer aşı sıran geldiyse aşı ol. ABD’de ve tüm dünyada acil durumlarda kullanım için birçok farklı aşı onaylandı. Genellikle sağlık çalışanları, uzun süreli bakım hizmeti sağlayan kuruluşlarda yaşayanlar, kilit çalışanlar ve kendilerini yüksek risk gurubuna dâhil eden sağlık sorunları bulunanlar önce aşılanır. Aşıyla ilgili daha fazla bilgi için Sağlık Bakanlığı'nın bilgilendirme platformuna göz atabilirsin.

   • Türkiye’de CoronaVac’a acil kullanım onayı verilmesinden sonra ülke genelinde aşılama kampanyası başlatıldı. BioNTech tarafından üretilen aşı da uygulamada.
   • Randevu aldığın zaman sana yapılacak aşı o zamanki elde mevcut olan aşı durumuna göre değişebilir.
2. 
   2
   Sosyal mesafeyi korumak için (özellikle aşı olmadıysan) mümkün olduğunca evde kal. Diğer insanlarla teması sınırlama anlamına gelen "sosyal mesafeyi koruma" hakkında bir şeyler duymuşssundur. Bu, koronavirüsün toplumda yayılmasını önlemeye yardımı olabilir. Evden sadece markete ya da işe gitmek gibi zorunlu durumlar için çık. Mümkünse şimdilik evden çalışmak ya da okul işlerini evden yapmak için düzenlemeler yap.

   • Arkadaşların ya da ailenle sosyal bir buluşma planlıyorsan misafir sayısını 10 ya da daha az kişiyle sınırla ve kendinle diğer insanlar arasında 1.8 m mesafeyi korumaya devam et.
3. 
   3
   Aşılanmadıysan maske tak ve sosyal mesafeyi koru. Eğer markete gitmen, ufak tefek işlerini halletmen ya da evden çıkman gerekiyorsa kendini ve diğerlerini korumak için gerekli adımları at. Burnunu, ağzını ve çeneni kapatacak şekilde yüzüne iyi oturan bir yüz maskesi tak. Ayrıca seninle aynı evde yaşamayan herkesten en az 1.8 m uzakta durmak için elinden geleni yap. Aşılarının tüm dozunu olduysan dışarıda maske takmayabilir ve sosyal mesafeyi biraz esnetebilirsin.

   • CDC aşılanmış kişilerin halka açık, virüs bulaşma riski içeren ya da yüksek virüs bulaşma riskli olan kapalı yerlerde maske takmasını öneriyor.
4. 
   4
   Ilık su ve sabunla düzenli olarak ellerini yıka. El yıkamak koronavirüsün ve diğer hastalıkların yayılmasını önlemenin en iyi yoludur. Ellerini gün boyu sık sık, özellikle hareketin yoğun olduğu yüzeylere (örneğin umumi tuvaletlerdeki kapı kollarına ya da tren veya otobüslerdeki tutma yerlerine) ya da potansiyel olarak enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara dokunduktan ılık su ve sabunla temizle. Ellerini en az 20 saniye yıka ve parmaklarının arasını temizlemeyi ihmal etme.

   • Yeterince uzun yıkadığından emin olmak için, ellerini yıkarken “İyi ki Doğdun” şarkısını söylemeyi dene.
   • Su ve sabun bulamıyorsan el dezenfektanı kullan.
5. 
   5
   Gözlerine, burnuna ve ağzına dokunmaktan kaçın. Koronavirüs ailesindekiler gibi solunum yolu virüsleri vücuduna gözlerindeki, burnundaki ve ağzındaki mukoz membranlar yoluyla girer. Ellerini, özellikle de yakın zamanda yıkamadıysan yüzünden uzak tutarak kendini koruyabilirsin.
6. 
   6
   Hem evdeki hem de dışarıdaki nesneleri ve yüzeyleri temizle ve dezenfekte et. Genel olarak hastalıkların yayılmasını önlemeye yardım etmek için, çok dokunulan yüzeyleri temizle. Eşyaları ve yüzeyleri temiz tutmak için 4 litre ılık suyla karıştırılmış 1 su bardağı (240 ml) çamaşır suyu veya dezenfektan mendil ya da sprey kullan. Dezenfektanın etkili bir şekilde işe yaraması için yüzeyin yaklaşık 10 dakika ıslak kalmasına dikkat et.

   • Evdeki biri hastaysa tabakları ve çatal bıçakları hemen sıcak su ve deterjanla yıka. Ek olarak, yatak örtüsü ve yastık kılıfı gibi kirlenmiş olabilecek her şeyi sıcak suda yıka.
7. 
   7
   Enfekte olmuş insanlarla temasını en aza indir. Koronavirus, enfekte kişiden saçılan damlacıklarla yayılır. Hasta biri öksürdükten sonra bu damlacıkları kolayca soluyabilirsin. Birisinin öksürdüğünü görürsen ya da kişi sana hasta olduğunu söylerse o kişiden nazikçe ve saygılı bir şekilde uzaklaş. Ek olarak, aşağıdaki bulaşma yollarından kaçınmaya çalış:

   • Enfekte olmuş kişiyle kucaklaşmak, öpüşmek, el sıkışmak ya da uzun süre aynı ortamda bulunmak (otobüste ya da uçakta yanında oturmak vs.) gibi yakın kişisel temasta bulunmak
   • Enfekte olmuş kişiyle fincanını, çatal bıçağını ya da kişisel eşyalarını paylaşmak
   • Enfekte olmuş kişiye dokunduktan sonra elini gözlerine, burnuna ya da ağzına götürmek
   • Enfekte dışkıya temas etmek (mesela hasta bir bebeğin ya da küçük çocuğun bezini değiştirirken).
8. 
   8
   Eğer hastaysan her aksırmanda ya da öksürmende ağzını kapa. Koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmış insanlar hastalığı aksırıp öksürerek yayarlar. Eğer COVID-19'a yakalandıysan öksürdüğün ya da aksırdığın zaman burnunu ve ağzını bir kâğıt ya da kumaş mendil veya yüz maskesiyle kapatarak diğer insanları güvende tutabilirsin.

   • Kullanılmış kâğıt mendilleri hemen at, ardından ellerini sabun ve ılık suyla yıka.
   • Eğer ansızın öksürük ya da aksırık nöbetine yakalanırsan ve elinin altında bir kâğıt mendil yoksa burnunu ve ağzını elinle değil de dirseğinin içiyle kapat. Böylece bir şeylere dokunduğunda virüsü yayma ihtimalin azalır.
9. 
   9
   Hayvanların etrafındayken hijyen kurallarına çok dikkat et. Hayvandan insana koronavirüs bulaşması olası görünmese de insanlardan virus kapan hayvanlara ilişkin bilinen birkaç vaka vardır. Evcil hayvanlar da dâhil herhangi bir hayvana temasta bulunursan her zaman ellerini iyice yıka.

   • Özellikle de hasta olduğu bariz biçimde anlaşılan hayvanlarla temastan kaçınmaya özen göster.
10. 
    10
    Çiğ eti hazırlarken normal gıda güvenlik kurallarını uygula. Haziran 2021 itibariyle insanların yiyeceğe dokunarak ya da yiyecek tüketerek COVID-19 kapabileceğine ilişkin bir kanıt mevcut değil. Bununla birlikte yine dekirli ya da güvenli bir şekilde hazırlanmamış yiyeceklerden, özellikle de et ve hayvansal ürünlerden diğer enfeksiyonları kapabilirsin.
11. 
    11
    Başka ülkelere gitmeyi planlıyorsan yayımlanan yolculuk uyarılarını dikkate al. Global COVID-19 pandemisi nedeniyle gerekli olmayan seyahatlerin yapılmaması teşvik edilmektedir. Eğer yurt dışına gitmeyi planlıyorsan yaşadığın ülkenin ilgili web sitesine bakarak, gitmeyi planladığın yerde koronavirüsün aktif olup olmadığını öğren. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) ya da Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) web sitelerini de kontrol edebilirsin. Bu web siteleri yolculuklarda kendini nasıl koruyabileceğine dair tavsiyeler sunabilir.
    Reklam