COVID Aşısı Yaptırdıktan Sonra Güvende Kalma Kılavuzu?

Makaleyi İndir

Makaleyi İndir

Bu Makalede:

Aşı olduktan sonra maske takmalı mıyım ve sosyal mesafeye dikkat etmeli miyim?

COVID-19 aşısı olduktan sonra arkadaşları ve aileyi ziyaret etmek güvenli mi?

Aşılarım tamamlanınca restoranlara gidebilir miyim?

COVID-19 aşısı olduktan sonra seyahat edebilir miyim?

Aşı olduktan sonra COVID-19 bulaştırabilir misin?

COVID-19 aşılarının tamamlanması ne anlama gelir?

COVID-19 aşısının koruyuculuğu ne kadar devam ediyor?

Aşı olduktan sonra COVID-19 testin pozitif mi çıkacak?

Aşı olduysan COVID-19 testi yaptırmama gerek var mı?

Aşılar COVID-19’un yeni varyantlarına karşı etkili olacak mı?

COVID-19 aşısının en yaygın yan etkileri nelerdir?

COVID-19 aşısının yan etkilerini nasıl azaltabilirim?

Alerjik reaksiyon gösterirsem aşının ikinci dozunu yaptırmalı mıyım?

10 tane daha göster...

Daha az göster...

İlgili Makaleler

Referanslar

Yakın zamanda COVID-19 aşısı olduysan büyük ihtimalle hastalıktan korunduğun için epey rahatlamışsındır. Ne var ki sevdiklerini ziyaret edip edemeyeceğin ya da yolculuğa çıkıp çıkamayacağın gibi bazı konularda neyin güvenli olup olmadığına dair kafanda birçok soru işareti olabilir. Aşıdan sonra ortaya çıkabilecek yan etkileri de merak ediyor olabilirsin. Endişelenme, yardım için biz buradayız ve yanıtları en güvenilir kaynaklardan topladık ki aşı olduktan sonra için rahat biçimde karar verebilesin.

Adımlar

Yöntem 1

Yöntem 1 / 13:

Aşı olduktan sonra maske takmalı mıyım ve sosyal mesafeye dikkat etmeli miyim?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Bunların cevabı, toplum içindeyken en azından şimdilik evet. Uzmanlar hâlâ COVID-19 aşılarının insanları nasıl koruduğunu öğrenme aşamasında. Büyük ihtimalle her şeyi ardında bırakmaya hazır olsan da şimdilik toplum içindeyken tedbir alman en güvenlisi. Maskeni takmaya devam et, diğer insanlardan en az 2 metre uzak dur ve ellerini sık sık yıka. Ayrıca, iyi havalandırılmayan kalabalık yerlerden ve alanlardan uzak durmaya çalış çünkü bu, virüse maruz kalma riskini artırabilir.

   • Şimdilik kalabalık toplantılardan da uzak durmak muhtemelen en iyisi.
   • Aşı olduğunda hâlâ bu önlemleri alman gerekmesi biraz sinir bozucu olabilir. Ama unutma ki aşı olmakla, hepimiz bir an önce normale dönebilelim diye COVID-19’un yayılmasını durdurmaya yardımcı olmak için üstüne düşeni yapıyorsun!
   Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 13:

COVID-19 aşısı olduktan sonra arkadaşları ve aileyi ziyaret etmek güvenli mi?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Onlar da aşı olduysa ya da aynı evde yaşıyorlarsa cevap evet. İşin güzel yanı, aşıların tamamlanınca aşısı tamamlanmış diğer insanlarla iç mekânlarda maske bile takmadan bir araya gelebilirsin. ABD’deki Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) aşı yaptıranların tek bir haneyi ziyaret ettikleri ve hiç kimsenin COVID-19 yüzünden ciddi olarak hastalanma riski olmadığı sürece aşılanmamış kişilerle de bir araya gelebileceğini söylüyor.

   • Birden fazla ev halkından insanlarla (seninki ve en az 2 farklı ev halkı) toplanırsan işi sağlama almak için maske takmak en iyisidir. COVID-19’un yayılma riski artmış durumda ve hâlâ taşıyıcı olup olamayacağın tamamen bilinmemekte.
   • Ayrıca, COVID-19’u ağır geçirme riski yüksek olan, örneğin kanser, kalp ya da KOAH hastası olan ya da hamile olan biri varsa ne olur ne olmaz diye maskeni tak. Ellerini sık sık yıkamak, ağzına ya da burnuna dokunmaktan kaçınmak ve gün boyu sıkça dokunulan yerleri temizlemek gibi başka önlemler de al.

Yöntem 3

Yöntem 3 / 13:

Aşılarım tamamlanınca restoranlara gidebilir miyim?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Şimdilik gitmemek en iyisi olabilir ama gidersen de maske tak. Aşıların tamamlandığında restoranda yemek yerken COVID-19 kapma riskin daha düşük olacaktır. Ama, COVID-19’un hâlâ halka açık kalabalık yerlerde yayılma riski var ve uzmanlar virüse yakalanıp başka insanlara bulaştırma riskin olup olmadığından %100 emin değiller. Bir restorana ya da diğer halka açık yerlere gitmeyi seçersen biraz daha dişini sık ve maske takmak, ellerini sık sık yıkamak, diğer insanlardan en az 2 metre uzakta durmak gibi önlemleri almaya devam et.

   • Şu anda en azından enfekte olmuş insan sayısı daha fazla düşene kadar bu aktivitelerden tamamen sakınman en güvenlisi olabilir.
   Reklam

Yöntem 4

Yöntem 4 / 13:

COVID-19 aşısı olduktan sonra seyahat edebilir miyim?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Büyük ihtimalle bir süreliğine seyahat etmekten kaçınman gerekir. Seyahat ettiğinde çevreni kontrol etmen daha zordur, o yüzden aşı olmuş olsan bile hâlâ COVID-19’a yakalanma ya da hastalığı bulaştırma riskin yüksek olabilir. Eğer yapabilirsen pandemi daha iyi kontrol altına alınana kadar evden ayrılmaman muhtemelen daha iyidir.

   • Seyahat edeceksen yolculuk öncesi ve sonrası test yaptırmak, halka açık yerlerde maske takmak ve eve geldikten sonra kendini karantinaya almak gibi, devletin belirttiği tavsiyelere uymaya devam ederek kendinin ve başkalarının güvende kalmasını sağla.

Yöntem 5

Yöntem 5 / 13:

Aşı olduktan sonra COVID-19 bulaştırabilir misin?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Bunu kesin olarak bilmek için çok erken ama bulaştırma şansın büyük ihtimalle düşüyordur. Aşı olduktan sonra COVID-19’a maruz kalırsan bağışıklık sistemin hasta olmanı engellese bile hâlâ başkalarına bulaştırabilmen mümkün. Ama, ilk araştırmalar oldukça cesaret verici: Aşı olman, enfekte olma riskinin azalması anlamına geliyor, o yüzden diğer insanları enfekte etme riskin de azalıyor.

   • Bazı araştırmacılar, aşıları tamamlanan kişiler enfekte olduklarında daha az virüs taşıdıklarına, ve bunun da hastalığı yayma riskinin düşmesiyle bağlantılı olduğuna dair erken işaretler buldu.
   • Bazı araştırmalar gösteriyor ki aşıları tamamlanmış kişilerin Asemptomatik COVID-19 taşıyıcısı olma olasılığı da azalıyor.
   Reklam

Yöntem 6

Yöntem 6 / 13:

COVID-19 aşılarının tamamlanması ne anlama gelir?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   İkinci dozundan 2 hafta sonra aşıların tamamlanmış olur. COVID-19 aşısı olduğunda vücudun virüse karşı bir bağışıklık direnci geliştirir. Bu bağışıklık, Pfizer ya da Moderna aşılarının ikinci dozundan yaklaşık 2 hafta sonra, Johnson&Johnson aşısınınsa tek dozundan 2 hafta sonra tamamlanır.

   • Bu zaman aralığında, bağışıklık sistemin bu zor işi yaparken bolca dinlen ve kendini ve etrafındakileri korumak için gerekli önlemleri almaya devam et.

Yöntem 7

Yöntem 7 / 13:

COVID-19 aşısının koruyuculuğu ne kadar devam ediyor?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Bu bilinmiyor ama büyük ihtimalle en az birkaç ay devam ediyor. COVID-19 aşısının uzun vadedeki etkinliği henüz bilinmiyor; bazı uzmanlar tıpkı gripteki gibi her yıl aşı olmamız gerektiğine inanıyor. Şu ana kadar, aşı olan kişilerin COVID-19’dan en azından kısa bir süre için korunduğunu biliyoruz ama aşılar sadece geçtiğimiz birkaç ay içinde geliştirildiği için araştırmacılar bu sürenin tam olarak ne kadar olacağını bilmiyor.
   Reklam

Yöntem 8

Yöntem 8 / 13:

Aşı olduktan sonra COVID-19 testin pozitif mi çıkacak?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Hayır çünkü aşı COVID-19 virüsü içermez. Şu anki bütün aşılar vücuduna, COVID-19 virüsünün dışını kaplayan proteine karşı savaşmasını öğreterek etkisini gösteriyor. Vücudun, o proteinin kopyalarını üretiyor ve ona karşı bağışıklık geliştiriyor ama gerçek virüsün kopyalarını üretmiyorsun. O yüzden, aşı olmak COVID-19 testinin pozitif çıkmasına neden olmaz.

   • Ama vücudun COVID ile savaşmana yardım etmek için antikorlar ürettiğinden COVID-19 antikor testinde pozitif çıkabilirsin.

Yöntem 9

Yöntem 9 / 13:

Aşı olduysan COVID-19 testi yaptırmama gerek var mı?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Çoğu durumda, sadece belirti gösterirsen test olman gerekir. COVID-19’a maruz kalsan bile kendini hasta hissetmiyorsan büyük ihtimalle karantinaya girmene ya da COVID-19 testi yaptırmana gerek yoktur. Ama belirti göstermeye başlarsan tıpkı aşı olmasan yapacağın gibi karantinaya girmeli ve bir COVID-19 test merkezine gitmelisin.

   • Bunun bir istisnası cezaevi ya da bakımevi gibi bir grup ortamında yaşamandır. Bu durumda, COVID-19’a maruz kaldıysan test yaptırmalı ve 14 gün karantinada kalmalısın.
   Reklam

Yöntem 10

Yöntem 10 / 13:

Aşılar COVID-19’un yeni varyantlarına karşı etkili olacak mı?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Aşılar büyük ihtimalle çoğu COVID-19 varyantına karşı etkili. Bunu kesin olarak bilmek için hâlâ çok erken ama erken bulgular, şu anki aşıların insanları büyük ihtimalle birçok farklı COVID-19 suşuna karşı koruyacağını göstermektedir. Ama, aşılar bütün COVID-19 türlerine karşı korumayabilir; Güney Afrika’da ortaya çıkan B.1.351 suşu gibi bazı varyantlar antikorlara ve aşılara karşı biraz direnç göstermektedir.

Yöntem 11

Yöntem 11 / 13:

COVID-19 aşısının en yaygın yan etkileri nelerdir?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Grip benzeri belirtiler gösterebilirsin ya da kolun ağrıyabilir. Aşı olduğunda bağışıklık sistemin tam gaz çalışır. Bu, gribinkine benzeyen hafif belirtiler yaşamana neden olabilir; kendini yorgun hissedebilirsin ya da başın ağrıyabilir, kas ağrıların olabilir, ateşin çıkabilir ya da titreme gelebilir. Aşının vurulduğu kolunda ağrı, kızarıklık ya da şişme de olabilir.

   • Aşı sonrası bazılarının kollarında kırmızı, kaşıntılı ya da ağrılı tahrişler oluşur. Bu, aşıdan birkaç gün ya da bir haftadan uzun süre sonra ortaya çıkabilir ama genelde bir iki günde geçer.
   • Çok nadiren bazı insanlar, aşılardan birine ciddi bir alerjik reaksiyon gösterir. Aşı yapılan çoğu yer, bunun olmayacağından emin olmak için aşı yapılan yerde 15-30 dakika kalmanı isteyecektir.
   Reklam

Yöntem 12

Yöntem 12 / 13:

COVID-19 aşısının yan etkilerini nasıl azaltabilirim?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Aşının yol açtığı rahatsızlık için, doktoruna reçetesiz satılan ilaçları sor. COVID-19 aşısının çoğu yan etkisi hafiftir ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. İbuprofen, aspirin ya da paracetamol gibi reçetesiz satılan ağrı kesicilerin bu yan etkilere faydası olabilir. Ateşin çıkarsa bolca su iç ve ateşin düşene kadar serin tutan giysiler giy.

   • Aşıyı vurulduğun yerde kaşıntılı ya da ağrılı tahrişler olursa bir antihistaminik ya da ağrı kesici alabilirsin. Ağrıyı azaltmaya yardımcı olması için buraya temiz ve ıslak bir bez de koyabilirsin.
   • Yan etkiler birkaç gün sonra daha kötü olursa doktorunu ara.
   • Şiddetli bir alerjik reaksiyon gösterdiğini düşünürsen hemen acil servisi ara.

Yöntem 13

Yöntem 13 / 13:

Alerjik reaksiyon gösterirsem aşının ikinci dozunu yaptırmalı mıyım?

Makaleyi İndir

1. 
   1
   Hayır, alerjik reaksiyon aniden oluştuysa ya da şiddetliyse aşı yaptırma. Aşının ilk dozunu takip eden 4 saat içinde ciddi bir alerjik reaksiyon gerçekleşirse veya vücudun aşıya kurdeşen dökerek, hırıltı ve ödemle tepki verirse aşının ikinci dozunu yaptırma. mRNA aşılarından birine, yani Moderna’ya veya Pfizer’a karşı alerjik reaksiyon gösterdiysen diğer mRNA aşısını da yaptırma.

   • Şiddetli bir reaksiyon, epinefrinle ya da hastanede tedavi edilen bir reaksiyondur.
   • mRNA aşılarının ilk dozuna bir reaksiyon gösterdiysen ve ikinci dozunu yaptıramadıysan doktoruna tam olarak korunmak için mRNA olmayan bir aşı (mesela Sinovac) yaptırman gerekip gerekmediğini sor.
2. 2
   Tahriş meydana geldiyse ikinci dozu olmanda bir sorun yok. Enjeksiyon bölgesinde kaşıntılı ya da şişmiş bir tahriş fark edersen ikinci dozu vurulma konusunda endişe yaşayabilirsin. Neyse ki aşının ikinci dozunun şiddetli bir reaksiyona yol açacağına dair bir bulgu yok. Ama aşıyı yapan kişiye bunu anlat; ne olur olmaz diye aşıyı bu defa diğer koluna yaptırmanı tavsiye edebilir.
   Reklam