Kimyasal Denklemler Nasıl Denkleştirilir?

Kimysal denklemler dünyasına mı dalış yapıyorsun? Bu problemler ilk bakışta karmaşık gibi görünebilir ancak temel adımları ve denkleştirme kurallarını öğrendiğinde bunları çözmesi kolaydır. Endişelenme, ne kadar çok atomla ve molekülle çalışıyor olursan ol, neredeyse her problemin tam olarak nasıl çözüleceğinin üzerinden geçeceğiz. Karmaşık denklemlerle mi uğraşıyorsun? Sana orada da destek olacağız; daha karmaşık denklemleri cebirsel denkleştirme ile çözmek konusundaki kullanışlı bir öğretici rehber için ikinci yönteme bak.

Yöntem 1

Yöntem 1 / 2:

Geleneksel Denkleştirme Yapmak

Makaleyi İndir

1
Verilen denklemi yaz. Bu örnek için şunu kullanacaksın:
- C₃H₈ + O₂ --> H₂O + CO₂
- Bu reaksiyon, propanın (C₃H₈) oksijen ile yandığını, ürün olarak su ve karbondioksitin meydana geldiğini gösterir.
2
Elementlerin atom sayısını yaz. Bunu denklemin her iki tarafı için yap. Denklemdeki atomların sayısını bulmak için her atomun yanındaki alt simgeye bak. Yazarken, her bir elementin nasıl göründüğüne dikkat ederek tekrar orijinal denkleme bağlamak iyi bir fikirdir.^{[1]XKaynağı araştır}
- Örneğin; sağ tarafta 3 oksijen atomun var, fakat bu toplamadan kaynaklanıyor.
- Sol taraf: 3 karbon (C3), 8 hidrojen (H8) ve 2 oksijen (O2).
- Sağ taraf: 1 karbon (C), 2 hidrojen (H2) ve 3 oksijen (O + O2).
3
Hidrojen ve oksijeni sona sakla, çünkü onlar çoğu zaman iki tarafta da bulunur. Hidrojen ve oksijenin ikisi de moleküllerde birlikte bulunur, bu nedenle onların denklemin iki tarafında olması olasıdır. Onları en son denkleştirmek en iyisidir.^{[2]XKaynağı araştır}
- Hidrojen ve oksijeni denkleştirmeden önce atomları yeniden saymak gerekir, çünkü denklemdeki diğer atomları denkleştirmek için katsayıları kullanman gerekebilir.
Denkleştirmen gereken birden fazla element kaldıysa tepkimeye girenlerde ve ürünlerde sadece bir molekülü görünen elementi seç. Yani önce karbon atomlarını denkleştirmen gerekecek.^{[3]XKaynağı araştır}
5
Tek karbon atomunu denkleştirmek için bir katsayı kullan. Denklemin solundaki 3 karbon atomuyla denkleştirmek için denklemin sağındaki tek karbon atomuna bir katsayı ekle.^{[4]XKaynağı araştır}
- C₃H₈ + O₂ --> H₂O + 3CO₂
- Sağ taraftaki karbonun önündeki 3 katsayısı, tıpkı sol taraftaki 3 alt simgesi gibi 3 karbon atomunu belirtir.
- Bir kimyasal denklemde katsayıları değiştirebilirsin, fakat alt simgeleri asla değiştirmemelisin.
6
Ardından hidrojen atomlarını denkleştir. Hidrojen ve oksijen haricinde tüm atomları denkleştirdiğine göre hidrojen atomlarını ele alabilirsin. Sol tarafta 8 hidrojen var. Yani sağ tarafta da 8 hidrojene ihtiyacın var. Bunu sağlayacak bir katsayı kullan.^{[5]XKaynağı araştır}
- C₃H₈ + O₂ --> 4H₂O + 3CO₂
- Sağ tarafa 4 katsayısını ekliyoruz çünkü alt simgede hâlihazırda 2 hidrojen atomu olduğu gözüküyor.
- 4 katsayısını 2 alt simgesi ile çarptığında 8 elde edersin.
- Diğer 6 oksijen atomu 3CO₂’den (3x2=6 oksijen atomu+ diğer 4=10) geliyor.
7
Oksijen atomlarını denkleştir. Diğer atomları denkleştirmek için kullandığın katsayıları hesaba katmayı unutma. Denklemin sağ tarafındaki moleküllere katsayı eklediğinden dolayı oksijen atomlarının sayısı değişti. Su moleküllerinde artık 4 oksijen atomu ve karbondioksit moleküllerinde 6 oksijen atomu var. Bu da toplam 10 oksijen atomu yapar.^{[6]XKaynağı araştır}
- Denklemin sol tarafındaki oksijen molekülüne 5 katsayısını ekle. Artık iki tarafta da 10 oksijen atomuna sahipsin.
- C₃H₈ + 5O₂ --> 4H₂O + 3CO₂.
- Karbon, hidrojen ve oksijen atomları denkleşti. Denklemin tamamlandı.
Reklam

Yöntem 2

Yöntem 2 / 2:

Cebirsel Bir Denkleştirmeyi Tamamlamak

Makaleyi İndir

Bottomley yöntemi olarak bilinen bu yöntem biraz daha uzun sürse de, özellikle karmaşık reaksiyonlar için kullanışlıdır.

1
Söz konusu denklemi yaz. Bu örnek için şunu kullanacaksın:
- PCl₅ + H₂O --> H₃PO₄ + HCl
2
Her bir maddeye bir harf ata.
- aPCl₅ + bH₂O --> cH₃PO₄ + dHCl
3
İki tarafta bulunan her bir elementin sayısını kontrol et ve bunları birbirine eşitle.^{[7]XKaynağı araştır}
- aPCl₅ + bH₂O --> cH₃PO₄ + dHCl
- Sol tarafta, 2b hidrojen atomu (her H₂O molekülü için 2 tane) bulunuyorken sağ tarafta 3c+d hidrojen atomu (her H₃PO₄ molekülü için 3 tane ve her HCl molekülü için 1 tane) bulunuyor. Hidrojen atomlarının sayısı iki tarafta da eşit olması gerektiğinden 2b’nin 3c+d’ye eşit olması gerekir.
- Bunu her element için yap.
  - P: a=c
  - Cl: 5a=d
  - H: 2b=3c+d
4
Katsayıların sayısal değerini bulmak için bu denklem sistemini çöz. Denklemden daha fazla değişken olduğu için birden fazla çözüm olacaktır. Her değişkenin en küçük ve kesirsiz olduğu sonucu bulmalısın.^{[8]XKaynağı araştır}
- Bunu hızlıca yapmak için bir değişkeni al ve ona bir değer ata. a=1 diyelim. Sonra aşağıdaki değerleri elde etmek için denklem sistemini çözmeye başla:
- P: a = c olduğu için c = 1 olduğunu biliyoruz.
- Cl: 5a = d olduğu için d = 5 olduğunu biliyoruz.
- H: 2b = 3c + d olduğu için b’yi şu şekilde hesaplayabiliriz:
  - 2b = 3(1) + 5
  - 2b = 3 + 5
  - 2b = 8
  - b=4
- Bu da bize değerlerin aşağıdaki gibi olduğunu gösterir:
  - a = 1
  - b = 4
  - c = 1
  - d = 5
- Atadığın değer kesirli sayılar verirse kesirlerden kurtulmak için tüm katsayıları (bilinen 1 katsayısı da dahil) paydaların en küçük ortak çarpanı ile çarp. Eğer sadece bir kesir varsa tüm katsayıları o kesrin paydasıyla çarp.
- Atadığın değer, en büyük ortak çapanı olan değerler verirse her katsayıyı (bilinen 1 katsayısı dahil) en büyük ortak çarpana bölerek kimyasal denklemi sadeleştir.
Reklam

İpuçları

Takılıp kaldığında denkleştirme işlemi için Online Balancer’dan yardım alabilirsin. Ama sınav sırasında böyle bir şeye erişimin olmayacağın için buna bağımlı hâle de gelme.
Sadeleştirmeyi unutma! Eğer tüm katsayıların aynı sayıya bölünebiliyorsa en yalın sonucu elde etmek için sadeleştir.

Reklam

Uyarılar

Kesirlerden kurtulmak için tüm denklemi (sol ve sağ tarafı) kesrin payındaki sayı ile çarp.
Kimyasal bir denklemde kesirli sayıları asla katsayı olarak kullanma, zira kimyasal bir reaksiyonda yarım bir molekül veya atom oluşmaz.
Denkleştirme işlemi boyunca sana yardımcı olması için kesirleri kullanabilirsin ama kesirli katsayılar bulunduğu sürece denklem denkleştirilmiş olmaz.

Reklam