Bu makaledeki ortak yazar Allan Evangelista, MD. Dr. Allan Evangelista, West Virginia’daki Mountaineer Orthopedic Specialists’de Ayak ve Ayak Bileği Cerrahı’dır. Uzmanlık eğitimini 2006 yılında Sarasota Orthopedic Associates’de tamamlamıştır.
Bu makale 375.032 defa görüntülenmiştir.
Ayak parmağı çatlaması ayağın üzerine bir şey düşmesi, bir şeyi tekmelemek ya da ayağı bir yere çarpmak sonucunda oluşabilen yaygın bir yaralanma şeklidir. Bazen kırık oluşmadan da parmağını incitebilirsin, bu yüzden hasarın boyutunu anlamak zor olabilir. Neyse ki, ayak parmağının kırılıp kırılmadığını anlamanın bazı yolları mevcuttur.
Adımlar
- Ağrının seviyesini değerlendir. Parmağın çatladıysa üzerine ağırlık verdiğinde veya bastırdığında ağrır. Muhtemelen hâlâ yürüyebilirsin ama etrafta dolanmak ağrıyı kötüleştirebilir. Ağrının varlığı parmağın ille de kırıldığı anlamına gelmez ama bir türlü geçmeyen ağrı parmaktaki bir çatlağa ya da kırığa işaret ediyor olabilir. [1]
- Parmağının üzerine ağırlığını vermen dayanılmaz derecede ağrı veriyorsa parmağını kötü bir şekilde kırmış olabilirsin. Bu durumda, derhâl bir doktora başvurmalısın. Küçük kırıklar çok fazla ağrı vermez ve tıbbi tedavi gerektirmeyebilir.
- Ağrıya eşlik eden sızlama çatlağa işaret ediyor olabilir. Derhâl bir doktora görün.
- Parmağını incele. Parmağın şişmiş mi? Şişlik, çatlağın yaygın belirtisidir. Eğer parmağını yalnızca bir yere çarptıysan bir süre zonklayacak ve herhangi bir şişlik oluşmadan ağrı geçecektir. Çatlamış bir parmak yüksek ihtimalle şişer.
- Zarar gören parmağını diğer ayaktaki sağlıklı olan aynı parmağınla yan yana getir. Hasar gören parmak sağlıklı olan parmaktan çok daha büyük görünüyorsa çatlamış olabilir. [2]
- Parmağının şeklini incele. İncinen parmağını diğer ayağının aynı parmağıyla kıyasladığında parmağın deforme olmuş ya da çıkmış gibi görünüyor mu? Eğer bu soruya cevabın evetse muhtemelen ciddi bir kırıkla karşı karşıyasındır ve derhâl bir doktora görünmen gerekiyordur. Ufak bir çatlak parmağın şeklini bozmaz.
- Parmağındaki renk değişimini anla. Çatlak parmak durumunda, bir yere çarpılmış parmağın durumundan farklı olarak morarma ve renk değişimi oluşur. Parmağın kızarabilir, sararabilir, morarabilir ya da siyahlaşabilir. Aynı zamanda da kanayabilir. Bütün bu belirtiler parmağın kırılmış olabileceğine işarettir.
- Parmak kemiğinin kırıldığını dışarıdan bakınca görebiliyorsan kesinlikle kırılmış demektir ve derhâl doktora gitmelisin.
- Parmağa dokun. Kemiğin içeriden hareket ettiğini hissedebiliyorsan ya da parmağını hareket ettirdiğinde garip hissediyorsan (duyduğunun ağrının yanında!) parmak kırılmış olabilir.
- Doktora ne zaman gitmen gerektiğini bil. Ağrı, renk değişimi ve şişme birkaç günden uzun sürdüyse doktora gitmelisin. Kırık olup olmadığını tam olarak anlayabilmek için muhtemelen röntgen çektirmen gerekecek. Bu tür durumlarda genelde doktor parmağın üzerine basılmamasını ve parmağın iyileşmesinin beklenmesini söyler. Ancak, bazı ciddi kırıklar daha ileri tıbbi işlem gerektirebilir.
- Eğer ağrı parmağının üzerine basamayacak kadar şiddetliyse derhâl doktora görünmelisin.
- Parmak yanlış yöne bakıyorsa ya da başka bir şekilde deforme olmuşsa derhâl doktora görünmelisin.
- Parmak üşüyor ve sızlıyorsa ya da oksijensiz kaldığı için morarıyorsa acil servisi aramalısın. [3]
Reklam
- Doktor randevusuna kadar parmağına iyi bak. Buzdolabı poşetinin içini buzla doldur, bir beze sar ve incittiğin parmağının üzerine koy. Bunu doktora gidene kadar 20 dakikalık aralıklarla yap. Buz, şişmeyi engeller ve parmağı stabilize eder. Parmağı mümkün olduğunca yukarıda tut ve üzerinde çok fazla yürüme. [4]
- Buzu parmağın üzerinde 20 dakikadan fazla bekletme; çok fazla bekletirsen cildin tahriş olabilir.
- Ağrıyı dindirmek için ibuprofen ya da aspirin gibi analjezik bir ilaç alabilirsin.
- Doktorun talimatlarını uygula. Doktora gittiğinde doktor röntgenini çekecek ve parmağına nasıl bakman gerektiğini anlatacaktır. Bazı durumlarda doktor kemiğin duruşunu düzeltir. Ciddi durumlarda kemikleri yerinde tutmak için vidalama ve çivileme yapmak üzere ameliyat gerekebilir.
- Kırık parmağı dinlendir. Öncelikle parmağını incitmene sebep olan aktivite olmak üzere parmağının üzerine baskı yapacak her türlü aktiviteyi yapmaktan sakın. Hafif yürüyüş, yüzme veya bisiklet sürmekte sorun olmayabilir, ancak birkaç hafta koşmaktan ve temas sporları yapmaktan sakın. Doktorunun sana önerdiği süre boyunca parmağını dinlendirmeye devam et.
- Parmağın şişmesini engellemek için evde olduğun zamanlarda ayağını yukarıda tut.
- Birkaç haftalık iyileşme sürecinden sonra yavaş yavaş parmağını tekrar kullanmaya başla ama fazla yüklenme. Ağrı ya da baskı hissediyorsan geri dön ve ayağını dinlendir.
- Gerekiyorsa sargılarını değiştir. Birçok parmak çatlağı vakasında parmağın alçıya alınması gerekmez. Bunun yerine doktor kırık parmağını "komşu parmağa bağlama" yöntemini gösterir. Bu, parmağının kontrolsüzce hareket etmesinin ve tekrar incinmesinin önüne geçer. Doktordan ya da hemşireden bölgeyi temiz tutmak için sargıyı birkaç günde bir nasıl değiştirebileceğini göstermelerini rica et.
- Sargılı parmakta his kaybı varsa veya parmağın rengi değişiyorsa muhtemelen sargı çok sıkı olmuştur. Sargıyı derhâl çıkar. Tekrar sargılamak için doktorundan yardım iste.
- Şeker hastalarının parmaklarını sargılamamaları gerekir. Bunun yerine, doktor tarafından tavsiye edilen özel düz taban ortopedik ayakkabı kullanmaları gerekir. [5]
- Ciddi kırıklarda parmağına doktorunun önerdiği şekilde bak. Kırığın alçı, atel ya da özel yürüme ayakkabıları gerektirecek kadar ciddiyse muhtemelen 6-8 hafta kadar ayağını dinlendirmen gerekir. Ameliyat gerektiren kırıkların iyileşme süreci daha da uzun olabilir. Bu arada tedavinin iyi gidip gitmediğini görmek için birkaç kez doktora kontrole gitmen gerekebilir.
- Ciddi kırık bakımlarında doktorun talimatlarını uygulamayı ihmal etmediğinden emin ol. Doktorun tavsiyelerine uymamak iyileşme süresinin gerektiğinden daha fazla uzamasına sebep olabilir.
Reklam
İhtiyacın Olan Şeyler
- Buz torbası
- Bant ve gazlı bez
Referanslar
Bu makale işine yaradı mı?
⚠️ Disclaimer:
Content from Wiki How Türkçe language website. Text is available under the Creative Commons Attribution-Share Alike License; additional terms may apply.
Wiki How does not encourage the violation of any laws, and cannot be responsible for any violations of such laws, should you link to this domain, or use, reproduce, or republish the information contained herein.
- - A few of these subjects are frequently censored by educational, governmental, corporate, parental and other filtering schemes.
- - Some articles may contain names, images, artworks or descriptions of events that some cultures restrict access to
- - Please note: Wiki How does not give you opinion about the law, or advice about medical. If you need specific advice (for example, medical, legal, financial or risk management), please seek a professional who is licensed or knowledgeable in that area.
- - Readers should not judge the importance of topics based on their coverage on Wiki How, nor think a topic is important just because it is the subject of a Wiki article.