Rijden met een handgeschakelde versnellingsbak

Voor mensen die net leren rijden of gewend zijn aan een automaat kan rijden met een handgeschakelde auto moeilijk lijken. Gelukkig is het niet moeilijk om de basisconcepten van wegrijden en schakelen onder de knie te krijgen. Je moet gewend raken aan het koppelingspedaal, het gebruik van de versnellingspook en je moet oefenen op wegrijden, stoppen en schakelen bij verschillende rijsnelheden. Maar de enige manier om goed te leren rijden in een auto met schakelbak is door veel oefening. Dus ga na het lezen van dit artikel vooral veel oefenen!

Deel 1

Deel 1 van 4:

De auto starten

Pdf downloaden

1
Begin met de motor uit op een vlakke ondergrond. Begin langzaam en stap-voor-stap, zeker als je voor het eerst in een auto met versnellingsbak rijdt. Doe je gordel om als je zit. Het kan handig zijn om in het begin de ramen open te doen, zodat je het geluid van de motor kunt gebruiken bij het schakelen.^[1]XBron
- Het linkerpedaal is het koppelingspedaal, het middelste pedaal is het rempedaal en het gaspedaal zit rechts. Dit geldt overigens ook voor auto's met het stuur aan de rechterkant.
2
Begrijp de functie van het koppelingspedaal. Voordat je het koppelingspedaal gaat gebruiken is het een goed idee om het basisprincipe te begrijpen.^[2]XBron
- De koppeling ontkoppelt de motor van de wielen. Door de koppeling kun je naar een andere versnelling schakelen zonder de tandwielen van de versnellingsbak te beschadigen.
- Voordat je van versnelling wisselt (omhoog of omlaag) moet je het koppelingspedaal intrappen.
Schuif je stoel ver genoeg naar voren om de koppeling (het linkerpedaal, naast de rem) helemaal naar de bodem te kunnen intrappen met je linkervoet.^[3]XBron
4
Druk je koppeling in en hou het pedaal ingedrukt. Nu kun je goed merken hoe het indrukken van het koppelingspedaal aanvoelt, vergeleken bij de rem en het gaspedaal. Je kunt nu ook alvast wennen aan hoe je straks het pedaal langzaam en gelijkmatig moet laten opkomen.^[4]XBron
- Als je gewend bent aan het rijden in een automaat voelt het waarschijnlijk vreemd om je linkervoet te gebruiken om een pedaal in te drukken. Maar door veel te oefenen wen je vanzelf aan het gebruiken van beide voeten.
5
Zet je versnellingspook in zijn vrij. Dat is de middelste positie, in deze stand kun je de pook vrij heen en weer bewegen. Het voertuig staat niet in zijn versnelling als:^[5]XBron
- De pook in zijn vrij staat, en/of
- De koppeling volledig is ingetrapt.
- Gebruik nooit de versnellingspook zonder ingedrukt koppelingspedaal, want dat werkt niet.
6
Start de motor met de sleutel in het contactslot, maar controleer eerst nogmaals of de auto in zijn vrij staat. Controleer ook of de handrem is aangetrokken voordat je de auto start, zeker als je net leert rijden.^[6]XBron
- De meeste auto's kun je starten in zijn vrij zonder de koppeling in te trappen, maar bij sommige nieuwere auto's kan dat niet.
Als je op een vlakke ondergrond staat zal de auto niet bewegen; maar je begint te rollen als je op een helling staat. Als je klaar bent om daadwerkelijk te gaan rijden, zorg dan dat je de handrem losmaakt (als die is aangetrokken) voordat je wegrijdt.^[7]XBron
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 4:

Wegrijden in de eerste versnelling

Pdf downloaden

1
Trap de koppeling helemaal in en zet de versnellingspook in de eerste versnelling. Dit is de positie linksboven, als het goed is zie je de positie van de versnellingen op de bovenkant van de pook.^[8]XBron
- De posities zijn niet bij alle auto's hetzelfde, dus bekijk het patroon goed voordat je de auto start. Je kunt eventueel oefenen met schakelen langs alle versnellingen terwijl de motor nog uitstaat (met de koppeling ingetrapt).
2
Laat de koppeling langzaam opkomen. Blijf hiermee doorgaan totdat je hoort dat het toerental lager wordt, en druk het pedaal dan weer in. Herhaal dit een aantal keer totdat je het geluid goed kunt herkennen. Dit is het aangrijpingspunt.^[9]XBron
- Als je schakelt om weg te rijden of door te rijden, dan is dit het punt waarop het gaspedaal voldoende moet zijn ingedrukt om kracht over te brengen.
3
Laat de koppeling opkomen terwijl je het gaspedaal indrukt. Om weg te kunnen rijden moet je je linkervoet langzaam laten opkomen totdat het toerental iets lager wordt. Tegelijkertijd druk je het gaspedaal een beetje in met je rechtervoet. Balanceer de neergaande druk op het gaspedaal met de opgaande druk van de koppeling. Herhaal dit een aantal keer om de juiste combinatie van op- en neergaande druk te vinden.^[10]XBron
- Een andere manier om dit te doen is door de koppeling op te laten komen totdat het toerental omlaag gaat, en daarna pas wat gas te geven terwijl de versnelling aangrijpt. Op dat moment gaat de auto rijden. Probeer om het toerental net hoog genoeg te houden zodat de motor niet afslaat terwijl de koppeling opkomt. Dit proces vergt wat oefening als je nog geen ervaring hebt.
- Laat de koppeling helemaal opkomen (waarmee wordt bedoeld: haal je voet langzaam van het pedaal af) zodra je begint te rijden in de eerste versnelling.
4
Wees niet bang dat de motor afslaat. Dat is heel normaal als je net leert rijden. Als je de koppeling te snel laat opkomen zal de motor afslaan. Als je hoort dat de motor bijna afslaat, hou het koppelingspedaal dan op zijn plek of druk het een beetje naar beneden. Als de motor toch afslaat, druk dan de koppeling in, trek de handrem aan, zet de versnelling in zijn vrij, zet de motor uit en start de auto opnieuw zoals gebruikelijk. Geen reden tot paniek.^[11]XBron
- Gas geven terwijl de koppeling half is ingedrukt zorgt voor slijtage bij de verschillende onderdelen van de koppeling. De koppeling gaat dan slippen en kan gaan roken. Dit moet dus te allen tijde worden vermeden.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 4:

Schakelen tijdens het rijden en stoppen

Pdf downloaden

1
Bepaal wanneer het tijd is om te schakelen. Het is tijd om door te schakelen als het toerental 2500 tot 3000 toeren bereikt tijdens het rijden — Bijvoorbeeld naar de tweede versnelling als je nu in de eerste versnelling rijdt. Het toerental waarbij geschakeld moet worden verschilt per auto. De motor begint veel lawaai te maken terwijl de snelheid omhoog gaat, uiteindelijk zul je dit geluid herkennen.^[12]XBron
- Druk de koppeling tot voorbij het aangrijpingspunt in en verplaats de versnellingspook van de eerste versnelling naar de positie linksonder (in de meeste gevallen is dat de tweede versnelling).
- Bij sommige auto's gaat er een lampje branden op het moment dat je moet gaan schakelen, dat kan een handig hulpmiddel zijn.
2
Geef een beetje gas en laat de koppeling langzaam opkomen. Schakelen tijdens het rijden is hetzelfde als schakelen bij het wegrijden. Het draait vooral om luisteren, kijken en aanvoelen wanneer er geschakeld moet worden. Op die manier krijg je de timing van het op- en neergaan van de pedalen goed in balans. Blijf oefenen, dan lukt het uiteindelijk vanzelf.^[13]XBron
- Na het schakelen haal je je voet van het koppelingspedaal. Je voet op de koppeling laten rusten is een slechte gewoonte, want op die manier blijft er druk staan op het koppelingsmechanisme — deze druk zorgt ervoor dat je koppeling sneller slijt.
Als je te langzaam rijdt voor de versnelling waar je je in bevindt zal de auto gaan schokken, alsof de motor bijna afslaat. Om terug te schakelen tijdens het rijden volg je in principe hetzelfde proces: intrappen van de koppeling, gas loslaten, schakelen (bijvoorbeeld van derde naar tweede versnelling), en de koppeling laten opkomen terwijl je gas geeft.^[14]XBron
4
Kom tot stilstand. Om op een gecontroleerde manier volledig tot stilstand te komen schakel je stap voor stap terug totdat je in de eerste versnelling rijdt. Als het tijd is om volledig tot stilstand te komen verplaats je je rechtervoet van het gaspedaal naar het rempedaal, en druk je je rempedaal zo ver in als nodig is. Als je ongeveer 15 km/u rijdt zal de auto bijna gaan schudden en trillen. Druk dan de koppeling helemaal in en zet de versnelling in zijn vrij om te voorkomen dat de motor afslaat. Breng de auto tot stilstand met het rempedaal.^[15]XBron
- Je kunt ook vanuit een andere versnelling tot stilstand komen: druk de koppeling helemaal in en gebruik je rempedaal terwijl je de auto in zijn vrij zet. Dit doe je alleen als je de auto snel tot stilstand moet brengen, want op deze manier heb je wel minder controle over de auto.
Advertentie

Deel 4

Deel 4 van 4:

Oefenen en problemen oplossen

Pdf downloaden

Als je een geldig rijbewijs in je bezit hebt mag je in principe alleen oefenen op de openbare weg, maar als je een ervaren chauffeur naast je hebt zitten zul je de nuances van het schakelen veel sneller aanvoelen. Begin op een vlakke weg waar geen ander verkeer is, zoals een lege parkeerplaats. Daarna kun je gaan oefenen op rustige wegen. Rijd steeds hetzelfde stuk weg totdat je de verschillende handelingen onder de knie krijgt.^[16]XBron
2
Blijf in het begin op vlakke wegen. Als je voor het eerst in een handgeschakelde auto rijdt is het goed om routes te plannen zonder kruispunten op een helling. Je coördinatie en timing bij het bedienen van de versnellingspook, koppeling, rempedaal en gaspedaal moet eerst goed getraind worden voordat je een hellingproef gaat doen, anders kun je makkelijk achteruit zakken als je terugschakelt naar de eerste versnelling.^[17]XBron
- Je moet snel (maar soepel) je rechtervoet kunnen verplaatsen van het rempedaal naar het gaspedaal, terwijl je tegelijkertijd de koppeling op laat komen. Je kunt je handrem gebruiken om te voorkomen dat je achteruit rijdt indien nodig, maar onthoud wel dat je deze weer losmaakt als je naar voren begint te rijden.
3
Leer de juiste parkeerprocedures, vooral op een helling. Een auto met handgeschakelde versnellingsbak heeft geen parkeerstand zoals een automaat. Als je de auto in zijn vrij zet kan de auto gaan rollen, zeker op een helling. Gebruik dus altijd de handrem, maar vertrouw nooit alleen op de handrem om de auto op zijn plek te houden.^[18]XBron
- Als je met de neus omhoog geparkeerd staat, zet de auto dan in zijn vrij, schakel vervolgens naar de eerste versnelling en trek dan de handrem aan. Als je met de neus omlaag staat, doe dan hetzelfde, maar in plaats van de eerste versnelling zet je de auto in zijn achteruit. Zo voorkom je dat de wielen kunnen draaien in de richting van de helling.
- Op hele steile hellingen kun je schuine blokken achter je wielen plaatsen op om verplaatsen te voorkomen.
4
Zorg dat je volledig tot stilstand komt voordat je schakelt van vooruit naar achteruit (of andersom). Zo kun je voorkomen je dat je je versnellingsbak beschadigt.^[19]XBron
- Het wordt ten zeerste aanbevolen om volledig tot stilstand te komen voordat je schakelt van achteruit naar de eerste versnelling. Het is wel mogelijk om naar de eerste of tweede versnelling te schakelen terwijl je langzaam achteruit rijdt, maar dit wordt niet aanbevolen, want het kan tot ernstige schade aan de koppeling leiden.
- Bij sommige auto's heeft de achteruit een vergrendeling zodat je hem niet per ongeluk in zijn achteruit kunt zetten. Voordat je de auto in zijn achteruit kunt zetten moet je weten hoe je dit mechanisme bedient.
Advertentie

Tips

Oefen zodat je kunt schakelen zonder naar de versnellingspook te kijken. Zo kun je je ogen op de weg houden.
Probeer om het geluid van je motor te leren herkennen; je moet uiteindelijk weten wanneer je naar de volgende versnelling moet schakelen zonder op de toerenteller te kijken.
Als je het moeilijk vindt om de auto vanuit stilstand te starten, moet je ervoor zorgen dat je de koppeling langzaam op laat komen. Pauzeer op het aangrijpingspunt (het punt waarop de motor de auto in beweging zet) en laat de koppeling langzaam verder opkomen.
Als het lijkt alsof je auto gaat afslaan, of de motor is aan het sputteren, trap dan de koppeling weer in, wacht tot de motor stationair draait en herhaal dan de stappen om weg te rijden.
Als het rond het vriespunt is, kun je een auto beter niet te lang op de handrem geparkeerd laten staan. Vocht vriest aan, en dan krijg je de handrem er misschien niet meer vanaf.
Als je over een drempel rijdt, trap de koppeling dan in en rem zachtjes om af te remmen, laat de koppeling dan weer langzaam opkomen en trap het gaspedaal weer in.
Als er geen versnellingen op de pook staan aangegeven, vraag dan aan iemand die de auto kent waar de versnellingen zitten. Het laatste wat je wilt is dat je per ongeluk achteruit ergens tegenaan rijdt terwijl je denkt dat de auto in de eerste versnelling staat.
Een handgeschakelde versnellingsbak wordt ook wel schakelbak genoemd.
Als je het lastig vindt om de koppeling onder controle te krijgen, trap dan de koppeling in, zet hem in de eerste versnelling (met de handrem aangetrokken), laat de koppeling dan langzaam opkomen en geef een beetje gas. Als je voelt dat de auto gaat bewegen haal je de handrem eraf en dan zal de auto gaan rijden.

Advertentie

Waarschuwingen

Kijk goed uit als je op een brug of heuvel staat. Je kunt achteruit rollen en iets of iemand raken als je de rem en koppeling niet ingedrukt houdt.
Kom eerst volledig tot stilstand voordat je de auto in zijn achteruit zet, in welke richting de auto zich ook beweegt. Als je de auto in zijn achteruit zet terwijl deze beweegt, beschadig je de versnellingsbak.
Kijk naar de toerenteller tot je gewend bent aan het schakelen. Een auto met automatische versnellingsbak vereist wat meer ervaring dan een automaat. Als de motor langere tijd te veel toeren maakt kun je deze beschadigen.
Als je stil staat en de motor steeds opnieuw start, geef de startmotor en de accu dan elke vijf of tien minuten even pauze. Dan voorkom je oververhitting en schade aan de startmotor, of het leegtrekken van de accu.

Advertentie