Omgaan met genderdysforie: geestelijke gezondheid, genderexpressie en medische behandelingen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Werken aan je gedrag en je mentale welzijn

Onderzoeken hoe je je geslacht gaat presenteren

Een medische behandeling overwegen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Als je voor jezelf hebt bepaald dat je transseksueel, genderfluïde of nonbinair bent en last hebt van genderdysforie, zorg dan dat je weet dat er allerlei manieren zijn om ermee om te leren gaan en die gevoelens uiteindelijk te overwinnen. Genderdysforie is een term die gebruikt wordt voor de gevoelens van onvrede met het geslacht dat je bij je geboorte hebt toegewezen gekregen of met de seksuele kenmerken van je lichaam, omdat je liever als iemand met een ander geslacht wilt worden gezien. Lees snel verder voor uitgebreid advies over wat je kunt doen als je last hebt van dysforie; van strategieën om er op het moment zelf mee om te gaan, tot suggesties voor oplossingen en behandelingen voor de lange termijn. Blijf zoeken naar manieren om met deze gevoelens om te gaan tot je een oplossing vindt die bij jou past.

Dingen die je moet weten

• Vergroot je zelfvertrouwen door op een creatieve manier je gevoelens te uiten en dagelijks positieve geslachtsbevestigingen voor jezelf te herhalen. Maak tijd vrij voor dingen die je leuk vindt en zorg goed voor jezelf.
• Ga mensen en situaties die dysforie bij je oproepen uit de weg en ontwikkel strategieën om ermee om te kunnen gaan en bekende triggers in je dagelijks leven zoveel mogelijk te vermijden.
• Maak een begin met het veranderen van je geslachtsuitdrukking, het dragen van kleding die weergeeft wie je bent, en het gebruik van geslachtsbevestigende hulpmiddelen die ervoor zorgen dat je je beter gaat voelen in je lichaam.
• Bouw een sociaal vangnet op en ga op zoek naar advies voor je dysforie. Probeer voor jezelf te bedenken of je iets zou kunnen hebben aan medische behandelingen als hormoontherapie of een operatie.

Stappen

Methode 1

Methode 1 van 3:

Werken aan je gedrag en je mentale welzijn

Pdf downloaden

1. 
   1
   Uit je gevoelens door te schrijven of via kunst en andere uitlaatkleppen. Zoek een uitlaatklep die je de mogelijkheid geeft je gevoelens te uiten en van je negatieve gevoelens af te komen. Kies iets dat aansluit op je interesses; als je bijvoorbeeld graag schrijft, probeer dan een dagboek bij te houden of een blog over je ervaringen te beginnen. Als je creatief bent, druk jezelf dan uit door middel van kunstzinnige projecten. Als je een instrument bespeelt, maak dan muziek die zo goed mogelijk je gevoelens weergeeft.

   • Sommige mensen uiten zich liever door te sporten. Doe aan vormen van lichaamsbeweging als yoga, hardlopen en fietsen. Probeer ook eens nieuwe activiteiten als paardrijden of zwemmen. Van beweging is bewezen dat het je humeur verbetert en je rustiger kan maken.
   • Je gevoelens uiten is enorm bevrijdend! Je kunt gevoelens van stress verminderen en jezelf uitdrukken door de negatieve energie die je hebt te vertalen in iets productiefs.
   • Als je niet goed weet waar je moet beginnen kan gewoon tekenen of schrijven over wat er ook maar in je hoofd opkomt (hoe somber of duister dat ook is), vaak al helpen.
2. 
   2
   Bevestig je geslacht opnieuw met positieve bevestigingen. Zeg dagelijks hardop dingen om jezelf eraan te herinneren dat je trouw aan jezelf moet blijven en van de persoon die je bent moet houden. Bevestigingen kunnen je helpen je dag te beginnen met een positieve instelling. Ook zullen ze je meer zelfvertrouwen geven, zelfs als je er nog niet klaar voor bent om aan de rest van de wereld te laten zien wie je eigenlijk bent. Voorbeelden van positieve beweringen die je dagelijks voor jezelf kunt herhalen zijn:

   • “Mijn geslachtsidentiteit heeft bestaansrecht, en ik dus ook.”
   • “Mijn lichaam is niet bepalend voor mijn geslacht of voor wie ik in werkelijkheid ben.”
   • “Ik ben belangrijk en verdien het om gelukkig te zijn.”
   • Je kunt je identiteit ook bevestigen door kleine maar positieve dingen aan jezelf te veranderen, zoals je haar op een andere manier laten knippen, nieuwe sieraden dragen, of door iemand je naam te vertellen en de persoonlijke voornaamwoorden waarmee je wilt worden aangesproken.
3. 
   3
   Zorg goed voor jezelf en maak tijd vrij voor dingen die je leuk vindt. Of je nou naar je favoriete televisieprogramma kijkt, naar muziek luistert, gaat bakken of iets anders doet, besteed iedere dag tijd aan een activiteit waar je blij van wordt. Verwen jezelf ook door consequent goed voor jezelf te zorgen, dingen te eten die je lekker vindt, een ontspannnend bad te nemen, of je comfortabelste kleren aan te doen en je lekker terug te trekken met een mooi boek.

   • Door dingen te doen waar je dol op bent geef je jezelf een gezonde uitlaatklep, waardoor de gevoelens van dysforie waar je last van had, minder kunnen worden.
   • Andere gezonde manieren om goed voor jezelf te zorgen zijn gezond en evenwichtig eten en zorgen dat je iedere nacht genoeg slaap krijgt.
4. 
   4
   Leid jezelf af door je zintuigen te stimuleren, als je merkt dat je je dysforisch begint te voelen. Je zintuigen prikkelen is een geweldige manier om gevoelens van angst en stress te verminderen! Ga op zoek naar dingen waar je van houdt en die je kunt ruiken, proeven, aanraken, zien en horen. Als je je de laatste tijd nogal gespannen of onrustig voelt, houd dan iets bij de hand dat je kunt gebruiken om snel even je zintuigen te prikkelen. Als je erg veel last hebt van dysforie, blijf dan oefenen met het prikkelen van je zintuigen tot je weer rustig wordt.

   • Je zou bijvoorbeeld even aan een parfum kunnen ruiken dat je erg lekker vindt, naar rustgevende witte ruis kunnen luisteren, een zachte deken waar je dol op bent kunnen aanraken, of naar een schattige foto van je lievelingsdier kunnen kijken.
   • Er bestaan ook andere manieren waarop je een aanval van dysforie kunt afwenden. Ga bijvoorbeeld eens mediteren of doe diepe ademhalingsoefeningen om jezelf tot rust te brengen.
5. 
   5
   Creëer zelfhulpstrategieën om te helpen je dysforie te verminderen. Bepaal eerst voor jezelf door welke dingen in het dagelijks leven je dysforie erger wordt. Ga vervolgens op zoek naar manieren om die gevoelens af te zwakken of ze helemaal te vermijden. Als je het op een dag bijvoorbeeld pijnlijk vindt om naar jezelf in de spiegel te kijken, draai dan de douchekraan open en laat de kamer vol stoom lopen, of hang een handdoek voor de spiegel. Voorbeelden van andere strategieën zijn:

   • Leren hoe je met make-up de vorm van je gezicht kunt aanpassen.
   • Tegen een kussen aankruipen terwijl je slaapt, zodat het je borsten bedekt.
   • Een grote, vormeloze trui aantrekken die de rondingen van je lichaam verbergt.
   • Een grote washand of spons gebruiken als je een bad of douche neemt.
6. 
   6
   Vermijd zoveel mogelijk de triggers die je dysforie erger kunnen maken. Mensen die je identiteit niet respecteren zijn je tijd niet waard. Bovendien kan hun aanwezigheid je dysforie weer opwekken of erger maken. Stel om te beginnen grenzen voor jezelf: vertel deze mensen hoe je het liefst aangesproken wilt worden en waarom dat belangrijk voor je is. En beperk als ze niet luisteren zoveel mogelijk de hoeveelheid tijd die je in hun gezelschap doorbrengt.

   • Zeg iets als: “Ik ga als vrouw door het leven en mijn naam is Jean. Als je me Mike noemt, word ik daar depressief van en voel ik me niet welkom. Ik vraag je daarom om me Jean te noemen en me niet meer met het verkeerde geslacht te associëren.”
   • Het kan zijn dat je mensen tegenkomt die je bij de verkeerde naam noemen, of je het verkeerde geslacht toewijzen, ofwel uit onwetendheid ofwel bewust. Je kunt het niet altijd voorspellen, maar je hebt zeer zeker het recht om situaties te vermijden waarvan je weet dat de kans groot is dat het daar zal gebeuren.
   • Als bijvoorbeeld een medewerker bij de bank je met de verkeerde naam aanspreekt, is dat iets wat je eigenlijk niet zelf onder controle hebt, maar je kunt ervoor kiezen om niet naar een familie-etentje te gaan als je weet dat je transfobe neef er zal zijn.
7. 
   7
   Wees trots op jezelf en houd vast aan je hoop voor de toekomst. Omgaan met genderdysforie is nooit makkelijk, maar het kan helpen om eens bij jezelf na te gaan hoe ver je al bent gekomen. Je bent nu hier, en dat op zichzelf is al een enorme prestatie! Blijf geloven in jezelf en in je doorzettingsvermogen. Herinner jezelf eraan dat je er niet alleen voor staat, dat je sterker bent vanwege het feit dat je al zo ver bent gekomen, en dat je je op een dag zult voelen als de persoon die je wilt zijn.

   • Maak eens een lijst van dingen die je in de toekomst graag zou willen. Dat zal je helpen om hoop te hebben in het dagelijks leven.
   • Luister naar iemand die een proces heeft doorgemaakt dat vergelijkbaar is met het jouwe, of lees verhalen op internet van transseksuelen en nonbinaire personen die ook aan dysforie hebben geleden, maar het overwonnen hebben. Je zult daar enorme veel inspiratie uit halen.
8. 
   8
   Bouw een sociaal vangnet op van vrienden en familieleden. Het kan veel helpen om te weten dat er mensen is op wie je kunt rekenen voor een luisterend oor en die zullen begrijpen wat je voelt. Ook kan het je enorm veel stress schelen als je jezelf kunt uitdrukken en in alle vrijheid met iemand kunt praten. Versterk je banden met vrienden en familieleden die je vertrouwt en die jou kennen zoals je werkelijk bent en je met heel hun hart accepteren, en lucht je hart bij hen als je door je dysforie weer eens in de put zit.

   • Niet iedereen heeft de luxe van een ruimdenkende en begripvolle familie, en hoewel dat niet eerlijk is, wil het ook niet zeggen dat je daarom geen sociaal vangnet op zou kunnen bouwen. Zoek op internet naar gemeenschappen of groepen voor mensen die trans, nonbinair of genderfluïde zijn om in contact te komen met gelijkgestemden!
   • Het kan je nog verbazen hoeveel mensen er op zoek zijn naar anderen om te praten over hun dysforie. Als jij je eenzaam voelt, neem dan maar aan dat er een heleboel transseksuelen rondlopen die zich ook zo voelen.
9. 
   9
   Ga in therapie of sluit je aan bij een steungroep. Een therapeut kan je een veilige ruimte bieden waar je je dysforie en je gevoelens kunt bespreken, en je tegelijkertijd aanvullende hulpmiddelen en strategieën aanreiken om je te leren hoe je er het beste mee om kunt gaan. Als therapie voor jou geen optie is (of als je graag aanvullende hulp wilt), probeer je dan aan te sluiten bij steungroepen voor lotgenoten die specifiek bedoeld zijn voor mensen met dysforie en andere onderwerpen op het gebied van lhbt+.

   • Als je een nieuwe therapeut zoekt, kies als het kan dan iemand die gespecialiseerd is in de ervaringen van transseksuelen, of die op zijn minst is opgeleid om patiënten uit de lhbt+-gemeenschap te helpen.
   • Praten met buitenstaanders of met een professional kan je helpen een breder perspectief te krijgen en je de mogelijkheid kan geven vrijuit over je problemen te praten zonder dat je je zorgen hoeft te maken over zijn of haar gevoelens of ideeën over het onderwerp.
   • Praat alleen met iemand, of het nou een vriend of vriendin, een familielid, iemand van een hulpgroep of een adviseur is, als je je er veilig en comfortabel bij voelt.
   Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 3:

Onderzoeken hoe je je geslacht gaat presenteren

Pdf downloaden

1. 
   1
   Draag kleding waarin je je comfortabel en zelfverzekerd voelt. Je uiterlijk kan veel invloed hebben op hoe intens (of hoe dragelijk) je dysforie in het dagelijks leven is. Vul je kast met kledingstukken die je geslachtsidentiteit bevestigen en die ervoor zorgen dat je je meer thuis voelt in je lichaam, en draag ze regelmatig.

   • Als je je nog niet veilig voelt bij het idee om in het openbaar kleding te dragen die je geslacht bevestigen, doe het dan als je alleen thuis bent. Of draag een geslachtsbevestigend kledingstuk onder je gewone kleren.
   • Leer hoe je je het best kunt kleden voor jouw type lichaam en hoe je bepaalde delen van je lichaam naar wens kunt benadrukken of juist verbergen. Zo verbergen lange T-shirts bijvoorbeeld je heupen, terwijl korte T-shirts ze juist breder doen lijken.
   • De kleding in winkels is gemaakt voor cislichamen, dus denk erover je kleren te laten verstellen zodat ze beter bij je lichaam passen, of leer een naaimachine te gebruiken zodat je zelf je kleding kunt aanpassen!
2. 
   2
   Ga op zoek naar geslachtsbevestigende hulpmiddelen die je kunnen helpen jezelf uit te drukken. Gebruik borstbinders, packers, STPs (om staand mee te kunnen plassen) en penisprotheses voor het hebben van seks, om jezelf op een meer mannelijke manier te presenteren. Met behulp van borstvormen, jarretelgordels en ondergoed met vulling kun je je uiterlijk vrouwelijker maken, en ook door te leren hoe je je geslachtsdeel kunt verstoppen of intapen. En met welk geslacht je je ook identificeerd, dingen als pruiken of een nieuw kapsel kunnen je ook helpen op de door jou gewenste manier over te komen.

   • Je kunt deze hulpmiddelen niet de hele tijd dragen, maar ze kunnen je wel helpen je dysforie in het openbaar of in bepaalde (kortere) situaties onder controle te houden.
   • Sommige van bovengenoemde accessoires zijn nogal prijzig, maar ze vormen een goede investering omdat ze een zeer positief effect hebben op je uiterlijk (en op je zelfvertrouwen). Bepaalde artikelen kun je prima tweedehands kopen, zodat je er minder aan kwijt bent.
3. 
   3
   Neem de tijd om je geslacht te verkennen op alle mogelijke manieren die voor jou goed voelen. Je kunt jezelf al snel onder druk gezet voelen om je aan de buitenwereld te presenteren zoals andere mensen het willen, omdat er zoveel schoonheidsnormen en stereotypen bestaan. Laat de stereotypen eens los en concentreer je op wat jou gelukkig maakt! Bedenk altijd dat je geen haast hoeft te maken met uitzoeken wat bij jou past. Experimenteer met verschillende stijlen, net zolang tot je iets vindt wat voelt als degene die jij graag wilt zijn.

   • Vergeet nooit dat niemand de controle heeft over dingen als de vorm van je lichaam en de structuur van je botten. Mensen zijn er in alle soorten en maten! Accepteer je lichaam en richt je op de dingen die je wel kunt veranderen.
   Advertentie

Methode 3

Methode 3 van 3:

Een medische behandeling overwegen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Vraag het oordeel van een arts die ervaring heeft met het behandelen van transseksuelen. Voor sommige mensen is het veranderen van hun uiterlijk niet genoeg om van hun dysforie af te komen. Als je het gevoel hebt dat je voor je dysforie medische behandeling nodig hebt, bestaat de eerste stap uit een medisch onderzoek. De huisarts kan een officiële diagnose stellen van je dysforie en je een behandelplan voorschrijven dat past bij jouw situatie.

   • Medische behandeling voor genderdysforie bestaat meestal uit hormoontherapie of een geslachtsveranderende operatie (of allebei).
   • Als onderdeel van het onderzoek zal de arts ook willen weten of je geen medische aandoeningen hebt die de behandeling negatief zouden kunnen beïnvloeden.
   • Reken erop dat je zowel een lichamelijk onderzoek als laboratoriumtests zult moeten ondergaan. De huisarts zal ook je medische voorgeschiedenis willen kennen, en zal willen weten of je in het verleden misschien schadelijke behandelmethoden geprobeerd hebt (zoals een ingreep bij jezelf of hormoongebruik zonder doktersrecept).
2. 
   2
   Informeer naar de mogelijkheden voor vervrouwelijkende of vermannelijkende hormoontherapie. Hormoontherapie brengt veranderingen op gang die je lichaam helpen zich aan te passen aan het geslacht waar jij je mee identificeert. Vervrouwelijkende hormoontherapie bestaat uit het blokkeren van het door je lichaam aangemaakte testosteron, terwijl je oestrogeen neemt om vrouwelijke secundaire seksuele eigenschappen te ontwikkelen, en vermannelijkende hormoontherapie doet precies het omgekeerde. Praat eens met de huisarts over hormoontherape als je denkt dat dat voor jou een optie zou kunnen zijn.

   • De arts kan je ook helpen de risico’s en de voordelen van geslachtsbevestigende hormoontherapie tegen elkaar af te wegen, zodat je makkelijker kunt besluiten of het inderdaad iets voor je is.
   • Je kunt helemaal zelf besluiten hoeveel verandering je door hormoontherapie zou willen krijgen! Sommige mensen willen misschien zo vrouwelijk of zo mannelijk worden als maar kan, terwijl anderen bijvoorbeeld alleen bepaalde eigenschappen willen verdoezelen, zoals hun borsten of gezichtsbeharing.
3. 
   3
   Informeer naar operatieve ingrepen om je gezicht, borsten en geslachtsdelen te veranderen. Operatieve geslachtstoewijzing bestaat uit een reeks ingrepen die je kunnen helpen de overgang te maken naar het geslacht waarmee je jezelf identificeert. Operatieve gezichtsreconstructie kan ervoor zorgen dat je gezicht er vrouwelijker of mannelijker uit gaat zien; borst- (of “top”)-ingrepen kunnen je borstweefsel verwijderen of juist vermeerderen; genitale (of “bodem”)-ingrepen kunnen je geslachtsdelen omvormen en verbouwen.

   • Bespreek alle mogelijkheden met de huisarts om de voor jou meest geschikte procedure te kunnen bepalen.
   • Bedenk altijd dat je net zo veel of zo weinig kunt doen als je wilt; als je maar één specifieke ingreep wilt, heb je ze dus niet allemaal nodig. Jij (en jij alleen) hebt het recht te beslissen welke veranderingen jouw lichaam nodig heeft om compleet te voelen.
   • Een operatie is maar één van de vele manieren waarop je je geslachtspresentatie kunt aanpassen. Zo’n ingreep kan zeer behulpzaam zijn en soms zelfs levens redden, maar als jij alleen een sociale transitie wilt ondergaan, hoef je het niet te doen.
4. 
   4
   Pas je stem aan door middel van stem- en communicatietherapie. Als je door de klank van je stem last krijgt van dysforie, denk dan eens aan stemtherapie. Het zal je helpen zowel de toonhoogte als het patroon van je stem te veranderen; je zult spraakpatronen aanleren die bij je werkelijke geslacht passen, zodat je stem meer zal klinken zoals jij graag wilt.

   • Je kunt dit proces in feite helemaal zelf starten! Lees jezelf voor (of zing) en probeer terwijl je praat mannelijker of vrouwelijker te klinken. Gebruik een app waarmee je de toon van je stem kunt bepalen, om na te gaan wat jouw toonhoogte en je spraakpatroon is.
   • Testosteron zal op een natuurlijke manier je stem verlagen naar die van het register van een man, maar oestrogeen doet bij transvrouwen niet hetzelfde; deze methode kan je dus helpen, ook als je nog niet aan hormoontherapie bent begonnen!
5. 
   5
   Maak een plan om uit de kast te komen en je transitiedoelen, als je die hebt, te bereiken. Doe onderzoek naar alles wat je nodig zult hebben om je transitie officieel te maken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het voor de wet veranderen van je naam, besluiten hoe je je gaat outen, of je je als transgender wilt outen of de sociale overgang wilt maken naar een leven als nonbinair persoon. Als je medisch van geslacht wilt veranderen, ga dan ook op zoek naar een geschikte (huis)arts die je kan helpen.

   • Je hoeft niet per se van geslacht te veranderen om te leren omgaan met genderdysforie. Hoewel veel transseksuelen en nonbinaire personen op de een of andere manier van geslacht veranderen, is dat maar één van de mogelijke oplossingen; je kunt er ook op allerlei andere manieren mee leren omgaan.
   Advertentie

Waarschuwingen

• Als je het gevoel hebt dat je vastzit, helemaal geen hoop meer hebt of aan zelfmoord denkt, zoek dan zo snel mogelijk hulp. Bij hulplijnen als Transvisie (085 130 3846) of Zelfmoordpreventie (113) kun je 24 uur per dag terecht.

Advertentie