Hoogteziekte voorkomen

Als je afreist naar een omgeving die hooggelegen is, zoals de bergen, zijn er veel veranderingen waarvan je last kunt krijgen. Dat zijn onder andere de kou, de lage luchtvochtigheid, verhoogde UV-straling, een lagere luchtdruk en verlaagde zuurstofverzadiging. Hoogteziekte is de reactie van het lichaam op de lage luchtdruk en het verminderde zuurstofgehalte, en het treedt meestal op bij hoogtes van meer dan 2500 meter.^[1]XBron Als je weet dat je naar een hoge omgeving afreist, volg dan een paar eenvoudige stappen om hoogteziekte te voorkomen.

Deel 1

Deel 1 van 2:

Hoogteziekte voorkomen

Pdf downloaden

1
Stijg langzaam. Als je naar een hoge plek gaat, moet je daar langzaam heen gaan. Je lichaam heeft meestal drie tot vijf dagen nodig om te kunnen wennen aan hoogtes van boven de 2500 meter, voordat je verder kunt gaan. Om dit in de gaten te kunnen houden, zeker als je ergens bent waar de hoogte niet wordt aangegeven, kun je een hoogtemeter of een horloge met hoogtemeter kopen zodat je weet hoe hoog je zit. Je kunt deze apparaatjes op internet kopen, of bij een bergsportwinkel.
- Er zijn een paar dingen die je niet moet doen. Stijg nooit meer dan 2700 meter op 1 dag. Slaap 's nachts niet meer dan 300 tot 600 meter hoger dan de nacht ervoor. Acclimatiseer altijd een dag extra voor elke 1000 meter die je gestegen bent. ^[2]XBron
2
Rust uit. Een andere manier om hoogteziekte te bestrijden, is door voldoende te rusten. Door een lange reis kan je slaapritme veranderd zijn. Daardoor raak je vermoeid en uitgedroogd, waardoor het risico op hoogteziekte toeneemt. Voordat je gaat klimmen moet je een of twee dagen rust nemen, zodat je aan je nieuwe omgeving en slaapritme kunt wennen, zeker als je een paar tijdzones doorkruist hebt.
- Rust daarnaast de eerste een of twee dagen uit als je drie tot vijf dagen aan je nieuwe hoogte gewend probeert te raken, voordat je de omgeving gaat verkennen.
3
Neem medicamenteuze profylaxe. Voordat je een reis gaat maken waarbij je gaat stijgen naar grote hoogtes, kun je preventief medicijnen slikken tegen hoogteziekte. Maak een afspraak met je huisarts zodat hij/zij je profylaxe kan voorschrijven voordat je weggaat. Bespreek je medische geschiedenis en leg uit dat je naar hoogtes van meer dan 2500 meter zult gaan stijgen. Als je er niet allergisch voor bent, kan de arts je acetazolamide voorschrijven.
- Dit medicijn wordt gebruikt ter preventie en behandeling van hoogteziekte. Acetazolamide is een vochtafdrijvend middel, waarvan je meer moet plassen, en het verbetert de ventilatie van de luchtwegen waardoor het lichaam meer zuurstof kan opnemen.
- Neem twee keer per dag 125 mg, zoals voorgeschreven, vanaf de eerste dag van je reis, tot nog twee dagen nadat je op het hoogste punt bent aangekomen.^{[3]XBronEllsworth A.J., Meyer E.F., Larson E. B. Acetazolamide or dexamethasone use versus placebo to prevent acute mountain sickness on Mount Rainier. Western Journal of Medicine. 1991 Mar; 154(3): 289–293.}
4
Probeer dexamethason. Als je huisarts geen acetazolamide wil voorschrijven, of als je er allergisch voor bent, zijn er nog andere opties. Je kunt een medicijn zoals dexamethason nemen, wat een steroïde is. Onderzoek heeft aangetoond dat dit medicijn het optreden en de heftigheid van acute hoogteziekte kan verminderen.
- Neem dit middel zoals is voorgeschreven, meestal elke 6 tot 12 uur 4 mg, vanaf de dag voor je reis tot wanneer je volledig aan het hoogste punt gewend bent.
- Elke 8 uur 600 mg ibuprofen kan acute hoogteziekte ook helpen voorkomen.
- Ginkgo biloba is onderzocht als behandeling en ter preventie van hoogteziekte, maar de resultaten zijn wisselend, dus het gebruik ervan wordt niet aangeraden. ^{[4]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
5
Laat je rode bloedcellen testen. Voordat je op reis gaat, kun je je hoeveelheid rode bloedcellen laten controleren. Maak een afspraak met je huisarts voordat je weggaat. Als blijkt dat je bloedarmoede of te weinig rode bloedcellen hebt, kan de huisarts je aanraden om dit te corrigeren voordat je op reis gaat. Dit is erg belangrijk, omdat zuurstof via je rode bloedcellen door je lichaam wordt getransporteerd naar je weefsels en organen, dus ze zijn van levensbelang.
- Er kunnen allerlei oorzaken zijn voor te weinig rode bloedcellen, maar de gebruikelijkste is een tekort aan ijzer. Vitamine B-gebrek kan ook leiden tot te weinig rode bloedcellen. Als de waarden te laag zijn, kan je huisarts je aanraden om ijzer- of vitamine B-supplementen te slikken.^{[5]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
6
Koop cocabladeren. Als je naar Midden- of Zuid-Amerika gaat om bergen te beklimmen, kun je cocabladeren kopen als je daar bent. Hoewel het in Nederland illegaal is, gebruiken de lokale bewoners van Midden- en Zuid-Amerika dit om hoogteziekte te voorkomen. Als je naar deze gebieden afreist, kun je de blaadjes kopen en erop kauwen of er thee van maken.
- Weet dat je zelfs van één kopje cocathee al een positieve uitslag krijgt bij een drugstest. Coca is een stimulerend middel, en onderzoek heeft aangetoond dat het biochemische veranderingen opwekt die de fysieke prestaties op grote hoogtes verbeteren. ^{[6]XBronCasikar V. et al. Does Chewing Coca Leaves Influence Physiology at High Altitude? Indian Journal of Clinical Biochemistry. 2010 Jul; 25(3): 311–314.}
7
Drink veel water. Door uitdroging kan je lichaam zich moeilijker aanpassen aan nieuwe hoogtes. Drink twee tot drie liter water voordat je aan je reis begint. Neem nog een extra liter water mee als je gaat klimmen. Zorg dat je ook voldoende drinkt als je weer naar beneden gaat.
- Drink de eerste 48 uur van je reis geen alcohol. Alcohol werkt onderdrukkend en kan je ademhaling vertragen en uitdroging veroorzaken.
- Drink ook geen producten met cafeïne, zoals energiedrankjes en cola. Cafeïne kan leiden tot uitdroging van je spieren.^[7]XBron
8
Eet de juiste dingen. Er zijn bepaalde voedingsmiddelen die je ter voorbereiding op je reis zou moeten eten om hoogteziekte te voorkomen. Een dieet met veel koolhydraten schijnt acute symptomen van hoogteziekte te kunnen verlichten, en de gemoedstoestand en prestaties te verbeteren. ^{[8]XBron Poos MI, Costello R, Carlson-Newberry SJ. Committee on Military Nutrition Research: Activity Report: National Academies Press (US). December 1, 1994 through May 31, 1999.} Ander onderzoek heeft aangetoond dat de koolhydraten ook zorgen voor een betere zuurstofverzadiging van het bloed. ^{[9]XBron Lawless NP. et al. Improvement in hypoxemia at 4600 meters of simulated altitude with carbohydrate ingestion. Aviation, Space, and Environmental medicine journal. 1999 Sep;70(9):874-8.} Er wordt gedacht dat een dieet met veel koolhydraten de energiebalans verbetert. Eet dus voor en tijdens het acclimatiseren veel koolhydraten.
- Dit kun je doen door veel pasta, brood, fruit en aardappels te eten.
- Daarnaast moet je te veel zout vermijden. Door te veel zout droogt je lichaam uit. Zoek voeding waar geen of weinig zout aan is toegevoegd.
- Het kan goed zijn om aan je uithoudingsvermogen en conditie te werken voordat je een berg gaat beklimmen. Uit onderzoek is echter niet gebleken dat een goede conditie hoogteziekte kan voorkomen.^[10]XBron^{[11]XBron Honigman B. et al. Sea-level physical activity and acute mountain sickness at moderate altitude. Western Journal Medicine. 1995 Aug;163(2):117-21.}
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

De symptomen herkennen

Pdf downloaden

1
Leer over de verschillende soorten. Er bestaan 3 soorten hoogteziekte: acute hoogteziekte, hersenoedeem door grote hoogte en longoedeem door grote hoogte.
- Acute hoogteziekte ontstaat door verminderde luchtdruk en zuurstofgehalte.
- Hersenoedeem door grote hoogte is een ernstige progressie van acute hoogteziekte veroorzaakt door het opzwellen van de hersenen en door het lekken van verwijde aderen in de hersenen.
- Longoedeem door grote hoogte kan samen met hersenoedeem optreden, of apart na acute hoogteziekte, of het kan zich na een tot vier dagen boven de 2500 meter ontwikkelen. Het wordt veroorzaakt door zwellingen door het lekken van vloeistof in de longen door de hoge druk en het samentrekken van de bloedvaten. ^{[12]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
2
Herken de tekenen van acute hoogteziekte. Acute hoogteziekte komt relatief veel voor op bepaalde plaatsen op de wereld. Ongeveer 25% van alle reizigers die boven de 2500 meter komen in Colorado, 50% van de reizigers in de Himalaya en 85% van de reizigers op de Mount Everest krijgen ermee te maken. Er zijn allerlei symptomen die kunnen duiden op acute hoogteziekte.
- Dat zijn onder andere hoofdpijn binnen twee tot twaalf uur op de nieuwe hoogte, moeite om in slaap te komen of te blijven slapen, duizeligheid, vermoeidheid, licht gevoel in het hoofd, hogere hartslag, ademtekort tijdens het lopen en misselijkheid of overgeven.^{[13]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
3
Herken de tekenen van hersenoedeem door grote hoogte. Omdat hersenoedeem een ernstige uitbreiding van hoogteziekte is, krijg je eerst symptomen van dit laatste. Als de conditie verslechtert, krijg je ook andere symptomen. Dat zijn onder andere ataxie, wat betekent dat je niet meer recht kunt lopen, of de neiging om te wankelen als je loopt. Je kunt ook een veranderde mentale staat ervaren, wat zich kan manifesteren als sufheid, verwardheid, moeite met praten, een verslechterd geheugen, of moeilijker kunnen bewegen, denken en concentreren.
- Je kunt ook bewusteloos of in coma raken.
- In tegenstelling tot acute hoogteziekte is hersenoedeem door grote hoogte zeldzaam. Het treft slechts 0,1 tot 4% van de mensen die klimmen.^{[14]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
4
Let op de tekenen van longoedeem door grote hoogte. Aangezien dit een uitbreiding van hersenoedeem kan zijn, krijg je waarschijnlijk eerst symptomen van acute hoogteziekte en hersenoedeem. Omdat het echter ook afzonderlijk kan ontstaan, moet je opletten op de volgende symptomen wanneer het een op zichzelf staande aandoening is. Je kunt last krijgen van kortademigheid terwijl je je niet inspant. Je kunt ook pijn of een drukkend gevoel op de borst voelen, een piepende ademhaling krijgen als je uitademt, sneller gaan ademen en een hogere hartslag krijgen, je slap voelen en gaan hoesten.
- Je kunt ook fysieke veranderingen opmerken, zoals cyanose, waarbij je mond en vingers donker of blauw verkleuren.
- Net zoals hersenoedeem is longoedeem door grote hoogte relatief zeldzaam; het komt voor bij 0,1 tot 4% van de klimmers.^{[15]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
5
Behandel de symptomen. Ook als je hebt geprobeerd om hoogteziekte te voorkomen, kun je het nog steeds krijgen. Als dat het geval is moet je voorzichtig zijn dat je het niet erger maakt. Als je acute hoogteziekte krijgt, wacht dan 12 uur om te zien of de symptomen afnemen. Probeer onmiddellijk minstens 1000 meter af te dalen als je je na 12 uur nog niet beter voelt. Als je niet naar beneden kunt, probeer dan binnen een paar uur een zuurtstofbehandeling te krijgen. Beoordeel de symptomen daarna opnieuw om te zien of het beter gaat.
- Als je last krijgt van symptomen van hersen- of longoedeem, daal dan onmiddellijk met zo min mogelijk inspanning af, zodat de symptomen niet verergeren. Kijk regelmatig of de symptomen afnemen.
- Als afdalen niet mogelijk is vanwege het weer of andere redenen, probeer dan zuurstof toegediend te krijgen zodat je meer zuurstof in je bloed krijgt. Zet het masker op je gezicht en bevestig de slang aan het ventiel op de zuurstoftank. Zet de zuurstofkraan open. Je kunt ook in een draagbare hyperbare kamer worden gelegd. Als die beschikbaar is, hoef je, als de symptomen niet te ernstig zijn en als je goed reageert op de behandeling, misschien niet af te dalen. Deze lichtgewicht apparaten worden meestal door reddingsteams meegenomen. Als je een telefoon bij je hebt, kun je een reddingsteam oproepen, je locatie opgeven en wachten tot ze arriveren. ^{[16]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
6
Neem medicijnen in geval van nood. Er bestaan medicijnen die je van je huisarts mee kunt krijgen om te nemen in geval van nood. Voor acute hoogteziekte kun je acetazolamide of dexamethason nemen. Voor de behandeling van hersenoedeem kun je dexamethason slikken. Neem de pillen zo snel mogelijk en slik ze in met water.
- Je huisarts kan je ook een middel tegen longoedeem geven, als profylaxe of behandeling. Er is enig onderzoek bekend waaruit blijkt dat bepaalde medicijnen de kans op longoedeem door grote hoogtes kunnen verminderen, als je ze 24 uur voor de reis inneemt. Dit zijn onder andere nifedipine, salmeterol, fosfodiësterase-5-remmers en sildenafil.^{[17]XBron Fiore D, Hall S. Altitude Illness: Risk Factors, Prevention, Presentation, and Treatment. American Family Physician journal. 2010 Nov 1;82(9):1103-1110.}
Advertentie

Waarschuwingen

Als je symptomen van hoogteziekte op voelt komen, ga dan niet verder met stijgen, zeker niet om de nacht nog hoger door te brengen.
Daal af als de symptomen erger worden of niet weg gaan terwijl je rust.
Als je bepaalde ziektes hebt, kan je toestand verergeren als je op grote hoogte bent. Misschien moet je je voor je reis nog eens goed laten onderzoeken door je huisarts, zodat je zeker weet of het veilig is om te gaan. Deze aandoeningen zijn bijvoorbeeld hartritmestoornissen, COPD, hartfalen, vaatziektes, hoge bloeddruk, diabetes en sikkelcelziekte. Je loopt ook meer risico om ziek te worden als je zware pijnstillers slikt, waardoor de ademhaling vertraagt.
Zwangere vrouwen moeten niet slapen op hoogtes van meer dan 3500 meter.

Advertentie