Kallimach z Cyreny

uważany za największego poetę tzw. epoki aleksandryjskiej, twórca pierwszej historii literatury.

Kallimach z Cyreny (stgr. Καλλίμαχος ὁ Κυρηναῖος Kallimachos ho Kyrenaios, ur. około 310 p.n.e. w Cyrenie, zm. około 240 p.n.e.) – uważany za największego poetę tzw. epoki aleksandryjskiej, twórca pierwszej historii literatury[1].

Papirus z II wieku n.e. z fragmentem tekstu poematu Aitia

Przez długi czas błędnie przypuszczano, że mógł być drugim bibliotekarzem Biblioteki Aleksandryjskiej, następcą Zenodota z Efezu[2]. Sporządził jej dokładny katalog rzeczowy składający się ze 120 ksiąg i obejmujący całe właściwie znane wówczas piśmiennictwo, pod nazwą Pinakes[3] (gr. Πίνακες – Tablice). Starał się przy tym badać autentyczność katalogowanych dzieł literackich. Pomimo pewnej schematyczności kompendium to uznaje się za pierwszą historię literatury.

Jako poeta gustował głównie w drobnych formach literackich. Tworzył epigramy, hymny, epylliony, idylle i elegie dworskie, a szczególnie ajtiologiczne (od poematu Aitia w 4 księgach, wydanego za życia dwukrotnie), czyli uczone – wyjaśniające przyczyny powstania nazw, instytucji, kultów czy świąt. Lubował się w wyszukiwaniu najmniej znanych wersji mitów i na nich opierał swą twórczość. Jego pełna erudycji poezja wymagała wysiłku intelektualnego od czytelnika. Sporządził również jeden z wykazów (prawdopodobnie najstarszy) siedmiu cudów świata. Do dziś zachowało się sześć jego hymnów i ponad sześćdziesiąt epigramów, ponadto fragmenty innych utworów.

Twórczość Kallimacha naśladowali inni poeci aleksandryjscy, a później rzymscy, na przykład Katullus, a później Propercjusz. Jego uczniem był Filostefanos z Kyreny. W epoce nowożytnej imię Kallimacha przybrał Fillipo Buonaccorsi, XV-wieczny humanista włoski związany z Polską.

Wszystkie dzieła Kallimacha zostały wydane w serii Biblioteka Antyczna w tłumaczeniu Janiny Ławińskiej-Tyszkowskiej, Agnieszki Kotlińskiej-Tomy i Emilii Żybert-Pruchnickiej[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wielka Historia Świata. Tom 3: Świat okresu cywilizacji klasycznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 271, ISBN 83-85719-84-9.
  2. Pracował w Bibliotece, ale jej kierownikiem (kustoszem) nie był (Słownik pisarzy antycznych (red. A. Świderkówna). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, s. 283; Anna Świderkówna: Hellenika. Warszawa: PIW, 1978, s. 149.
  3. Anna Świderkówna: Hellenika, dz. cyt., s. 131-132; What really happened to the Library of Alexandria? - Elizabeth Cox. TED-Ed 2018-08-14. [dostęp 2018-08-19].
  4. Wydane tomy [online], 18 września 2014 [dostęp 2019-11-24] (pol.).