Język mon
Język mon – język należący do rodziny austroazjatyckiej, używany przez 750 tysięcy członów ludu Mon w Mjanmie oraz około 100 tysięcy w Tajlandii[1]. Jest trzecim spośród języków austroazjatyckich pod względem liczby użytkowników[3].
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 851 tys.[1] | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| Status oficjalny | |||||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-2 | mnw | ||||
| ISO 639-3 | mnw | ||||
| IETF | mnw | ||||
| Glottolog | monn1252 | ||||
| Ethnologue | mnw | ||||
| GOST 7.75–97 | кхм 360 | ||||
| WALS | mon | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
W użyciu są także języki birmański i tajski. Odnotowano, że na obszarach miejskich w Birmie jest wypierany przez birmański, ale pozostaje w szerszym użyciu na terenach wiejskich. W Tajlandii znajduje się pod naciskiem języka tajskiego, lecz nie wszyscy integrują się z ludnością tajską[1]. W Tajlandii język mon jest poważnie zagrożony wymarciem[4].
Odmiany z Tajlandii i Birmy są zasadniczo wzajemnie zrozumiałe, ale odróżniają się źródłami zapożyczeń, co może prowadzić do nieporozumień[1].
Historia
edytujDo XII w. język mon służył jako lingua franca w dolinie Irawadi, również w birmańskim królestwie Pagan. Zapisywany był pismem mon proweniencji indyjskiej, z którego wywodzi się współczesne pismo birmańskie. Pisany język mon był używany również po upadku mońskiego królestwa Thaton w XI w. Liczne inskrypcje w języku mon znajdowano także w Tajlandii.
Charakterystyka
edytujW odróżnieniu od wielu języków Azji Południowo-Wschodniej, język mon nie jest językiem tonalnym[5].
Fonetyka
edytujSpółgłoski
edytuj| Dwuwargowe | Zębowe | Palatalne | Tylnojęzykowe | Krtaniowe | |
|---|---|---|---|---|---|
| Zwarte | p pʰ ɓ | t tʰ ɗ | c cʰ | k kʰ | ʔ |
| Szczelinowe | s | ç 1 | h | ||
| Nosowe | m | n | ɲ | ŋ | |
| sonorne | w | l, r | j |
Samogłoski
edytuj| Przednie | Centralne | Tylne | |
|---|---|---|---|
| Wysokie | i | u | |
| Wysokie-środkowe | e | ə | o |
| Niskie-środkowe | ɛ | ɒ | ɔ |
| Otwarte | a |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Mon, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 64, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- ↑ Asya Pereltsvaig, Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI: 10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
- ↑ Paphatsaun Thianpanya: Mon Language in Thailand: The endangered heritage. 2003-05-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)]. (ang.).
- ↑ Mathias Jenny, A Short Introduction to the Mon Language, Sangkhlaburi: The Mon Culture and Literature Survival Project (MCL), 2001, s. 2 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- The Monic Branch. SEAlang Project. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
- Mon, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-06-06] (ang.).
- Paphatsaun Thianpanya: Mon Language in Thailand: The endangered heritage. 2003-05-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)]. (ang.).