Stâti do móndo
Quésta pàgina a contêgne tùtti i stâti do móndo, ö sæ i 193 Pàixi ménbri e i 2 ménbri òservatoî de Naçioìn Unîe, che àn i requixîti pe êse conscideræ di stâti sovrén e che són riconosciûi a livéllo internaçionâle. Inte quàttro tabélle sucesîve són pe cóntra riportæ âtre 24 entitæ, tra e quæ 9 són conscideræ di Stâti no riconosciûi, dæto che a sò sovranitæ a l'é contestâ e che no són ménbri de l'ONU (in particolâ 6 de quésti són stæti riconosciûi da a-o mêno 'n Stâto ménbro de l'ONU e 3 són sénsa nisciùn riconosciménto), 4 són Stâti asociæ a âtri Stâti sovrén e 11 pàixi costitoénti, di quæ 7 outònomi e 4 no.
ZE | Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
A lâto gh'é ascì 'na seçión de nòtte pe fornî âtre informaçioìn in sciâ sovranitæ de 'n pàize, indicàndo e rivendicaçioìn teritoriâli, i teritöi dipendénti con vàrri gràddi de outonomîa (di quæ 16 fan pàrte da lìsta de Naçioìn Unîe di teritöi no outònomi) e i teritöi outònomi integræ inti Stâti sovrén.
A-a fìn, gh'é de seçioìn dedicæ a-e rivendicaçioìn teritoriâli into continénte Antàrtico, a-o Sovràn Militâre Òrdine de Mâta, a-e Micronaçioìn e a-e ùrtime Terra Nullius.
Stâti modìfica
Stâti ménbri e òservatoî de l'ONU modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Stâto ONU | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Emirâto Islàmico de l'Afganistàn | Afghanistàn | Teocraçîa islàmica unitâia | Kabul | Àzia | Ménbro (1946) | Riconosciûa | ||
Repùbrica d'Albanîa | Albanîa | Repùbrica parlamentâre | Tirana | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Popolâre Democràtica Algerìnn-a | Algerîa | Repùbrica semiprescidençiâle | Algê | Àfrica | Ménbro (1962) | Riconosciûa | ||
Prinçipâto de Andòrra | Andòrra | Monarchîa costituçionâle | Andòrra A Vêgia | Eoröpa | Ménbro (1993) | Riconosciûa | Coprinçipâto con doî càppi de Stâto, o prescidénte da Repùbrica françéize e o véscovo de Urgel, i quæ ezercitan conzontaménte i sò potêri atravèrso i pròppi raprezentànti into prinçipâto. | |
Repùbrica de Angöla | Angöla | Repùbrica prescidençiâle | Luanda | Àfrica | Ménbro (1976) | Riconosciûa | ||
Antîgua e Barbuda | Antîgua e Barbuda | Monarchîa costituçionâle | Sàn Gioàn | América | Ménbro (1981) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Régno de l'Aràbia Soudîa | Aràbia Soudîa | Monarchîa asolûta | Riyadh | Àzia | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Argentìnn-a | Argentìnn-a | Repùbrica prescidençiâle | Bonesàire | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | L'Argentìnn-a a l'é 'na federación formâ da 23 provìnse e 'na çitæ outònoma. A Repùbrica Argentìnn-a a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-o Régno Unîo pi-â sovranitæ in scê Îzoe Falkland e in sciâ Giòrgia do Sùd e-e Îzoe Sandwich do Sùd, e quæ fan pàrte di òmònimi teritöi britànichi de la da-o mâ. Pe l'Argentìnn-a quéste tære fan pe cóntra pàrte do dipartiménto de Îzoe de l'Atlàntico Meridionâle. A Repùbrica Argentìnn-a a l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico:
| |
Repùbrica de Armenia | Arménia | Repùbrica parlamentâre | Erevàn | Àzia-Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa, con l'eceçión do Pakistàn. | Dæto che o Pakistàn o l'à apogiòu l'Azerbaigiàn prìmma e dòppo a prìmma Goæra do Nagorno-Karabakh. | |
Repùbrica de l'Azerbaigiàn | Azerbaigiàn | Repùbrica semiprescidençiâle | Baku | Àzia-Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | L'Azerbaigiàn o l'à 'na diatrîba ancón avèrta con l'outoproclamâ Repùbrica de l'Artsakh, ch'a l'é consciderâ cómme pàrte integrànte do sò teritöio. | |
Commonwealth de Bahamas | Bahamas | Monarchîa costituçionâle | Nassau | América | Ménbro (1973) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Régno do Bahrain | Bahrain | Monarchîa costituçionâle | Manama | Àzia | Ménbro (1971) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Popolâre do Bangladesh | Bangladesh | Repùbrica parlamentâre | Dhaka | Àzia | Ménbro (1974) | Riconosciûa | ||
Barbados | Barbados | Monarchîa costituçionâle | Bridgetown | América | Ménbro (1966) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioîn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Régno do Bèlgio | Bèlgio | Monarchîa parlamentâre | Bruxelles | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. O Régno do Bèlgio o l'é 'na federaçión formâ da l'insémme de 3 regioìn, 3 comunitæ e 4 comunitæ lengoìstiche. | |
Belîze | Belîze | Monarchîa costituçionâle | Belmopàn | América | Ménbro (1981) | Riconosciûa | O pàize o l'è 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. O Belîze o l'é inte 'na dìsputa teritoriâle co-a Repùbrica do Guatemala, a quæ a rivendica ciù ò mêno 11.030 km² do teritöio de quésto stâto. | |
Repùbrica do Benìn | Benìn | Repùbrica prescidençiâle | Pòrto Nêuvo[1] | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Bielorùscia | Bielorùscia | Repùbrica prescidençiâle | Minsk | Eoröpa | Ménbro (1945)[2] | Riconosciûa | ||
Stâto Plurinaçionâle de Bolìvia | Bolìvia | Repùbrica prescidençiâle | Sucre[3] | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Bòsnia-Erçegòvina | Bòsnia-Erçegòvina | Repùbrica parlamentâre | Sarajevo | Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | A Bòsnia-Erçegòvina a l'é 'na repùbrica federâle fórma da-e træ entitæ de: | |
Repùbrica do Botswana | Botswana | Repùbrica parlamentâre | Gaborone | Àfrica | Ménbro (1966) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Federâle do Braxî | Braxî | Repùbrica prescidençiâle | Braxìlia | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Braxî o l'é 'n stâto federâle formòu da 27 unitæ federâli, tra e quæ 26 són di stâti e un o l'é o distréito federâle da capitâle. | |
Stâto do Brunei Darussalam | Brunei | Monarchîa asolûta | Bandar Seri Begawan | Àzia | Ménbro (1984) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Bulgarîa | Bulgarîa | Repùbrica parlamentâre | Sofîa | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Burkina Faso | Burkina Faso | Repùbrica semiprescidençiâle | Ouagadougou | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Burundi | Burundi | Repùbrica prescidençiâle | Gitega[4] | Àfrica | Ménbro (1962) | Riconosciûa | ||
Régno do Butàn | Butàn | Monarchîa costituçionâle | Thimphu | Àzia | Ménbro (1971) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Cameron | Cameron | Repùbrica prescidençiâle | Yaoundé | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Régno da Canbòggia | Canbòggia | Monarchîa parlamentâre | Phnom Penh | Àzia | Ménbro (1955) | Riconosciûa | A Canbòggia a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Thailàndia into pónto da frontêa vixìn a-o Ténpio Preah Vihear. Scibén che, da-o 2011, i ezèrciti di doî pàize se són retiæ, a scitoaçión a no l'é ancón stæta risòlta | |
Canadà | Canadà | Monarchîa costituçionâle | Ottawa | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O pàize o l'è 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. O Canadà o l'é 'na federaçión formâ da 10 provìnse e da 3 teritöi. O Pàize o l'à 'na dìsputa teritoriâle co-o Régno de Danimàrca pi-â sovranitæ in sce l'Îzoa Hans, scitoâ vixìn a-a Groenlàndia. | |
Repùbrica de Càppo Vèrde | Càppo Vèrde | Repùbrica semiprescidençiâle | Pràia | Àfrica | Ménbro (1975) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Ciad | Ciad | Repùbrica prescidençiâle | N'Djamena | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Cîle | Cîle | Repùbrica prescidençiâle | Santiâgo do Cîle[5] | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Inta Repùbrica do Cîle gh'é dôe regioìn speciâli: A Repùbrica do Cîle a l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico:
| |
Repùbrica Popolâre Cinéize | Cìnn-a | Stâto socialìsta a partîo ùnico | Pechìn | Àzia | Ménbro (1971)[6] | Parçialménte no riconosciûa, rivendicâ da-a Repùbrica de Cìnn-a. | A Repùbrica Popolâre Cinéize a l'à dôe regioìn aministratîve speciâli, ö sæ quélle de: A Repùbrica Popolâre Cinéize a no l'é riconosciûa da 14 stâti ménbri de l'ONU, óltre che da-a Sànta Sêde. O govèrno cinéize o l'à de amîe de sovranitæ in sciâ Repùbrica de Cìnn-a, in scê Îzoe Senkaku (d'ancheu controlæ da-o Giapón), in scê Îzoe Spartly, in sciâ totalitæ da Sécca de Scarborough e-e Îzoe Paracelso (reclamæ da-o Vietnam). Pe de ciù, a l'à o contròllo de l'Aksai Chin, reclamòu da l'Ìndia, e a rivendica l'Arunachal Pradesh, aministròu da quést'ùrtima. | |
Repùbrica de Cîpro | Cîpro | Repùbrica prescidençiâle | Nicoxîa | Eoröpa-Àzia | Ménbro (1960) | Riconosciûa, con l'eceçión da Turchîa. | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. Cîpro o no riconosce a Repùbrica Tùrca de Cîpro do Nòrd, creâ cómme consegoénsa de l'invaxón tùrca do 1974, e a conscidera l'àrea cómme pròpia. Pe cóntra, a Turchîa a no riconosce a Repùbrica de Cîpro ma sôlo Cîpro do Nòrd. | |
Repùbrica de Colónbia | Colónbia | Repùbrica prescidençiâle | Bogotá | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Unión de Comore | Comore | Repùbrica prescidençiâle | Moroni | Àfrica | Ménbro (1975) | Riconosciûa | E Comore són 'na federaçión formâ da træ îzoe. O govèrno comoréize o reclàmma o dipartiménto d'oltremâ françéize de Mayotte e-e Îzoe Gloriôze. | |
Repùbrica do Congo | Repùbrica do Congo | Repùbrica semiprescidençiâle | Brazzaville | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Democràtica do Congo | Repùbrica Democràtica do Congo | Repùbrica semiprescidençiâle | Kinshasa | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Popolâre Democràtica de Corêa | Corêa do Nòrd | Stâto socialìsta a partîo ùnico | Pyongyang | Àzia | Ménbro (1991) | Riconosciûa, con l'eceçión de Giapón e Corêa do Sùd. | L'un e l’âtra Corêa reclaman a pròpia sovranitæ sórvia tùtta a penîzoa coreànn-a e in scê îzoe vixìnn-e ascì. | |
Repùbrica de Corêa | Corêa do Sùd | Repùbrica prescidençiâle | Seoul | Àzia | Ménbro (1991) | Riconosciûa, con l'eceçión da Corêa do Nòrd. | L'un e l’âtra Corêa reclaman a pròpia sovranitæ sórvia tùtta a penîzoa coreànn-a e in scê îzoe vixìnn-e ascì. Pe de ciù, o Giapón o reclàmma i schéuggi de Liancourt, aministræ da-a Corêa do Sùd. | |
Repùbrica da Còsta d'Avòïo | Còsta d'Avòïo | Repùbrica prescidençiâle | Yamoussoukro[7] | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Còsta Rica | Còsta Rica | Repùbrica prescidençiâle | Sàn Giöxe | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Croàçia | Croàçia | Repùbrica parlamentâre | Zagàbbria | Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica de Cùbba | Cùbba | Stâto socialìsta a partîo ùnico | L'Avànn-a | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Régno de Danimàrca | Danimàrca | Monarchîa parlamentâre | Copenaghen | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. O Régno de Danimàrca o l'é formòu da-a Danimàrca e da dôe regioìn outònome, e quæ no fan pàrte de l'Unión Eoropêa: O Pàize o l'à 'na dìsputa teritoriâle co-o Canadà pi-â sovranitæ in sce l'Îzoa Hans, scitoâ vixìn a-a Groenlàndia. | |
Commonwealth de Dominica | Dominica | Repùbrica parlamentâre | Roseau | América | Ménbro (1978) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Dominicànn-a | Repùbrica Dominicànn-a | Repùbrica prescidençiâle | Santo Domingo | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de l'Ecoadòr | Ecoadòr | Repùbrica prescidençiâle | Quito | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Àraba d'Egìtto | Egìtto | Repùbrica semiprescidençiâle | O Càiro | Àfrica-Àzia | Ménbro (1945)[8] | Riconosciûa | L'Egìtto o l'aministra o triàngolo de Hala'ib, ch'o l'é reclamòu da-o Sudàn. Gh'é ascì 'na zöna dizabitâ, ciamà Bir Tawil, ch'a no l'apartegne a nisciùn di dôi pàixi. L'Egìtto o l'à o contròllo de l'Îzoa de Tiràn ascì, a quæ a l'é reclamâ da l'Aràbia Soudîa. | |
Repùbrica de El Salvador | El Salvador | Repùbrica prescidençiâle | San Salvador | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Emirâti Àrabi Unîi | Emirâti Àrabi Unîi | Monarchîa costituçionâle eletîva | Abu Dhabi | Àzia | Ménbro (1971) | Riconosciûa | I Emirâti Àrabi Unîi són 'na federaçión formâ da sètte emirâti. | |
Stâto de Eritrêa | Eritrêa | República unipartidista | Asmara | Àfrica | Ménbro (1993) | Riconosciûa | L'Eritrêa a l'à inte 'n stâto de conflìtto de frontêa co-a vixìnn-a Etiòpia da-o moménto da sò indipendénsa, in mòddo particolâ pi-â sovranitæ in sce Badme. Gh'é ànche di contràsti co-a Repùbrica de Gibuti pe-o contròllo de l'Îzoa Doumeira. L'Eritrêa a l'é 'na federaçión forma dâ 9 regioìn e 2 çitæ outònome. | |
Repùbrica d'Estònia | Estònia | Repùbrica parlamentâre | Tallinn | Eoröpa | Ménbro (1991) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Democràtica Federâle d'Etiòpia | Etiòpia | Repùbrica parlamentâre | Addis Abeba | Àfrica | Ménbro (1945) | Riconosciûa | L'Etiòpia a l'à inte 'n stâto de conflìtto de frontêa co-a vixìnn-a Eritrêa da-o moménto de l'indipendénsa de quést'ùrtima, in mòddo particolâ pi-â sovranitæ in sce Badme. O Pàize o reclàmma, insémme a-o Sudàn do Sùd, o posésso do triàngolo de Ilemi ascì, d'ancheu controlòu da-o Kenya. | |
Repùbrica de Îzoe Fiji | Fiji | Repùbrica parlamentâre | Suva | Òceània | Ménbro (1970) | Riconosciûa | A Repùbrica de Îzoe Fiji a conprénde ànche a dipendénsa speciâle de l'arcipélago de Rotuma. | |
Repùbrica de Filipìnn-e | Filipìnn-e | Repùbrica prescidençiâle | Manila | Àzia | Ménbro (1945)[9] | Riconosciûa | E Filipìnn-e reclaman a sovranitæ parçiâle in scê Îzoe Spratly, de quæ controlan sètte îzoe, e a totalitæ da Sécca de Scarborough. A-o mæximo mòddo, da-o 1962 reclaman a sovranitæ do nòrd do Borneo. | |
Repùbrica de Finlàndia | Finlàndia | Repùbrica parlamentâre | Helsinki | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. A Finlàndia a l'à 'na provìnsa outònoma ch'a fa pàrte de l'Unión Eoropêa ascì: | |
Repùbrica Françéize | Frànsa | Repùbrica semiprescidençiâle | Parìggi | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. Frànsa e Spàgna se dividdàn o condomìnio in scê l'Îzoa di Faxén.A Repùbrica Françéize a l'é formâ da coscì dîto teritöio metropolitàn (spartîo tra 13 regioìn) e i 5 dipartiménti d'oltremâ integræ inta Repùbrica e che fan pàrte l'Unión Eoropêa cómme Regioìn Ultraperifériche, ö sæ Guadalóppa, Réunion, Martinica, Guyana Françéize e Mayotte (reclamâ da-e Comore).Pe de ciù, a Frànsa a l'à o contròllo de 6 coletivitæ d'oltremâ:
Doî teritöi da Frànsa d'oltremâ:
A Repùbrica Françéize l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico
| |
Repùbrica Gabonéize | Gabón | Repùbrica prescidençiâle | Libreville | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | O Gabón o l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Guinea Equatoriâ in sciô posésso de l'izoöto de Mbanié. | |
Repùbrica do Gambia | Gambia | Repùbrica prescidençiâle | Banjul | Àfrica | Ménbro (1965) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Federâle de Germània | Germània | Repùbrica parlamentâre | Berlìn | Eoröpa | Ménbro (1973)[10] | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. A Germània a l'é formâ da 16 Stâti Federâli, i länder. | |
Repùbrica do Ghana | Ghana | Repùbrica prescidençiâle | Accra | Àfrica | Ménbro (1957) | Riconosciûa | ||
Giamàica | Giamàica | Monarchîa costituçionâle | Kingston | América | Ménbro (1962) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Stâto do Giapón | Giapón | Monarchîa parlamentâre | Tòkyo | Àzia | Ménbro (1956) | Riconosciûa | O Giapón o l'à 'na dìsputa co-a Rùscia in sciâ sovranitæ de Îzoe Curili aprêuvo a l'òcupaçión de quéste da pàrte de l'Unión Soviética into 1945. O pàize o l'é ascì in conflìtto teritoriâle co-a Corêa do Sùd pi-â sovranitæ di schéuggi de Liancourt, óltre che co-a Repùbrica Popolâre Cinéize pe-e Îzoe Senkaku e a Zöna Econòmica Escluxîva de Okinotorishima. | |
Repùbrica de Gibuti | Gibuti | Repùbrica prescidençiâle | Çitæ de Gibuti | Àfrica | Ménbro (1977) | Riconosciûa | Gibuti o l'à 'na dìsputa de frontêa co-a vixìnn-a Eritrêa pe-e Îzoe Doumeira. | |
Régno Hascemita de Giordània | Giordània | Monarchîa costituçionâle | Amman | Àzia | Ménbro (1955) | Riconosciûa | ||
Giòrgia | Giòrgia | Repùbrica semiprescidençiâle | Tiblisi[11] | Àzia-Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | A Giòrgia a l'à dôe regioìn outònome: Adjara e a Repùbrica Outònoma de Abkhazia, de facto indipendénte. Da-o 2008 a Giòrgia a no riconósce l'outoproclamâ indipendénsa de Abkhazia e de l'Oséçia do Sùd cómme consegoénsa da segónda goæra de l'Oséçia do Sùd, a quæ a l'à provocòu l'intervénto da Rùscia. | |
Repùbrica Elenìca | Grêcia | Repùbrica parlamentâre | Atêne | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. A Grêcia a l'à 'n teritöio outònomo: | |
Grenada | Grenada | Monarchîa costituçionâle | Sàn Zòrzo | América | Ménbro (1974) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Repùbrica do Guatemala | Guatemala | Repùbrica prescidençiâle | Çitæ do Guatemala | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Guatemala o l'é inte 'na dìsputa teritoriâle co-o Belîze, do quæ a rivendica ciù ò mêno 11.030 km² do sò teritöio. | |
Repùbrica de Guinea | Guinea | Repùbrica prescidençiâle | Conakry | Àfrica | Ménbro (1958) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Guinea-Bissau | Guinea-Bissau | Repùbrica semiprescidençiâle | Bissau | Àfrica | Ménbro (1974) | Riconosciûa | ||
Repùbrica da Guinea Equatoriâ | Guinea Equatoriâ | Repùbrica prescidençiâle | Malabo | Àfrica | Ménbro (1968) | Riconosciûa | A Guinea Equatoriâ a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Gabón in sciô posésso de l'izoöto de Mbanié. | |
Repùbrica Coperatîva da Guyana | Guyana | Repùbrica prescidençiâle | Georgetown | América | Ménbro (1966) | Riconosciûa | O Venesoêla o reclàmma a Guyana Esequiba, pægia a 159 542 km² di 214 969 km² totâli do teritöio da Guyana. | |
Repùbrica de Haiti | Haiti | Repùbrica semiprescidençiâle | Pòrto do Prìnçipe | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Haiti o rivendica l'Îzoa de Navaza, aministrâ da-i Stâti Unîi. | |
Repùbrica de l'Honduras | Honduras | Repùbrica prescidençiâle | Tegucigalpa | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | El Salvador o rivendica o contròllo de l'Îzoa Conejo da quànde quésta a l'é stæta, into 1982, òcupâ da l'Honduras. | |
Repùbrica de l'Ìndia | Ìndia | Repùbrica parlamentâre | Nêuva Delhi | Àzia | Ménbro (1945)[12] | Riconosciûa | L'Ìndia a l'é 'na federaçión de 29 stâti, 6 teritöi de l'unión e o teritöio da capitâle naçionâle. A Repùbrica de l'Ìndia a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-o Pakistàn e co-a Repùbrica Popolâre Cinéize aprêuvo a-o conflìtto do Kashmir (da-o 1947), rivendicàndo sêi teritöi: o stâto do Jammu e Kashmir (Jammu, Kashmir, Ladakh e o giasâ Siachen) za aministræ da l'Ìndia, Azad Kashmir e Gilgit-Baltistan aministræ da-o Pakistàn e, a-a fìn, Aksai Chin e Shaksgam, d'ancheu aministræ da-a Repùbrica Popolâre Cinéize. Quést'ùrtimo pàize o rivendica a sovranitæ in sce l'Arunachal Pradesh, controlòu da l'Ìndia. | |
Repùbrica de l'Indonézia | Indonézia | Repùbrica prescidençiâle | Giacàrta | Àzia | Ménbro (1950) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Islàmica de l'Iràn | Iràn | Repùbrica islàmica prescidençiâle | Teheràn | Àzia | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de l'Iraq | Iraq | Repùbrica parlamentâre | Baghdad | Àzia | Ménbro (1945) | Riconosciûa | L'Iraq o l'é formòu da 18 governatorâti e da 'na región outònoma, ö sæ o Kurdistàn. | |
Repùbrica d'Irlànda | Irlànda | Repùbrica parlamentâre | Dublìn | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica d'Islànda | Islànda | Repùbrica parlamentâre | Reykjavík | Eoröpa | Ménbro (1946) | Riconosciûa | ||
Stâto d'Israêle | Israêle | Repùbrica parlamentâre | ofiçiâ: Geruzalèmme[13] de facto: Tel Aviv[14] | Àzia | Ménbro (1949) | Parçialménte no riconosciûo. | Cómme consegoénsa do conflìtto àrabo-israeliàn, 32 pàixi no riconoscian a sovranitæ israeliànn-a. A no l'é mànco riconosciûa l'òcupaçión de Geruzalèmme Èst do 1967 da pàrte de Israêle e a sò proclamaçión de capitâle do pàize segóndo a lézze de Geruzalèmme, emanâ into 1980; defæti i pàixi che àn de relaçioìn diplomàtiche con Israêle pi-â ciù pàrte àn e pròpie anbasciæ inta çitæ de Tel Aviv. Pe de ciù, Israêle o mantegne sótt'a-o sò contròllo militâre de pàrte da Cisgiordània, ciù ò mêno o 62%, che segóndo i Acòrdi de Oslo do 1993 són e zöne B (contròllo civîle palestinéize e militâre israeliàn) e quélle inta zöna C (contròllo civîle e militâre escluxivaménte israeliàn). I teritöioì òcupæ són rivendicæ da-o Stâto de Palestìnn-a. Da-o 1967 Israêle o controlla e artûe do Golan, anésse into 1981 e rivendicæ da-a Scìria. | |
Repùbrica Italiànn-a | Itàlia | Repùbrica parlamentâre | Rómma | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica do Kazakistàn | Kazakistàn | Repùbrica semiprescidençiâle | Astana | Àzia-Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Kenya | Kenya | Repùbrica prescidençiâle | Nairobi | Àfrica | Ménbro (1963) | Riconosciûa | O Kenya o l'aministra o triàngolo de Ilemi, o quæ o l'é rivendicòu da-o Sudàn do Sùd e da l'Etiòpia. | |
Repùbrica do Kirghizistán | Kirghizistán | Repùbrica parlamentâre | Bishkek | Àzia | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Kiribati | Kiribati | Repùbrica parlamentâre | Tarawa Sùd | Òceània | Ménbro (1999) | Riconosciûa | ||
Stâto do Kuwait | Kuwait | Monarchîa costituçionâle | Çitæ do Kuwait | Àzia | Ménbro (1963) | Riconosciûa | [[Immaggine::Kuwait in its region.svg|200px]] | |
Repùbrica Democràtica Popolâre do Laos | Laos | Stâto socialìsta | Vientiane | Àzia | Ménbro (1955) | Riconosciûa | ||
Régno do Lesotho | Lesotho | Monarchîa parlamentâre | Maseru | Àfrica | Ménbro (1966) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Letònia | Letònia | Repùbrica parlamentâre | Rîga | Eoröpa | Ménbro (1991) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Libanéize | Lìbano | Repùbrica parlamentâre | Beirut | Àzia | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Libêia | Libêia | Repùbrica prescidençiâle | Monrovia | Àfrica | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Stâto da Lìbia | Lìbia | Repùbrica parlamentâre (Govèrno provizöio) | Trìpoli | Àfrica | Ménbro (1955) | Riconosciûa | ||
Prinçipâto do Liechtenstein | Liechtenstein | Monarchîa costituçionâle | Vaduz | Eoröpa | Ménbro (1990) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Litoània | Litoània | Repùbrica semiprescidençiâle | Vilnius | Eoröpa | Ménbro (1991) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Grànducâto de Lusenbùrgo | Lusenbùrgo | Monarchîa costituçionâle | Çitæ de Lusenbùrgo | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica de Macedònia do Nòrd | Macedònia do Nòrd | Repùbrica parlamentâre | Skopje | Eoröpa | Ménbro (1993) | Riconosciûa | Prìmma do 2019 a "Repùbrica de Macedònia" a l'êa provizoriaménte ciamâ "Ecs-Repùbrica Iogoslâva de Macedònia" da-e òrganizaçioìn cómme e Naçioìn Unîe aprêuvo a-a dìsputa in sciô nómme da "Macedònia". Dòppo l'acòrdio siglòu co-a Grêcia o pàize o l'à cangiòu a sò atoâle denominaçión de Macedònia do Nòrd. | |
Repùbrica do Madagascàr | Madagascàr | Repùbrica semiprescidençiâle | Antananarivo | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | O Madagascàr o rivendica a sovranitæ in scê îzoe françéixi de Bassas da Ìndia, e Îzoe Gloriôze e l'Îzoa Gioàn de Nova. | |
Repùbrica de Malawi | Malawi | Repùbrica prescidençiâle | Lilongwe | Àfrica | Ménbro (1964) | Riconosciûa | A ciù pàrte do lâgo Malawi a se trêuva into pàize òmònimo, scibén che o confìn tra quésto e a Tanzania o l'é ancón in fâze de discusción. A Tanzania a rivendica o confìn stabilîo tra e colònie tedésca e britànica prìmma do 1914 méntre o Malawi o conscidera quéllo decîzo da l'aministraçión britànica di tùtti doî i pàixi into 1919. E îzoe de Likoma e de Chizumulu, scitoæ inte ægoe do Moçanbìco, són dónca 'n'enclave de Malawi. | |
Federaçión de Malaysia | Malaysia | Monarchîa costituçionâle eletîva | Kuala Lumpur[15] | Àzia | Ménbro (1957)[16] | Riconosciûa | A Malaysia a l'é 'na federaçión de 13 stâti e de 3 teritöi federâli. O pàize o l'à 'na dìsputa teritoriâle con l'Indonézia pe-o schéuggio de Ambalat e con Singapô pe l'izoöto de Pedra Branca, risòlta da-a CIG into 2008 ma pi-â quæ a l'é stæta recenteménte domandâ 'na revixón da pàrte da Malaysia. | |
Repùbrica de Maldive | Maldive | Repùbrica prescidençiâle | Malé | Àzia | Ménbro (1965) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Mali | Mali | Repùbrica semiprescidençiâle | Bamako | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Mâta | Mâta | Repùbrica parlamentâre | A Valétta | Eoröpa | Ménbro (1964) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Régno do Maròcco | Maròcco | Monarchîa costituçionâle | Rabat | Àfrica | Ménbro (1956) | Riconosciûa | O Maròcco o rivendica a sovranitæ de Ceuta e de Melilla, óltre che quélla in scê coscì dîte Plazas de soberanía, teritöi integræ inta Spàgna. O Maròcco o rievndica ascì o contròllo de squæxi tùtto o Sahara Òcidentâle dòppo i Acòrdi de Madrìd do 1976; quésti no són però riconosciûi da-o dirìtto internaçionâle e dónca nisciùn pàize, óltre che-e Naçioìn Unîe, ne riconosce a sovranitæ. | |
Repùbrica de Îzoe Marshall | Îzoe Marshall | Repùbrica parlamentâre | Majuro | Òceània | Ménbro (1991) | Riconosciûa | E îzoe Marshall rivendican a sovranitæ de l'Îzoa Wake, d'ancheu aministrâ da-i Stâti Unîi. E îzoe Marshall àn firmòu 'n Tratâto de Lìbera Asociaçión co-i Stâti Unîi into 1986. | |
Repùbrica de Mauritius | Mauritius | Repùbrica parlamentâre | Pòrto Loîgi | Àfrica | Ménbro (1968) | Riconosciûa | A Repùbrica de Mauritius a rivendica a sovranitæ de Îzoe Chagos, aministræ da-o Régno Unîo, e de l'Îzoa Tromelin, sótt'a-o contròllo françéize. | |
Stâti Unîi Mescicén | Méscico | Repùbrica federâle prescidençiâle | Çitæ do Méscico | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Méscico o l'é 'n stâto federâle formòu da 31 stâti, ciù l'àrea da Çitæ do Méscico. | |
Stâti Federæ da Micronesia | Micronesia | Repùbrica parlamentâre | Palikir | Òceània | Ménbro (1991) | Riconosciûa | A Micronesia a l'é formâ da 'na federaçión de îzoe, spartîe tra 4 stâti. I Stâti Federæ da Micronesia àn firmòu 'n Tratâto de Lìbera Asociaçión co-i Stâti Unîi into 1986. | |
Repùbrica Moldâva | Moldàvia | Repùbrica parlamentâre | Chişinău | Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | A Moldàvia a l'à diciaròu a sò indipendénsa, co-e mæxime frontêe da precedénte Repùbrica Socialìsta Soviética Moldâva, into 1991. 'Na pàrte do teritöio riconosciûo a livéllo internaçionâle cómme moldâvo, scitoòu inta rîva scinìstra do sciùmme Dnestr, o l'é però controlòu de facto da-o govèrno separatìsta da Transnistria da-o 1992. | |
Repùbrica do Moçanbìco | Moçanbìco | Repùbrica semiprescidençiâle | Maputo | Àfrica | Ménbro (1975) | Riconosciûa | ||
Prinçipâto de Mónego | Mónego | Monarchîa costituçionâle | Çitæ de Mónego | Eoröpa | Ménbro (1993) | Riconosciûa | ||
Mongòlia | Mongòlia | Repùbrica semiprescidençiâle | Ulaanbaatar | Àzia | Ménbro (1961) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Montenéigro | Montenéigro | Repùbrica parlamentâre | Podgorica | Eoröpa | Ménbro (2006) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Islàmica de Mouritània | Mouritània | Repùbrica islàmica semiprescidençiâle | Nouakchott | Àfrica | Ménbro (1961) | Riconosciûa | ||
Unión de Myanmar[17] | Myanmar / Birmània | Repùbrica parlamentâre | Naypyidaw | Àzia | Ménbro (1948) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Namìbia | Namìbia | Repùbrica semiprescidençiâle | Windhoek | Àfrica | Ménbro (1990) | Riconosciûa | A Namìbia a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Repùbrica do Sudàfrica in sciô confìn do sciùmme Orange. Defæti, a Namìbia a conscidera cómme confìn o céntro do sciùmme, o Sudàfrica pe cóntra o pigia a spónda nòrd. | |
Repùbrica de Nauru | Nauru | Repùbrica parlamentâre | Yaren[18] | Òceània | Ménbro (1999) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Federâle Democràtica do Nepal | Nepal | Repùbrica parlamentâre | Katmandu | Àzia | Ménbro (1955) | Riconosciûa | O Nepal o l'é 'n stâto federâle spartîo tra 14 zöne. | |
Repùbrica do Nicaragua | Nicaragua | Repùbrica prescidençiâle | Managua | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Nicaragua o l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Còsta Rica pe-o posésso de l'Îzoa Calero. | |
Repùbrica do Níger | Niger | Repùbrica semiprescidençiâle | Niamey | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Federâle da Nigêia | Nigêia | Repùbrica prescidençiâle | Abuja | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Régno de Norvéggia | Norvéggia | Monarchîa parlamentâre | Oslo | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | A Norvéggia a l'aministra vàrri teritöi che són integræ a-o pàize (into Svalbard e Jan Mayen): Pe de ciù, a controla 'n teritöio no incorporòu: O Régno de Norvéggia a l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico:
| |
Nêua Zelànda | Nêua Zelànda | Monarchîa costituçionâle | Wellington | Òceània | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. A Nêua Zelànda a l'aministra quàttro teritöi, doî cómme stâti lìberi asociæ a-a Nêua Zelànda, 'n teritöio dipendénte e 'n teritöio speciâle:
A Nêua Zelànda a l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico:
| |
Sultanâto de Omàn | Omàn | Monarchîa asolûta | Muscàt | Àzia | Ménbro (1971) | Riconosciûa | ||
Commonwealth de l'Oustràlia | Oustràlia | Monarchîa costituçionâle | Canberra | Òceània | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. L'Oustràlia a l'é 'na federaçión de 10 stâti e de 7 teritöi estèrni:
O Commonwealth de l'Oustràlia o l'à ànche de rivendicaçioìn in sce di teritöi do continénte Antàrtico: | |
Repùbrica d'Òustria | Òustria | Repùbrica parlamentâre | Viénna | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. L'Òustria a l'é formâ da 'na federaçión de 9 stâti. | |
Régno di Paixi Basci | Pàixi Bàsci | Monarchîa parlamentâre | Amsterdam[19] | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. O Régno di Paixi Basci o l'é formòu da quàttro pàixi costitoénti:* Pàixi Bàsci, o l'é divîzo tra 12 provìnse in Eoröpa e 3 monicìppi speciâli inti Caràibi, inte Îzoe BES (Saba, Bonaire e Sint Eustatius)* Aruba* Curaçao* Sint Maarten I sôli teritöi olandéixi in Eoröpa fan pàrte de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Islàmica do Pakistàn | Pakistàn | Repùbrica islámica parlamentaria | Islamabad | Àzia | Ménbro (1947) | Riconosciûa | O Pakistàn o l'à 'na dìsputa teritoriâle con l'Ìndia e co-a Repùbrica Popolâre Cinéize da-o 1947, aprêuvo a-o coscì dîto Conflìtto do Kashmir. O Pakistàn o no riconosce l'anesción da pàrte de l'Ìndia do stâto de Jammu e Kashmir (Jammu, Kashmir, Ladakh e o giasâ Siachen). L'Aksai Chin e o Shaksgam, controlæ da-a Repùbrica Popolâre Cinéize, són stæti a quést'ùrtima cedûi da-o Pakistàn into 1963, dòppo êse arivæ a 'n acòrdio che no l'é stæto riconosciûo da l'Ìndia. Depoî a-e pretéize indién, a poxiçión ofiçiâ do Pakistàn a l'é che o Kashmir o l'é 'n teritöio contéizo o quæ status finâ o pêu êse determinòu sôlo da-o pòpolo locâle. O Pakistàn o l'à o contròllo de dôe regioìn do Kashmir, ch'àn 'n caràtere outònomo, reclamæ da l'Ìndia: | |
Repùbrica de Palau | Palau | Repùbrica prescidençiâle | Ngerulmud | Òceània | Ménbro (1994) | Riconosciûa | Palau a l'à firmòu 'n Tratâto de Lìbera Asociaçión co-i Stâti Unîi into 1994. | |
Stâto de Palestìnn-a | Palestìnn-a | Repùbrica semiprescidençiâle | ofiçiâ: Geruzalèmme[20][21] de facto: Ramallah[22] | Àzia | Stâto òservatô e no ménbro (2012). O fa pàrte de l'UNESCO. | Parçialménte no riconosciûa, contestòu da Israêle. | Cómme consegoénsa do conflìtto àrabo-israeliàn a sò sovranitæ a no l'é universalménte riconosciûa. Da-o 1988, ànno da diciaraçión de indipendénsa da Palestìnn-a d'ancheu són 138 i Pàixi che riconoscian o Stâto de Palestìnn-a, ciù dôe Stâti che no són di ménbri de l'ONU: a Repùbrica Democràtica Àraba di Saharawi e o Vaticàn. Into 1974 e Naçioìn Unîe àn dæto a l'OLP o status de raprezentànte do pòpolo palestinéize e into 1988 quéllo de òservatô. Inte l'òcaxón di Acòrdi di Oslo do 1994 tra Israêle e Palestìnn-a, s'é decîzo de creâ l'Outoritæ Naçionâle Palestinéize ('n govèrno de tranxiçión) co-a cesción de Gaza e de àree A (contròllo militâre e civîle) e de quélle B (sôlo civîle) da Cisgiordània. Into 2011 o l'à domandòu de aderî a-e Naçioìn Unîe e o l'é intròu inte l'UNESCO cómme ménbro a pìn tìtolo. A-a fìn, into 2012, l'ONU o l'à riconosciûo o stâto de Palestìnn-a inte sò relaçioìn instituçionâli, dàndo a quésto o stâto de pàize òservatô e no ménbro. No bezéugna però fâ confuxón tra o Stâto de Palestìnn-a e a región co-o mæximo nómme, dæto che són di teritöi diferénti. | |
Repùbrica de Pànama | Pànama | Repùbrica prescidençiâle | Çitæ do Panamá | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Stâto Indipendénte da Papúa Nêuva Guinea | Papua Nêuva Guinea | Monarchîa costituçionâle | Pòrto Moresby | Òceània | Ménbro (1975) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Repùbrica do Paragoâi | Paragoâi | Repùbrica prescidençiâle | Asonçión | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Perù | Perù | Repùbrica prescidençiâle | Lìmma | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Polònia | Polònia | Repùbrica parlamentâre | Varsavvìa | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Portoghéize | Portogàllo | Repùbrica semiprescidençiâle | Lisbónn-a | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. O Portogàllo o no riconosce da-o 1815 l'anesción spagnòlla di pàixi de Olivenza e de Tágila aprêuvo a-o tratâto de Badajoz, firmòu a-a fìn da coscì dîta Goæra de Çetrón (a coscì dîta questión de Olivenza). Da-a mòrte do dùcca de Palmela o Portogàllo o no l'é tornòu a reclamâ ofiçialménte a-a Spàgna a réiza de Olivenza[23]. Into 1864 són stæti definîi i confìn de Olivenza, dòppo o refûo do Portogàllo de delimitâ l'àrea. Into 1926 'sti travàggi chi són continoæ. | |
Stâto do Qatar | Qatar | Monarchîa asolûta | Doha | Àzia | Ménbro (1971) | Riconosciûa | ||
Régno Unîo de Gràn Bretàgna e Irlànda do Nòrd | Régno Unîo | Monarchîa costituçionâle | Lóndra | Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Régno Unîo o l'é formòu da quàttro naçioìn costitotîve: Inghiltæra, Scòsia, Galles e Irlànda do Nòrd. O l'à ànche o contròllo de vàrri teritöi d'oltremâ:
Pe de ciù, o pàize o l'aministra àsci di teritöi che no són diretaménte pàrte do Régno Unîo ma che a quésto són lighæ dæto che són di posediménti outònomi da corónn-a britànica: O Régno Unîo o reclàmma ascì a sovranitæ di çèrti teritöi:
| |
Repùbrica Cêca | Repùbrica Cêca | Repùbrica parlamentâre | Prâga | Eoröpa | Ménbro (1993)[24] | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Centrafricànn-a | Repùbrica Centrafricànn-a | Repùbrica semiprescidençiâle | Bangui | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Romanîa | Romanîa | Repùbrica semiprescidençiâle | Bucarest | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica do Ruanda | Ruanda | Repùbrica prescidençiâle | Kigali | Àfrica | Ménbro (1962) | Riconosciûa | ||
Federaçión Rùscia | Rùscia | Repùbrica semiprescidençiâle | Mósca | Eoröpa-Àzia | Ménbro (1945)[25] | Riconosciûa | A federaçión rùscia a l'é formâ da 85 sogètti federâli. | |
Îzoe Salomón | Îzoe Salomón | Monarchîa costituçionâle | Honiara | Òceània | Ménbro (1978) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Stâto Indipendénte de Samoa | Samoa | Repùbrica parlamentâre | Apia | Òceània | Ménbro (1976) | Riconosciûa | ||
Federaçión de Saint Kitts e Nevis | Saint Kitts e Nevis | Monarchîa costituçionâle | Basseterre | América | Ménbro (1983) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. Saint Kitts e Nevis a l'é 'na federaçión de dôe îzoe, ö sæ quélle de Saint Kitts e de Nevis) | |
Sereniscìma Repùbrica de Sàn Marìn | Sàn Marìn | Repùbrica parlamentâre | Çitæ de Sàn Marìn | Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Sàn Vinçénso e Grenadìnn-e | Sàn Vinçénso e Grenadìnn-e | Monarchîa costituçionâle | Kingstown | América | Ménbro (1980) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Sànta Luçîa | Sànta Luçîa | Monarchîa costituçionâle | Castries | América | Ménbro (1979) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Repùbrica Democràtica de Sàn Tomâxo e Prìnçipe | Sàn Tomâxo e Prìnçipe | Repùbrica semiprescidençiâle | Sàn Tomâxo | Àfrica | Ménbro (1975) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Senegal | Senegal | Repùbrica semiprescidençiâle | Dakar | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Sèrbia | Sèrbia | Repùbrica parlamentâre | Belgràddo | Eoröpa | Ménbro (2000)[26] | Reconocida | A Sèrbia a l'à doê regioìn outònome: a Voivodina e a Provìnsa Outònoma de Kosovo e Metohija, con quést'ùrtima ch'a l'é de facto indipendénte con l'outoproclamâ Repùbrica do Kosovo, sénsa nisciùn riconosciménto da pàrte da Sèrbia ò de l'ONU. | |
Repùbrica de Seychelles | Seychelles | Repùbrica prescidençiâle | Victoria | Àfrica | Ménbro (1976) | Riconosciûa | ||
Repùbrica da Særa Lión | Særa Lión | Repùbrica prescidençiâle | Freetown | Àfrica | Ménbro (1961) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Singapô | Singapô | Repùbrica parlamentâre | Çitæ de Singapô | Àzia | Ménbro (1965) | Riconosciûa | A Repùbrica de Singapô a rivendica a sovranitæ in sce l'izoöto de Pedra Branca, dìsputa risòlta da-a CIG into 2008 ma pi-â quæ a l'é stæta recenteménte domandâ 'na revixón da pàrte da Malaysia. | |
Repùbrica Àraba de Scìria | Scìria | Repùbrica semiprescidençiâle | Damàsco | Àzia | Ménbro (1945)[8] | Riconosciûa | O teritöio sciriàn de artûe do Golan o l'é stæto òcupòu da Israêle into 1967, co-a coscì dîta goæra di Sêi Giórni, e anésso a quéllo pàize into 1981. 'St'àrea chi a l'é riconosciûa da l'ONU, co-a sò Resoluçión 242, cómme 'n teritöio òcupòu. Inte l'ànno 1981, co-a Resoluçión 497, e Naçioìn Unîe àn stabilîo che "a decixón israeliànn-a de inpónn-e e pròppie lézze, a sò giurisdiçión e sò aministraçión in sciô teritöio sciriàn òcupòu de artûe do Golan a l'é no vàlida e a no l'à nisciùn efètto da-o pónto de vìsta do dirìtto internaçionâle". Israêle, pe cóntra, o conscidera l'àrea cómme 'n "teritöio contéizo". | |
Repùbrica Slovàcca | Slovàchia | Repùbrica parlamentâre | Bratislava | Eoröpa | Ménbro (1993)[24] | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica de Slovénia | Slovénia | Repùbrica parlamentâre | Lubiànn-a | Eoröpa | Ménbro (1992) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Stâti Unîi d'América | Stâti Unîi | Repùbrica prescidençiâle | Washington D.C. | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | O Pàize o l'é 'n unión federâle de 50 stâti e 'n distréito federâle. Pe de ciù, o l'é formòu da:
Tréi Stâti sovrén són diventæ 'n Stâto asociòu di Stâti Unîi gràçie a 'n Tratâto de Lìbera Asociaçión: | |
Repùbrica Federâle de Somalia | Somalia | Repùbrica parlamentâre | Mogadiscio | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | A Somalia a l'à dôe regioìn che se són diciaræ outònomo: Galmudugh e Puntlàndia. A Somalia, e nisciùnn-a âtra naçión, a no riconósce a República de Somalilàndia diciarâ indipendénte a partî da-o 1991. | |
Régno de Spàgna | Spàgna | Monarchîa parlamentâre | Madrìd | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. Frànsa e Spàgna se dividdàn o condomìnio in scê l'Îzoa di Faxén.A Spàgna a l'à ancón de rivendicaçioìn vérso o Régno Unîo pe-a sovranitæ in sciô teritöio d'oltremâ britànico de Gibiltæra.O Portogàllo o no reconosce a sovranitæ spagnòlla in sciâ çitæ de Olivenza méntre a Spàgna a riconósce a sovranitæ portoghéize in scê Îzoe Sarvæghe, sénsa però riconósce a Zöna Econòmica Escluxîva portoghéize de 200 mìggia marìnn-e.E dôe çitæ outònome de Ceuta e de Melilla, óltre che-e plazas de soberanía, són rivendicæ da-o Maròcco. | |
Repùbrica Democràtica Socialìsta de Sri Lanka | Sri Lanka | Repùbrica semiprescidençiâle | Sri Jayawardenepura Kotte[27] | Àzia | Ménbro (1955) | Riconosciûa | ||
Régno do Swaziland | Swaziland / Eswatini | Monarchîa asolûta | Mbabane[28] | Àfrica | Ménbro (1968) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Sudàfrica | Sudàfrica | Repùbrica parlamentâre | Pretoria (esecutîva) Bloemfontein (giurìdica) Çitæ do Càppo(legislatîva) | Àfrica | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Sudàn | Sudàn | Repùbrica prescidençiâle (sòtto 'na zónta militâre) | Khartum | Àfrica | Ménbro (1956) | Riconosciûa | O Sudàn o rivendica o contròllo do triàngolo de Hala'ib, d'ancheu aministròu da l'Egìtto. Gh'é ascì 'na zöna dizabitâ, ciamà Bir Tawil, ch'a no l'apartegne a nisciùn di dôi pàixi. O Sudàn o l'à 'na dìsputa teritoriâle a-a frontêa co-o vixìn Sudàn do Sùd pe-o contròllo de regioìn Kafia Kingi, de Heglig e d'Abyei. | |
Repùbrica do Sudàn do Sùd | Sudàn do Sùd | Repùbrica prescidençiâle | Juba | Àfrica | Ménbro (2011) | Riconosciûa | O Sudàn do Sùd o l'à 'na dìsputa teritoriâle a-a frontêa co-o vixìn Sudàn pe-o contròllo de regioìn Kafia Kingi, de Heglig e d'Abyei. O Pàize, insémme a l'Etiòpia ascì, o reclàmma o posésso do triàngolo de Ilemi, d'ancheu controlòu Kenya. | |
Régno de Svéçia | Svéçia | Monarchîa parlamentâre | Stocólma | Eoröpa | Ménbro (1946) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Confederaçión Svìsera | Svìsera | Repùbrica parlamentâre | Bèrna | Eoröpa | Ménbro (2002) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Suriname | Suriname | Repùbrica parlamentâre | Paramaribo | América | Ménbro (1975) | Riconosciûa | ||
Régno de Thailàndia | Thailàndia | Monarchîa costituçionâle | Bangkok | Àzia | Ménbro (1946) | Riconosciûa | A Thailàndia a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Canbòggia into pónto da frontêa vixìn a-o Ténpio Preah Vihear. Scibén che, da-o 2011, i ezèrciti di doî pàize se són retiæ, a scitoaçión a no l'é ancón stæta risòlta. | |
Repùbrica Unîa de Tanzania | Tanzania | Repùbrica prescidençiâle | Dodoma[29] | Àfrica | Ménbro (1961)[30] | Riconosciûa | A Tanzania a conprénde a región semioutònoma de Zanzíbar ascì. A Tanzania a l'à 'na dìsputa teritoriâle co-a Repùbrica de Malawi pi-â frontêa inte l'òmònimo lâgo. O Pàize o rivendica o confìn stabilîo tra e colònie tedésca (ö sæ a Tanzania) e britànica (o Malawi) prìmma do 1914, o quæ o se trêuva a-a meitæ do lâgo. Pe cóntra o Malawi o conscidera cómme confìn quéllo decîzo da l'aministraçión britànica into 1919, quànde quésta a controlâva tùtti doî i pàixi, o quæ se trêuva ciù vèrso a costêa tanzanéize in sciô lâgo. A segónda a l'é a frontêa atoalménte in vigô. | |
Repùbrica do Tagikistàn | Tagikistàn | Repùbrica prescidençiâle | Dušanbe | Àzia | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Democràtica de Timor Èst | Timor Èst | Repùbrica semiprescidençiâle | Dili | Àzia | Ménbro (2002) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Togoléize | Togo | Repùbrica prescidençiâle | Lomé | Àfrica | Ménbro (1960) | Riconosciûa | ||
Régno de Tonga | Tonga | Monarchîa costituçionâle | Nuku'alofa | Òceània | Ménbro (1999) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Trinidàd e Tobâgo | Trinidàd e Tobâgo | Repùbrica parlamentâre | Pòrto de Spàgna | América | Ménbro (1962) | Riconosciûa | ||
Repùbrica Tunixìnn-a | Tunixîa | Repùbrica semiprescidençiâle | Tùnixi | Àfrica | Ménbro (1956) | Riconosciûa | ||
Turkmenistàn | Turkmenistàn | Repùbrica prescidençiâle | Ashgabat | Àzia | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Turchîa | Turchîa | Repùbrica parlamentâre | Ankara | Àzia-Eoröpa | Ménbro (1945) | Riconosciûa | A Turchîa a l'à 'na dìsputa teritoriâle con Cîpro in sciô status da Repùbrica Tùrca de Cîpro do Nòrd, creâ cómme consegoénsa de l'invaxón tùrca do 1974, e ch'a l'é o sôlo pàize de l'îzoa da quésta riconosciûo. | |
Tuvalu | Tuvalu | Monarchîa costituçionâle | Funafuti | Òceània | Ménbro (2000) | Riconosciûa | O pàize o l'é 'na monarchîa into Commonwealth de Naçioìn, o quæ càppo de stâto o l'é o rè Càrlo III do Régno Unîo. | |
Ucraìnn-a | Ucraìnn-a | Repùbrica semiprescidençiâle | Kiev | Eoröpa | Ménbro (1945)[2] | Riconosciûa | L'Ucraìnn-a a se trêuva inte 'na goæra civîle con doî sò teritöi òrientâli, chi se són outoproclamæ de repùbriche indipendénti: a Repùbrica Popolâre de Lugansk e a Repùbrica Popolâre de Doneck. L'Ucraìnn-a a no riconosce mànco l'anesción de Crimêa da pàrte da Federaçión Rùscia do 2014, avegnûa aprêuvo a-a crîxi da Crimêa tra i doî pàixi. | |
Repùbrica de l'Ugànda | Ugànda | Repùbrica prescidençiâle | Kanpàla | Àfrica | Ménbro (1962) | Riconosciûa | ||
Ungherîa | Ungherîa | Repùbrica parlamentâre | Budapest | Eoröpa | Ménbro (1955) | Riconosciûa | Stâto ménbro de l'Unión Eoropêa. | |
Repùbrica Òrientâle de l'Orogoâi | Orogoâi | Repùbrica prescidençiâle | Montevideo | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de l'Uzbekistàn | Uzbekistàn | Repùbrica prescidençiâle | Taskent | Àzia | Ménbro (1992) | Riconosciûa | ||
Repùbrica de Vanuatu | Vanuatu | Repùbrica parlamentâre | Pòrto Vila | Òceània | Ménbro (1981) | Riconosciûa | A Repùbrica de Vanuatu a reclàmma da-o 1980 a sovranitæ in scê Îzoe Matthew e Hunter, d'ancheu sótt'a-o contròllo da Frànsa atravèrso o sò teritöio d'oltremâ da Nêuva Caledonia. | |
Stâto da Çitæ do Vaticàn | Çitæ do Vaticàn | Monarchîa asolûta | Çitæ do Vaticàn | Eoröpa | Stâto òservatô cómme a Sànta Sêde (1964). O l'é ménbro de træ agençîe de l'ONU.[31] | Riconosciûa | A Çitæ do Vaticàn a no riconosce a Repùbrica Popolâre Cinéize e a Corêa do Nòrd, pe cóntra a l'à de relaçioìn diplomàtiche co-a Repùbrica de Cìnn-a e co-o Stâto de Palestìnn-a. | |
Repùbrica Bolivariànn-a do Venesoêla | Venesoêla | Repùbrica prescidençiâle | Caracas | América | Ménbro (1945) | Riconosciûa | A Repùbrica Bolivariànn-a do Venesoêla a l'é 'na federaçión de 23 stâti, o distréito da capitâle e de dipendénse federâli. O Venesoêla o reclànma a Guyana Esequiba, pægia a 159 542 km² di 214 969 km² totâli do teritöio da Repùbrica Coperatîva da Guyana. | |
Repùbrica Socialìsta do Vietnam | Vietnam | Stâto socialìsta a partîo ùnico | Hanoi | Àzia | Ménbro (1977) | Riconosciûa | O Vietnam o reclàmma a sovranitæ totâle in scê Îzoe Spartly, de quæ sôlo çèrtidùnn-e se trêuvan sótt'a-o sò contròllo, cóntra e rivendicaçioìn da Repùbrica Popolâre Cinéize, de Filipìnn-e e da Malaysia. Pe de ciù, o rivendica a totalitæ de Îzoe Paracelso, aministræ da-a Repùbrica Popolâre Cinéize. | |
Repùbrica do Yemen | Yemen | Repùbrica prescidençiâle (Govèrno provizöio) | Sanaa | Àzia | Ménbro (1947)[32] | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Zànbia | Zànbia | Repùbrica prescidençiâle | Lusaka | Àfrica | Ménbro (1964) | Riconosciûa | ||
Repùbrica do Zimbabwe | Zimbabwe | Repùbrica prescidençiâle | Harare | Àfrica | Ménbro (1980) | Riconosciûa |
Stâti asociæ a Stâti sovrén modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Îzoe Cook | Îzoe Cook | Monarchîa parlamentâre | Avarua | Òceània | Stâto asociòu da Neuva Zelanda | O sò status o consente a quésto pàize d'avéi de relaçioìn èstere indipendénti da-a Nêuva Zelànda ma dæto che o no l'é 'n stâto sovràn o no pêu fâ pàrte de l'ONU. A ògni mòddo o l'à de relaçioìn diplomàtiche con 44 stâti. E Îzoe Cook fan pàrte de 9 agençîe de Naçioìn Unîe àsci, ö sæ FAO, WHO, UNESCO, ICAO, IFAD, IMO, WMO, OPCW e CTBTO. | |
Stâto lìbero asociòu de Îzoe Mariànn-e do Nòrd | Îzoe Mariànn-e do Nòrd | Outogovèrno prescidençiâle | Saipàn | Òceània | Stâto lìbero asociòu di Stati Unïi | O l'é 'n teritöio no incorporòu co-in stâto de outogovèrno. Dónca o dipénde da-i Stâti Unîi sénsa però fâ pàrte di quésti. | |
Niue | Niue | Monarchîa costituçionâle | Alofi | Òceània | Stâto asociòu da Neuva Zelanda | O sò status o consente a quésto pàize d'avéi de relaçioìn èstere indipendénti da-a Nêuva Zelànda ma dæto che o no l'é 'n stâto sovràn o no pêu fâ pàrte de l'ONU. A ògni mòddo o l'à de relaçioìn diplomàtiche con 21 stâti. Niue a fa pàrte de 5 agençîe de Naçioìn Unîe àsci, ö sæ FAO, UNESCO, WHO, IFAD e WIPO. | |
Stâto lìbero asociòu de Pòrto Rìcco | Pòrto Rìcco | Outogovèrno parlamentâre | Sàn Gion | América | Stâto lìbero asociòu di Stati Unïi | Pòrto Rìcco o l'é 'n teritöio no incorporòu co-in stâto de outogovèrno. Dónca o dipénde da-i Stâti Unîi sénsa però fâ pàrte di quésti. |
Pàixi costitoénti modìfica
Outònomi modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Danimàrca | Danimàrca | Monarchîa costituçionâle | Copenaghen | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno de Danimàrca | Unîa co-a Groenlàndia e co-e Îzoe Farœ a fórma o Régno de Danimàrca. | |
Groenlàndia | Groenlàndia | Monarchîa costituçionâle | Nuuk | América | Región outònoma do Régno de Danimàrca | O l'é 'n teritöio outònomo into Régno de Danimàrca. | |
Îzoe Farœ | Îzoe Farœ | Monarchîa costituçionâle | Tórshavn | Eoröpa | Pàize outònomo do Régno de Danimàrca | O l'é 'n pàize outònomo into Régno de Danimàrca. | |
Aruba | Aruba | Monarchîa costituçionâle | Oranjestad | América | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci. | |
Pàize de Curaçao | Curaçao | Monarchîa costituçionâle | Willemstad | América | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci. | |
Pàixi Bàsci | Pàixi Bàsci | Monarchîa costituçionâle | Amsterdam | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci, eséndo a sêde ofiçiâ da monarchîa, óltre che de sò outoritæ esecutîve, legislatîve e giudiçiâie. O inclùdde e îzoe di Pàixi Bàsci Caraibìchi, ò Îzoe BES, into mâ di Caràibi. | |
Sint Maarten | Sint Maarten | Monarchîa costituçionâle | Philipsburg | América | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci | Pàize costitoénte do Régno di Pàixi Bàsci. |
No outònomi modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Scòsia | Scòsia | Monarchîa costituçionâle | Edinbûrgo | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno Unîo | A Scòsia a l'é unn-a de quàttro naçioìn costitotîve do Régno Unîo. | |
Prinçipâto do Galles | Galles | Monarchîa costituçionâle | Cardiff | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno Unîo | O Galles o l'é unn-a de quàttro naçioìn costitotîve do Régno Unîo. | |
Inghiltæra | Inghiltæra | Monarchîa costituçionâle | Lóndra | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno Unîo | L'Inghiltæra a l'é unn-a de quàttro naçioìn costitotîve do Régno Unîo. | |
Irlànda do Nòrd | Irlànda do Nòrd | Monarchîa costituçionâle | Belfast | Eoröpa | Pàize costitoénte do Régno Unîo | L'Irlànda do Nòrd a l'é unn-a de quàttro naçioìn costitotîve do Régno Unîo. |
Stâti a riconosciménto limitòu modìfica
Stâti riconosciûi da armêno 'n ménbro de l'ONU modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Stâto ONU | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Abkhazia | Abkhazia | Repùbrica semiprescidençiâle | Sukhumi | Àzia-Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Giörgia | L'Abkhazia a l'à diciaròu a sò indipendénsa into 2008, cómme consegoénsa da segónda goæra de l'Oséçia do Sùd. L'Abkhazia a l'é riconosciûa da 5 pàixi ménbri de l'ONU (Rùscia, Scìria, Nauru, Nicaragua e Venesoêla) e 3 che no fan pàrte de l'òrganizaçión (Artsakh, Oséçia do Sùd e Transnistria). (Védde Riconosciménto internaçionâle de l'indipendénsa de l'Abkhazia e de l'Oséçia do Sùd) | |
Repùbrica Tùrca de Cîpro do Nòrd | Cîpro do Nòrd | Repùbrica semiprescidençiâle | Nicoxîa do Nòrd | Àzia-Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Çipro | L'invaxón tùrca do 1974 a l'à divîzo l'îzoa tra doê meitæ, co-a pàrte controlâ da-a Turchîa (o 38% do totâle) ch'a s'é proclàmma repùbrica indipendénte. A l'à o riconosciménto de 'n sôlo pàize ménbro de l'ONU, ö sæ a Turchîa (Védde Problêma de Cîpro). | |
Repùbrica Popolâre de Donetsk | Donetsk | Repùbrica semiprescidençiâle | Donetsk | Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Ucraìnn-a | Donetsk a l'é riconosciûa a livéllo internaçionâle cómme pàrte de l'Ucraìnn-a scibén ch'a l'é sótt'a-o contròllo de 'n govèrno separatìsta ch'o l'à diciaròu a sò indipendénsa aprêuvo a-a rivoluçión ucraìnn-a do 2014, portàndo a-o sccéuppo da Goæra do Donbas. A Repùbrica a l'é riconosciûa cómme stâto indipendénte da-a Rùscia méntre a l'é reclamâ inta sò totalitæ da l'Ucraìnn-a cómme pàrte de l'Oblast de Donetsk. (Védde Status polìtico de Donetsk) | |
Repúbrica de Kosovo | Kosovo | Repùbrica parlamentâre | Pristina | Eoröpa | No ménbro. O fa però pàrte do FMI e da Bànca Mondiâle. | Reclamòu da Sèrbia | Co-a goæra do Kosovo do 1999, o pàize o l'é pasòu sótt'a-o contròllo da-a Misción de Aministraçión a interim de Naçioî Unîe in Kosovo. Dòppo o faliménto di negoçiâti pe trêuva 'na soluçión, o Kosovo o s'é diciaròu indipendénte into 2008. 'Sta diciaraçión chi a no l'é stæta riconosciûa da-a Sèrbia ò da l'ONU ma da âtri 113 pàixi scì. (Védde Riconosciménto internaçionâle de l'indipendénsa do Kosovo) | |
Repùbrica Popolâre de Luhansk | Luhansk | Repùbrica semiprescidençiâle | Luhansk | Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Ucraìnn-a | Luhansk a l'é riconosciûa a livéllo internaçionâle cómme pàrte de l'Ucraìnn-a scibén ch'a l'é sótt'a-o contròllo de 'n govèrno separatìsta ch'o l'à diciaròu a sò indipendénsa aprêuvo a-a rivoluçión ucraìnn-a do 2014, portàndo a-o sccéuppo da Goæra do Donbas. A Repùbrica a l'é riconosciûa cómme stâto indipendénte da-a Rùscia méntre a l'é reclamâ inta sò totalitæ da l'Ucraìnn-a cómme pàrte de l'Oblast de Luhansk. (Védde Status polìtico de Luhansk) | |
Oséçia do Sùd | Oséçia do Sùd | Repùbrica semiprescidençiâle | Tskhinvali | Àzia-Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Giörgia | L'Oséçia do Sùd a l'à diciaròu a sò indipendénsa into 2008, cómme consegoénsa da segónda goæra de l'Oséçia do Sùd. L'Abkhazia a l'é riconosciûa da 5 pàixi ménbri de l'ONU (Rùscia, Scìria, Nauru, Nicaragua e Venesoêla) e 3 che no fan pàrte de l'òrganizaçión (Artsakh, Oséçia do Sùd e Transnistria). (Védde Riconosciménto internaçionâle de l'indipendénsa de l'Abkhazia e de l'Oséçia do Sùd) | |
Repùbrica Democràtica Àraba di Saharawi | Sahara òcindentâle | Repùbrica semiprescidençiâle | El Aayùn | Àfrica | No ménbro | Reclamòu da Maròcco / Sahara òcindentâle | O Sahara òcindentâle o l'é 'n teritöio no outònomo sótt-a-a supervixón do Comitâto de Naçioìn Unîe pi-â Decolonizaçión. O sò procèsso de decolonizaçión o s'é interótto into 1976, quànde a Spàgna, sò poténsa aministratrîxe, a l'à lascoòu o teritöio in virtù de l'Acòrdio Tripartîo de Madrìd, che però o no l'é vàlido a-i sénsi do dirìtto internaçionâle. A ciù pàrte da zöna a l'é d'ancheu òcupâ da-o Maròcco, da-o quæ a l'é ciamâ Provìnse Meridionâli, e rivendicâ inta sò totalitæ da-a Repùbrica Democràtica Àraba di Saharawi, ch'a controla a pàrte de l'àrea dîta Zöna Frànca (Védde Status polìtico do Sahara òcindentâle) A RDAS a l'é stæta riconosciûa da 84 stâti e a l'é un di ménbri fondatoî de l'Unión Africànn-a (Védde Riconosciménto internaçionâle da Repùbrica Democràtica Àraba di Saharawi). | |
Repùbrica de Cìnn-a | Taiwán | Repùbrica semiprescidençiâle | Taipei | Àzia | No ménbro, però a Repùbrica de Cìnn-a a l'é stæta a pìn tìtolo ménbro de l'ONU da-o 1946 a-o 1971, ànno into quæ a l'é stæta sostitoîa da-a Repùbrica Popolâre Cinéize. O l'é ménbro da WTO. | Reclamòu da Cinn-a | Dòppo a fìn da goæra civîle cinéize into 1949 a Repùbrica de Cìnn-a a l'êa o sôlo raprezentànte pi-â Cìnn-a riconosciûo da l'ONU. A ògni mòddo, inte l'ànno 1971 a l'é stæta sostitoîa da-a Repùbrica Popolâre Cinéize. 14 stâti ménbri de l'ONU (ciù a Sànta Sêde) riconoscian a Repùbrica de Cìnn-a, comuneménte conosciûa cómme Taiwan ascì. |
Stâti no riconosciûi da mànco 'n ménbro de l'ONU modìfica
Stâto (nómme ofiçiâ) | Nómme comùn | Fórma de govèrno | Capitâle/i | Continénte | Stâto ONU | Sovranitæ | Nòtte | Poxiçión |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Repùbrica de l'Artsakh | Nagorno Karabakh / Âto Karabakh | Repùbrica semiprescidençiâle | Stepanakert | Àzia-Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Azerbaijan | Dòppo o cesâ do fêugo do 1994, o quæ o l'à segnòu a fìn da Prìmma Goæra do Nagorno Karabakh, a l'é stæta proclamâ a repùbrica, a quæ a l'à òcupòu i 4400 km² do sò teritöio ciù i 11.458 km² de teritöio azêro controlòu da l'ezèrcito armêno, a-o mêno scìnn-a-a Segónda Goæra do Nagorno Karabakh, quàndo l'àrea sótt'a-o sò contròllo a l'é amermâ a 3170 km². A Repùbrica de l'Artsakh a l'é riconosciûa da tréi pàixi che no són ménbri de l'ONU: Abkhazia, Oséçia do Sùd e Transnistria. | |
Repùbrica do Somaliland | Somaliland | Repùbrica prescidençiâle | Hargheisa | Àfrica | No ménbro | Reclamòu da Somalia | A-i 18 de màzzo do 1991 e tribù do nòrd àn diciaròu a nàscita da Repùbrica do Somaliland, formâ da-e regioìn aministratîve de Awdal, Hargheisa, Togdheer, Sanaag e Sool, separàndose da-a Somalia. A-a giornâ d'ancheu, nisciùn pàize o riconosce a Repùbrica do Somaliland. | |
Repùbrica Moldâva de Pridniestrov | Transnistria | Repùbrica semiprescidençiâle | Tiraspol | Eoröpa | No ménbro | Reclamòu da Moldàvia | A Transnistria a l'é riconosciûa a livéllo internaçionâle cómme 'na pàrte da Repùbrica Moldâva scibén ch'a l'é controlâ da-o govèrno separatìsta, o quæ o l'à diciaròu a sò indipendénsa inte l'ànno 1990. (Védde Status polìtico da Transnistria) |
Antàrtico modìfica
O tratâto fondamentâle in sciô continénte antàrtico, ö sæ o Tratâto Antàrtico, o remanda, fìn quànde quésto o restiâ in vigô, e rivendicaçioìn de sovranitæ avansæ da vàrie naçioìn. Quéste no són dónca generalménte riconosciûe, scibén che gh'é di riconosciménti recìprochi tra çèrtidùn pàixi richiedénti. Pe de ciù a región ciamâ Tæra de Marie Byrd a no l'é rivendicâ da nisciùn pàize.
Teritöio | Pàize rivendicànte | Dæta | Lìmiti | |
---|---|---|---|---|
Antàrtide Argentìn (pàrte da Provìnsa da Tæra do Fêugo, Antàrtide e Îzoe de l'Atlàntico do Sùd) | Argentinn-a | 1942 | ||
Teritöio Antàrtico Oustraliàn | Australia | 1933 | ||
Teritöio Cilêno Antàrtico (pàrte da Provìnsa de l'Antàrtide Cilêno) | Cile | 1940 | ||
Tæra Délia (pàrte de Tære oustrâli e antàrtiche françéizi) | Frànsa | 1924 | ||
Dipendénsa de Ross | Neuva Zelanda | 1923 | ||
Tæra da Regìnn-a Maud | Norvéggia | 1939 | ||
Îzoa Pê Prìmmo | Norvéggia | 1929 | ||
Teritöio Antàrtico Britànico | Régno Unîo | 1908 |
Òrdine de Mâta modìfica
Pe de ciù gh'é ascì l'Òrdine de Mâta, o quæ o l'é stæto diciaròu cómme 'n énte sovràn no statâle, ch'o l'à de relaçioìn diplomàtiche con 110 stâti[33] e ch'o l'é 'n ménbro òservatô de l'ONU scibén che no l'à 'n pròpio teritöio ma sôlo de àree èstra-teritoriâli inta çitæ de Rómma.
Inte l'ànbito do dirìtto internaçionâle, a creaçión de relaçioìn diplomàtiche de 'n Pàize con l'Òrdine de Mâta a l'inplica sôlo o riconosciménto do sò status, sénsa inplicâ in nisciùn mòddo l'acetaçión into pròpio teritöio de nòrme giurìdiche de l'Òrdine.
Micronaçioìn modìfica
'Na micronaçión a l'é 'n'entitæ creâ cómme 'n pàize modéllo ch'a preténde d'êse 'n stâto indipendénte ma ch'a mànca do riconosciménto di âtri stâti e de òrganizaçioìn internaçionâli, òcupàndo 'n teritöio asæ picìn o inmaginâio. Pe de ciù àn de sòlito 'na popolaçión ridûta e nisciùn di atribûti de 'n Pàize sovràn, cómme o monopòlio da fòrsa, da sovranitæ ò do contròllo do teritöio ò da sò popolaçión. Méntre çèrtidùnn-e micronaçioìn rivendican efetivaménte 'n teritöio, a ciù pàrte de quéste a l'exìste in teorîa in sce 'n terén, 'n spàçio sociâle cómme 'n club ò 'n domìnio d’Internétte[34][35][36]. O stùdio académico de micronaçioìn e di govèrni alternatîvi o l'é dîto micropatologîa[37].
A ògni mòddo no confónde o tèrmine con stâto a riconosciménto limitòu ò micro-stâto.
Terrae nullius modìfica
A-a giornâ d'ancheu són restæ sôlo doî teritöi che són conscideræ 'na terra nullius, ö sæ:
- Bir Tawil: o l'é 'n teritöio picìn sénsa nisciùn propiêtâio a-o confìn tra Egìtto e Sudàn, rivendicòu sôlo da 'na micronaçión sénsa riconosciménto, ö sæ o Régno do Sùd do Nòrd.
- Tæra de Marie Byrd: pàrte do continénte antàrtico, a l'é conpréiza tra i dôe meridién de 158° W e de 103°24' W. In sciâ zöna gh'é sôlo quàrche rivendicaçión de çèrte micronaçioìn cómme o "Granducâto de Westarctica"[38] e o "Régno de Talossa"[39].
Nòtte modìfica
- ↑ O Govèrno o sta a Cotonou da-o 1963.
- ↑ 2,0 2,1 A Repùbrica Socialìsta Soviética Bielorùscia e a Repùbrica Socialìsta Soviética Ucraìnn-a són intræ a fâ pàrte de l'ONU cómme pàrte de l'Unión Soviética. Dòppo o sò desfâse into 1991 tùtti doî i pàixi són stæti diciaræ cómme i pròppi "Stâti sucesoî" e àn continoòu a êse inte l'Òrganizaçión.
- ↑ Quésta a l'é a capitâle costituçionâle segóndo a Costituçión boliviànn-a (into sò artìcolo 6.I) e a l'é a sêde do potêre giudiçiâio, scibén che o govèrno do Pàize o se trêuva a La Paz, coscì cómme l'Asenblêa Legislatîva Plurinaçionâle de Bolìvia.
- ↑ Scibén che Gitega a l'é stæta çèrnia, a partî da-o dexénbre 2018, cómme a capitâle politìca do pàize, Bujumbura a resta a capitâle economìca e a sêde do govèrno.
- ↑ A sêde do Congrèsso Naçionâle do Cîle (Congreso Nacional de Chile) a l'é però a çitæ de Valparaíso.
- ↑ Into 1971 a Repùbrica Popolâre Cinéize a l'é diventâ 'n ménbro de l'ONU a-o pòsto da Repùbrica de Cìnn-a. Dónca a Repùbrica Popolâre Cinéize a l'à pigiòu o sò pòsto permanénte into Conséggio de Seguéssa.
- ↑ Yamoussoukro a l'é stæta dezignâ cómme capitâle into 1983, a ògni mòddo a ciù pàrte di ofìççi governatîvi a l'à ancón a sò sêde a Abidjan.
- ↑ 8,0 8,1 Tra o 1958 e o 1961 l'Egìtto e a Scìria se són unîe inte 'n sôlo pàize, a Repùbrica Àraba Unîa.
- ↑ O Commonwealth de Filipìnn-e, asociòu a-i Stâti Unîi d’América, o l'é intròu inte Naçioìn Unîe into 1945. Into 1946, a Repùbrica de Filipìnn-e a l'é diventâ indipendénte, mantegnìndo o sò pòsto cómme stâto sucesô.
- ↑ A vêgia Repùbrica Federâle de Germània e a Repùbrica Democràtica Tedésca són intræ a fâ pàrte de l'ONU into 1973. Tùtti doî i stâti àn continoòu a fâ pàrte de l'òrganizaçión cómme 'n ùnico ménbro dòppo a riunificaçión do 1990.
- ↑ O Parlaménto da Giòrgia o l'à però a sò sêde a Kutaisi.
- ↑ L'Ìndia a s'é unîa a l'ONU doî ànni depoî a sò indipendénsa.
- ↑ L'ONU a no riconósce l'anesción e a capitâle de Israêle in Geruzalèmme Èst, racomandàndo a-i sò ménbri de stabilî e pròpie anbasciæ, dònde a se trêuva a ciù pàrte de quéste.
- ↑ (ES) ¿Cuál es la verdadera capital de Israel: Jerusalén o Tel Aviv?, in sce blogs.20minutos.es. URL consultòu o 14 òtôbre 2017.
- ↑ Into 1999 o govèrno o l'à trasferîo a sò sêde a Putrajaya.
- ↑ A federaçión da Malaysia a l'é intrâ a fâ pàrte de Naçioìn Unîe into 1957. Into 1963 a l'à cangiòu o sò nómme in Malaysia e doî ànni dòppo Singapô o l'à òtegnûo l'indipendénsa, diventàndo un di stâti ménbri de l'ONU.
- ↑ L'antîgo e tradiçionâle nómme de Birmània o l'é stæto cangiòu a-i 18 de zùgno do 1989.
- ↑ Dæto che a Nauru no gh'é di pàixi bén definîi, quésto distréito o l'é diventòu de facto a capitâle da naçión, dæto ch'a se trêuva chi a sêde do govèrno.
- ↑ A çitæ olandéize de L'Aja a l'é però a sêde do govèrno, di Stâti generâli di Pàixi Bàsci (i Staten-Generaal), da magistratûa e da rescidénsa do rè William Alexander. Pe de ciù, a ciù pàrte de anbasciæ di âtri pàize se trêuvan chi.
- ↑ (ES) La cumbre islámica reconoce a Jerusalén oriental como capital de Palestina, Clarín. URL consultòu o 13 dexénbre 2017.
- ↑ (ES) Unión Europea ratifica a palestinos apoyo a solución de dos estados, El Tiempo. URL consultòu o 22 zenâ 2018.
- ↑ Inta diciaraçión de indipendénsa palestinéize do 1988 a l'é stæta proclamâ cómme capitâle Geruzalèmme Èst, ma a partî da-a sò anesción da pàrte de Israêle into 1967 a capitâle a l'é de facto Ramallah.
- ↑ (ES) Olivienza - Resumen Histórico - Conclusiones, in sce dip-badajoz.es. URL consultòu o 2 seténbre 2021.
- ↑ 24,0 24,1 Into 1945 a Cecoslovàchia a l'intrâ inte l'ONU. Dòppo a sò divixón do 1992 i doî stâti rizultànti, ö sæ Repùbrica Cêca e Slovàchia, no són stæti riconosciûi cómme sucesoî e dónca àn dovûo prezentâ 'na domànda d'adexón, acetâ into zenâ 1993.
- ↑ A Federaçión Rùscia a l'à asónto tùtte e càreghe de l'Unión Soviética dòppo a sò chéita into 1991.
- ↑ Co-a divixón da Repùbrica Federâle Socialìsta de Iogoslàvia into 1992, a Repùbrica Federâle de Iogoslàvia a l'é stæta riconosciûa cómme o sò stâto sucesô. Però a resoluçión 757 do Conséggio de Seguéssa de Naçioìn Unîe a l'à inpedîo quésto riconosciménto, sançionàndo a Iogoslàvia. Sôlo inte l'ànno 2000 o pàize o l'é stæto finalménte riconosciûo cómme stâto ménbro de l'ONU. Into 2003 o l'à cangiòu nómme in Sérbia e Montenéigro, mantegnûo scìnn-a-o 2006, quànde e doê entitæ se són separæ.
- ↑ Sri Jayawardenapura, 'na çitæ into distréito de Cónbo, a l'é stæta diciarâ capitâle into 1978, in rinpiàsso de Cónbo. Però a magistratûa, o prescidénte e o Prìmmo Minìstro àn ancón a sò sêde a Cónbo. Pe cóntra a nêuva capitâle a l'é a sêde do Parlaménto.
- ↑ A Lobamba a se trêuva pe cóntra a famìggia reâ e a sêde do potêre legislatîvo.
- ↑ Dodoma a l'à rinpiasòu Dar es Salaam into 1996 cómme capitâle do pàize. L'Asenblêa Naçionâle e o Prìmmo Minìstro se trêuvan a Dodoma, méntre o Prescidénte da Repùbrica e o Vîceprescidénte són inta vêgia capitâle.
- ↑ A Tanzania a l'é intrâ inte Naçioìn Unîe into 1961, segoîa tréi ànni dòppo da-a Repùbrica do Tanganica. Però, into 1964, i doî teritöi són stæti unîi inte l'ùnico stâto da Repùbrica Unîa de Tanzania.
- ↑ L'Unión Postâle Universâle, l'Agençîa Internaçionâle pe l'Energîa Atòmica, l'Òrganizaçión mondiâle pi-â propiêtæ inteletoâle e l'Unión Internaçionâle de Telecomunicaçioìn.
- ↑ Into 1947 o Régno do Yemen o l'intròu inte l'ONU, cangiàndo pöi nómme, into 1968 in Repùbrica Àraba do Yemen. Into 1967 a Federaçión de l'Àrabia Meridionâle a l'é diventâ 'n di stâti ménbri de l'òrganizaçión co-o nómme de Repùbrica Popolâre do Yemen do Sùd, cangiòu inte l'ànno 1970 con Repùbrica Democràtica Popolâre do Yemen.A-a fìn, into 1990 i doî pàixi se són unîi inta Repùbrica do Yemen, ch'a l'à tegnûo o sò pòsto cómme stâto ménbro.
- ↑ (IT, EN, FR, DE, ES) Ordine di Malta - Relazioni bilaterali, in sce orderofmalta.int. URL consultòu o 5 seténbre 2021.
- ↑ (EN) Mohhammad Bahareth, Micronations: For Those Who Are Tired of Existing Incompetent Governments and Are Longing for Something New and Refreshing, iUniverse, 2011, ISBN 1-462-06927-4.
- ↑ (ES) Astrid Portero, Micronaciones y Estados no reconocidos: la lucha por el reconocimiento internacional, in sce elordenmundial.com, 26 agòsto 2018. URL consultòu o 5 seténbre 2021.
- ↑ (EN) Jeffrey H. Corbett e Patrick J. Kish, Behind the Offshore Veil, iUniverse, 2009, ISBN 1-440-14663-2.
- ↑ (ES) ¿A qué juegan las micronaciones?, in sce diagonalperiodico.net, 26 arvî 2007. URL consultòu o 5 seténbre 2021.
- ↑ (EN) Westarctica, in sce defactoborders.org. URL consultòu o 5 seténbre 2021.
- ↑ (ES) La inenarrable historia de Talossa, el país fundado en el dormitorio de un niño, in sce elespanol.com. URL consultòu o 5 seténbre 2021.
Colegaménti estèrni modìfica
- (EN) List of countries, territories and currencies, Publications Office of the European Union. URL consultòu o 4 seténbre 2021.
- (EN, ZH, RU, FR, ES, AR) Countries or areas / geographical regions, Statistics Division, United Nations. URL consultòu o 4 seténbre 2021.
- (EN) ISO 3166 Country Codes, International Organization for Standardization (ISO). URL consultòu o 4 seténbre 2021.