Танзани
Танзани Пĕрлешнĕ Республики (суахили Jamhuri ya Muungano wa Tanzania [tanzaˈni.a], акăл. United Republic of Tanzania [ˌtænzəˈniːə] е [tænˈzeɪniə]) — Хĕвелтухăç Африкăри патшалăх. Çурçĕр енче Кеннипе тата Угандăпа чикĕ тытать, хĕвеланăç енчен Руандăпа Бурунди тата Конго Демократи Республики, кăнтăрта Замбипе Малави тата Мозамбик. Хĕвелтухăç чикки Инди океанĕпе иртет.
| Jamhuri ya Muungano wa Tanzania United Republic of Tanzania Танзани Пĕрлешнĕ Республики | |||||
| |||||
 | |||||
| Патшалăх чĕлхисем | суахили, акăлчан чĕлхи | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Тĕп хула | Додома (саккун тăвакан тĕп хула), Дар-эс-Салам (администраци центрĕ) | ||||
| Чи пысăк хула | Дар-эс-Салам | ||||
| Президент Премьер-министр | Джакая Киквете Мизенго Пинда | ||||
| Лаптăкĕ - Пĕтĕмпе | 30 вырăнта 945 090 км2 | ||||
| Халăх йышĕ - Пĕтĕмпе(2009) - Йышлăхĕ | 30 вырăнта 38 860 170[1] 41,1/км² | ||||
| Валюта ячĕ | танзани шиллингĕ | ||||
| Вăхăт тăрăхĕ | ГВ +03 пуçласа +03 таран | ||||
| Патшалăх гимнĕ | Танзани патшалăхĕн гимнĕ | ||||
| Тетел доменĕ | [[.tz]] | ||||
| Тел. префиксĕ | 255 (+007 Кенипе Угандăран | ||||
Географи тӳрлет
Африкăн чи пысăк кӳллисен пайĕсем: [[Виктори (кӳлĕ)|Виктория] çурçĕрте, тата Танганьика- хĕвеланăçĕнче тата Ньяса - кăнтăрта çĕршыв территорине кĕреççĕ.Африкăри чи çӳллĕ ту - Килиманджаро (5895 м) Танзани территоринче вырнаçнă.
Халăх тӳрлет
Халăх йышĕ 41,9 млн яхăн (2010 çĕртме).Çулталăкра ӳсни - Фертиллĕх — пĕр хĕрарăм вăтамран 4,3 ача çуратать.Ачасем вилни —1000 çуралнă ача çине 68.Вăтамран арçынсем 51 çул, хĕрарăмсем 54 çул пурнăнаççĕ.ВИЧ вирусĕ пĕтĕм халăхăн 6,2 % юнĕнче сарăлнă (2007 çулхи хаклав).
Хулара 25 % (2008) пурăнать.Этно-расса тытăмĕ - материк пайĕнче 99 % африканецсем ( тĕпрен илсен банту), 1 % — азиатсем (тĕпрен илсем индиецсем), шуррисем, арапсем. Занзибарта — тĕпрен илсен арапсем, африканецсем тата вĕсен метисĕсем.
Официаллă чĕлхесем - суахили тата акăлчан чĕлхи. Занзибарта арап чĕлхи сарăлнă, материк пайĕнче банту ушкăнĕнчи 130 чĕлхе яхăн.
Халăхăн 69 % (77 % арçын, 62 % хĕрарăм — 2002 çулхи çырав тăрăх) хутла пĕлеççĕ.
Административла пайлану тӳрлет
| Облаçсем | Облаçсем (акăлчан.) | Центр | Лаптăкĕ, кв.км | Халăх йышĕ (2002), пин çын. |
|---|---|---|---|---|
| Аруша | Arusha | Аруша | 36 486 | 1 292,973 |
| Дар-эс-Салам | Dar es Salaam | Дар-эс-Салам | 1 393 | 2 497,940 |
| Додома | Dodoma | Додома | 41 311 | 1 698,996 |
| Анăç Занзибар | Zanzibar Urban/West | Занзибар | 230 | 391,002 |
| Çурçĕр Занзибар | Zanzibar North | Мкокотони | 470 | 136,953 |
| Тĕп/Кăнтăр Занзибар | Zanzibar Central/South | Коани | 854 | 94,504 |
| Иринга | Iringa | Иринга | 56 864 | 1 495,333 |
| Кагера | Kagera | Букоба | 28 388 | 2 033,888 |
| Кигома | Kigoma | Кигома | 37 037 | 1 679,109 |
| Килиманджаро | Kilimanjaro | Моши | 13 309 | 1 381,149 |
| Линди | Lindi | Линди | 66 046 | 791,306 |
| Маньяра | Manyara | Бабати | 45 820 | 1 040,461 |
| Мара | Mara | Мусома | 19 566 | 1 368,602 |
| Мбея | Mbeya | Мбея | 60 350 | 2 070,046 |
| Мванза | Mwanza | Мванза | 19 592 | 2 942,148 |
| Морогоро | Morogoro | Морогоро | 70 799 | 1 759,809 |
| Мтвара | Mtwara | Мтвара | 16 707 | 1 128,523 |
| Çурçĕр Пемба | Pemba North | Вете | 574 | 186,013 |
| Кăнтăр Пемба | Pemba South | Мкоани | 332 | 176,153 |
| Пвани | Pwani | Кибаха | 32 407 | 889,154 |
| Рувума | Ruvuma | Сонгеа | 63 498 | 1 117,166 |
| Руква | Rukwa | Сумбаванга | 68 635 | 1 141,743 |
| Сингида | Singida | Сингида | 49 341 | 1 090,758 |
| Табора | Tabora | Табора | 76 151 | 1 717,908 |
| Танга | Tanga | Танга | 26 808 | 1 642,015 |
| Шиньянга | Shinyanga | Шиньянга | 50 781 | 2 805,580 |
Вуламалли тӳрлет
- Громова Н. В. Язык суахили в современной Танзании // Межрасовые и межэтнические отношения в современной Танзании: Труды Российской комплексной экспедиции в Объединенной Республике Танзания (сезон 2005 г.) / Отв. ред. А. В.Коротаев, Е. Б. Деминцева. М.: Институт Африки РАН/УРСС, 2007. С. 84-93.
Асăрхавсем тӳрлет
Каçăсем тӳрлет
- Национальные парки Танзании(ĕçлемен каçă)