Грыгарыянскі каляндар
Грыгарыя́нскі калянда́р («новы стыль») — каляндар, уведзены ў 1582 годзе папам Грыгорыем XIII узамен старога юліянскага. Злічэнне было перасунута на 10 сутак наперад (наступным днём пасля 4 кастрычніка 1582 года стала 15 кастрычніка 1582 года), каб улічыць хібнасць, якая назбіралася ў Юліянскім календары. У грыгарыянскім календары гады, якія заканчваюцца на 00, сталі лічыць высакоснымі толькі ў тым выпадку, калі лік, які складаецца з першых дзвюх лічбаў, дзеліцца на чатыры (1600 — высакосны, 1900 — звычайны, гэтым ён розніцца ад старога стылю). Адставанне грыгарыянскага календара ад сонечнага складае 24 гадзіны за 3300 гадоў.
| Каляндар | |||
|---|---|---|---|
| Звесткі аб календары | |||
| Тып календара | |||
| Каляндарная эра | Устаўка высакосных | 97/400 | |
| Іншыя календары | |||
| Армеліна · Армянскі: паганскі, хрысціянскі · Асірыйскі · Ацтэкскі · Бахаі · Бенгальскі · Будысцкі · Вавілонскі · Візантыйскі · В'етнамскі · Гільбурда · Галацэнскі · Грыгарыянскі · Грузінскі · Старажытнагрэчаскі · Старажытнаегіпецкі · Старажытнаіндыйскі · Старажытнакітайскі · Старажытнаперсідскі · Старажытнаславянскі · Зараастрыйскі · Індыйскі · Інкі · Іранскі · Ірландскі · Ісламскі · Кітайскі · Конта · Копцкі · Малайскі · Мая · Непальскі · Новаюліянскі · Рымскі · Сіметрычны · Савецкі · Стабільны · Тамільскі · Тайскі: месяцавы, сонечны · Тыбецкі · Трохсезонны · Туркменскі · Французскі · Ханаанейскі · Хараппскі · Чучхэ · Шведскі · Шумерскі · Эфіопскі · Юліянскі · Яванскі · Японскі · Яўрэйскі | |||
У грыгарыянскім календары працягласць трапічнага году прымаецца роўнай 365,2425 суткам. Працягласць невысакоснага году — 365 сутак, высакоснага — 366. Памылка ў адны суткі накопліваецца прыкладна за 3200 год (у юліянскім — за 128 год).
Размеркаванне высакосных гадоў правіць
У адрозненне ад Юліянскага календара, у Грыгарыянскім высакосныя гады размяркоўваюцца іншым чынам:
- Кожны год, нумар якога кратны 4, — высакосны.
- Кожны год, нумар якога кратны 100, — не высакосны.
- Кожны год, нумар якога кратны 400, — высакосны.
У выніку сярэдняя працягласць года складае 365,2425 дзён:
Месяцы правіць
| № | Месяц | лічба дзён |
|---|---|---|
| 1 | Студзень | 31 |
| 2 | Люты | год звычайны 28, год высакосны 29 |
| 3 | Сакавік | 31 |
| 4 | Красавік | 30 |
| 5 | Май | 31 |
| 6 | Чэрвень | 30 |
| 7 | Ліпень | 31 |
| 8 | Жнівень | 31 |
| 9 | Верасень | 30 |
| 10 | Кастрычнік | 31 |
| 11 | Лістапад | 30 |
| 12 | Снежань | 31 |
| Разам | 365 (высакосны 366) | |
Разыходжанне Юліянскага і Грыгарыянскага календароў правіць
З цягам часу ў Юліянскім календары накопліваецца значна большая памылка — адны суткі за 128 гадоў. Адсюль разыходжанне ў каляндарных датах:
| Стагоддзе | Дзён | Перыяд (па грыгарыянскім календары) |
|---|---|---|
| XIV | 8 | 8 сакавіка 1300 — 8 сакавіка 1400 |
| XV | 9 | 9 сакавіка 1400 — 9 сакавіка 1500 |
| XVI і XVII | 10 | 10 сакавіка 1500 — 10 сакавіка 1700 |
| XVIII | 11 | 11 сакавіка 1700 — 11 сакавіка 1800 |
| XIX | 12 | 12 сакавіка 1800 — 12 сакавіка 1900 |
| XX і XXI | 13 | 13 сакавіка 1900 — 13 сакавіка 2100 |
| XXII | 14 | 14 сакавіка 2100 — 14 сакавіка 2200 |
Гісторыя правіць
Табліца дат пераходу на грыгарыянскі каляндар у розных краінах:
| Краіна | Апошні дзень Юліянскага календара | Першы дзень грыгарыянскага календара |
|---|---|---|
| Італія | 04.10.1582 | 15.10.1582 |
| Іспанія | 04.10.1582 | 15.10.1582 |
| Партугалія | 04.10.1582 | 15.10.1582 |
| Рэч Паспалітая | 04.10.1582 | 15.10.1582 |
| Францыя | 09.12.1582 | 20.12.1582 |
| Люксембург | 21.12.1582 | 01.01.1583 |
| Нідэрланды | 21.12.1582 | 01.01.1583 |
| Баварыя | 05.10.1583 | 16.10.1583 |
| Аўстрыя | 06.01.1584 | 17.01.1584 |
| Швейцарыя | 11.01.1584 | 22.01.1584 |
| Венгрыя | 21.10.1587 | 01.11.1587 |
| Прусія | 22.08.1610 | 02.09.1610 |
| Германія (пратэстанцкая) | 18.02.1700 | 01.03.1700 |
| Нарвегія | 18.02.1700 | 01.03.1700 |
| Данія | 18.02.1700 | 01.03.1700 |
| Вялікабрытанія | 02.09.1752 | 14.09.1752 |
| Швецыя | 17.02.1753 | 01.03.1753 |
| Фінляндыя | 17.02.1753 | 01.03.1753 |
| Японія | - | 01.01.1873 |
| Кітай | - | 20.11.1911 |
| Балгарыя | 31.03.1916 | 14.04.1916 |
| Турцыя | 15.02.1917 | 01.03.1917 |
| Расія | 31.01.1918 | 14.02.1918 |
| Украіна (УНР) | 28.02.1918 | 14.03.1918 |
| Сербія | 18.01.1919 | 01.02.1919 |
| Румынія | 18.01.1919 | 01.02.1919 |
| Грэцыя | 09.03.1924 | 23.03.1924 |
| Егіпет | 17.09.1928 | 01.10.1928 |
Спасылкі правіць
 | Грыгарыянскі каляндар на Вікісховішчы |
|---|