Minnie Postma

Postma (née Wille) was een van ses kinders.^[4] Haar ouers was Jacobus Wille en Martha Sophia Jacoba van der Walt, getroue lidmate van die plaaslike Gereformeerde kerk.^[5] Sy het drie broers (Friedrich, Nicolaas en Jacobus) en twee susters (Martha Jacoba en Anna Johanna) gehad. Hier aan die grens met Lesotho leer sy om Sotho soos haar eie taal te praat en haar kontak met die plaaslike kinders lei later tot belangrike werke in haar oeuvre. Sy gaan eers plaasskool toe, waar sy by 'n vrou naby die skool loseer, en matrikuleer dan aan die Hoërskool Ficksburg.^[6] Daarna bekwaam sy haar aan die Bloemfonteinse Normaalkollege as onderwyseres. Hier ontmoet sy ook haar toekomstige man, Philippus Snyman Postma, seun van ds. Willem Postma, wat onder die skuilnaam Dr. O'Kulis bekendheid as skrywer verwerf. Sy gee sewe jaar lank onderwys in die Vrystaat en dan trou sy na 'n lang verhouding in Desember 1933 met Philippus, waarna hulle wittebrood hou in Oos-Londen.^[7]

Hulle woon aanvanklik op Bethulie, waar Philippus houtwerkonderwyser was aan die Hoërskool Pellissier. Hierna verander hulle telkens van woonplek, wanneer Philippus betrekkinge by ander skole aanvaar, en trek eindelik meer as 22 keer.^[8] Hulle bly agtereenvolgens op Bethulie, Bloemfontein, Heidelberg in die Transvaal, Queenstown, Dewetsdorp, Durbanville en dan weer op Heidelberg. In Durbanville gee sy op 'n deeltydse basis klas aan die Instituut vir Meisies. Die egpaar het ses kinders en Minnie is tydens haar huwelik voltyds huisvrou en moeder. Haar oudste dogter, Wille Martin, is self 'n bekende skryfster. Die ander dogters is Kumi, Werda en Yda, terwyl die seun O’Kulis is.^[9] Philmi is die dogtertjie wat na beide haar en haar man vernoem is, maar is jonk oorlede.^[10] Na haar man se dood op Heidelberg in Junie 1962 keer sy terug na die onderwys en gaan woon in 1964 in die huis wat hulle aftreehuis in Oos-Londen sou wees. Sy gee onder andere klasse in die weefkuns aan die Tegniese Kollege in Oos-Londen en private klasse in Afrikaans vir immigrante en ander volwassenes. Teen die einde van 1969 verhuis sy terug na Heidelberg in Transvaal en in die tagtigerjare na Nebohof, 'n aftreeoord in Sunnyside in Pretoria. In hierdie tyd hou sy haar veral besig met weefwerk (waarvoor sy baie bestellings ontvang), briewe skryf, lees en skryf. Sy is op 4 November 1989 aan koronêre trombose in die H.F. Verwoerd Hospitaal in Pretoria oorlede.

Sy begin eers in 1948 skryf en publiseer. Haar eerste werk is 'n reklamespreuk vir hemde, waarna 'n kortverhaal^[11] oor 'n Sotho-dogtertjie, Pulani, sy van die reent in Die Huisvrou verskyn. Daarna verskyn soortgelyke verhale ook in Die Naweek. Sy is veral bekend vir die Sotho-legendes wat in Legendes uit die misrook,^[12] Legendes uit Basoetoland ^[13] en Litsomo gebundel word en waarvan enkeles ook in Standpunte gepubliseer word. Hierdie verhale beskryf die waterslang, mensvreters, gedrogte, diere, prinse en prinsesse. Wraak, liefde en dood is terugkerende temas. Sommige verhale is duisende jare oud en het hulle oorsprong uit die vroegste tye van die mens se beskawing, met die oudstes van die stam wat die verhale vir eeue lank aan hulle nageslagte oorvertel het. Die hoofkarakters van die verhale is gewoonlik gedugte opperhoofde en hulle vrouens of kinders, met die name wat nie veel saak maak nie. Die algemene naam vir die manlike held is Masilo of Bulane en vir die vroulike heldin Tsélane of Thakáne. In feitlik elke verhaal speel die wyse ou vrou 'n groot rol. In die diereverhale is Hasie altyd die slimjan wat almal uitoorlê. Die verhale word aangebied in die trant van die tradisionele Sotho-verteller, met waardige taal en herhalings en gereelde vraag en antwoord. Die kultuur-historiese waarde van hierdie legendes is onskatbaar en die manier waarop dit omgewerk is in Afrikaans^[14] ryk aan stemming. Meyer de Villiers^[15] beskou hierdie legendes as net so klassiek as die sprokies van Grimm of die Duisend-en-een-Nagte. Hennie Aucamp versamel 'n keur uit hierdie verhale in As die maan oor die lug loop.^[16] Die titel verwys na die tyd wat ouma verhale uit die ou tyd aan haar kleinkinders vertel.^[17] In the beginning is haar eie vertaling van sommige van hierdie legendes. 'n Meer omvattende versameling van die legendes word deur Susie McDermid in Engels vertaal en in 1974 uitgegee onder die titel Tales from the Basotho. Dit geskied onder die beskerming van die American Folklore Society by die Universiteit van Texas en besorg haar 'n plek in Contemporary Authors, 'n wêreldbekende biografiese naslaanwerk.^[18]

Sy skep die bekende lywige en stuitige Lettie Bock-karakter, oor wie sy gereeld sketse publiseer in Sarie Marais wat later in die bundels Lettie Bock kom kuier^[19] en Tot siens Talettie saamgebundel word. Later verskyn Lettie Bock beland in die omnibus,^[20] 'n keur uit al die sketse. Die Toon Prens-karakter verskyn aanvanklik in gereelde rubrieke in Die Huisgenoot, wat later gebundel word in Toon Prens. Toon is 'n baasverteller wat altyd gereed staan met 'n storie wat hy vir die waarheid aanbied en waarin hy die wonderlikste avonture beleef en buitengewone heldedade verrig. Die skrywer se interaksie met haar huishulp word ook in sketse verwerk wat as Ek en my bediende^[19] en Alweer my bediendes gepubliseer word. Van haar kortverhale word in versamelbundels opgeneem, waaronder Monyohe, groot slang van die diepwaters in Dekade: Resente Afrikaanse kortverhale, Die hen in die naald in Vuurslag, Tseane en die perd met die strepe in Vertellers en Madiane en die waterslang in Wys my waar is Timboektoe'”. Sy voltooi haar lewensverhaal kort voor haar dood.^[21] Gereeld skryf sy ook bydraes vir tydskrifte, soos artikels oor ou Boeregewoontes, kwale en medisynes vir die Tydskrif vir Volkskunde en die rubriek Vrou-alleen vir Rooi Rose.

Verskeie romans van haar word gepubliseer. Uit die skaduweekant van die straat vertel van Neels en Adriana Kolwer wat huisouers is vir veertig seuns van minder bevoorregte afkoms in Opskud, 'n nywerheidskool. Elkeen van hierdie kinders het hulle eie behoeftes en probleme wat soms op buitengewone wyse tot uiting kom. Die verhaal toon groot deernis en begrip vir hierdie kinders wat met 'n agterstand die lewe tegemoet gaan. Die Vrygesel van Lowergroen is die skaam Jurie Wiegand, wat alleen op die plaas woon. Jurie reken hy en Troedels, gewilde onderwyseres wat alleen op die dorp woon, sal ideaal by mekaar pas. Die ryk boer Mof Muller sleep egter vlerk by Troedels en Jurie ontmoet Troedels se mooi modelsussie, wat dinge meer ingewikkeld maak.

Sy skryf ook talle werke vir die jeug. Na die verskyning van haar eerste Sotho-verhale in Die Huisvrou onder redaksie van Audrey Blignault, nader Ken Swart, Audrey se broer, haar om verhale vir sy jeugprogram op die radio te lewer. Alba Bouwer saai ook haar Kewaantjie en Kewyntjie oor die radio uit. Die jeugboeke in die Meintjie-reeks is outobiografiese romans oor haar jeug en vroeë volwasse lewe, hoofsaaklik geskryf sodat haar kinders die ou dae kan beleef en onthou. In die verhale beskryf sy Meintjie se jeugjare op die plaas, hoe sy verlief en verloof raak en later trou. Hierdie verhale verskyn aanvanklik as sketse in Die Huisvrou. Die raaisel van die kruithoring is 'n dik jeugroman waarin die idilliese plaaslewe op episodiese wyse teenoor die stadslewe gestel word. Die stadsjapie Stoffel Joubert koop die plaas Gilboa nie om te kom boer nie, maar as vakansieplaas sodat sy kinders meer van die natuur kan leer. Dit grief Mias Bekker wat graag Gilboa wou koop om sy eie boerdery uit te brei. Mias is al lank op soek na 'n kruithoring van sy oupa, wat 'n geskiedkundige dokument bevat met aanwysings na 'n skat wat tydens die oorlog op die plaas begrawe is. Dinge kom tot 'n punt wanneer die Jouberts hierdie kruithoring op Gilboa ontdek. In Bart Minnaar beskryf die kat vanuit sy perspektief die huismense, veral die vrou en die dogter wat vir hom huishou.

Minnie skryf ook kinderverhale soos Kabouter Kapot (waar die kabouter Kapot en die meisie Krummeltjie in die sprokiesbos kennis maak met mensekinders) en Bobbie van der Jaan (waar oom Josef 'n bobbejaantjie huis toe bring en hy daar soos 'n mens word). Van haar radiostories vir kleiner kinders word later in die reeks Sonstraal boekies uitgegee, waaronder Likkewaantjie en Pikkewyntjie, Weglopertjies en Kewaantjie en Kewyntjie. Hierdie boekies bevat outobiografiese elemente en is gebaseer op stories wat sy vir haar eie twee klein dogtertjies vertel het. Aan moeder se knie: Bybelverhaaltjies vir kleintjies is ook gerig op klein kinders.

1949

• Toe Ma nog Meintjie was

1950

• Legendes uit die misrook
• Likkewaantjie en Pikkewyntjie
• Weglopertjies
• Meintjie betaal skoolgeld

1951

• Kewaantjie en Kewyntjie

1952

• Meintjie raak verlief

1953

• Meintjie kry haar deel
• Aan Moeder se knie: Bybelverhaaltjies vir kleintjies
• Twee kalantjies

1954

• Legendes uit Basoetoland
• In the beginning

1955

• Ek en my bediende
• Meintjie word mevrou

1956

• Lettie Bock kom kuier

1957

• Tot siens, Talettie
• Skurwejantjies en stories

1958

• Toon Prens

1959

• Alweer my bediendes

1960

• Oom Pop gooi duim

1963

• Brug oor die see
• Die raaisel van die kruithoring
• Uit die skaduweekant van die straat

1964

• Litsomo

1966

• Bobbie van der Jaan

1967

• Kabouter Kapot
• Die vrygesel van Lovergroen

1968

• Ons maak die kleipot oop

1970

• Bart Minnaar

1974

• Tales from the Basotho (vertaal deur Susie McDermid)

1984

• Lettie Bock beland in die omnibus

1986

• As die maan oor die lug loop

• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005
• Anoniem “‘Klein dingetjies’ is Minnie se geheim” “Die Vaderland” 27 Desember 1978
• Anoniem “Pen en papier is haar lewenslyn en ligpunt” “Die Transvaler” 6 Januarie 1982
• Botha, Danie “Minnie Postma (80) se stories trek jou in” “Die Burger” 18 Augustus 1988
• Brand, Marieke “Waardeer die klein dingetjies” “Die Burger” 10 Desember 1986
• Martin, Wille “Here, gee my genade om te sterf, bid Minnie” “Die Transvaler” 6 November 1989
• Smith, Charles “Vrystaat skrywer sou Bush kon maan teen Afgane” “Volksblad” 7 Januarie 2002
• Vermaak, Kittie en Roux, Elma “Daardie eerste skooldag…” “Die Vaderland” 7 Januarie 1982
• Le Roux, Marina “Ons maak die kleipot oop” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
• Postma, Minnie Lewenskets Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3APOSTMA%2C+Magdalena+Jacomina.&qt=hot_author