Бэс ыйын 11 күнэ
== Бэлиэ күннэр ==
Гаваай арыыларыгар Камехамеха күнэ . 1810 сыллаахха Гаваай арыыларын түмпүт Камехамеха I хоруолу ахталлар. Дойдутугар түһээн тиһигин киллэрбитэ, Европаны уонна АХШ штааттарын кытта атыыны-эргиэни саҕалаабыта. Дьиктитэ диэн бу сэрииһит хоруол сэрии кэмигэр көннөрү дьон (ол иһигэр оҕолор, дьахталлар, кырдьаҕастар) эмсэҕэлиэ суохтаахтарын туһунан суругунан сокуон таһаарбыт. Кини тыыннааҕын тухары Гаваай арыылара тутулуга суох этилэр (ол саҕана Полинезия атын арыылара бары холуонньа буолбуттара).Түбэлтэлэр 1748 — Дания "Хотугу Кириэс" диэн былааҕы ылыммыт. Кэлин манна майгыннныр былаахтары Скандинавия атын дойдулара бары бэйэлэригэр ылыммыттара.1872 — Москубаҕа Бастакы бүтүн Арассыыйатааҕы политехническай быыстапка аһыллыбыт. Бу быыстапка матырыйааллара эмиэ бу сылга Политехническай түмэл аһылларыгар туһаныллыбыттар.1928 — Украинаҕа Саха бастакы лүөччүгэ Өлүөхүмэ Кыыллааҕыттан төрүттээх Алексей Торговкин саахалга түбэһэн өлбүт.1935 — Америка айааччыта Эдвин Армстронг FM-араадьыйа бастакы демонстрациятын оҥорбут.1937 — «Тухачевскай дьыалата» түмүктэммитэ. Буруйданааччылар: Сэбиэскэй Сойуус мааршала М. Н. Тухачевскай, 1-кы раангалаах командарм И. Э. Якир, 1-кы раангалаах командарм И. П. Уборевич, Р. П. Эйдеман, А. И. Корк, Б. П. Фельдман, В. М. Примаков уонна комкор В. К. Путна ытылларга ууруллубуттар уонна бэс ыйын 12 күн түүнүгэр ытыллыбыттар. Итинтэн саҕалаан РККА кэккэтигэр улахан репрессиялар саҕаламмыттар.1938 — Кытай уонна Дьоппуон икки ардыларыгар улахан Ухань кыргыһыыта саҕаламмыт. Манна 4 ыйтан тахса буолбут кыргыһыы түмүгэр дьоппуоннар Ухань куоратын ылбыттар эрээри, олус элбэх сүтүктэммит буолан, Кытайга кимэн киириилэрин бытаардыбыттар уонна сотору кэминэн тохтоппуттар.1942 — ССРС уонна АХШ Ленд-лииһинэн бэйэ-бэйэни хааччыйыы сөбүлэҥэр илии баттаабыттара. Сэрии сылларыгар маннык сөбүлэҥнэри АХШ 42 дойдуну кытта түһэрсибитэ.1963 — АХШ бэрэсидьиэнэ Джон Кеннеди улахан суолталаах Гражданскай быраап сокуонун туһунан биллэрбит. Бу сокуоҥҥа уопсастыбаннай миэстэлэргэ киириигэ, үөрэххэ, үлэҕэ, быыбарга киһи барыта тэҥ бырааптаах, дискриминация суох буолуохтаах диэн этиллибит.1969 — Москубаҕа I Аан дойдутааҕы балет артыыстарын куонкуруһа аһыллыбыт.2008 — Дьокуускай аэропуордугар Боинг 747 улахан таһаҕас сөмүлүөтэ түспүт, Линц куораттан (Австрия ) 158 ынаҕы аҕалбыт.Төрөөбүттэр 1904 — Николай Павлов-Тыаһыт — репрессияҕа түбэһэн өр сылларга умнууга хаалбыт сэбиэскэй кэмҥээҕи саха суруйааччыта. Ойуунускай огдооботун ойох ылбыта, оҕолорун киһи оҥортообута.1915 — Петр Решетников (09.09.1960 өлб.) — Саха тыйаатырын артыыһа, киинэ артыыһа.1937 — Михаил Хатылаев , устуоруйа дуоктара, профессор. Илин Сибииргэ, ол иһигэр Саха сиригэр 1917-1937 сс. көмүс хостуур бырамыысыланнас сайдыытын чинчийбитэ.1939 — Дмитрий Зверев (08.09.2012 өлб.) — прозаик-публицист. Аатырбыт аҕатын Кыыл Уолун туһунан кинигэлэри таһаартаабыта.1949 — Николай Курилов — дьүкээгир омугуттан бастакы идэтийбит худуоһунньук, ону таһынан бэйиэт, прозаик, драматург, суруналыыс, «Геван» радиостанция үлэһитэ.Өлбүттэр 1928 — Алексей Торговкин , Өлүөхүмэ Кыыллааҕыттан төрүттээх саха бастакы байыаннай лүөччүгэ, лүөччүк-испытатель (1898 с.т.)1994 — Николай Черскэй (02.02.1905 төр.) — учуонай, ньиэп уонна гаас үөскээбит сирдэр механикаларын чинчийээччи, 1964—1987 сыллардаахха ССРС НА Сибиирдээҕи салаатын Саха Сиринээҕи филиалын Бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлэ.1988 — Николай Бойлохов (10.03.1929 төр.) — саха биллиилээх мелодиһа.Телеграм-ханаалбытыгар суруттаххына биһиги да үөрүөхпүт, бэйэҥ да астыныаҥ ;)
Соторутааҥы ыстатыйалар
Ааҕыҥ, көннөрүҥ
Бу күннэрдээҕи уларыйыылар — ким тугу суруйбутун көрүөххэ сөп.
Бу саҥа ыстатыйалар, онон өссө чочулла илик буолуохтарын сөп. Алҕастаах буоллахтарына харса суох көннөрүҥ.
Бүгүҥҥү ойуу
Нарвиктан Ослоҕо баран иһэр Вендельельвен өрүс виадугунан ааһан иһэр таһаҕас пуойас. Швеция
Үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйа
Тыаһыт, 1926 Тыаһыт , Николай Николаевич Павлов — репрессияҕа түбэһэн өр сылларга умнууга хаалбыт сэбиэскэй кэмҥээҕи саха суруйааччыта.
1922 сыллаахха Саха уобалаһа Сэбиэскэй автономнай өрөспүүбүлүкэҕэ кубулуйуутугар куораттан төннөн иһэн эмиэ үрүҥнэргэ түбэһэн ытылла сыһар, хата аймаҕа этэрээккэ баар буолан быыһыыр. Онтон үрүҥнэртэн күрээн куоракка киирэн педтехникумҥа ылаллар. Техникум ячейкатын бюротун чилиэнинэн талыллар.
(өссө… )
Бастыҥ ыстатыйа
Яков Федорович Санников (1844—1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Россия үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон Толль Ф.Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Ол өҥөлөрүн иһин икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт (онтон биирин Швеция ыраахтааҕыта Оскар биэрбит).
(өссө… )
Көмүөл күүһэ
Бүгүн бу ыстатыйалары тупсарабыт, тылбаастыыбыт:
Амма улууһа — Бастыҥ ыстатыйаҕа хандьыдаатЫстатыйаны уларытыы киинэ курдук көстүүтэ: Көмө:1-кы уруок
Ыҥырыы Хаһыаттарга, сурунаалларга, атын да сирдэргэ Бикипиэдьийэни ахтыбыт буоллахтарына биһиги үөрэбит. Тоҕото өйдөнөр — ол аата үлэбит си-дьүгээр хаалбатын, дьоҥҥо туһалааҕын бэлиэтэ. Ити бастакытынан. Иккиһинэн — төһөнөн элбэх киһи билэр да, оччонон элбэх киһи кыттар. Онон күннүккүтүгэр (блогкутугар) кэмиттэн кэмигэр ахтар буолуҥ, элбэх дьоҥҥо туһаайан суруйар дуу этэр дуу буоллаххытына эмиэ бикипиэдьийэни кыбытар буолуҥ. Манна оннук ахтыллыбыт түгэннэр испииһэктэрэ баар.