Cách để Phát hiện máy tính bị truy cập từ xa

Chắc hẳn hiếm có điều gì khiến bạn cảm thấy sợ hãi như việc máy tính cá nhân bị xâm nhập. Nếu bạn cho rằng máy tính đang bị hacker kiểm soát, việc đầu tiên bạn nên làm là ngắt kết nối mạng. Khi đã ngừng kết nối mạng, bạn có thể tìm và xóa bỏ cổng vào mà hacker đã dùng để truy cập hệ thống của bạn. Sau khi hệ thống đã an toàn, bạn có thể thực hiện một số bước để máy tính không còn bị xâm nhập nữa.

Phần 1

Phần 1 của 2:

Kiểm tra các dấu hiệu xâm nhập

Tải về bản PDF

1
Ngắt kết nối mạng của máy tính. Nếu bạn tin rằng ai đó đang truy cập máy tính của mình từ xa, hãy ngắt kết nối mạng ngay. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ tháo dây cáp Ethernet và tắt kết nối mạng Wi-Fi.
- Một số dấu hiệu chắc chắn cho biết máy tính của bạn bị xâm nhập là chuột di chuyển khi bạn không dùng đến, ứng dụng tự mở ngay trước mặt bạn hoặc tập tin tự nhiên bị xóa. Tuy nhiên, bạn không cần quá lo lắng về các cửa sổ quảng cáo tự động bật lên - nhiều ứng dụng với tính năng cập nhật tự động có thể tạo ra các cửa sổ quảng cáo trong quá trình cập nhật.
- Tốc độ internet chậm hoặc các chương trình lạ không hẳn là dấu hiệu cho biết máy tính bị xâm nhập.
2
Kiểm tra danh sách các tập tin và ứng dụng được truy cập gần đây. Máy tính Windows và Mac đều cho phép bạn xem danh sách các tập tin đã truy cập và các ứng dụng đã dùng trong khoảng thời gian gần nhất. Nếu bạn thấy điều gì đó khác thường trong các danh sách này, có lẽ ai đó đã xâm nhập máy tính của bạn. Hãy kiểm tra thông tin theo cách sau:
- Windows: Để xem các tập tin đã mở gần đây, bạn sẽ ấn phím Windows + E để mở File Explorer. Hãy xem phần "Recent files" (Các tập tin gần đây) tại phần cuối của bảng điều khiển chính để nhận biết dấu hiệu khác thường. Bạn cũng có thể xem các ứng dụng đã mở gần đây ở phía trên trình đơn Start.
- Mac: Hãy nhấp vào trình đơn Apple ở phía trên góc trái của màn hình và chọn Recent Items (Dữ liệu gần đây). Bạn có thể nhấp vào Applications (Ứng dụng) để xem các ứng dụng đã được sử dụng gần đây, Documents (Tài liệu) để xem các tập tin và Servers (Máy chủ) để xem danh sách các kết nối “ngoài luồng”.^{[1]XNguồn nghiên cứu}
3
Mở Task Manager (Thanh tác vụ) hoặc Activity Monitor (Ứng dụng theo dõi hoạt động). Các tiện ích này có thể cho bạn biết điều gì đang diễn ra trên máy tính.
- Windows – Ấn Ctrl + Shift + Esc.
- Mac - Mở thư mục Applications trong Finder, nhấp đúp vào thư mục Utilities và nhấp đúp vào Activity Monitor.^{[2]XNguồn nghiên cứu}
4
Tìm chương trình truy cập từ xa trong danh sách chương trình đang hoạt động. Bây giờ Task Manager hoặc Activity Monitor đã được mở, bạn sẽ xem danh sách chương trình đang hoạt động để tìm các chương trình lạ hoặc đáng nghi. Sau đây là vài chương trình truy cập từ xa phổ biến có thể đã được cài đặt trên máy tính dù chưa có sự cho phép của bạn:
- VNC, RealVNC, TightVNC, UltraVNC, LogMeIn, GoToMyPC và TeamViewer.
- Hãy tìm các chương trình có vẻ đáng nghi hoặc bạn chưa từng biết đến. Bạn có thể tra cứu thông tin trên mạng nếu không biết đó là chương trình gì.
Bạn sẽ thấy thông tin này trong Task Manager hoặc Activity Monitor. Mặc dù CPU có mức độ hoạt động cao không hẳn là dấu hiệu khác thường giúp nhận biết sự xâm nhập, nhưng nếu bạn không sử dụng máy tính thì điều đó cho biết có nhiều hoạt động ngầm nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn đang chạy. Mặc dù vậy, mức độ hoạt động của CPU cũng tăng khi chương trình nào đó đang cập nhật hoặc có torrent đang được tải về mà bạn đã quên.
6
Quét máy tính để diệt vi-rút và mã độc. Nếu sử dụng Windows 10, bạn có thể dùng công cụ quét được tích hợp sẵn trong Settings (Cài đặt) > Update & Security (Cập nhật và Bảo mật) > Windows Security để phát hiện các ứng dụng giả mạo. Nếu bạn sử dụng Mac, hãy xem hướng dẫn sử dụng các công cụ quét dành riêng cho Mac.
- Phần mềm độc hại thường là cách dễ nhất để các hacker xâm nhập vào máy tính cá nhân của bạn.
- Nếu không có phần mềm diệt vi-rút, bạn có thể tải chương trình bằng máy tính khác và lưu vào USB để chuyển sang máy tính của bạn. Hãy cài đặt chương trình diệt vi-rút và tiến hành quét máy tính.
- Malwarebytes Anti-Malware là chương trình chống mã độc miễn phí của bên thứ ba và sử dụng được trên cả máy tính Windows lẫn Mac. Bạn có thể tải chương trình này miễn phí tại https://www.malwarebytes.com.
Nếu chương trình diệt vi-rút của bạn hoặc chương trình chống mã độc phát hiện bất kỳ tập tin nào trong quá trình quét, việc cách ly sẽ khiến chúng ngưng tác động đến hệ thống.
Bạn có thể tải chương trình này miễn phí tại https://www.malwarebytes.com/antirootkit. Như vậy, chương trình sẽ giúp bạn tìm và xóa "rootkits" - các chương trình gây hại “lẩn trốn” trong các tập tin hệ thống của bạn. Máy tính của bạn sẽ được chương trình quét, có thể mất một thời gian.
Nếu chương trình diệt vi-rút và/hoặc chống mã độc tìm thấy các chương trình độc hại, bạn đã thành công trong việc gỡ bỏ tác nhân gây hại, nhưng bạn vẫn cần theo dõi máy tính sát sao để đảm bảo tác nhân gây hại đó đã bị xóa hoàn toàn.
Nếu máy tính của bạn đã bị xâm nhập, có thể toàn bộ mật khẩu đã được lưu lại bằng trình theo dõi thao tác bàn phím. Nếu bạn chắc chắn tác nhân gây hại đã biến mất, hãy thay đổi mật khẩu cho toàn bộ tài khoản của bạn. Hãy tránh sử dụng một mật khẩu cho nhiều dịch vụ.
Sau khi thay đổi mật khẩu, bạn sẽ kiểm tra từng tài khoản và đăng xuất hoàn toàn. Bạn nhớ đăng xuất tài khoản đó trên mọi thiết bị. Điều này nhằm đảm bảo mật khẩu mới sẽ có hiệu lực và người khác không thể sử dụng mật khẩu cũ.
12
Xóa cả hệ thống nếu bạn không thể loại bỏ sự xâm nhập. Nếu máy tính vẫn bị xâm nhập hoặc bạn cho rằng vẫn còn yếu tố gây hại, cách đảm bảo duy nhất là xóa sạch hệ thống và cài đặt lại hệ điều hành. Tuy nhiên, trước tiên bạn cần sao lưu các dữ liệu quan trọng vì mọi thứ sẽ bị xóa sạch và thiết lập lại.
- Khi sao lưu dữ liệu trên máy tính bị nhiễm độc, bạn nhớ quét từng tập tin trước khi sao lưu. Việc nhập lại tập tin cũ luôn có thể khiến máy tính bị nhiễm độc một lần nữa.
- Hãy xem hướng dẫn cách định dạng máy tính Windows hoặc Mac và cài đặt lại hệ điều hành.
Quảng cáo

Phần 2

Phần 2 của 2:

Ngăn chặn sự xâm nhập trong tương lai

Tải về bản PDF

1
Luôn cập nhật chương trình diệt vi-rút và chống mã độc. Chương trình diệt vi-rút đã được cập nhật sẽ nhận diện hầu hết các cuộc tấn công tiềm ẩn. Hệ điều hành Windows có tích hợp sẵn chương trình diệt vi-rút Windows Defender có khả năng tự động cập nhật và thực thi ngầm. Ngoài ra, bạn còn có thể tìm được nhiều chương trình miễn phí khác như BitDefender, avast! và AVG. Bạn chỉ cần cài đặt một chương trình diệt vi-rút là đủ.
- Hãy xem hướng dẫn bật Windows Defender trên máy tính Windows.
- Bạn cũng có thể tham khảo hướng dẫn cài đặt chương trình diệt vi-rút khác nếu không muốn sử dụng Defender. Chương trình Windows Defender sẽ tự động vô hiệu hóa nếu bạn cài đặt chương trình diệt vi-rút khác.
2
Đảm bảo tường lửa của bạn có cấu hình chuẩn. Nếu không sử dụng máy chủ web hoặc chương trình khác yêu cầu quyền truy cập từ xa vào máy tính của bạn, bạn không cần phải mở các cổng kết nối. Hầu hết các chương trình cần cổng kết nối đều sử dụng UPnP - sẽ mở cổng kết nối khi cần và tự đóng khi chương trình không được sử dụng. Việc mở cổng kết nối vô hạn định sẽ khiến hệ thống mạng của bạn dễ bị xâm nhập.
- Hãy xem cách thiết lập cổng chuyển tiếp trên bộ định tuyến và đảm bảo không có cổng nào đang mở trừ khi cần thiết cho máy chủ mà bạn đang sử dụng.
Gửi kèm tập tin trong email là một trong những cách phổ biến nhất khiến hệ thống của bạn bị nhiễm vi-rút và mã độc. Bạn chỉ nên mở tập tin đính kèm được gửi từ người đáng tin cậy, và bạn chắc rằng họ chủ động gửi tập tin đó. Nếu ai đó trong danh bạ của bạn có máy tính bị nhiễm vi-rút, có thể họ sẽ gửi tập tin đính kèm chứa vi-rút mà không hề hay biết.
Mỗi dịch vụ hoặc chương trình được bảo vệ bằng mật khẩu mà bạn sử dụng phải có mật khẩu độc đáo và khó đoán. Đây là cách đảm bảo hacker không thể sử dụng mật khẩu của dịch vụ bị chiếm đoạt để truy cập các tài khoản khác. Hãy xem hướng dẫn sử dụng công cụ quản lý mật khẩu để bạn có thể thao tác dễ dàng hơn.
5
Tránh sử dụng các điểm Wi-Fi công cộng. Các điểm Wi-Fi công cộng chứa đầy rủi ro vì bạn không thể kiểm soát hệ thống mạng. Bạn không biết liệu người cùng sử dụng Wi-Fi đó có đang kiểm soát lượt truy cập từ máy tính của bạn hay không. Thông qua hệ thống Wi-Fi công cộng, người khác có thể truy cập trình duyệt web đang mở hoặc nhiều thông tin khác. Bạn có thể hạn chế rủi ro bằng cách sử dụng VPN mỗi khi kết nối với Wi-Fi để mã hóa đường truyền.
- Hãy xem cách thiết lập cấu hình VPN để biết thiết lập kết nối với dịch vụ VPN.
Nhiều chương trình "miễn phí" trên mạng đều có chứa phần mềm khác mà bạn không cần đến. Hãy chú ý quá trình cài đặt để đảm bảo bạn từ chối mọi “lời mời gọi” khác. Tránh tải các phần mềm không hợp pháp, vì đây là cách quen thuộc khiến hệ điều hành của bạn bị nhiễm độc.^{[3]XNguồn nghiên cứu}
Quảng cáo

Lời khuyên

Lưu ý rằng máy tính của bạn có thể tự khởi động để cài đặt cập nhật. Nhiều máy tính đời mới đều được thiết lập chế độ tự động cập nhật hệ thống, thường là vào buổi tối khi bạn không sử dụng máy tính. Nếu máy tính tự khởi động khi bạn không sử dụng, đó là vì máy tính ở chế độ Sleep (Ngủ) được “đánh thức” để cài đặt cập nhật.
Dù máy tính của bạn có thể bị truy cập từ xa, nhưng khả năng thường rất thấp. Bạn có thể thực hiện một số bước để ngăn chặn việc xâm nhập.