Cách để Khai thác tài nguyên được cấp phép mở trên trang OpenAire

OpenAire^{[1]XNguồn nghiên cứu} là trang của Ủy ban châu Âu, nó nuôi dưỡng các liên kết xã hội và kỹ thuật để xúc tác cho KHOA HỌC MỞ ở châu Âu^{[2]XNguồn nghiên cứu} và những nơi khác. Thông qua các liên kết đó, bạn có thể tìm kiếm trong hàng chục triệu ấn phẩm, hàng chục ngàn tập hợp dữ liệu, hàng ngàn kho tài liệu và hàng ngàn tạp chí truy cập mở, hầu hết trong số đó được cấp phép mở, kết quả của các đề tài và dự án nghiên cứu theo chương trình Horizon 2020^{[3]XNguồn nghiên cứu} hướng tới KHOA HỌC MỞ của Ủy ban châu Âu. Bài viết này giới thiệu các khả năng tìm kiếm và khai thác các tài nguyên được cấp phép mở trên trang OpenAire.

Phương pháp 1

Phương pháp 1 của 3:

Giới thiệu trang tìm kiếm của OpenAire

Tải về bản PDF

1
Đi tới trang chủ OpenAire. Hãy đi tới trang chủ của OpenAire tại địa chỉ https://www.openaire.eu/. Hình minh họa là trang chủ của OpenAire được chụp vào ngày 30/04/2017.
2
Các lựa chọn tìm kiếm trên trang OpenAire. Với OpenAire, bạn có vài lựa chọn để tìm kiếm:
- Tìm kiếm thông tin chung. Trên trang chủ của OpenAire, hãy hơ chuột lên từ SEARCH (TÌM KIẾM) trên thanh thực đơn, rồi chọn General Information (Thông tin chung).
- Tìm kiếm các nhà cung cấp dữ liệu. Trên trang chủ của OpenAire, hãy hơ chuột lên từ SEARCH (TÌM KIẾM)trên thanh thực đơn, rồi chọn Data Provider (Nhà cung cấp dữ liệu).
- Tìm kiếm các ấn phẩm. Trên trang chủ của OpenAire, hãy hơ chuột lên từ SEARCH (TÌM KIẾM) trên thanh thực đơn, rồi chọn Publications, data, projects… (Ấn phẩm, dữ liệu, các dự án …).
3
Các thành phần của trang lựa chọn tìm kiếm theo thông tin chung. Với lựa chọn này, bạn có thể tìm kiếm theo từ khóa nếu bạn gõ từ khóa cần tìm kiếm vào trường Search Keyword (Tìm từ khóa), rồi nhấn nút SEARCH (TÌM KIẾM). Bạn có thể có các lựa chọn kết hợp khi tìm theo từ khóa, chúng bao gồm:
- All words - Tất cả các từ. Đây là chế độ tìm kiếm từ khóa mặc định.
- Any words - Bất kỳ từ nào. Ví dụ: nếu bạn tìm kiếm từ khóa Information Technology (Công nghệ thông tin), thì kết quả trả về là bất kỳ nơi nào có: (1) Information; hoặc (2) Technology; hoặc (3) Information Technology.
- Exact phrase - Cụm từ chính xác. Ví dụ: nếu bạn tìm kiếm từ khóa Information Technology thì kết quả chỉ trả về bất kỳ nơi nào có cụm từ: Information Technology.
- Sắp xếp các kết quả tìm kiếm. Bạn có thể sắp xếp các kết quả tìm kiếm bằng cách nhấn vào hộp kéo thả Ordering (Sắp xếp) rồi chọn một trong các lựa chọn:
  - Newest First - kết quả mới nhất lên đầu.
  - Oldest First - kết quả cũ nhất lên đầu.
  - Most Popular - kết quả phổ biến nhất lên đầu.
  - Alphabetical - kết quả được sắp xếp theo vần ABC.
  - Category - kết quả được sắp xếp theo chủng loại.
- Lọc khi tìm kiếm. Bạn có thể lọc khi tìm kiếm bằng cách chọn một hoặc vài lựa chọn trong phần Search Only (Chỉ tìm kiếm) với các lựa chọn được liệt kê bằng các ô chọn ở bên dưới:
  - Knowledge Base - Kho tri thức.
  - Search Events - Tìm kiếm các sự kiện.
  - Newsletters - Các thư tin.
  - Documents - Các tài liệu.
  - Categories - Các chủng loại.
  - Contacts - Các mối liên hệ.
  - Articles - Các bài báo.
  - News Feeds - Các bộ nuôi tin tức.
4
Các thành phần của trang lựa chọn tìm kiếm theo nhà cung cấp dữ liệu. Vào thời điểm viết bài này, OpenAire có 853 nhà cung cấp dữ liệu tương thích. Bạn có thể tìm kiếm (các) nhà cung cấp dữ liệu bằng cách lọc thông tin theo các lựa chọn sau:
- Lọc theo từ khóa. Hãy gõ từ khóa cần tìm kiếm vào trường tìm kiếm, nơi mặc định có cụm từ Filter by words (Lọc theo từ khóa), OpenAire sẽ tự động tìm kiếm cho bạn các từ trùng khớp rồi đưa ra bảng kết quả.
- Lọc theo dạng các nhà cung cấp dữ liệu (Filter by Data Provider Type). Bạn có thể chọn một (vài) trong số các lựa chọn sau:
  - Publication Repositories - Kho ấn phẩm. Với lựa chọn này, bạn có thể lọc tiếp với các lựa chọn:
    - Institutional - lọc theo các Viện nghiên cứu.
    - Thematic - lọc theo chủ đề.
    - Other – khác.
  - Publication Repositories Aggregators - Các nhà tổng hợp kho ấn phẩm.
  - Data Repositories - Các kho dữ liệu.
  - Data Repositories Aggregators - Các nhà tổng hợp các kho dữ liệu.
  - Journals - Các tạp chí.
  - Journals Aggregators - Các nhà tổng hợp các tạp chí.
  - CRIS Systems - Các hệ thống thông tin nghiên cứu hiện hành - CRIS (Current Research Information Systems).
  - Publication Catalogues - Các catalog ấn phẩm.
- Lọc theo mức tương thích (Filter by Compatibility Level). Bạn có thể chọn một (vài) trong số các lựa chọn sau:
  - OpenAIRE Basic (DRIVER OA) - Cơ bản của OpenAire
  - OpenAIRE 2.0 (EC funding) - OpenAIRE 2.0 (EC cấp vốn)
  - OpenAIRE 2.0+ (DRIVER OA, EC funding) - OpenAIRE 2.0+ (DRIVER OA, EC cấp vốn).
  - OpenAIRE 3.0 (OA, funding) - OpenAIRE 3.0 (Truy cập Mở OA, cấp vốn).
  - OpenAIRE Data (funded, referenced datasets) - Dữ liệu của OpenAIRE (các tập hợp dữ liệu được cấp vốn, được tham chiếu).
5
Các thành phần của trang lựa chọn tìm kiếm theo ấn phẩm, dữ liệu, các dự án… Với lựa chọn này, bạn có khả năng tìm kiếm:
- All - Tất cả. Đây là chế độ tìm kiếm mặc định với lựa chọn này. Bạn sẽ nhìn thấy màn hình tìm kiếm như hình ở trên.
- Publications - các ấn phẩm.
  - Mở màn hình tìm kiếm theo các ấn phẩm. Trên màn hình ở chế độ mặc định nêu trên, bạn có 2 cách để lựa chọn tìm kiếm các ấn phẩm như sau:
    - Mở hộp kéo thả All (Tất cả) rồi chọn Publications; hoặc
    - Chọn lựa chọn Publications ở phần bên phải của màn hình, bên dưới từ Search (Tìm kiếm).
  - Để tìm kiếm theo các ấn phẩm, bạn tiến hành tìm kiếm theo từ khóa với tất cả các ấn phẩm bằng cách gõ từ khóa cần tìm vào trường tìm kiếm, nơi mặc định có dòng chữ Search keywords (Tìm kiếm các từ khóa) rồi nhấn nút SEARCH để tiến hành tìm kiếm. Bạn có thể kết hợp tìm kiếm theo từ khóa với một (vài) lựa chọn lọc thông tin như sau:
    - Articles - Các bài báo. Bằng lựa chọn này, bạn chỉ tìm kiếm các bài báo.
    - Books - Các cuốn sách. Bằng lựa chọn này, bạn chỉ tìm kiếm các cuốn sách.
    - Theses - Các luận văn. Bằng lựa chọn này, bạn chỉ tìm kiếm các luận văn.
    - Reports - Các báo cáo. Bằng lựa chọn này, bạn chỉ tìm kiếm các báo cáo.
  - Liệt kê các danh sách tìm kiếm theo ấn phẩm. Bạn có thể liệt kê một loạt các danh sách tìm kiếm theo các ấn phẩm như sau:
    - Document Type - Dạng tài liệu. Bạn có thể liệt kê theo các dạng tài liệu như trong hình minh họa.
    - Document Language - Ngôn ngữ của tài liệu. Bạn có thể liệt kê theo ngôn ngữ tài liệu như trong hình minh họa.
    - Funder - Người cấp vốn. Bạn có thể liệt kê theo người cấp vốn như trong hình minh họa.
    - Publication Year - Năm xuất bản. Bạn có thể liệt kê theo năm xuất bản, từ năm 2014 cho tới nay, như trong hình minh họa.
    - Access Mode - Chế độ truy cập. Bạn có thể liệt kê theo chế độ truy cập như trong hình minh họa.
    - Data Provider - Nhà cung cấp dữ liệu. Bạn có thể liệt kê theo nhà cung cấp dữ liệu như trong hình minh họa.
    - Communities - Các cộng đồng. Bạn có thể liệt kê theo các cộng đồng như trong hình minh họa.
- Research Data - các dữ liệu nghiên cứu. Với lựa chọn này, bạn sẽ tìm kiếm chỉ các dữ liệu nghiên cứu. Bạn cũng có khả năng liệt kê theo các tiêu chí tương tự như khi bạn tìm kiếm các ấn phẩm được nêu ở trên.
- Projects - các dự án. Với lựa chọn này, bạn sẽ tìm kiếm chỉ các dự án. Bạn cũng có khả năng liệt kê theo các tiêu chí tương tự như khi bạn tìm kiếm các ấn phẩm được nêu ở trên.
- People - mọi người. Với lựa chọn này, bạn sẽ tìm kiếm chỉ mọi người. Bạn cũng có khả năng liệt kê theo các tiêu chí tương tự như khi bạn tìm kiếm các ấn phẩm được nêu ở trên.
- Organizations - các tổ chức. Với lựa chọn này, bạn sẽ tìm kiếm chỉ các tổ chức. Bạn cũng có khả năng liệt kê theo các tiêu chí tương tự như khi bạn tìm kiếm các ấn phẩm được nêu ở trên.
- Data Providers - các nhà cung cấp dữ liệu. Với lựa chọn này, bạn sẽ tìm kiếm chỉ các nhà cung cấp dữ liệu. Bạn cũng có khả năng liệt kê theo các tiêu chí tương tự như khi bạn tìm kiếm các ấn phẩm được nêu ở trên.
Quảng cáo

Phương pháp 2

Phương pháp 2 của 3:

Ví dụ tìm kiếm tài nguyên trên trang OpenAire

Tải về bản PDF

1
Ví dụ tìm kiếm theo thông tin chung.
- Gõ vào trường tìm kiếm cụm từ Open Science (Khoa học Mở). Ở bên dưới, chọn Exact Phrase ( Cụm từ chính xác). Tiếp theo, chọn các ô chọn Search Events (Tìm kiếm các sự kiện) và ô chọn Documents (Các tài liệu) để chỉ tìm kiếm trong các lựa chọn đó. Sau đó nhấn nút SEARCH để tiến hành tìm kiếm.
- Kết quả tìm kiếm được trả về như trong hình minh họa, với 50 hạng mục đáp ứng yêu cầu tìm kiếm.
2
Ví dụ tìm kiếm theo nhà cung cấp dữ liệu. Tại thời điểm viết bài này, có tổng cộng 853 nhà cung cấp dữ liệu tương thích với OpenAire. Để tìm kiếm theo nhà cung cấp dữ liệu, ta thực hiện ví dụ sau:
- Gõ vào trường tìm kiếm cụm từ Open Library (Thư viện Mở), rồi chọn các ô chọn như trong hình minh họa, OpenAire sẽ tự động lọc và đưa ra kết quả tìm kiếm.
- Kết quả tìm kiếm được trả về như trong hình minh họa, với 11 hạng mục đáp ứng được yêu cầu tìm kiếm, như trong hình minh họa.
3
Ví dụ tìm kiếm sách và báo cáo theo tìm kiếm các ấn phẩm trên OpenAire.
- Gõ vào trường tìm kiếm cụm từ Linked Open Government Data (Dữ liệu Chính phủ Mở Liên kết), rồi chọn các ô lựa chọn Books (các cuốn sách) và Reports (các báo cáo), rồi nhấn nút SEARCH (TÌM KIẾM) để tiến hành việc tìm kiếm.
- Kết quả tìm kiếm được trả về như trong hình minh họa, với 77.004 tài liệu đáp ứng yêu cầu tìm kiếm.
Quảng cáo

Phương pháp 3

Phương pháp 3 của 3:

Khai thác các tài nguyên được chọn trên OpenAire

Tải về bản PDF

1
Làm việc với cửa sổ tài nguyên được chọn sau tìm kiếm. Sau khi tìm kiếm, bạn sẽ có được tài nguyên bạn muốn chọn. Với kết quả tìm kiếm cụm từ Linked Open Government Data (Dữ liệu Chính phủ Mở Liên kết) được trả về như hình minh họa ở trên, giả sử, bạn chọn và muốn tải về để sử dụng tài liệu đầu tiên The Integrative Model of Organizational Trust as a framework for understanding trust in government. Hãy nhấn vào đường liên kết với tiêu đề đó rồi mở nó trong một cửa sổ mới của trình duyệt và bạn sẽ thấy kết quả được hiển thị như trong hình minh họa. Với màn hình này, bạn sẽ thấy:
- Các thông tin về tài liệu gồm: tên tài liệu, tác giả và năm xuất bản, nhà xuất bản, dạng tài liệu và chủ đề của tài liệu.
- Các nút liên kết tới dự án và dữ liệu nghiên cứu. Với các lựa chọn này, bạn sẽ phải đăng ký để trở thành thành viên của OpenAire để có thể sử dụng các tiện ích đó. Mẫu đăng ký thành viên như trong hình minh họa.
- Nút chia sẻ đường liên kết của tài nguyên qua thư điện tử. Hãy nhấn vào biểu tượng nhỏ hình bức thư để mở ra hộp chữ, nơi bạn sẽ gõ vào địa chỉ thư điện tử của người bạn muốn anh/chị ta nhận được đường liên kết về tài liệu được chọn, rồi sau đó nhấn nút Send (Gửi đi).
- Một hàng các biểu tượng các mạng xã hội mà bạn có thể chia sẻ tài nguyên được chọn trên đó, như Twitter, Facebook, LinkedIn, Google+, …
- Danh sách liệt kê những nơi bạn có thể tải về tài nguyên được chọn với các đường liên kết tương ứng. Hãy nhấn vào một trong các đường liên kết đó để mở trang, nơi bạn có thể tải về tài nguyên được chọn.
- Danh sách các nơi trích dẫn tài nguyên được chọn được đặt trong một hộp chọn sao cho mỗi lần mở và chọn một nơi trích dẫn, bạn sẽ có được nội dung tương ứng mà nơi đó đã trích dẫn từ tài nguyên được chọn. Các nơi trích dẫn tài nguyên được chọn được sắp xếp theo vần ABC trong hộp chọn.
- Các nguồn mà tài nguyên được chọn được thu thập từ đó.
2
Tải về tài nguyên được chọn để sử dụng. Ví dụ tải về tài nguyên được chọn để sử dụng ở đây có ý định làm mẫu cho tất cả các cách thức tìm kiếm được nêu ở bên trên. Ví dụ, nếu trong danh sách liệt kê những nơi bạn có thể tải về tài nguyên được chọn, bạn nhấn vào đường liên kết đầu tiên Calhoun, Institutional Archive of the Naval Postgraduate School thì trang của Naval Postgraduate School, viết tắt là NPS (Trường đào tạo Sau đại học của Hải quân) sẽ được mở ra, như trong hình minh họa. Tại màn hình này, bạn sẽ có được các thông tin sau:
- Đây là trang của thư viện Dudley Knox Library của NPS, một trong số vài ngàn kho truy cập mở có liên kết với trang OpenAire để cung cấp các tài nguyên tương thích với các yêu cầu và điều kiện của OpenAire.
- Các thông tin liên quan tới tài nguyên được chọn: tiêu đề, hình ảnh thu nhỏ bìa 1, mô tả ngắn gọn.
- Các cách thức xem và/hoặc tải về tài nguyên được chọn và các tài nguyên liên quan tới tài nguyên được chọn đó. Bạn có thể:
  - Nhấn vào biểu tượng tệp PDF hoặc đường liên kết ở bên phải biểu tượng đó để tải về tài liệu được chọn, biết rằng, tệp đó được phê chuẩn để phát hành công khai và phân phối không có giới hạn như mô tả bằng tiếng Anh của nó: Approved for public release; distribution is unlimited. Hãy nhấn vào nút Tải xuống ở phía trên cùng bên tay phải màn hình để tải về tài liệu được chọn. Nếu trượt xuống phía dưới trang 1 và trang 2 của tài liệu, bạn có thể biết được thêm một số thông tin khác về tài liệu được chọn và được tải về như sau:
    - Tài liệu này được tạo ra từ dự án Calhoun, là dự án của Thư viện Dudley Knox tại NPS và tất cả thông tin có trong tài liệu đã được Giám đốc về Công chúng của NPS phê chuẩn để phát hành.
    - Dòng dưới cùng ở trang 2 của tài liệu cũng nêu: Approved for public release; distribution is unlimited, có nghĩa là Được phê chuẩn để phát hành công khai: phân phối không có giới hạn.
- Thông tin về (các) tác giả, ngày xuất bản, siêu dữ liệu, số báo cáo của NPS, liệt kê các bộ sưu tập, và đặc biệt là mã định danh tài nguyên thống nhất - URI (Uniform Resource Identifier) của tài nguyên được chọn này.
- Nhấn vào dòng chữ Show Statistical Information (Xem thông tin thống kê), bạn sẽ thấy được số lượng các bản tải về của tài liệu trong một khoảng thời gian nhất định.
- Các hạng mục có liên quan tới tài liệu (Related items).
Quảng cáo

Khuyến cáo

OpenAire là trang mà bất kỳ ai có quan tâm tới khoa học mở, truy cập mở, dữ liệu mở và có thể cả tài nguyên giáo dục mở của các quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu nên biết để khai thác và sử dụng, đặc biệt là các cơ sở nghiên cứu khoa học, các viện nghiên cứu, các trường đại học và nhất là các thư viện.
OpenAire cũng là nơi mà các công ty khởi nghiệp có thể có được các ý tưởng mới để xây dựng các ứng dụng dựa vào các tập hợp dữ liệu mở thuộc nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội của các quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu.
Xem thêm các nội dung khác có liên quan tới khoa học mở và truy cập mở trong phần 'Các tài nguyên truy cập mở' của bài: Liên kết các nội dung được cấp phép mở, truy cập mở trên How.com.vn.vn