Weten wanneer je een tetanusprik moet halen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Weten wanneer je een tetanusprik moet halen

Meer leren over en het herkennen van tetanus

Tetanus behandelen

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Veel mensen weten wel wat een tetanusprik is, maar weet je ook wanneer je er eentje moet halen? Gevallen van tetanus zijn in de westerse wereld zeldzaam, omdat er veel tegen gevaccineerd wordt. Vaccinatie is belangrijk, want er bestaat geen geneesmiddel voor tetanus. Het is een ziekte die door een bacterieel gif wordt veroorzaakt dat voorkomt in de aarde, vuil en uitwerpselen van dieren. Deze giftige bacterie vormt sporen die erg moeilijk te doden zijn, aangezien ze resistent zijn tegen hitte, veel medicijnen en chemicaliën. Tetanus tast het zenuwstelsel aan en zorgt voor pijnlijke spierspasmen, vooral van de kaak- en nekspieren. Het kan het ademen onmogelijk maken, waardoor het dodelijk kan zijn. Daarom is het belangrijk om te weten wanneer je een vaccinatie nodig hebt.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 3:

Weten wanneer je een tetanusprik moet halen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Haal een tetanusvaccinatie als je gewond bent geraakt. Meestal komt het bacteriële gif het lichaam binnen door een wond in de huid, veroorzaakt door een object dat besmet is met tetanus. Als je een of meer van de volgende wonden hebt waardoor je kans loopt op tetanus, moet je een herhalingsprik halen. Dit zijn onder andere:

   • Een wond die zichtbaar vervuild is met aarde, stof of paardenmest.
   • Steekwonden. Voorwerpen die dit soort wonden kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld een splinter, een spijker, glas, of een beet van een mens of dier.
   • Verbranding. Tweedegraads (gedeeltelijk verdikt of met blaren) en derdegraads (helemaal verdikt) brandwonden geven een hoger risico op infectie dan eerstegraads (oppervlakkige) brandwonden.
   • Verbrijzeling, als weefsel beschadigd is doordat het tussen twee zware voorwerpen is samengedrukt. Dit kan ook gebeuren als er een zwaar voorwerp op het lichaam is gevallen.
   • Wonden waarbij weefsel is afgestorven. Hierbij is de bloedstroom naar het weefsel afgesneden, waardoor het risico op infecties groter is (naast dat het weefsel ernstig beschadigd zal raken). Plekken met gangreen (dood lichaamsweefsel) bijvoorbeeld, hebben een verhoogd risico op infecties.
   • Wonden waar nog een voorwerp in zit. Wonden waar iets in zit, zoals een splinter, een stuk glas, een steen of iets anders, geven een groter risico op infectie.
2. 
   2
   Weet wanneer het tijd is voor je tetanusprik. Als je nog nooit een serie vaccinaties tegen tetanus hebt gehad, of als je niet zeker weet wanneer de laatste keer was, is het goed om een tetanusprik te halen. Al je gewond bent, vraag je je misschien af of je een herhalingsprik nodig hebt. Je hebt een herhalingsprik nodig als:

   • De wond veroorzaakt is door een 'schoon' voorwerp, en je voor het laatst langer dan 10 jaar geleden een tetanusprik hebt gehad.
   • De wond door een 'vuil' voorwerp is veroorzaakt, en de laatste tetanus prik meer dan 5 jaar geleden was.
   • Je niet zeker weet of de wond door een schoon of vuil voorwerp is veroorzaakt, en je laatste tetanusprik meer dan 5 jaar geleden was.
3. 
   3
   Haal de prik als je zwanger bent. Om de antistoffen over te kunnen dragen op je baby, kun je een tetanusvaccinatie halen als je tussen de 27 en 36 weken zwanger bent.

   • Je huisarts zal je misschien de DTP-vaccinatie (difterie, tetanus en polio) aanbevelen in het derde trimester van je zwangerschap.
   • Als je nog niet eerder de DTP-prik hebt gehad, en je haalt hem ook niet als je zwanger bent, moet je dat na de bevalling alsnog meteen doen.
   • Als je een vieze wond krijgt wanneer je zwanger bent, zul je waarschijnlijk een herhalingsprik moeten halen.
4. 
   4
   Zorg dat je immuun wordt. De beste manier om tetanus te behandelen is door het in de eerste plaats te voorkomen. De meeste mensen krijgen geen ernstige reactie op het vaccin, maar er kunnen wel wat milde reacties optreden. Dit zijn zwelling, gevoeligheid en roodheid op de plek waar de prik is gezet. Meestal is dit na 1-2 dagen weer over. Maak je geen zorgen over het halen van een extra herhalingsprik. Het geeft niet als er minder dan 10 jaar tussen de prikken heeft gezeten. Er bestaan verschillende vaccins die tegen tetanus beschermen. Dit zijn:

   • DKTP. Het vaccin tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio wordt meestal gegeven aan baby's vanaf 6 weken oud en de vaccinaties worden herhaald bij 3, 4 en 11 maanden. DKTP is een zeer effectief vaccin voor kleine kinderen. Op 4-jarige leeftijd wordt de vaccinatie nogmaals herhaald.
   • DTP. Na verloop van tijd neemt de bescherming tegen deze ziekten af, dus oudere kinderen hebben een herhalingsprik nodig. Deze DTP-vaccinatie wordt gegeven als een kind 9 jaar is.
   • Als je volwassen bent, is het goed om je elke 10 jaar opnieuw te laten vaccineren tegen tetanus. Omdat bij sommige mensen de antistoffen al na 5 jaar sterk zijn afgenomen, is een herhaling van het vaccin ook nodig als je een diepe, vieze wond hebt opgelopen en al meer dan 5 jaar niet bent gevaccineerd.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Meer leren over en het herkennen van tetanus

Pdf downloaden

1. 
   1
   Weet wie kans hebben om tetanus te krijgen en hoe het wordt verspreid. Bijna alle gevallen van tetanus komen voor bij mensen die nooit gevaccineerd zijn, of bij volwassenen die hun herhalingsprik niet om de 10 jaar hebben gehaald. De ziekte wordt niet van mens tot mens overgedragen, waardoor het anders is dan andere ziekten die met vaccinatie zijn te voorkomen. Het wordt verspreid door bacteriële sporen die het lichaam binnendringen doordat de huid kapot is. Deze maken een krachtig zenuwgif waardoor de spieren stijf worden en spasmen optreden.

   • Complicaties bij tetanus komen het meest voor bij mensen die geen vaccinatie hebben gehad, of bij oudere volwassenen die niet voldoende herhalingsprikken hebben gehad.
   • Je hebt ook een verhoogd risico op tetanus na een natuurramp, vooral als je in een ontwikkelingsland bent.
2. 
   2
   Verklein het risico op tetanus. Zodra je gewond bent geraakt, moet je de wond ontsmetten en desinfecteren. Als je langer dan 4 uur wacht met het desinfecteren van een wond, verhoog je de kans op tetanus. Dit is nog belangrijker als de wond is veroorzaakt door een voorwerp dat de huid heeft doorboord, omdat bacteriën en vuil dan diep in de wond kunnen dringen, en dat is een ideale omgeving voor bacteriën om zich te vermenigvuldigen.

   • Let op of het voorwerp dat de wond heeft veroorzaakt vies of schoon is, als je wilt beslissen of je een tetanusprik nodig hebt. Een vuil voorwerp bevat aarde, speeksel of uitwerpselen, en een schoon voorwerp niet. Onthoud dat je nooit zeker weet of een voorwerp bacteriën bevat of niet.
3. 
   3
   Wees je bewust van symptomen die ontstaan. De incubatietijd van tetanus is tussen de 3 tot 21 dagen, met een gemiddelde van 8 dagen. De ernst van tetanus wordt aangegeven op een schaal van 1 tot 4. Hoe langer het duurt voordat de symptomen ontstaan, hoe milder de ziekte waarschijnlijk is. Bekende symptomen van tetanus zijn onder andere (in volgorde van verschijning):

   • Spasmen van de kaakspieren
   • Stijfheid van de nek
   • Moeite met slikken
   • Stijfheid als een plank van de buikspieren
4. 
   4
   Herken de symptomen bij volwassenen. De diagnose tetanus is afhankelijk van het herkennen van de symptomen. Er bestaat geen bloedtest waarmee de diagnose kan worden bevestigd, dus het is belangrijk om op alle symptomen te letten. Je krijgt misschien last van koorts, zweten, verhoogde bloeddruk, of een snelle hartslag. Begrijp wat mogelijke complicaties kunnen zijn, zoals:

   • Laryngospasme, of spasmen van de stembanden, waardoor ademen moeilijk gaat
   • Botbreuken
   • Stuipen
   • Abnormaal hartritme
   • Secondaire infecties, zoals longontsteking, als gevolg van lang in het ziekenhuis liggen
   • Longoedeem, of bloedproppen in de longen
   • Dood (in 10% van de gerapporteerde gevallen)
   Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Tetanus behandelen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Schakel medische hulp in. Als je denkt of vermoedt dat je tetanus hebt, schakel dan onmiddellijk medische hulp in. Het is een noodgeval en je zult naar het ziekenhuis moeten, want 10% van de mensen met tetanus overleeft dit niet. In het ziekenhuis krijg je een antigif, zoals tetanus immunoglobuline. Dit neutraliseert het gif dat je zenuwstelsel nog niet heeft bereikt. De wond wordt grondig schoongemaakt, en je krijgt een tetanusvaccinatie om besmetting in de toekomst te voorkomen.

   • Als je eenmaal met tetanus bent geïnfecteerd, wordt je er in de toekomst niet immuun voor. Je zult je opnieuw moeten laten vaccineren om te voorkomen dat je het nogmaals krijgt.
2. 
   2
   Laat een arts de behandeling opstellen. Er bestaat geen bloedtest die de diagnose tetanus kan stellen. Laboratoriumonderzoek is dus niet bruikbaar bij de evaluatie van deze ziekte. Daarom moeten artsen niet afwachten, maar kiezen voor een agressieve behandeling als een infectie wordt vermoed.

   • Artsen zullen hun diagnose vooral baseren op de symptomen en klinische tekens die aanwezig zijn. Hoe ernstiger de symptomen, hoe sneller er gehandeld moet worden.
3. 
   3
   Behandel de symptomen van tetanus. Omdat er geen geneesmiddel tegen tetanus bestaat, is de behandeling gericht op de symptomen en het voorkomen van complicaties. Je zult antibiotica krijgen en medicijnen tegen de spierspasmen.

   • Enkele medicijnen die spierspasmen kunnen verminderen zijn kalmeringsmiddelen uit de groep benzodiazepine (zoals diazepam (Valium), lorazepam, alprazolam en midazolam).
   • Antibiotica zijn over het algemeen niet effectief tegen tetanus, maar ze kunnen worden voorgeschreven om te voorkomen dat de Clostridium tetani-bacterie zich vermenigvuldigt. Zo kan de productie van gifstoffen worden vertraagd.
   Advertentie

Tips

• Er bestaan vaccins tegen tetanus die ook beschermen tegen difterie, polio en kinkhoest. Deze vaccins zijn 10 jaar werkzaam.
• De datum van je laatste tetanusprik staat als het goed is in je medisch dossier bij de huisarts. Sommige mensen hebben een boekje waarin al hun vaccinaties staan.
• Als je het risico loopt op een infectie, zorg dan dat je de tekenen en symptomen van tetanus kent. De spasmen kunnen zo hevig worden dat je niet normaal meer kunt ademen. De stuipen kunnen zo erg zijn dat ze kunnen leiden tot gebroken botten.
• Veiligheid voor alles - als je je zorgen maakt dat je besmet kunt raken met tetanus, haal dan gewoon de prik.
• Een paar zeldzame ziektes kunnen dezelfde symptomen geven als tetanus. Maligne hyperthermie is een erfelijke ziekte die plotselinge koorts en ernstige spierkrampen kan veroorzaken als je onder narcose gaat. Het 'Stiff Person Syndrome' is een zeer zeldzame ziekte aan het zenuwstelsel waardoor zo nu en dan spierspasmen ontstaan. De symptomen beginnen meestal als iemand halverwege de 40 is.

Advertentie

Waarschuwingen

• Schakel medische hulp in bij ernstige wonden. Als je vermoedt dat je bent besmet met de tetanusbacterie, wacht dan niet tot je symptomen krijgt voordat je de behandeling start. Er bestaat geen geneesmiddel tegen tetanus, alleen de symptomen kunnen worden behandeld.

Advertentie