De mazelen herkennen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

De belangrijkste kenmerken en symptomen herkennen

Medische hulp inschakelen

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Mazelen (rubeola) is in de eerste plaats een infectie die voorkomt bij kinderen, en veroorzaakt wordt door een virus. Het was ooit heel gangbaar in Nederland, maar mazelen komt nu zelden voor als gevolg van vaccinatie. In andere delen van de wereld komen mazelen vaker voor en kunnen ze ernstig en dodelijk zijn voor jonge kinderen met een verzwakt immuunsysteem, vooral als het gaat om kinderen onder de vijf jaar. Het leren herkennen van de gangbare kenmerken en symptomen van de mazelen bij een kind en het inschakelen van medische zorg, kan de risico's op de ernstige gevolgen voor de gezondheid verminderen.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 2:

De belangrijkste kenmerken en symptomen herkennen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Let op een kenmerkende rode huiduitslag. Het meest herkenbare teken van de mazelen is de uitslag die het veroorzaakt, die enkele dagen na het hoesten, keelpijn en een loopneus verschijnen. De huiduitslag bestaat uit vele kleine rode vlekjes en bultjes in kleine groepjes, waarvan sommige iets verhoogd zijn, maar meestal lijkt het van een afstand op grote platte vlekken. Het hoofd/gezicht worden het eerst getroffen, waarbij de huiduitslag achter de oren en dicht bij de haarlijn te zien is. De dagen erna verspreidt de uitslag zich naar de nek, armen en torso, en dan naar beneden, naar de benen en voeten. De huiduitslag jeukt meestal niet, maar kan irriterend zijn voor mensen met een gevoelige huid.

   • Mensen met de mazelen voelen zich meestal het ziekst op de eerste of tweede dag na de ontwikkeling van de huiduitslag, en het duurt dan ongeveer een week voor het volledig is verdwenen.
   • Kort nadat de uitslag is verschenen neemt de koorts meestal sterk toe en kan deze oplopen tot boven de 40 graden Celsius. Medische aandacht is in dit stadium noodzakelijk.
   • Veel mensen met de mazelen ontwikkelen ook kleine grijswitte vlekken in hun mond (aan de binnenkant van de wangen), de vlekken van Koplik.
2. 
   2
   Controleer op koorts. Mazelen begint meestal met niet-specifieke tekenen en symptomen, zoals algehele malaise (vermoeidheid) en een milde tot matige koorts. Dus, als je kind lusteloos lijkt in combinatie met een slechte eetlust en een milde verhoging, dan is de kans groot dat het een virale infectie heeft. Aangezien de meeste virale infecties echter op dezelfde manier beginnen, is een milde koorts niet een sterke aanwijzing voor de mazelen.

   • De normale lichaamstemperatuur is 37 graden Celsius, dus is koorts bij een kind elke temperatuur boven de 38 graden Celsius. Een temperatuur van meer dan 38 graden Celsius bij kinderen verdient medische aandacht.
   • Een digitale oorthermometer (een timpanische thermometer), is een snelle en eenvoudige manier om de temperatuur van een kind te meten.
   • De mazelen kent een incubatieperiode van 10 tot 14 dagen na infectie, wat een periode is zonder tekenen of symptomen.
3. 
   3
   Let op hoesten, keelpijn en een loopneus. Vlak nadat je een milde tot matige koorts bij je kind opmerkt, ontwikkelen zich bij de mazelen snel andere symptomen. Een hardnekkige hoest, keelpijn, loopneus en ontstoken ogen (conjunctivitis) zijn kenmerkend voor de vroege stadia van de mazelen. Deze relatief milde verzameling van symptomen kan twee of drie dagen na het begin van de koorts aanhouden. Deze symptomen zijn nog steeds geen sluitend bewijs dat je kind een ziekte als de mazelen heeft -- andere virale infecties, zoals een gewone neusverkoudheid en griep, veroorzaken zeer gelijksoortige symptomen.

   • De oorzaak van de mazelen is het paramyxovirus, dat zeer besmettelijk is. Het verspreidt zich door middel van druppels in de lucht of op oppervlakken, en vermenigvuldigd zich vervolgens in de neus en keel van een besmette persoon.
   • Je kunt het paramyxovirus oplopen door je vingers in je mond/neus te doen of door over je ogen te wrijven na het aanraken van een geïnfecteerd oppervlak. Het hoesten of niezen van een geïnfecteerde persoon kan de mazelen ook verspreiden.
   • Een persoon met de mazelen kan het virus voor een periode van ongeveer acht dagen verspreiden naar andere mensen – vanaf het punt dat de symptomen beginnen tot de vierde dag van de uitslag (zie hieronder).
4. 
   4
   Weet wie er een hoog risico loopt. Terwijl mensen die volledig zijn ingeënt tegen de mazelen bijna geen risico lopen om de ziekte te krijgen, lopen bepaalde groepen mensen juist een hoger risico op de mazelen. Het hoogste risico lopen mensen die niet volledig zijn ingeënt tegen de ziekte, mensen met een vitamine A-tekort en/of diegenen die op plekken zijn geweest waar de mazelen veel voorkomen (Afrika en delen van Azië, bijvoorbeeld). Andere groepen die vatbaarder zijn voor de mazelen zijn mensen met een verzwakt immuunsysteem en kinderen jonger dan 12 maanden (omdat ze te jong zijn om in aanmerking te komen voor inenting).

   • Het mazelenvaccin wordt meestal gecombineerd met andere vaccins die beschermen tegen de bof en rode hond. Gecombineerd heet dit vaccin het MBR-vaccin.
   • Mensen die een immunoglobuline-behandeling krijgen en tegelijkertijd het MMR-vaccin, lopen ook een hoger risico om de mazelen te ontwikkelen.
   • Vitamine A heeft antivirale eigenschappen en is zeer belangrijk voor de gezondheid van de slijmvliezen, die de neus, mond en ogen bedekken. Als je voeding te weinig vitaminen bevat, is de kans dat je de mazelen krijgt groter, evenals de kans dat je ernstiger symptomen zult ervaren.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Medische hulp inschakelen

Pdf downloaden

1. 
   1
   Maak een afspraak met je huisarts. Als je één van de bovengenoemde symptomen bij je kind of jezelf opmerkt, maak dan een afspraak met je huisarts of kinderarts voor een consult en een onderzoek. Mazelen bij Nederlandse kinderen zijn al meer dan tien jaar zeldzaam, dus artsen die onlangs zijn afgestudeerd, hebben misschien niet veel ervaring met de kenmerkende uitslag. Nochtans zullen alle ervaren artsen onmiddellijk de kenmerkende vlekkerige huiduitslag, en vooral de vlekken van Koplik op het wangslijmvlies (indien van toepassing) herkennen.

   • Bij twijfel kan een bloedonderzoek bevestigen of het daadwerkelijk om de mazelen gaat. Het medisch lab zal kijken naar de aanwezigheid van IgM-antilichamen in het bloed, aangemaakt door het lichaam om het mazelenvirus te bestrijden.
   • Bovendien kan een virale cultuur worden gekweekt en onderzocht door het nemen van monsters van slijmvliezen uit je neusgangen, keel en/of wangslijmvlies -- als je vlekken van Koplik hebt.
2. 
   2
   Zorg dat je de juiste behandeling krijgt. Er is geen specifieke behandeling die een vastgesteld geval van mazelen meteen kan oplossen, maar er kunnen wel enkele maatregelen genomen worden genomen om de ernst van de symptomen te verminderen. Mensen die niet zijn ingeënt (inclusief kinderen) kunnen het MBR-vaccin toegediend krijgen binnen 72 uur na blootstelling aan het paramyxovirus, waarmee wellicht voorkomen kan worden dat de symptomen zich ontwikkelen. Zoals echter hierboven vermeld, duurt het vaak 10 dagen na een incubatieperiode voordat de milde symptomen van de mazelen beginnen, dus is het onwaarschijnlijk dat de mazelen binnen 72 uur na een infectie worden ontdekt, tenzij je door een gebied trekt waar veel mensen duidelijk de ziekte hebben.

   • Het versterken van het immuunsysteem is beschikbaar voor zwangere vrouwen, jonge kinderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem, die blootgesteld zijn aan de mazelen (en andere virussen). De behandeling bestaat uit een injectie van antilichamen die immuun serum globuline genoemd worden en die idealiter binnen zes dagen na blootstelling worden toegediend, om te voorkomen dat de symptomen ernstig worden.
   • Immuun serum globuline en het MBR-vaccin mogen niet tegelijkertijd worden toegediend.
   • Middelen voor het verminderen van pijnklachten, en de matige tot ernstige koorts die gepaard gaat met de uitslag van mazelen, omvatten: paracetamol (tylenol), ibuprofen (Advil, Motrin) en naproxen (Aleve). Geef nooit aspirine aan kinderen of tieners met de mazelen om daarmee koorts onder controle te houden. Aspirine is goedgekeurd voor gebruik bij kinderen ouder dan drie jaar, maar het kan leiden tot het syndroom van Reye (een mogelijk levensbedreigende aandoening) bij kinderen met waterpokken of griepachtige symptomen -- wat verward kan worden met de mazelen. Geef kinderen in plaats daarvan paracetamol (tylenol), ibuprofen (Advil, Motrin) of naproxen (Aleve).
3. 
   3
   Vermijd complicaties door de mazelen. Hoewel potentieel dodelijk (vooral in ontwikkelingslanden), zijn gevallen van de mazelen zelden ernstig, noch vereisen ze medische ingrijpen, tenzij de koorts boven de 38 graden Celsius uitkomt. De mogelijke complicaties van de mazelen zijn echter vaak veel erger dan de initiële virale infectie. Veelvoorkomende complicaties die het gevolg zijn van de mazelen zijn onder meer: bacteriële oorontstekingen, bronchitis, keelontsteking, longontsteking (virale en bacteriële), encefalitis (zwelling van de hersenen), zwangerschapsproblemen en een verminderde bloedstolling.

   • Als je andere symptomen opmerkt na de mazelen of als je het gevoel hebt dat de symptomen nooit verdwenen zijn, dan moet je naar je huisarts gaan.
   • Als je een laag vitamine A-gehalte hebt, vraag je arts dan om een injectie om de ernst van de mazelen en eventuele complicaties te verminderen. Medische doseringen zijn meestal 200.000 IE (internationale eenheden) verdeeld over twee dagen.
   Advertentie

Tips

• Minder vaak voorkomende en ernstige symptomen van de mazelen zijn onder andere niezen, gezwollen oogleden, lichtgevoeligheid, spierpijn en gewrichtspijn.
• Test je ogen of draag een zonnebril als jij of je kind gevoelig wordt voor fel licht. Vermijd een paar dagen lang tv-kijken of dicht op je computermonitor zitten.
• De preventie van de mazelen omvat vaccinatie en quarantaine -- het vermijden van contact met mensen die besmet zijn met het virus.

Advertentie