Weten wanneer ijs veilig is

Langlaufen, sneeuwscooteren, ijsvissen, schaatsen en andere sporten op het ijs zijn gevaarlijke bezigheden als je niet weet of het ijs dik genoeg is om je gewicht te dragen. Er zijn manieren om de veiligheid van ijs te meten, zoals het observeren van de kleur, het testen van de dikte en rekening houden met temperatuur en lokale omstandigheden. Geen enkele sport op ijs boven water is echter ooit zonder risico. Als je twijfelt, ga dan niet het ijs op.

Stappen

Pdf downloaden

Omstandigheden en ongeziene of onbekende factoren kunnen schijnbaar veilig ijs plotseling gevaarlijk maken. Neem alle zorg en voorzorgsmaatregelen in acht om ongelukken te voorkomen en om reddingsplannen onmiddellijk uit te voeren, mocht er iets misgaan.
2
Maak een noodplan. Vertel de mensen waar je naartoe gaat. Als er iets misgaat terwijl je aan het testen of recreëren bent, zorg dan dat je de veiligheidsprocedures die je gaat uitvoeren voor onmiddellijke redding bij de hand hebt.
- Om te beginnen moet je voldoende gekleed zijn in kleding geschikt voor het koude weer. Draag een of ander drijfmiddel (dit kan zelfs een reddingsvest voor op een boot zijn), vooral als je aan het testen of sneeuwscooteren bent. Draag een ijspriem voor meer grip als je in door het ijs zakt. Ga nooit alleen op pad, maar samen met een of twee anderen. Vertel andere mensen waar jullie zijn en hoe laat je verwacht thuis te zijn. Dit is geen gelegenheid voor een spontane inval.
- Houd een stel warme, droge reservekleren bij de hand in een waterdichte tas. Zo verminder je het risico op onderkoeling door de natte kleren meteen te verwisselen. Andere handige benodigdheden om als onderdeel van een noodset te hebben zijn een nooddeken, hand- en voetenwarmers, dikke sokken, een droge trainingsbroek, kaarsen en lucifers. Pak dergelijke noodartikelen in voor alle wintersporten buitenshuis, zelfs voor het schaatsen in de buitenlucht. Zie 'Benodigdheden' voor meer informatie.
3
Realiseer je dat het bepalen van de veiligheid van ijs afhankelijk is van een combinatie van factoren, niet van één factor op zich. De veiligheid van ijs wordt bepaald door de volgende factoren samen te beoordelen:
- Uiterlijk van het ijs -- kleur, textuur en kenmerken
- Dikte van het ijs -- er zijn aanbevolen diktes voor verschillende activiteiten, die hieronder worden beschreven
- Buitentemperatuur gedurende een bepaalde tijd van de dag
- Sneeuwbedekking
- Diepte van het water onder het ijs
- Grootte van het waterlichaam
- Chemische samenstelling van water -- of het water zoet of zout is
- Lokale klimaatschommelingen
- De uitbreiding van het ijs
Deze autoriteiten kunnen een gemeente, ijsclub of natuurbeheerder zijn. Een dergelijke controle moet minimaal dagelijks plaatsvinden. Vraag naar de gevolgde procedures als je meer wilt weten om jezelf tevreden te stellen. In het algemeen hebben ze toegang tot kwaliteitsmeetinstrumenten en -procedures, samen met volledige training in het omgaan met ongelukken met ijs en ijsvorming. Dit bespaart je het risico van testen en kan je geruststellen. Blijf niettemin alle veiligheidsmaatregelen in acht nemen.
Als je in een onbekende omgeving in het buitenland bent, neem dan niets aan. Stop bij een winkel, café of skiwinkel en vraag naar het ijs, of ga naar een politie- of brandweerkazerne en stel vragen over bekende plekken die gevaarlijk zijn en veiliger plekken in de omgeving. Mensen helpen je liever nu dan dat ze je later naar uit het water moeten slepen.
6
Observeer het ijs. Kijk naar het ijs om te zien of je scheuren, breuken, zwakke plekken of abnormale oppervlakken kunt zien en wat voor kleur(en) het ijs heeft. Dit is slechts een snelle blik om je te helpen beslissen of het zelfs de moeite waard is om door te gaan naar de volgende stap van het testen van het ijs.
- Als je een van de volgende zaken opmerkt, kun je beter afzien van een verdere poging om het ijs op te gaan:
  - Stromend water bij of langs de randen van het ijs
  - Stromende waterbronnen onder het ijs in vijvers en meren die vanuit een bron worden gevoed.
  - Water dat over het ijs stroomt
  - Scheuren, breuken of gaten
  - IJs dat ontdooid en opnieuw bevroren lijkt te zijn
  - Abnormale oppervlakken die onbekend voor je zijn - bijv. richels veroorzaakt door stroming of wind
- Onthoud het volgende: Dik en blauw is waarschijnlijk goed -- dun en knapperig, is veel te riskant.
7
Weet wat de kleur van het ijs kan betekenen. Hoewel het een nuttige indicator is, mag je niet alleen op kleur vertrouwen. Bijvoorbeeld: ijs van elke kleur dat onderworpen is aan stromend water eronder, zal zwakker zijn dan ijs dat niet aan die druk onderhevig is. In het algemeen kun je het volgende afleiden aan de kleur van het ijs:
- Lichtgrijs tot donkerzwart -- Smeltend ijs, komt zelfs voor als de luchttemperatuur lager is dan 0°C. Het is onveilig en de lage dichtheid kan geen lading houden, dus blijf eraf.
- Wit tot ondoorzichtig -- Met water verzadigde sneeuw bevriest bovenop het ijs en vormt zo nog een dunne ijslaag. Meestal is het zwak omdat het poreus is door luchtzakken.
- Blauw tot helder – Heeft een hoge dichtheid, is zeer sterk en het veiligste ijs om op te zijn als het dik genoeg is. Blijf eraf als het dunner is dan 10 cm.
- Gevlekt en korrelig of 'verrot' ijs – hierbij gaat het niet zozeer om de kleur maar om de textuur. Dit ijs is dooiend en korrelig. Het is bedrieglijk -- het lijkt misschien dik aan de bovenkant, maar kwijnt weg in het midden en aan de basis. Het meest voorkomend in het voorjaar is het vaak wat bruin door plantaardige looistoffen, vuil en andere natuurlijke materialen die weer opkomen als gevolg van het ontdooien. Niet eens geschikt om zelf maar met een voet te proberen.
8
Test de dikte van het ijs. Als je je waarnemingen al hebt gedaan en je er nog steeds alle vertrouwen hebt, moet je dit bevestigen door de dikte van het ijs te controleren.
- Test dit met minstens één andere persoon (het buddysysteem). Draag een reddingsvest of een reddingsboei en gebruik touwen waar je buddy je mee in veiligheid kan trekken als er iets misgaat.
- Ga alleen het ijs op als dit langs de oever stevig is. Als het korrelig is of barst, is het onwaarschijnlijk dat het veilig is om verder te gaan, omdat het ijs langs de oevers het zwakst is.
- Hak een klein gat in het ijs met een bijl of priem, of gebruik een ijsboor om de dikte ervan te meten. Gebruik een meetapparaat om de dikte te bepalen.
- Weet wat de veiligheidsmarges zijn van het ijs. Er zijn aanbevolen diktemetingen voor de veiligheid van ijs die je moet vaststellen voor elke activiteit die wordt uitgevoerd. IJs is veilig vanaf ongeveer 10-15 cm dikte. Op ijs van 8 cm of dunner kun je beter niet lopen. Maar zelfs bij een dikte van 22-25 cm kunnen er onvoorziene gevaren zijn, zoals een waterstroom die de onderkant van het ijs verzwakt. In dit geval is zelfs de dikte geen goede indicator voor de veiligheid, omdat het ijs op elk moment kan bezwijken.
- In het algemeen zijn de regels voor ijsdiktemetingen:
  - 7 cm (nieuw ijs) - Wegblijven
  - 10 cm - geschikt voor ijsvissen, langlaufen en wandelen (ongeveer 100 kg)
  - 12 cm - geschikt voor een enkele sneeuwscooter of ATV (ongeveer 400 kg)
  - 20-30 cm - geschikt voor één auto, groep mensen (ongeveer 1500-2000 kg)
  - 30-38 cm - geschikt voor een lichte pick-uptruck of bestelwagen
- Dit zijn algemeen gehanteerde richtlijnen.
9
Begrijp dat de draagkracht van het ijs niet overal hetzelfde hoeft te zijn, zelfs niet op hetzelfde water. De sterkte van ijs wordt ook beïnvloed door andere factoren dan kleur en dikte. Houd ook rekening met:
- De locatie van het ijs: is het op een vijver, een meer, een beekje of is er duidelijk stromend water onder? Is er een stroming in of uit het waterlichaam? Dit geeft reden tot bezorgdheid.
- De samenstelling van het water: is het zoet water of zout water? Zee-ijs is zwakker en heeft een grotere dikte nodig om hetzelfde gewicht te dragen als ijs op zoet water. Zie de koppelingen hieronder voor meer informatie over exacte metingen.
- Buitentemperatuur en seizoen: de temperatuur verandert constant. Pas op voor microklimaten in de omgeving. Midden in de winter is het ijs veel sterker dan lente-ijs dat onderhevig is aan snelle dooi en opwarmende zonneschijn.
- De grootte en diepte van het waterlichaam: grotere waterlichamen hebben meer tijd nodig om te bevriezen dan kleinere.
- De aanwezigheid van sneeuw op het ijs: sneeuw kan het ijs opwarmen omdat het werkt als een isolator -- ijs onder sneeuw is over het algemeen dunner en zwakker dan ijs zonder sneeuw.
- Het gewicht dat op het ijs wordt geplaatst. Ga je alleen op het ijs of met een voertuig? Er is een groot verschil in de gewichtsverdeling tussen een lichaam en een sneeuwscooter met dat lichaam erop.
Schaatsers kunnen altijd een ijsbaan of een meer met strandwachten vinden -- sneeuwscooters en skiërs kunnen altijd op het land blijven staan in plaats van over het ijs te gaan, wandelaars kunnen van het ijs blijven en met hun sneeuwschoenen langs de route verdergaan. Iedereen die eropuit gaat, moet noodvoorraden bij zich hebben, ongeacht hoe lang je van plan bent weg te blijven of waar je naartoe gaat.
Advertentie

Tips

Twee personen kunnen onzeker ijs met enige veiligheidsmarge oversteken door een kano tussen beide vast te houden. Vergeet de peddels niet. Als het ijs breekt, heb je ze nodig.
In het geval dat je het ijs moet oversteken, is de beste manier om over te steken om op handen en benen te komen en over te steken. Denk aan hoe een hagedis bijna beweegt, waardoor je lichaamsgewicht gelijkmatig over je hele figuur verschuift. Het is een goed idee om een lange plank of paal mee te nemen. Als het begint te kraken -- en soms krijg je een of twee waarschuwingen -- leg de paal dan plat op het ijs en gebruik hem om je gewicht te verdelen.
Weet dat herhaalde voertuigsporen of voetpaden het ijs kunnen verzwakken. Paden over het ijs moeten regelmatig worden gewijzigd.
Let op of anderen afdwalen. Als je de aangewezen autoriteit bent (voor een school, een sportief uitstapje, etc.) of de leidinggevende, let dan op de mensen die je afgebakende gebied verlaten en zorg dat ze onmiddellijk terugkeren. Zorg ervoor dat er voldoende markeringen zijn aangebracht, zodat schaatsers etc. niet per ongeluk een fout kunnen maken en de geteste zone kunnen verlaten. Er moet ook iemand met een EHBO-opleiding aanwezig zijn, samen met een EHBO- en veiligheidsuitrusting.
Met een hondenslee het ijs opgaan is iets veiliger, omdat honden het kraken van ijs kunnen voelen. Neem echter geen risico's en wees net zo goed voorbereid op ongelukken als bij elke andere wintersport.
Als je moet schaatsen op dun ijs (letterlijk), zorg er dan voor dat de waterdiepte gering is (60-90 cm). Als het breekt, ben je doorweekt en koud, maar kun je er wel op en uit stappen en jezelf terug naar de wal slepen met een zeer schaapachtig gevoel. Voor kinderen is dit echter nog steeds niet veilig.
Gebruik een boor van 12 cm of meer om door het ijs te boren als het helder is. Als het door de bodem van het ijs gaat, is het misschien niet veilig. Zorg ervoor dat een volwassene het eerst controleert!

Advertentie

Waarschuwingen

Neemt niet aan dat plotselinge koude het ijs veilig zal maken. Dit kan het ijs zelfs broos maken en veel sneller breken dan wat warmer weer. Controleer dit altijd.
Drink nooit alcohol tijdens de wintersport -- wacht tot je weer in het chalet of thuis bent. Alcohol kan het rijden met sneeuwscooters, de reactietijd en het vermogen om met een ongeluk om te gaan, nadelig beïnvloeden. Alcohol helpt niet bij het verlichten van de kou, maar maakt het juist erger en kan leiden tot onderkoeling.
Alleen maar omdat het geteste gebied van ijs veilig lijkt, betekent dit niet dat het ergens anders op het ijs ook veilig zal zijn. Als je van plan bent om verder te gaan dan het gebied dat je hebt getest, moet je dat gebied opnieuw testen of afbakenen.
Mensen in een sneeuwscooter moeten oppassen dat ze niet te snel rijden -- als ze niet kunnen zien wat er voor hen ligt, kunnen ze heel goed in een gat rijden omdat ze niet op tijd kunnen stoppen. Bovendien hebben voertuigen weinig tot geen grip op het ijs en een plotselinge bocht weg van een gat is misschien niet mogelijk. Het is waarschijnlijker dat het voertuig gaat draaien en dat je in het gat glijdt. Blijf in plaats daarvan op het land.
Dit artikel is van toepassing op landen en regio's met een zeer koud klimaat, zoals Canada, de Verenigde Staten en Rusland. Als je land of regio normaal gesproken geen diepe winterse omstandigheden kent, beschouw het ijs dan te allen tijde als onveilig en probeer geen van deze activiteiten uit te voeren zonder professioneel advies, bij voorkeur van een lokale overheidsinstantie die bevoegd is om dergelijk advies te geven.
In geval van nood, bijvoorbeeld als het ijs onder je sneeuwscooter breekt, stop dan niet. Een sneeuwscooter kan een beperkte hoeveelheid open water doorkruisen als het momentum wordt vol gehouden. Dit heeft te maken met het schoepenwieleffect van het draaien van de aandrijfband en de waterverplaatsing van de ski's op snelheid. Maak in plaats daarvan een lichte bocht, zodat je voldoende vaart kunt houden om weer aan land te komen of veilig ijs te bereiken. Hoog of vol gas zorgt ervoor dat het schoepenrad door slobber of water blijft rijden.
Als je een ski- of sneeuwscooterspoor volgt, gebruik dan geen met ijs bedekte beekjes, rivieren, vijvers of meren als kortere weg, tenzij deze officieel als kortere weg zijn aangewezen door de lokale autoriteiten die deze dagelijks testen. Korte weggetjes worden vaak genomen aan het eind van de dag als de sporter moe is en gewoon naar huis wil en het schemerig wordt – dit is dan ook vaak de oorzaak van een ongeluk door vermoeidheid. Ook heeft de warmte aan het einde van de dag op het ijs ingewerkt, dus is het ijs is op dat moment het zwakst.
Ga nooit bij donker lopen, schaatsen, spelen, skiën of sneeuwscooteren op het ijs. Je zult niets kunnen zien als er iets misgaat en er is veel minder kans dat er hulp nabij is.
Rijd nooit met een voertuig op het ijs, tenzij het ijs professioneel is getest en veilig is bevonden. Zelfs dan gebeurt het soms nog dat het ijs breekt. Als je moet rijden, dan kun je je voorbereiden op problemen door niet te snel te rijden, de ruiten open te laten (zet de verwarming eventueel hoger!) en je veiligheidsgordel los te maken.
- Zorg dat je weet hoe je kunt ontsnappen uit een zinkende auto, en dat je de noodprocedures met alle passagiers hebt besproken.
- Als je op ijs rijdt, rij dan langzaam, vooral bij het naderen van de kust. Waarom? Het gewicht van het voertuig, of het nu een sneeuwscooter, auto of vrachtwagen is, drukt het ijs naar beneden. Naarmate je vordert, ontstaat er een kleine maar significante golfbeweging die je over het ijs voert. Deze golf kan terugkaatsen tegen de oever die je nadert. Afhankelijk van je gewicht en snelheid kunnen deze omstandigheden zelfs dik ijs doen breken.
- Vermijd het oversteken van ijs in een voertuig met kinderen, tenzij er eenvoudigweg geen alternatief is vanwege een noodgeval. Je zult niet de tijd hebben om zowel de kinderen als jezelf in veiligheid te brengen, terwijl je je ontworstelt aan een zinkend voertuig.
Steek nooit opzettelijk onveilig ijs over met een sneeuwscooter. Het is een uitnodiging voor een ramp voor een persoon die je sporen volgt. De waterstraal in het motorcompartiment kan de motor soms ook afremmen. In sommige staten is het oversteken van open water met een sneeuwscooter verboden.

Advertentie