De waarde van een condensator aflezen

In tegenstelling tot weerstanden, kennen condensatoren een breed scala aan codes voor het beschrijven van hun kenmerken. Fysiek kleine condensatoren zijn vooral moeilijk te lezen, wat te wijten is aan de beperkte ruimte beschikbaar voor de code. De informatie in dit artikel is bedoeld als hulp bij het lezen van bijna alle moderne, in de winkel verkrijgbare condensatoren. Wees niet verbaasd als de informatie op een condensator in een andere volgorde staat dan die welke hier wordt beschreven, of als info over voltage en tolerantie ontbreekt op je condensator. Voor veel zelfgemaakte laagspanningscircuits is de capaciteit de enige informatie die je nodig hebt.

Methode 1

Methode 1 van 2:

Grote condensatoren lezen

Pdf downloaden

1
Weet welke eenheden worden gebruikt. De SI-eenheid van capaciteit is de farad (F). Deze waarde is veel te groot voor gewone circuits, dus worden die gelabeld volgens een van de volgende eenheden:^[1]XBron^[2]XBron
- 1 µF, uF of mF = 1 microfarad = 10^-6 farad (voorzichtig — in een andere context betekent mF officieel millifarad, of 10^-3 farad).
- 1 nF = 1 nanofarad = 10^-9 farad.
- 1 pF, mmF, of uuF = 1 picofarad = 1 micromicrofarad = 10^-12 farad.
2
Lees de waarde van de capaciteit. De capaciteit van de meeste grote condensatoren staat geschreven op de zijkant. Lichte variaties zijn gangbaar, dus zoek naar de waarde die het meest overeenkomt met de bovenstaande eenheden. Mogelijke variaties die je kunt tegenkomen zijn:
- Negeer hoofdletters in de eenheden. Bijvoorbeeld: 'MF' is gewoon een variatie op 'mf'. (Het is zeker geen megafarad, ook al is dit de officiële SI-afkorting).
- Laat je niet in de war maken door 'fd'. Dit is gewoon een andere afkorting voor farad. Bijvoorbeeld: 'mmfd' is hetzelfde als 'mmf'.
- Let op markeringen met één letter, zoals '475m', meestal op kleinere condensatoren.^[3]XBron Zie hieronder voor instructies.
3
Zoek de tolerantiewaarde. Sommige condensatoren geven een tolerantie aan, ofwel het maximale capaciteitsbereik vergeleken met de aangegeven waarde. Dit is niet van belang voor alle circuits, maar je moet hier op letten als je een nauwkeurige condensatorwaarde nodig hebt. Bijvoorbeeld: een condensator gelabeld '6000 uF +50%/-70%' kan een feitelijke capaciteit hebben van wel 6000 uF + (6000 * 0,5) = 9000 uF, of zo laag als 6000 uF - (6000 uF * 0,7) = 1800 uF.
- Is er geen percentage gegeven, zoek dan naar een enkele letter na de capaciteitswaarde of op een eigen regel. Dit kan de code zijn voor een tolerantieniveau, zoals hieronder beschreven.
4
Controleer het voltage. Als er ruimte is op het massieve deel van de condensator, dan vermeldt de fabrikant meestal een voltage als nummer, gevolgd door een V, VDC, VDCW of WV (voor 'Working Voltage').^[4]XBron Dit is het maximale voltage dat condensator aankan.
- 1 kV = 1.000 volt.
- Zie hieronder als je vermoedt dat je condensator een code gebruikt voor het voltage (een enkele letter of een cijfer en een letter). Staat er helemaal geen symbool, gebruik de bovenkant dan alleen voor circuits met een laag voltage.
- Bouw je een AC-schakeling, zoek dan een condensator specifiek bedoeld voor VAC. Gebruik geen DC-condensator, behalve als je diepgravende kennis hebt van het omzetten van voltages, en hoe je dat type condensator veilig kunt gebruiken binnen AC-toepassingen.^[5]XBron
5
Zoek een plusteken of minteken. Als je een van deze naast een terminal ziet staan, dan is de condensator gepolariseerd. Zorg dat je de pluskant van de condensator vastmaakt aan de positieve kant van de schakeling, anders kan de condensator uiteindelijk kortsluiten of zelfs exploderen.^[6]XBron Zie je geen plus- of minteken, dan kun je de condensator op beide manieren aansluiten.
- Sommige condensatoren hebben een gekleurde balk of een rongvormige inkeping, om de polariteit aan te geven. Meestal geeft deze markering de minpool aan van een aluminium elektrolytische condensator, of elco, (die meestal gevormd zijn als blikjes). Op een tantaal-elco (die erg klein zijn), geeft deze markering de pluspool aan.^[7]XBron (negeer de balk als die in tegenspraak is met een + of - teken, of als het geen elco is).
Advertentie

Methode 2

Methode 2 van 2:

Compacte condensatorcodes lezen

Pdf downloaden

1
Schrijf de eerste twee cijfers op van de capaciteit. Oudere condensatoren zijn minder voorspelbaar, maar bijna alle moderne voorbeelden gebruiken de EIA-standaardcode wanneer de condensator te klein is om de capaciteit volledig op te schrijven. Schrijf om te beginnen de eerste twee cijfers op, en beslis daarna wat je vervolgens gaat doen, gebaseerd op de code:^[8]XBron
- Indien de code begint met exact twee cijfers gevolgd door een letter (zoals 44M), dan vormen de eerste twee cijfers de code voor de volledige capaciteit. Ga verder met het bepalen van de eenheden.
- Indien een van de eerste twee tekens een letter is, ga dan verder met lettersystemen.
- Indien de eerste drie tekens allemaal cijfers zijn, ga dan verder met de volgende stap.
2
Gebruik het derde cijfer als nul-vermenigvuldiger. De capaciteitscode met drie cijfers werkt als volgt:
- Is het derde cijfer 0-6, voeg dan dat aantal nullen toe aan het eind van het getal. (Bijvoorbeeld: 453 → 45 x 10³ → 45000.)
- Is het derde cijfer 8, vermenigvuldig dan met 0,01. (bijv. 278 → 27 x 0,01 → 0,27)
- Is het derde cijfer 9, vermenigvuldig dan met 0,1. (bijv. 309 → 30 x 0,1 → 3,0)
3
. De kleinste condensatoren (gemaakt van keramiek, film, of tantaal) heeft de eenheid picofarad (pF), gelijk aan 10^-12 farad. Grotere condensatoren (de cilindrische aluminium-elco of die met een dubbele laag) hebben de eenheid microfarad (uF of µF), gelijk aan 10^-6 farad.^[9]XBron
- Een condensator kan dit herroepen door een eenheid erachter te plaatsen (p voor picofarad, n voor nanofarad, of u voor microfarad). Staat er echter niet meer dan een letter na de code, dan is dit meestal de tolerantiecode, en geen eenheid. (P en N zijn geen gangbare tolerantiecodes, maar ze bestaan wel).
4
. Indien je code een letter bevat als een van de eerste twee tekens, dan zijn er drie mogelijkheden:
- Is de letter een R, vervang deze dan door een decimale punt om de capaciteit in pF te krijgen. Bijvoorbeeld: 4R1 betekent een capaciteit van 4,1pF.^[10]XBron
- Indien de letter een p, n of u, dan geeft dit je de eenheden (pico-, nano- of microfarad). Vervang deze letter door een decimale punt. Bijvoorbeeld, n61 betekent 0,61 nF en 5u2 betekent 5,2 uF.^[11]XBron
- Een code zoals '1A253' bestaat eigenlijk uit twee codes. 1A geeft het voltage en 253 staat voor de capaciteit zoals hierboven beschreven.^[12]XBron
5
Lees de tolerantiecodes op ceramische condensatoren. Ceramische condensatoren, die er meestal uitzien als zeer kleine 'pannenkoekjes' met twee pennetjes, geven over het algemeen de tolerantiewaarde aan als een letter, direct na de uit die cijfers bestaande capaciteitswaarde. Deze letter staat voor de tolerantie van de condensator, en geeft aan hoe dicht de daadwerkelijke waarde van de condensator waarschijnlijk bij de aangegeven waarde van de condensator zal liggen. Indien nauwkeurigheid belangrijk is in je circuit, vertaal deze code dan als volgt:^[13]XBron
- B = ± 0,1 pF.
- C = ± 0,25 pF.
- D = ± 0,5 pF voor condensatoren onder 10 pF, of ± 0,5% voor condensatoren boven 10 pF.
- F = ± 1 pF of ± 1% (zelfde systeem als bij D hierboven).
- G = ± 2 pF of ± 2% (zie boven).
- J = ± 5%.
- K = ± 10%.
- M = ± 20%.
- Z = +80% / -20% (Zie je geen tolerantiewaarde, neem dit dan als worst case scenario.^[14]XBron
6
Lees letter-getal-letter tolerantiewaarden. Veel typen condensatoren geven de tolerantie aan met een meer gedetailleerd systeem van drie symbolen. Interpreteer deze als volgt:^[15]XBron
- Het eerste symbool geeft de minimumtemperatuur aan. Z = 10ºC, Y = -30ºC, X = -55ºC.
- Het tweede symbool geeft de maximumtemperatuur aan. 2 = 45ºC, 4 = 65ºC, 5 = 85ºC, 6 = 105ºC, 7 = 125ºC.
- Het derde symbool geeft de variatie in capaciteit aan over dit temperatuurbereik. Dit bereik gaat van het meest nauwkeurig, A = ±1,0%, tot het minst nauwkeurig, V = +22,0%/-82%. R is een van de meest algemene symbolen en staat voor een afwijking van ±15%.^[16]XBron
7
. Je kunt de EIA-voltagetabel opzoeken voor een volledige lijst, maar de meeste condensatoren gebruiken een van de volgende algemene codes voor het maximale voltage (waarden zijn alleen gegeven voor DC-condensatoren):^[17]XBron
- 0J = 6,3V
- 1A = 10V
- 1C = 16V
- 1E = 25V
- 1H = 50V
- 2A = 100V
- 2D = 200V
- 2E = 250V
- Codes van een letter zijn afkortingen van een van de algemene waarden zoals hierboven vermeld. Indien meerdere waarden van toepassing kunnen zijn (zoals 1A of 2A), dan moet je uit de context halen welke je nodig hebt.
- Voor een schatting van andere, minder bekende codes, kijk je naar het eerste cijfer. Nul (0) staat voor waarden minder dan tien; 1 gaat van 10 tot 99; 2 gaat van 100 tot 999; enzovoort.
8
Bekijk andere systemen. Oude condensatoren of die welke gemaakt zijn voor specialistische toepassingen, hanteren wellicht andere systemen. Deze zijn niet opgenomen in dit artikel, maar je kunt de volgende hints gebruiken als leidraad voor verder onderzoek:
- Indien de condensator een lange code heeft, beginnend met 'CM' of 'DM,' zoek deze dan op in de 'U.S. military'-condensatortabel.
- Indien er geen code is maar een reeks gekleurde banden of stippen, zoek dan op de kleurcodes van condensatoren.^[18]XBron
Advertentie

Tips

De condensator kan ook een lijst bevatten met informatie over de werkspanningen. De condensator moet een hoger voltage ondersteunen dan het circuit waarin je het gaat gebruiken, anders kan het stukgaan (of zelfs exploderen) tijdens de toepassing.
1.000.000 picoFarad (pF) is gelijk aan 1 microFarad (µF). Veel voorkomende condensatorwaardes liggen in de buurt van dit overgangsgebied en worden meestal aangeduid met de eenheid. Bijvoorbeeld: een piekwaarde van 10.000 pF is beter bekend als 0,01 uF.
Hoewel je capaciteit niet kunt bepalen aan de hand van de vorm en grootte alleen, kun je wel een ruwe schatting maken op basis van hoe de condensator wordt gebruikt:
- De grootste condensatoren in een tv-monitor zitten in de voeding. Elk ervan kan een capaciteit hebben van maar liefst 400 tot 1000 µF, die dodelijk kunnen zijn indien onjuist behandeld.^[19]XBron^[20]XBron
- De grote condensatoren in een antiek radio variëren meestal van 1 tot 200 µF.^[21]XBron
- Keramische condensatoren zijn meestal kleiner dan je duim en hechten aan het circuit met twee pinnen. Ze worden gebruikt in veel toepassingen, en variëren meestal van 1 nF tot 1 µF, en af en toe tot 100 µF.^[22]XBron

Advertentie

Waarschuwingen

Wees heel voorzichtig bij het werken met grote condensatoren, want die kunnen een dodelijke hoeveelheid energie vasthouden. Ontlaad die altijd eerst met behulp van een geschikte weerstand. Zorg dat je ze nooit kortsluit, want dat kan een explosie tot gevolg hebben.

Advertentie