Buiten het kader denken

Dus je bent gevraagd om voor je werk buiten het kader te denken, of je bent op zoek naar een creatief idee voor je nieuwe roman? Maak je geen zorgen! Buiten het kader denken is er, net als elke andere vaardigheid, een die je door middel van oefening aan kunstleren. Om te beginnen deze creatieve denkvaardigheid te ontwikkelen, ga je naar Stap 1.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Creatieve oplossingen bedenken

Pdf downloaden

1
Verander van omgeving. Als je creativiteit wilt bevorderen dien je je aan je typische routines te onttrekken. Het roer omgooien is een van de belangrijkste dingen, en veel succesvolle, creatieve denkers doen dat dan ook. Dit houdt in dat je ofwel een specifiek creativiteitsritueel ontwikkelt, danwel dat je een manier vindt om even een pauze in te lassen. ^[1]XBron
- Ga douchen. Douchen heeft op een of andere manier een bevorderlijke eigenschap. Je hebt vast zelf ook wel eens een geweldig idee opgedaan onder de douche (en toen ben je het vergeten, toen je op zoek ging naar pen en papier). Als je even vastzit, spring dan onder de douche, houd pen en papier in de buurt, en kijk wat er van komt.
- Ga even wandelen. Net als douchen bevordert ook wandelen de creativiteit. Je kunt gaan lopen als voorbereiding op je creatieve project, of als onderdeel van het project zelf. Een wandeling kan ervoor zorgen dat de creatieve sappen zullen gaan vloeien. Steve Jobs organiseerde bijvoorbeeld wandelvergaderingen te brainstormen. En Tsjaikovski liep een paar rondjes om zijn dorp voordat hij aan zijn nieuwste creaties begon.
- Creëer een psychologische afstand tussen je normale routine, en je tijd voor creativiteit. Schrijfster Toni Morrison bekeek bijvoorbeeld altijd de zonsopkomst voor ze ging schrijven. Ze vond dat dit proces haar in staat stelde om haar creatieve kant te bereiken.
2
Brainstorm. Het uiten van een heleboel verschillende ideeën, zeker ideeën die nogal vergezocht of overdreven lijken, is een geweldige manier om een paar goede ideeën te verzinnen. Brainstormen helpt je om je gedachtengang te verruimen, zodat je niet in dezelfde gedachtensleur blijft hangen.^[2]XBron
- In deze fase draait het niet om wat wel of niet haalbaar is. Probeer jezelf tijdens het brainstormen niet te beperken. Alle ideeën zijn nu welkom, ongeacht hoe onnozel of onuitvoerbaar ze ook klinken. Als je jezelf nu al gaat beperken, dan zul je geen vooruitgang boeken.
- Probeer jezelf geen dingen te zeggen die de creativiteit in kunnen perken. Probeer jezelf liever aan te moedigen. Pas op als je dingen zegt als: “Dat gaat niet werken,” “Zo hebben we het nog nooit gedaan,” “We kunnen dit probleem niet oplossen,” of “We hebben niet genoeg tijd.”^[3]XBron
- Stel: je bent een nieuw verhaal aan het schrijven, en je zit helemaal vast. In plaats van te stressen over hoe het verhaal verder moet gaan, kun je alvast gaan bedenken wat er later zal gaan gebeuren. Of bedenk hoe het verhaal zou kunnen lopen als je jezelf helemaal geen remmingen op zou (hoeven) leggen. (Het doet er niet toe als je later het einde van je verhaal aan moet passen om het mogelijk te maken. Laat je gedachten de vrije loop!)
3
Herformuleer het probleem. Creatieve oplossingen en ideeën bedenken kan ook voortkomen uit het opnieuw bekijken van het probleem of project. Probeer het eens van een andere kant te zien. Als je dat doet, dan kun je bij oplossingen opkomen die je anders nooit zou hebben overwogen. Er is, gelukkig, een aantal concrete hulpmiddelen om je problemen/projecten opnieuw te conceptualiseren. ^[4]XBron^[5]XBron
- Draai het eens om. Dit kan zowel letterlijk als figuurlijk. Als je een schilderij andersom hangt, dan wordt het misschien makkelijker om verder te schilderen. Je hersenen moeten namelijk gaan kijken naar hoe het schilderij opgemaakt is, en niet naar wat jij denkt dat er moet komen. Dit werkt goed voor meer begripsmatige problemen.
- Als je bijvoorbeeld een boek aan het schrijven bent, en je hebt geen idee hoe je je hoofdpersoon naar een bepaald moment toe kunt laten werken. Stel jezelf dan de vraag of die persoon eigenlijk wel per sé de hoofdpersoon moet zijn. Hoe zou het verhaal lopen als hij/zij níet de hoofdpersoon zou zijn? Wat als er een andere hoofdpersoon zou zijn? Of meerdere?
- Werk van achter naar voren. Soms is het het beste om je eerst op de oplossing te concentreren, en vervolgens vanaf die oplossing terug te werken. Stel: je werkt op de reclame-afdeling van een krant. De krant draait verlies, omdat er niet genoeg advertenties geplaatst worden. Begin dan bij de laatste, en best mogelijke oplossing (veel van de juiste advertenties hebben). Werk je weg terug naar het begin. Neem contact op met de bedrijven en groepen die de beste, meest efficiënte advertenties zouden kunnen plaatsen.
4
Dagdroom. Dagdromen kan je in staat stellen om patronen te vormen, en connecties te maken. Het kan je helpen om informatie te herinneren. Dit is zeer belangrijk als je out of the box wilt denken. Door te dagdromen zul je namelijk connecties kunnen maken die je anders nooit gevonden zou hebben. Het gebeurt heel vaak dat de beste ideeën voortkomen uit dagdromen. ^[6]XBron
- Gun jezelf de tijd om te dagdromen. Schakel de televisie, de computer, en je telefoon uit. Als je continu afleiding om je heen hebt, dan wordt het voor je hersenen lastiger om rust te nemen en connecties te maken.
- Je kunt dagdromen als je die wandeling aan het maken bent, of als je onder de douche staat. Ook hierom zijn die twee activiteiten vaak zo vruchtbaar. Ga ’s morgens, voordat je echt wakker wordt, even dagdromen. Of doe het ’s nachts, voor je gaat slapen.
5
Stel een marge in. Soms is het, als je moeite hebt om buiten het kader te denken, nodig om jezelf een bepaalde marge op te leggen. Het lijkt misschien alsof je hiermee de creativiteit beperkt, maar als je de juiste marges instelt dan zul je erachter komen dat je de poorten juist openzet. ^[7]XBron
- Als je te breed begint, dan leg je jezelf te veel druk op. Als je bijvoorbeeld begint met “hoe kan ik de advertentie-inkomsten vergroten?”, dan begin je te breed. Kies liever voor vragen als “Hoe kan ik ervoor zorgen dat lokale bedrijven meer advertenties zullen plaatsen?”, of “Hoe kan ik de bedrijven bereiken die graag advertenties in onze krant zouden plaatsen?”, of “Welke compensaties kan ik gebruiken om bedrijven aan te moedigen bij onze krant te adverteren?”
- Je stelt jezelf nog steeds open vragen, en je overweegt nog steeds een heleboel verschillende opties. Maar je weerlegt je focus dit keer op een meer specifieke vraag of taak. Dit zal je helpen om meer specifieke oplossingen te bedenken.
- Een ander voorbeeld: in plaats van jezelf de vraag “Hoe kan ik mijn jeugdroman anders maken dan alle andere jeugdromans?” te stellen, kun je je beter richten op specifieke onderdelen van jouw verhaal: “Wie is de hoofdperson? Is deze hoofdpersoon net als alle andere hoofdpersonen (blank, heteroseksueel, aantrekkelijk zonder het zelf te weten?)”. Of als je fantasy schrijft, “Hoe werkt de magie in het verhaal?” “Is het een beetje heidens, heeft het veel hekserij? Net zoals al die andere fantasyboeken tegenwoordig?”
- Of je dwingt jezelf om een bepaalde scène te herschrijven, alleen heeft dat personage dit keer geen toegang tot zijn/haar magische krachten. Hoe gan ze met dat lastige parket om?
6
Overweeg het slechtst denkbare scenario. Angst is creativiteit indamt. Angst zorgt ervoor dat je steeds de weg kiest die je het beste kent. Als je het slechtst denkbare scenario probeert te bedenken, dan kun je je daarop voorbereiden. En dat niet alleen. Je kunt je er ook van overtuigen dat zelfs dat slechtst denkbare scenario niet slecht genoeg is om het maar niet te proberen.
- Voor de reclameman bijvoorbeeld: bedenk wat er zou kunnen gebeuren als je een nieuw plan opstelt, waarbij je langdurige partners beloont (zoals een betere plaats in de krant, een kleurenadvertentie voor een lagere prijs, etc.). In het ergste geval gaat niemand op je aanbod in, of verlies je er wat geld door. Probeer plannen te bedenken hoe je met die tegenslagen om zou kunnen gaan.
- Als je een roman schrijft, dan zal het ergste geval waarschijnlijk inhouden dat niemand je boek uit wil geven. Of dat er geen enkel impresario is dat jouw boek wil gaan aanbieden, omdat het te veel op de laatste bestseller in jouw genre lijkt.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

Je creativiteit op de lange termijn behouden

Pdf downloaden

1
Ban negativiteit uit. Jouw vermogen tot denken buiten het kader wordt voornamelijk beperkt door negativiteit. Als je jezelf steeds vertelt dat je het niet kunt, of al je ideeën naar de prullenmand verwijst omdat ze “niet goed genoeg” zijn, dan beperk je jezelf enorm. ^[8]XBron
- Ga na wat je over je eigen ideeën te zeggen hebt. Als je op een ongelofelijk goed idee voor een nieuwe roman stuit, zeg je jezelf dan gelijk dat je het “toch niet zou kunnen schrijven”? Zo ja, dan zal je dat inderdaad nooit lukken.
- Als je negatief reageert op je eigen ideeën, vervang die negatieve gedachten dan met positieve, of neutrale. Als je denkt, “Ik zal die adverteerders nooit kunnen overtuigen met deze prikkels,” stop dan. Denk liever, “Ik ga proberen uit te vinden hoe deze prikkels ervoor kunnen zorgen dat adverteerders ons langer trouw blijven.”
2
Houd je creativiteit op scherp. Net zoals met andere vaardigheden het geval is, dien je je creativiteit te oefenen om het op peil te houden. Blijf aan je creativiteit werken, ook als je geen specifiek probleem hebt dat een creatieve oplossing nodig heeft. Dit zal je helpen als je plotseling geconfronteerd wordt met iets waarbij je dan toch buiten het kader moet denken. ^[9]XBron
- Alfabetiseer woorden. Pak een woord uit een krant, of een reclamebord, en rangschik de letters op alfabetische volgorde. Als je het woord GETAL tegenkomt, bijvoorbeeld, spel het dan zo: A-E-G-L-T. Dit werkt omdat je hersenen uitgedaagd worden om alle informatie die je binnenkrijgt te verwerken (alle letters), en er iets ongebruikelijks mee te doen. Hiermee train je je hersenen om verassende oplossingen en connecties te maken, en om anders naar problemen te kijken.
- Maak er een spelletje van om nieuwe, verschillende doeleinden te verzinnen voor de voorwerpen in je huis. Dit zal je leren om anders naar voorwerpen en situaties te kijken. Gebruik een oude laars als bloembak, of maak een tafeltje van boeken.
3
Verander je routine. Creativiteit gedijt als er geen enkele sprake is van een sleur. Zelfs de kleinste veranderingen kunnen al veel bewerkstelligen om jou uit de sleur te trekken, en creatief denken te stimuleren. ^[10]XBron
- Ga uit je ‘comfort zone’. Probeer nieuwe dingen. Zeker dingen die je niet gepland hebt kunnen ervoor zorgen dat je makkelijker met nieuwe situaties om kunt gaan. Dit zal je helpen je geest open te stellen, en je aan nieuwe ideeën en situaties bloot te stellen. Dit kan je helpen om nieuwe, ongebruikelijke ideeën te bedenken.
- Wees spontaan. Doe soms dingen die je niet gepland hebt. Dit zal je dwingen om je aan het moment aan te passen, en ter plekke oplossingen te bedenken. Je kunt dit zelfs koppelen aan je projecten.
- Verander kleine dingetjes. Kies bijvoorbeeld elke dag een andere route naar je werk. Haal je koffie eens bij een ander tentje ’s morgens.
4
Bestudeer een andere bedrijfstak. Hierdoor zul je leren hoe mensen in andere disciplines problemen aanpakken, en zul je leren hoe je dit in je eigen veld kunt toepassen. De bedrijfstak kan volledig verschillen van die van jou, of een beetje overlappen. Maar het dient in ieder geval verschillend genoeg te zijn om een fris perspectief op te doen.
- De reclameman kan bijvoorbeeld in de psychologie duiken, of kijken hoe zijn adverteerders te werk gaan.
- De auteur kan andere genres dan zijn/haar eigen genre bekijken. Zo kan hij/zij inspiratie putten uit non-fictie, detectives, of de klassieken.
5
Leer nieuwe dingen. Hoe meer je jouw horizon verbreedt, hoe beter je hersenen in staat zullen zijn om verbanden te leggen. Als je hersenen toegang krijgen tot meer informatie, dan zullen ze beter nieuwe, ongebruikelijke oplossingen kunnen verzinnen.
- Volg cursussen/lessen die niets met jouw werkveld te maken hebben. Dit kan variëren van een kookcursus (als je ten minste geen chefkok bent), tot bergbeklimmen. De schrijver kan bijvoorbeeld gebruiken wat hij/zij in de kooklessen geleerd heeft om een nieuw magisch systeem te verzinnen (de mensen die op gevoel werken, en niet per sé een recept volgen; of vice versa).
- Leer een nieuwe taal. Dit houdt je geest scherp, en zorgt ervoor dat je nieuwe connecties kunt maken. Maar ook stelt het je in staat om op nieuwe manieren te denken. De reclameman kan het bijvoorbeeld gebruiken om tweetalige advertenties te plaatsen, om zo een een nieuwe groep mensen te bereiken.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Creatief contact leggen met andere mensen

Pdf downloaden

1
Omring jezelf met creatieve mensen. Mensen zijn sociale wezens. Je zult geïnspireerd raken als anderen geïnspireerd zijn. De creativiteit zal hoog blijven als je met mensen omgaat of werkt die ook creatief zijn, zowel op je werk als daarbuiten.
- Het is met name nuttig als je bevriend raakt met mensen die in andere bedrijfstakken werkzaam zijn. Deze mensen kunnen jou een perspectief op jouw werk verschaffen dat je nooit van je collega’s of concurrenten zou kunnen krijgen. Die zijn immers verzadigd van dezelfde ideeën als jij dat bent.
- Dit is nog een reden waarom het zo belangrijk is om dingen te doen die buiten je ‘comfort zone’ liggen. Ga op zoek naar mensen die je uitdagen, en die jouw creativiteit op de proef stellen. Zoek mensen die anders denken dan jij.
2
Schenk aandacht aan de ideeën van anderen. Ideeën bestaan niet in het luchtledige. Zelfs creatieve denkers zoals Salvador Dali beginnen met ideeën die ze uit eerdere bronnen hebben opgedaan. Schenk aandacht aan de ideeën van anderen om je eigen ideeën te bevorderen.
- Je zult leren hoe andere mensen buiten het kader denken. Leer om hun gedachtegangen te doorgronden om te voorkomen dat jouw eigen denkpatroon stagneert. Je kunt jezelf bijvoorbeeld afvragen, “Hoe zou mijn creatieve schildervriend mijn reclameprobleem aanpakken?”
- Je kunt ook naar de ideeën van beroemde vernieuwers kijken. Bekijk welke van hun ideeën succesvol geworden zijn, en welke niet. Kijk hoe zij hun creatieve denkpatronen bereikt hebben (zoals de voorbeelden van Steve Jobs, Tsjaikovski en Toni Morrison hierboven), en probeer die oefeningen te kopiëren.
3
Leer te luisteren. Je kunt je vermogen tot creatief denken ook bevorderen door je koest te houden, en te luisteren naar wat anderen te zeggen hebben. Dit is een goed idee omdat je echt hoort wat anderen te zeggen hebben. Je zult dan niet in de val trappen om ideeën te presenteren die al gepresenteerd zijn. Ook zal het je helpen om je gedachten in kaart te brengen, voordat je je mond opent.
- Bijvoorbeeld: de reclameman probeert advertenties te verkopen aan een bedrijf dat een hekel heeft aan zijn krant. Als de krant geen gehoor gegeven heeft aan de twijfels van dat bedrijf (als dat bedrijf het niet eens was met de lokatie van de advertenties, of een verhaal in de krant), dan zou het dat bedrijf niet zover gekregen hebben om toch een advertentie te plaatsen. Vervolgens kan de krant dit gebruiken om andere ontevreden adverteerders terug te lokken.
4
Onthoud goed, je zult ideeën presenteren die als “ongewoon” opgevat kunnen worden. Dit moet je in je achterhoofd houden als je met anderen mensen in gesprek gaat, zeker als het zakenrelaties betreft. Soms zijn de ideeën die je buiten het kader opdoet niet de juiste.
- Je moet ook in acht houden dat je ideeën niet altijd succesvol zullen zijn. En dat is helemaal niet erg! Ook dat is onderdeel van het leerproces. Daarom overweeg je ook het worst case scenario als je een idee bedenkt.
Advertentie

Tips

Wees bereid om dingen te verkennen die buiten je comfort zone liggen. Het is verfrissend, en je kunt nieuwe interesses en mensen leren kennen.
Lees iets dat je normaal gesproken nooit zou lezen. Als je bijvoorbeeld een hekel hebt aan literaire thrillers, lees er dan eens een! Misschien zul je aangenaam verrast worden. En zo niet, dan heb je jezelf in ieder geval uitgedaagd.

Advertentie