మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్
ఉస్మాన్ ఆలీ ఖాన్ (ఏప్రిల్ 6, 1886 - ఫిబ్రవరి 24, 1967) మహబూబ్ ఆలీ ఖాన్ రెండవ కుమారుడు. సా.శ. 1911లో నిజాం మరణించడంతో ఇతడు ఏడవ అసఫ్ జా బిరుదుతో నైజాం పదవిని అలంకరించాడు. ఈయనే అసఫ్ జాహీ పాలకులలో చివరివాడు. ఇతడి పూర్తి పేరు " ఫతే జంగ్ నవాబ్ మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ అసఫ్ ఝా VII"[1] భూమిలేని రైతుల మధ్య తిరిగి పంపిణీ కోసం వినోబా భావే యొక్క భూడాన్ ఉద్యమానికి తన వ్యక్తిగత ఎస్టేట్ నుండి 14,000 ఎకరాల (5,700 హెక్టార్లు) భూమిని విరాళంగా ఇచ్చారు .
| మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ - నిజాముల్ ముల్క్ ఆసఫ్ జాహ్ 7 | |
|---|---|
| GCSI GBE | |
 | |
| Reign | Nizam: 1911–1948 Titular Nizam: 1948–1967 |
| Coronation | సెప్టెంబరు 18 1911 |
| Predecessor | మహబూబ్ అలీ ఖాన్ ఆసఫ్ జాహ్ VI |
| Successor | Monarchy abolished (Pretender:Mukarram Jah) |
| జననం | 1886 ఏప్రిల్ 6 6 ఏప్రిల్, 1886 పురానీ హవేలీ, హైదరాబాదు, హైదరాబాద్ రాష్ట్రం, British India (now in తెలంగాణ, భారత దేశం) |
| మరణం | ఫిబ్రవరి 24, 1967 (age 80) కింగ్ కోఠి ప్యాలెస్, హైదరాబాదు, తెలంగాణ, భారతదేశము |
| Burial | |
| Issue | Azam Jah, మొజాం జా, and 18 other sons and daughters |
| ఉర్దూ | Urdu: میر عثمان علی خان |
| House | ఆసఫ్ జాహీ వంశం |
| తండ్రి | మహబూబ్ అలీ ఖాన్ ఆసఫ్ జాహ్ VI |
| తల్లి | Azmat-uz-Zahrunnisa Begum |
| మతం | ఇస్లాం |
జననం మార్చు
ఇతడు ఏప్రిల్ 6, 1886లో హైదరాబాదులోని పురానీ హవేలీలో జన్మించాడు. టైమ్ పత్రిక 1937 సంవత్సరం నిజాంను ప్రపంచంలోని అత్యంత ధనవంతునిగా ప్రచురించింది. నిజాంలకు ఆదాయం ప్రధాన వనరుగా ఉన్న '''గోల్కొండ గని'''. 19 వ శతాబ్దం, హైదరాబాద్, బేరర్లు ప్రపంచ మార్కెట్లో వజ్రాల సరఫరాదారులే.[2]
జమిందార్లు, చిన్న గడీదారులు, దొరలు నిజాం నవాబుకు కప్పం చెలించే వారు కప్పం ద్వారా వచ్చిన ఆదాయంతో ఎన్నో కట్టడాలు నిజాం నవాబులు నిర్మించారు.
1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం అనంతరం హైదరాబాదును స్వతంత్ర రాజ్యం చేయడానికి నిజాం ప్రయత్నించాడు. నిజాంతో అనేక సంప్రదింపులు జరిపిన భారత ప్రభుత్వం చివరకు సెప్టెంబరు 13, 1948న ఆపరేషన్ పోలో పేరుతో సైనిక చర్య జరిపి హైదరాబాదు సంస్థానాన్ని భారతదేశంలో విలీనం చేసింది. 1956లో జరిగిన భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ వలన నిజాం రాజ ప్రముఖ్ పదవి కోల్పోయాడు.
ఇతడు 1957, 1962 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో అనంతపురం, కర్నూలు నియోజకవర్గాల నుండి భారత పార్లమెంటుకు రెండు సార్లు ఎన్నికయ్యారు.
మరణంఇతడు 1967 సంవత్సరం ఫిబ్రవరి 24 తేదీన మరణించాడు.[3][4]
గోవధ నిషేధం ఖాయం మార్చు
1922లో, నిజాం VII తన రాజ్యంలో గోవుల వధను నిషేధిస్తూ ఫర్మాన్ జారీ చేశాడు.[5][6]
విరాళాలు మార్చు
భారత్ చైనా యుద్ధం 1962 సమయంలో అతను 5000 కిలోల బంగారాన్ని యుద్ధ నిధికి అందించాడు.[7]
ఆలయం విరాళాలు మార్చు
నిజాం హిందువులు, ముస్లింలను తన రెండు కళ్ళుగా భావించారు. అతను అనేక దేవాలయాల పురోగతి కోసం అనేక సార్లు బంగారు, డబ్బుని విరాళంగా ఇచ్చాడు.
నిజాం రాష్ట్ర రికార్డును పరిశీలిస్తే, మీర్ ఉస్మాన్ అలీఖాన్ రూపాయి. 82,825 లను యడ్గిర్గుట్ట ఆలయానికి, 50,000 రూపాయల భద్రాచలం ఆలయం, 80 వేల రూపాయలకు తిరుపతి వెంకటేశ్వర ఆలయానికి దానం చేశాడని తెలుస్తుంది.[8]
మహాభారత సంకలనం వైపు విరాళం మార్చు
1932 సంవత్సరంలో, భండార్కర్ ఓరియంటల్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ (పూణే), హిందూ "మహాభారతం" సంకలనం, ప్రచురణకు డబ్బు అవసరం. 11 సంవత్సరాల కాలానికి సంవత్సరానికి రూ .1000 రైతును త్వరగా విడుదల చేసిన "మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్"కు ఒక అధికారిక అభ్యర్థన జరిగింది. కాగా, రూ. "నిజాం గెస్ట్ హౌస్"గా పిలువబడే అతిథికి 50,000 రూపాయలు అందించారు.[9][10]
మానవ నిర్మాణ సరసులు మార్చు
గొప్ప ముస్లి వరద తరువాత, మరో గొప్ప వరద నివారించడానికి, నిజాం కూడా రెండు సరస్సులు, అవి ఉస్మాన్ సాగర్, హిమాయత్ సాగర్ నిర్మించారు.
హైదరాబాదులో చేపట్టిన అభివృద్ధి పనులు మార్చు
- నిజాం సాగర్ సరసు నిర్మించబడినది
- ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం 1918 వ సంవత్సరంలో స్థాపించబడింది. ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద విశ్వవిద్యాలయాలలో ఒకటి. ప్రాథమిక విద్య తప్పనిసరి చేసింది, పేదలకు ఉచితంగా విద్య అందించారు.[11]
- సిర్పూరు పేపరు మిల్స్, బోధన్ చక్కెర ఫాక్టరీ, అజంజాహీ నూలు మిల్లులు, చార్మినార్ సిగరెట్ ఫాక్టరీ మొదలైన కర్మాగారాలు నెలకొల్పబడినవి.
- నిజాం స్టేట్ రైల్వే నెలకొల్పబడింది.
- 1911లో సిటీ ఇంప్రూవ్‌మెంట్ బోర్డుగా పిలువబడే బోర్డును ఏర్పాటుచేశాడు. 1960లో తెలంగాణ హౌజింగ్ బోర్డుగా మార్చబడింది.
నిర్మాణాలు మార్చు
- చిరాన్ ప్యాలెస్: హైదరాబాదులోని కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి జాతీయ వనంలో ఉన్న ప్యాలెస్. 1940లో నిర్మించబడిన చిరాన్ ప్యాలెస్, 400 ఎకరాల్లో విస్తరించి ఉంది.[12]
- తెలంగాణ హైకోర్టు: 1920, ఏప్రిల్ 20న తెలంగాణ హైకోర్టు ప్రారంభించబడింది.[13]
- రాజ్‌భవన్: హైదరాబాదులోని సోమాజీగూడ ప్రాంతంలో ఉన్న ప్రభుత్వ భవనం ఈ రాజ్‌భవన్. ఇది రాష్ట్ర గవర్నరు అధికారిక నివాసంగా ఉపయోగపడుతుంది.[14]
- ఆజా ఖానా ఎ జెహ్రా: మూసీ నది తీరంలో ఆజా ఖానా ఎ జెహ్రా అనే ప్రార్థన మందిరం ఉంది.
- నిజాం వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ (నిమ్స్): హైదరాబాదులోని పంజగుట్టలో 1961లో నిర్మించిన ఆసుపత్రి.[15][16]
- ఆజం జాహి మిల్స్: వరంగల్ జిల్లాలో స్థాపించబడిన వస్త్ర తయారీ సంస్థ.
- నిజామియా ప్రభుత్వ జనరల్ హాస్పిటల్: హైదరాబాదులో ఉన్న ఒక ప్రభుత్వ జనరల్ హాస్పిటల్.
మరణం , అంత్యక్రియలు మార్చు
మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ 1967 ఫిబ్రవరి 24 న కింగ్ కోఠి ప్యాలెస్లో మరణించాడు.[17].
ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం అసాధారణ గజెట్ జారీచేస్తూ అతనిని జ్ఞాపకం చేసుకుంది. 1967 ఫిబ్రవరి 25 న ప్రభుత్వం "సమాధి చేయబడినది" అని ప్రకటించారు. అన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు గౌరవ సూచకంగా మూసివేయబడ్డాయి; రాష్ట్రం అంతటా అన్ని ప్రభుత్వ భవనాలలో అన్ని జాతీయ జెండాలు ఎగిరినప్పుడు
అతని దహనం భారత చరిత్రలోనే అతిపెద్దది. అంచనా ప్రకారం 10 మిలియను మిలియన్ ప్రజలు నిజాం ఊరేగింపులో భాగమయ్యారు. నిజాం యొక్క అంత్యక్రియ భారతదేశ చరిత్రలో ప్రజల పెద్ద మత-రాజకీయ, కాని రాజకీయ సమావేశం.[18][19]
హైదరాబాదులో ఉన్న రహదారులు, కాలిబాటలు విరిగిన ముక్కలు పూర్తిగా విరివిగా ఉన్నాయి, ఎందుకంటే తెలుగు ఆచారాల ప్రకారం మహిళలు తమ బంధాలను దగ్గరి బంధువు మరణంతో విచ్ఛిన్నం చేశారు.[20]
ఇతర వివరాలు మార్చు
- ఈయన కుమారుడు అజం జా 1970 అక్టోబరు 7న హైదరాబాదులో మరణించాడు.
- ఈయన కుమార్తె బ‌షీరున్నిసా బేగం 2020, జూలై 28న హైదరాబాదులో మరణించింది.[21]
- ఈయన మనవడు, 8వ నిజాం రాజు ముకర్రం జా 2023, జనవరి 15న టర్కీలోని ఇస్తాంబుల్ నగరంలో మరణించాడు.