Gaboni
République Gabonaise | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Moto Kombëtare: | |||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Të dhëna tabelare
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Gaboni ndodhet në pjesën perendimore të Afrkës dhe në pjesen perendimore të vendit ka dalje në Oqeanin Atlantik. Gaboni në veri kufizohet me Kamerunin, në lindje e jug me Republikë e Kongos pastaj në perendim pason dalja në Oqeanin Atlantik deri në veri ku kufizohet me Guinejën Ekuatoriale.
Historia Redakto
- Artikulli kryesor Historia e Gabonit
Politika Redakto
- Artikulli kryesor Sistemi shtetëror
Sipas kushtetutes se vendit nga 28 marsi 1991 Gaboni është nje republik presidiale me nje sistem shumepartiak. Presidenti është krehu i shtetit dhe komandanti suprem i forcave te armatosura te vendit.Ai/Ajo votohet nga populli per 7 vite dhe pas nje ndryshimi te kushtetutes ne vitin 2003 rizgjedhja e tij/saj nuk është e kufizuar. Organi ekzekutiv është qeveria nën kryesimin e kryeministrit, i cili emrohet nga presidenti. Presidenti e ushtron sebashku me kryeministrin dhe kabinetin qeveritar, te cilet i pergjigjen presidentit, pushtetin ekzekutiv. Pushteti legjislativ qendron tek parlamenti, i cili perbehet nga dy dhoma legjislative; Senati me 91 antar, i cili votohet nga keshillet regjionale dhe komunale per 6 vite. Kuvendi Nacional ka 120 deputet dhe votohet me nje mandat 5 vjeqar.Sistemi juridik perbehet nga ndikimi i se drejtes françeze, nga koha koloniale dhe se drejtes tradicionale te fiseve.Partit me ndikim te madhe:
- Parti Démocratique Gabonais (PDG)
- Parti Gabonais du Progrès (PGP)
- Rassemblement National des Bûcherons (RNB)
Të Drejtat Njerzore Redakto
Burgjet e vendit jane te stermbushura dhe kushtet jane te mjerushme. Furnizimi me ushqim, me artikuj higjenik dhe ventilimi neper qelizat e burgut është i mangët. Sigurimi shendecor nuk eksiston fare. Ne Gabon shume femi punojne, te cilet u trafikuan nga Togo, Benini dhe Nigeria. Homoseksualiteti denohet penalisht, neqofte se shfaqet publikisht.
Politika e Jashtme Redakto
Aktualisht Gaboni perfaqesohet tek Oraganizaten e Kombeve te Bashkuara ne New York dhe ne Gjeneve nga misioni diplomatik ne Paris. Me tutje jane hapur ne vende jo-afrikane perfaqesi diplomatike ne Franca, Britani te Madhe, Itali, SHBA, Rusi, Belgjike, Brasil, Kanade, Arabia Saudike, Kina, Libanoni, Kora e Jugut dhe Japonia.
Njësitë administrative Redakto
- Artikulli kryesor Njësitë administrative
Shteti ndahet ne nëntë krahina:
| Nr. | Emri | Siperfaqja km² | Banoret 2005 | Kryeqyteti |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Estuaire | 20.740 | 638.219 | Libreville |
| 2 | Haut-Ogooué | 36.547 | 143.715 | Masuku (Franceville) |
| 3 | Moyen-Ogooué | 18.535 | 58.307 | Lambaréné |
| 4 | Ngounié | 37.750 | 107.173 | Mouila |
| 5 | Nyanga | 21.285 | 54.330 | Tchibanga |
| 6 | Ogooué-Ivindo | 46.075 | 67.326 | Makokou |
| 7 | Ogooué-Lolo | 25.380 | 60.510 | Koulamoutou |
| 8 | Ogooué-Maritime | 22.890 | 134.913 | Port-Gentil |
| 9 | Woleu-Ntem | 38.465 | 134.028 | Oyem |
| gjithesj | 267.667 | 1.398.521 | Libreville |
Gjeografia Redakto
- Artikulli kryesor Gjeografia e Gabonit
Sipërfaqja e përgjithshme e Gabonit është 267,667 km2 prej së cilës 10,000 km2 janë ujë. Gaboni shtrihet rreth koordinatave gjeografike 1 00 ‘‘‘J’’’, 11 45 ‘‘‘L’’’.
Gaboni ka një vijë bregdetare 885 km të gjatë dhe vijë kufitare 2,551 km.
Klima në Gaboni është tropike gjithnjë mban vapë dhe lagështi.
Relievi i Gabonit është i larmishëm. Përgjatë rripit të ngushtë bregdetar ndodhen rrafshnaltat, në brendi të vendit shkëmbinj dhe në jug e lindje xhungla (savan). Pika më e ulët e relievit 0m është përgjatë oqeanit dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1,575 metrave në malin Ibounxhi (ang.: Mont Iboundji).
Ekonomia Redakto
- Artikulli kryesor Ekonomia e Gabonit
Demografia Redakto
- Artikulli kryesor Demografia e Gabonit
Kultura Redakto
- Artikulli kryesor Kultura e Gabonit
Lidhje të jashtme Redakto
Commons: Gaboni – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale Commons: Gaboni – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale- Qeveria:
- Kryetari:
- Parlamenti:
- Ministria:
.svg){kind=small} | Ky artikull në lidhje me gjeografinë e Afrikës është i cunguar. Ju mund të ndihmoni Wikipedian duke e zgjeruar atë. |