Wiki Polski 2024
PolskiDeutschEnglish

Nagroda Pritzkera

Nagroda Pritzkera (ang. Pritzker Architecture Prize) – amerykańska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, którzy mieli znaczący wkład w rozwój środowiska człowieka. Nagroda honoruje żyjącego architekta, który poprzez swoją sztukę, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znaczące zaangażowanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego środowisko budowlane poprzez swoją architekturę.

Laureat otrzymuje 100 tys. USD i brązowy medal.

Historia edytuj

Nagrodę ufundował Jay A. Pritzker wraz z żoną Cindy w 1979 roku.

Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują dotację w postaci 100 tys. dolarów, certyfikat i, od 1987, brązowy medal, jak również limitowaną edycję rzeźby Henry’ego Moore’a[1].

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się każdego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie[2].

Laureaci edytuj

RokLaureatNarodowośćPrzykładowa realizacjaMiejsce ceremonii wręczeniaRef.
1979Johnson, PhilipPhilip Johnson  Stany Zjednoczone Glass House, New Canaan (1949)Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA[3]
1980Barragán, LuisLuis Barragán  Meksyk Torres de Satélite, Naucalpan (1957)Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA[4]
1981Stirling, JamesJames Stirling  Wielka Brytania Seeley Historical Library, Cambridge (1968)National Building Museum, Waszyngton, USA[5]
1982Roche, KevinKevin Roche  Stany Zjednoczone Gmach Fundacji Forda, Nowy Jork (1968)Art Institute of Chicago, Chicago, USA[a][6]
1983Pei, Ieoh MingIeoh Ming Pei  Stany Zjednoczone Piramida Luwru, Paryż (1989)Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA[b][7]
1984Meier, RichardRichard Meier  Stany Zjednoczone Getty Center, Los Angeles (1997)National Gallery of Art, Waszyngton, USA[6]
1985Hollein, HansHans Hollein  Austria Haas-Haus, Wiedeń (1990)The Huntington Library, San Marino, USA[6]
1986Böhm, GottfriedGottfried Böhm  Niemcy Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Neviges, Velbert (1968)Worshipful Company of Goldsmiths, Londyn, Wielka Brytania[6]
1987Tange, KenzōKenzō Tange  Japonia Yoyogi National Gymnasium, Tokio (1964)Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA[8]
1988Bunshaft, GordonGordon Bunshaft–  Stany Zjednoczone Beinecke Rare Book and Manuscript Library, New Haven (1963)Art Institute of Chicago, Chicago, USA[6][9]
Niemeyer, OscarOscar Niemeyer  Brazylia Katedra Matki Bożej z Aparecidy, Brasília (1958)
1989Gehry, FrankFrank Gehry  Kanada
 Stany Zjednoczone		 Walt Disney Concert Hall, Los Angeles (2003)Tōdai-ji, Nara, Japonia[c][7]
1990Rossi, AldoAldo Rossi  Włochy Bonnefanten Museum, Maastricht (1990)Palazzo Grassi, Wenecja, Włochy[10]
1991Venturi, RobertRobert Venturi  Stany Zjednoczone Sainsbury Wing w National Gallery, Londyn (1991)Palace of Iturbide, Meksyk[11]
1992Siza Vieira, ÁlvaroÁlvaro Siza Vieira  Portugalia Pawilon Portugalski na wystawie Expo ’98, Lizbona (1998)Harold Washington Library, Chicago, USA[12]
1993Maki, FumihikoFumihiko Maki  Japonia Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991)Zamek na Hradczanach, Praga, Czechy[8]
1994de Portzamparc, ChristianChristian de Portzamparc–  Francja Siedziba ambasady Francji w Niemczech, Berlin (2003)The Commons, Columbus, USA[13]
1995Andō, TadaoTadao Andō  Japonia Kościół Światła, Osaka (1989)Pałac wersalski, Wersal, Francja[14]
1996Moneo, RafaelRafael Moneo  Hiszpania Katedra Matki Bożej Anielskiej, Los Angeles (2002)Getty Center, Los Angeles, USA[7]
1997Fehn, SverreSverre Fehn  Norwegia Norweskie Muzeum Lodowców, Fjærland (1991)Muzeum Guggenheima w Bilbao[15]
1998Piano, RenzoRenzo Piano  Włochy Centrum Paula Klee, Berno (2005)Biały Dom, Waszyngton, USA[16]
1999Foster, NormanNorman Foster  Wielka Brytania Metropolitan, Warszawa (2003)Stare Muzeum, Berlin, Niemcy[7]
2000Koolhaas, RemRem Koolhaas  Holandia Casa da Música, Porto (2003)Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima, Izrael[17]
2001Jacques Herzog & Pierre de Meuron  Szwajcaria Tate Modern, Londyn (2000)Monticello, Charlottesville, USA[18]
2002Murcutt, GlennGlenn Murcutt  Australia Berowra Waters Inn, Sydney (1983)Kapitol, Rzym, Włochy[19]
2003Utzon, JørnJørn Utzon–  Dania Sydney Opera House, Sydney (1973)Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, Madryt, Hiszpania[20]
2004Hadid, ZahaZaha Hadid  Irak
 Wielka Brytania		 Centrum Heydəra Əliyeva, Baku (2012)Ermitaż, Petersburg, Rosja[d][7]
2005Mayne, ThomThom Mayne  Stany Zjednoczone Bill & Melinda Gates Hall na Uniwersytecie Cornella, Ithaca (2014)Pritzker Pavilion, Chicago, USA[21]
2006Mendes da Rocha, PauloPaulo Mendes da Rocha  Brazylia Narodowe Muzeum Powozów, Lizbona (2015)Pałac Dolmabahçe, Stambuł, Turcja[22]
2007Rogers, RichardRichard Rogers  Wielka Brytania Lloyd’s Building, Londyn (1986)Whitehall, Londyn, Wielka Brytania[e][23]
2008Nouvel, JeanJean Nouvel  Francja Budynek Nouvela Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Królowej Zofii, Madryt (2005)Biblioteka Kongresu, Waszyngton, USA[7][24]
2009Zumthor, PeterPeter Zumthor  Szwajcaria 7132 Thermal Baths, Vals (1996)Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires, Argentyna[7][25]
2010Sejima, KazuyoKazuyo Sejima &
Ryūe Nishizawa (SANAA)		  Japonia Muzeum Sztuki Współczesnej XXI wieku, Kanazawa (2003)Ellis Island, Nowy Jork, USA
2011Souto de Moura, EduardoEduardo Souto de Moura  Portugalia Estádio Municipal de Braga, Braga (2004)Andrew W. Mellon Auditorium, Waszyngton, USA[26]
2012Wang Shu  Chiny Ningbo Museum, Ningbo (2008)Wielka Hala Ludowa, Pekin, Chiny[27]
2013Toyoo Itō  Japonia Toyoo Ito Museum of Architecture, Imabari (2011)John F. Kennedy Presidential Library and Museum, Boston, USA[28]
2014Ban, ShigeruShigeru Ban  Japonia Centre Pompidou-Metz, Metz (2010)Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia[29]
2015Otto, FreiFrei Otto  Niemcy Stadion Olimpijski, Monachium (1972)New World Center, Miami, USA[30][31]
2016Aravena, AlejandroAlejandro Aravena  Chile Siamese Towers, Santiago (2005)Kwatera główna ONZ, Nowy Jork, USA[32][33]
2017RCR Arquitectes  Hiszpania Musee Soulages, Rodez (2014)Pałac Akasaka, Tokio, Japonia[34]
2018Doshi, BalkrishnaBalkrishna Doshi  Indie Tagore Memorial Hall, Ahmadabad (1971)Aga Khan Museum, Toronto, Kanada[35]
2019Isozaki, ArataArata Isozaki  Japonia Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, Kraków (1994)Pałac wersalski, Wersal, Francja[36]
2020Yvonne, FarrellFarrell Yvonne, Shelley McNamara  Irlandia

Budynek Roentgena Uniwersytetu Bocconiego, Mediolan (2008)ceremonia wirtualna[37]
2021Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal  Francja L’école d’architecture, Nantes (2009)ceremonia wirtualna[38]
2022Diébédo Francis Kéré  Burkina Faso Szkoła podstawowa, Gando (2001)ceremonia wirtualna[39]
2023David Chipperfield  Wielka Brytania James-Simon-Galerie w Nowym Muzeum, Berlin (2019)Agora ateńska, Ateny, Grecja[40][41]
2024Riken Yamamoto  Japonia Muzeum sztuki, Yokosuka (2007)b.d.[42]

Uwagi edytuj

  1. ↑ Roche urodził się w Irlandii.
  2. ↑ Pei urodził się w Chinach.
  3. ↑ Gehry urodził się w Kanadzie.
  4. ↑ Hadid urodziła się w Iraku.
  5. ↑ Rogers urodził się we Włoszech.

Przypisy edytuj

  1. ↑ The Pritzker Architecture Prize: History. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
  2. ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. (ang.).
  3. ↑ People – In the News. 23 maja, 1979. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. (ang.).
  4. ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited. 14 października, 2006. (ang.).
  5. ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British. 23 marca, 2004. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize. 28 maja 1988. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award. 14 kwietnia, 2009. (ang.).
  8. ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect. 26 kwietnia, 1993. (ang.).
  9. ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988. (ang.).
  10. ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66. 5 września, 1997. (ang.).
  11. ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize. 8 kwietnia, 1991. (ang.).
  12. ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia. 24 lutego, 2009. (port.).
  13. ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time. 2 maja, 1994. (ang.).
  14. ↑ Pilar Viladas: Fashion’s New Religion. 19 sierpnia, 2001. (ang.).
  15. ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao. 1 czerwca, 1997. (hiszp.).
  16. ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture’s Top Prize. 20 kwietnia, 1998. (ang.).
  17. ↑ Koolhaas receives ‘Nobel of architecture’ in Jerusalem. CNN, 29 maja, 2000. (ang.).
  18. ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg. 14 czerwca, 2005. (ang.).
  19. ↑ Top honour for Australian architect. BBC News, 16 kwietnia, 2002. (ang.).
  20. ↑ Prize for Opera House designer. BBC News, 7 kwietnia, 2003. (ang.).
  21. ↑ Paris skyscraper to rival tower. BBC News, 28 listopada, 2006. (ang.).
  22. ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize. 9 kwietnia, 2006. (ang.).
  23. ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the ‘Nobel for architecture’. 29 marca, 2007. (ang.).
  24. ↑ Nouvel wins top architect’s prize. BBC News, 31 marca, 2008. (ang.).
  25. ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor. 12 kwietnia, 2009. (ang.).
  26. ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize. 28 marca, 2011. (ang.).
  27. ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu. February 2012. (ang.).
  28. ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize. 17 marca, 2013. (ang.).
  29. ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize. 24 marca, 2014. (ang.).
  30. ↑ Frei Otto, 2015 Laureate. 10 marca, 2015. (ang.).
  31. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, The New York Times, March 10, 2015.
  32. ↑ Announcement. (ang.).
  33. ↑ Ceremony. (ang.).
  34. ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  35. ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize. 2018. (ang.).
  36. ↑ Arata Isozaki. The Pritzker Architecture Prize. (ang.).
  37. ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrodą Pritzkera 2020. elle.pl.
  38. ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  39. ↑ Diébédo Francis Kéré | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  40. ↑ Pritzker Architecture Prize Ceremony Video Honors Sir David Chipperfield, the 2023 Laureate [online], ArchDaily, 15 listopada 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
  41. ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com (ang.).
  42. ↑ Riken Yamamoto | The Pritzker Architecture Prize [online], www.pritzkerprize.com [dostęp 2024-03-07].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https:https://www.how.com.vn/wiki/index.php?lang=pl&q=Nagroda_Pritzkera&oldid=73754896”
🔥 Top keywords: Wikipedia:Strona głównaSpecjalna:SzukajZbigniew JakubasKylian MbappéMotor Lublin (piłka nożna)Janusz KondratowiczMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024Liga Mistrzów UEFASalim TouahriIga ŚwiątekClaudia SheinbaumPolskaNovak ĐokovićByć albo nie być (film 1942)Francisco CerúndoloCarlo AncelottiBovskaAlexander ZverevAgnieszka OsieckaChatGPTDawid PodsiadłoReal MadrytPlik:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpgMirra AndriejewaWarwara Graczowa3 czerwcaLiderki rankingu WTAArena LublinFranz KafkaZmarli w czerwcu 2024Jan SzurmiejDaniel ObajtekSpecjalna:Ostatnie zmianyEkstraklasa w piłce nożnej (2024/2025)Toni KroosFrench OpenWarszawaMistrzostwa Europy w piłce nożnejHubert Hurkacz