Negeri dan wilayah di Australia

Istilah geographic Australia (Australia secara geografi) digunakan oleh kerajaan Australia untuk menggambarkan kawasan yang diliputi oleh statistik demografi seperti angka penduduk negara. Kawasan ini terdiri daripada Pulau Krismas dan Kepulauan Cocos (Keeling) sebagai tambahan kepada enam negeri dan tiga wilayah tanah besar.^[2] Pulau Norfolk adalah satu-satunya wilayah dengan penduduk asli yang bukan sebahagian daripada geografi Australia.

Peta rujukan bagi negeri-negeri dan wilayah-wilayah Australia

Negeri dan wilayah Australia^[3]

Bendera	Nama negeri/wilayah	Singkatan	ISO[4]	Postal	Jenis	Ibu negeri (atau penempatan terbesar)	Penduduk[5]	Keluasan (km²)[6]
[n 1]	Kepulauan Ashmore dan Cartier				Luaran	(Pelabuhan luar pantai)	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&&00	199
[n 1]	Wilayah Antartik Australia	AAT	AQ[n 2]		Luaran	Stesen Davis	0Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali.Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali1,000[n 3]	5,896,500
	Wilayah Ibu Negara Australia	ACT	AU-ACT	ACT	Wilayah	Canberra	&&&&&&&&&0395200.&&&&&0395,200	2,358
	Pulau Krismas		CX		Luaran[n 4]	Flying Fish Cove	0Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali.Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali2,072	135
	Kepulauan Cocos (Keeling)		CC		Luaran[n 4]	Pulau Barat	&&&&&&&&&&&&0596.&&&&&0596	14
[n 1]	Kepulauan Laut Coral				Luaran	(Pulau Willis)	&&&&&&&&&&&&&&04.&&&&&04[n 5]	10
[n 1]	Pulau Heard dan Kepulauan McDonald	HIMI	HM		Luaran	(Atlas Cove)	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&&00	372
[n 1]	Wilayah Jervis Bay	JBT		JBT	Wilayah	(Kampung Jervis Bay)	&&&&&&&&&&&&0377.&&&&&0377	70
	New South Wales	NSW	AU-NSW	NSW	Negeri	Sydney	&&&&&&&&07704300.&&&&&07,704,300	800,642
	Pulau Norfolk		NF		Luaran	Kingston	0Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali.Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "," tidak dikenali2,302	35
	Wilayah Utara	NT	AU-NT	NT	Wilayah	Darwin	&&&&&&&&&0244000.&&&&&0244,000	1,349,129
	Queensland	Qld	AU-QLD	QLD	Negeri	Brisbane	&&&&&&&&04827000.&&&&&04,827,000	1,730,648
	Australia Selatan	SA	AU-SA	SA	Negeri	Adelaide	&&&&&&&&01706500.&&&&&01,706,500	983,482
	Tasmania	Tas	AU-TAS	TAS	Negeri	Hobart	&&&&&&&&&0518500.&&&&&0518,500	68,401
	Victoria	Vic	AU-VIC	VIC	Negeri	Melbourne	&&&&&&&&06039100.&&&&&06,039,100	227,416
	Australia Barat	WA	AU-WA	WA	Negeri	Perth[7]	&&&&&&&&02613700.&&&&&02,613,700	2,529,875

Lihat juga: Senarai kod Negeri

Australia pernah mempunyai tiga buah wilayah yang kini tidak berfungsi lagi dalam sejarah:

• Dari 1926 hingga 1931, Wilayah Utara terbahagi kepada Australia Tengah dan Australia Utara, dengan sempadan pada garis selari selatan ke-20. Kedua-dua wilayah ini digabungkan semula sebagai Wilayah Utara pada akhir tempoh ini.
• Dari 1923 hingga 1968, Wilayah Amanah Pertubuhan Bangsa Bersatu Nauru di bawah pentadbiran Australia, sehingga kemerdekaan mereka sebagai Republik Nauru.
• Dari 1949 hingga 1975, Wilayah Papua and New Guinea merupakan wilayah Australia sehingga kemerdekaan negara Papua New Guinea.

Negeri-negeri yang berasal sebagai tanah jajahan British yang berasingan sebelum Persekutuan pada 1901. Koloni New South Wales telah ditubuhkan pada tahun 1788 dan asalnya merangkumi banyak tanah besar Australia, berserta Pulau Lord Howe, New Zealand, Pulau Norfolk, dan Van Diemen's Land, sebagai tambahan kepada kawasan yang kini dirujuk sebagai negeri New South Wales. Semasa abad ke-19, kawasan yang besar telah berturut-turut dipisahkan untuk membentuk Koloni Tasmania (pada mulanya ditubuhkan sebagai tanah jajahan yang berasingan yang dinamakan Van Diemen's Land pada 1825), Koloni Australia Barat (pada mulanya ditubuhkan sebagai Koloni Sungai Swan yang lebih kecil pada 1829), Wilayah Australia Selatan (1836), Koloni New Zealand (1840),^[8] Koloni Victoria (1851) dan Koloni Queensland (1859). Semasa pembentukan Persekutuan, enam koloni New South Wales, Victoria, Queensland, Australia Selatan, Australia Barat, dan Tasmania menjadi negara pengasas Komanwel baru Australia.

Kuasa perundangan negeri-negeri dilindungi oleh perlembagaan Australia, seksyen 107, dan di bawah prinsip federalisme undang-undang Komanwel yang hanya terpakai kepada negeri-negeri di mana dibenarkan oleh perlembagaan. Wilayah, sebaliknya, adalah dari perspektif perlembagaan secara langsung tertakluk kepada Kerajaan Komanwel; undang-undang bagi wilayah ditentukan oleh Parlimen Australia.^[9]

Sebahagian besar wilayah secara langsung ditadbir oleh Kerajaan Komanwel, manakala dua (Wilayah Utara dan Wilayah Ibu Negara Australia) mempunyai tahap pemerintahan sendiri walaupun kurang berbanding dengan negeri-negeri. Di wilayah-wilayah yang ditadbir sendiri, Parlimen Australia mengekalkan kuasa penuh untuk menggubal undang-undang, dan boleh mengatasi undang-undang yang dibuat oleh institusi wilayah, yang telah dilakukan pada masa yang jarang berlaku. Bagi tujuan badan-badan antara kerajaan Australia (dan bersama Australia-New Zealand), Wilayah Utara dan Wilayah Ibu Negara Australia dianggap seolah-olah negeri.

Setiap negeri mempunyai Gabenor, dilantik oleh Ratu, yang menurut konvensyen dilakukan atas nasihat Premier negeri. Pentadbir Wilayah Utara, sebaliknya, dilantik oleh Gabenor Jeneral. Wilayah Ibu Negara Australia tidak mempunyai sama ada Gabenor atau Pentadbir, tetapi Gabenor Jeneral menjalankan beberapa kuasa yang dalam bidang kuasa lain dilaksanakan oleh Gabenor negeri atau Pentadbir wilayah, seperti kuasa untuk membubarkan Dewan Undangan.

Wilayah Jervis Bay ialah satu-satunya wilayah dalaman bukan pemerintahan sendiri. Sehingga tahun 1989, ia ditadbir seolah-olah ia sebahagian daripada ACT, walaupun ia sentiasa menjadi wilayah yang berasingan. Di bawah syarat-syarat Akta Penerimaan Wilayah Jervis Bay, undang-undang ACT terpakai bagi Wilayah Jervis Bay setakat mana ia terpakai dan dengan syarat ia selaras dengan Ordinan.^[10] Walaupun penduduk di Wilayah Jervis Bay umumnya tertakluk kepada undang-undang yang dibuat oleh Dewan Undangan ACT, mereka tidak diwakili dalam Dewan Perhimpunan. Mereka diwakili dalam Parlimen Australia sebagai sebahagian daripada Kewasan Pengundi Bahagian Fraser dalam ACT dan tertakluk kepada dua orang Senat dari ACT. Dalam aspek yang lain, wilayah ditadbir secara terus oleh Kerajaan Persekutuan melalui portfolio Wilayah.

Wilayah luar Pulau Norfolk memiliki tahap pemerintahan sendiri dari tahun 1979 sehingga 2015.

Setiap negeri mempunyai parlimen dwidewan kecuali Queensland, yang dimansuhkan dewan atasannya pada tahun 1922. Dewan rendah dipanggil Dewan Undangan Negeri, kecuali di Australia Selatan dan Tasmania, di mana ia dikenali sebagai Dewan Perhimpunan. Tasmania adalah satu-satunya negeri untuk menggunakan perwakilan berkadar untuk pilihan raya ke dewan rendah; semua yang lain memilih ahli daripada kawasan pilihan raya ahli tunggal, menggunakan pengundian keutamaan. Dewan atasan dipanggil Majlis Perundangan dan biasanya dipilih dari kawasan berbilang ahli menggunakan perwakilan berkadar. Ketiga-tiga wilayah yang ditadbir sendiri, ACT, Wilayah Utara, dan Pulau Norfolk, masing-masing mempunyai Dewan-Dewan Undangan ekadewan.

Ketua kerajaan di setiap negeri dipanggil Premier, dilantik oleh Gabenor negeri. Dalam keadaan normal, Gabenor akan melantik sebagai Perdana sesiapa yang menerajui parti atau gabungan yang menguasai dewan rakyat (dalam kes Queensland, satu-satunya dewan) Parlimen negeri. Walau bagaimanapun, pada masa krisis perlembagaan, Gabenor boleh melantik orang lain sebagai Premier. Ketua kerajaan di wilayah dalaman yang ditadbir sendiri dipanggil Ketua Menteri. Ketua Menteri Wilayah Utara, dalam keadaan biasa sesiapa yang mengawal Dewan Undangan Negeri, dilantik oleh Pentadbir.

Jarak dalam kilometer dari bandar yang sama pada paksi X-Y.

• ISO 3166-2:AU, kod ISO bagi negeri-negeri dan wilayah-wilayah Australia.
• Persaingan serantau Australia
• Senarai demonim Australia
• Senarai negeri-negeri cadangan Australia

• Local government in Australia less powerful than in other countries