Список на султани на Османлиското Царство

список на статии на Викимедија

Султаните на Османлиското Царство (турски: Osmanlı padişahları), кои биле членови на Отоманската династија (Куќа на Осман), владееле со трансконтиненталното царство од неговото формирање во 1299 година до неговото распаѓање во 1922 година. Во неговиот највисок врв, Отоманското Царство се протегало од Унгарија на север до Јемен на југ и од Алжир на запад до Ирак на исток. Администриран најпрвин од градот Согут пред 1280 година, а потоа и од градот Бурса од 1323 или 1324 година, главниот град на царството било преместено во Одрин во 1363 година по неговото освојување од страна на Мурат I, а потоа и во Цариград (денешен Истанбул) во 1453 година по неговото освојување од страна на Мехмед II[1].

Султан на
на Отоманското Царство
Поранешна монархија
Imperial
Царскиот грб
Најпознат султан
Сулејман I
30 септември 1520 – 6 септември 1566
Прв владетелОсман I (ок. 1299–1323/4)
Последен владетелМехмед VI (1918–1922)
ЗвањеНеговото Царско Височество
РезиденцијаПалати во Истанбул:
ПрогласилНаследна
Монархијата започналаок. 1299
Монархијата завршила1 ноември 1922
Сегашни претендентиДјундар Али Осман

Раните години на Отоманското Царство се предмет на различни наративи, поради недостаток на извори, поради кое за овој период постојат и неколку легенди. Царството било основано кон крајот на 13 век, а нејзин прв владетел бил Осман I, според кој е и наречено царството. Според подоцнежната, честопати несигурна отоманска традиција, Осман бил потомок на племето Каји од Огузите[2]. Истоимената отоманска династија што ја основал опстојувала шест века низ владеењето на 36 султани. Царството исчезнало како резултат на поразот на Централните сили во кое и самото царство членувало по крајот на Првата светска војна. Поделбата на царството од победничките сојузници и последователната Турска војна за независност довеле до укинување на султанот во 1922 година и раѓањето на модерната Република Турција во 1922 година[3].

Име уреди

Султанот се нарекувал и Падишах (отомански турски: padişah; француски: 'Padichah'). Во отоманска употреба, зборот „Падишах“ обично се користел, заедно со титулата „султан“, користен кога бил директно именуван[4].

Имиња на султанот на јазиците што ги користат етничките малцинства[4]:

  • арапски: Во некои документи „Падишах“ бил заменет со „малик“ [4]
  • ерменски: „султан“ и „Падишах“
  • бугарски, македонски, српски: „цар“ во раните документи. По 1876 година бил користен „султан“ или „падишах“.
  • грчки: Грците го користеле името „василевс“ во времето на Византија. По 1876 година бил користен „султан“ или „падишах“.
  • ладино: Особено во постарите документи се користел терминот „Ел Реј“ („крал“), а во некои документи „султан“.
  • персиски: „Падишах“ .

Список на султани уреди

СултанПортретОдДоТуграЗабелешка
Подем на Отоманското Царство
(1299 – 1453)
1Осман I
ĠĀZĪ („Воинот“)
ок. 1299ок. 1326 [5]
[c]
  • Син на Ертугрул-бег[6] and an unknown woman.[7]
  • Владеел до неговата смрт.
2Орхан I
ĠĀZĪ („Воинот“)
ок. 1326 [5]1362
3Мурат I
SULTÂN-I ÂZAM (Највозвишениот султан)
HÜDAVENDİGÂR
(the Devotee of God)
ŞEHÎD (the Martyr) [9][b]
136215 јуни 1389
4Бајазит I
SULTÂN-I RÛM (Султан на Римското Царство)
YILDIRIM (Молња)
15 јуни 138920 јули 1402
Отомански интеррегнум[d]
(20 јули 14025 јули 1413)
Иса Челебија
со-владетел на Анадолија
1403–1405
(Султан на Западна Анадолија)
1406
Emir (Емир)
Сулејман Челебија

Прв султан на Румелија
20 јули 140217 февруари 1411[12]
  • Се стекнал со титулата „Султан на Румелија“ за европскиот дел од царството, за краток период по османлискиот пораз кај Анкара на 20 јули 1402[13]
  • Убиен на 17 февруари 1411 година.[13]
Муса Челебија
Втор султан на Румелија
18 февруари 14115 јули 1413[14]
Мехмед Челебија
Султан на Анадолија
1403–1406
(Султан на источните анадолски територии)

1406–1413
(Султан на Анадолија)
5 јули 1413
  • Се здобил со контрола на источниот дел од анадолската територија како ко-султан веднаш по поразот кај Анкара на 20 јули 1402 година.
  • Го поразил Иса Челебија во Битката кај Улубат во 1405 година.
  • Станал единствен султан на Анадолија по смртта на Иса во 1406 година.
  • Се стекнал со титулата „хан“ по смртта на Муса Челебија на 5 јули 1413 година.
Sultanate resumed
5Мехмед I
ÇELEBİ (The Affable)
KİRİŞÇİ
5 јули 141326 мај 1421
6Мурат II
KOCA („Големиот“)
25 јуни 14211444
7Мехмед II
FĀTİḤ („Остојувачот“)
فاتح
14441446
  • Син на Мурат II и Хума Хатун.[7]
  • Го предал престолот на својот татко откако го замолил да се врати на власт, поради растечките закани од Јаничарите.[18]
(6)Мурат II
KOCA („Големиот“)
14463 февруари 1451
  • Второ владеење;
  • Принуден да се врати на престолот поради јаничарскиот бунт;[19]
  • Владеел до неговата смрт.
Територијално проширување на Отоманското Царство
(1453 – 1550)
(7)Мехмед II
KAYSER-İ RÛM (Цезар на Римското Царство)
FĀTİḤ („Освојувачот“)
فاتح
3 февруари 14513 мај 1481
8Бајазит II
VELÎ („Светецот“)
19 мај 148125 април 1512
9Селим I
YAVUZ („Силниот“)
Hadim'ul Haramain'ish-Sharifain
(Освојувач на Мека и Медина)
25 април 151221 септември 1520
10Сулејман I
MUHTEŞEM („Величествениот“)

or KANÛNÎ (Законодавецот)
قانونى

30 септември 15206 септември 1566
Трансформација на Отоманското Царство
(1550 – 1700)
11Селим II
SARI (Русокосиот)

Fatih Cyprus (The Conqueror of Cyprus)

29 септември 156621 декември 1574
12Мурат III
Dindar (Побожниот)
22 декември 157416 јануари 1595
13Мехмед III
ADLÎ (Праведниот)
16 јануари 159522 декември 1603
14Ahmed I
BAḪTī (Среќникот)
22 декември 160322 ноември 1617
15Мустафа I
DELİ (Лудиот)
22 ноември 161726 февруари 1618
16Осман II
GENÇ (Младиот)
ŞEHÎD (Маченикот)

شهيد
26 февруари 161819 мај 1622
(15)Мустафа I
DELİ (Лудиот)
20 мај 162210 септември 1623
  • Второ владеење;
  • Се вратил на престолот по убиството на неговиот внук Осман II;
  • Соборен од власт поради лошата ментална здравствена состојба и бил целосно изолиран до неговата смрт во Истанбул на 20 јануари 1639 година.[28]
17Мурат IV
SAHİB-Î KIRAN
Освојувачот на Багдад
ĠĀZĪ (Воин)

غازى
10 септември 16238 февруари 1640
18Ибрхим I
DELİ (Лудиот)
Освојувачот на Крит
ŞEHÎD
9 февруари 16408 август 1648
  • Син на Ахмед I и Косем султанија.
  • Соборен од престолот на 8 август 1648 година;
  • Задушен во Истанбул на 18 август 1648 година[31].
19Мехмед IV
AVCI (Ловецот)
ĠĀZĪ (Воинот)
غازى
8 август 16488 ноември 1687
20Сулејман II
ĠĀZĪ (Воинот)
8 ноември 168722 јуни 1691
21Ахмед II
ḪĀN ĠĀZĪ (Воинствениот Принц)
22 јуни 16916 февруари 1695
22Мустафа II
ĠĀZĪ (Воинот)
6 февруари 169522 август 1703
Застој на Отоманското Царство
(1700 – 1827)
23Ахмед III
Ера на лалињата султан
ĠĀZĪ (Воинот)
22 август 17031 октомври 1730
24Махмуд I
ĠĀZĪ (Воин)
KAMBUR (The Hunchback)
2 октомври 173013 декември 1754
25Осман III
SOFU (Посветениот)
13 декември 175430 октомври 1757
26Мустафа III
YENİLİKÇİ (Првиот иновативец)
30 октомври 175721 јануари 1774
27Абдул Хамид I
Abd ūl-Hāmīd (Слугата на Бога)
ISLAHATÇI (Подобрувачот)
ĠĀZĪ (Воинот)
21 јануари 17747 април 1789
28Селим III
BESTEKÂR (Композиторот)
NİZÂMÎ (Regulative - Orderly)
ŞEHÎD (Маченикот)
7 април 178929 мај 1807
29Мустафа IV 29 мај 180728 јули 1808
Модернизација на Отоманското Царство
(1827 – 1908)
30Махмуд II
İNKILÂPÇI (Реформаторот)
ĠĀZĪ (Воин)
28 јули 18081 јули 1839
  • Син на Абдул Хамид I и Накшидил султан;
  • Ликвидација на јаничарскиот корпус во 1826 година;
  • Владеел до неговата смрт.[43]
31Абдул Меџит I
TANZİMÂTÇI
(Големиот реформист или
Застапникот на реорганизација)

ĠĀZĪ (Воинот)
1 јули 183925 јуни 1861
  • Син на Махмуд II и Безмијалем султан;
  • Го издал царскиот едикт Хатишериф за продолжување на Танзиматот и реорганизација на царството.
  • Владеел до неговата смрт.[44]
32Абдул Азис
BAḪTSIZ (Несреќниот)
ŞEHĪD (Маченикот)
25 јуни 186130 мај 1876
  • Син на Махмуд II и Пертевнијал султан;
  • Соборен од неговите министри;
  • Бил пронајден мртов (самоубиство или убиство) по пет дена.[45]
33Мурат V 30 мај 187631 август 1876
34Абдул Хамид II
Ulû Sultân Abd ūl-Hāmīd Khan

(Возвишениот хан)

31 август 187627 април 1909
35Мехмед V
REŞÂD (Рашад)

(Следбеник на вистинскиот пат)

27 април 19093 јули 1918
36Мехмед VI
VAHDETTİN (Wāhīd ād-Dīn)

(The Unifier of Dīn (ислам)orТевхид на исламот)

4 јули 19181 ноември 1922
Калифат во Републиканската ера
(1 ноември 1922 – 3 март 1924)
Абдул Меџит II 18 ноември 19223 март 1924
[c]

Заминал во егзил по укинувањето на калифатот;[51]

Наводи уреди

  1. Stavrides 2001, p. 21
  2. Кафадар, Џемал (1995). Помеѓу два света: Формирањето на Османлиската држава. стр. 122. Тоа што тие го поздравија од гранката Каји од Огузите, се чини дека е креативно „откривање“ во генеалошкото здружение во 15 век. Недостасува не само во Ахмеди, туку и, што е уште поважно, во наративот „Јахши Факих-Ашикпашазаде“, кој дава своја верзија на сложено генеалошко семејно стебло кое се враќа од времето на Ное. Ако имало особено значајно тврдење за лозата на Кајите, тешко е да се замисли дека Јахши Факих не би слушнал за тоа.
    • Ловри, Хат (2003). Природа на раната османлиска држава. SUNY Press. стр. 78. ISBN 0-7914-5636-6. Врз основа на овие повелби, сите изготвени меѓу 1324 и 1360 година (скоро сто педесет години пред појавата на османлискиот династичен мит, идентификувајќи ги како членови на огранокот Каји од сојузените Огузи на турските племиња), ние може да го поставиме тоа... Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help)
    • Линдер, Руди Пол (1983). Номади и Отоманци во средновековна Анадолија. Indiana University Press. стр. 10. Всушност, колку и да се обиде некој, изворите едноставно не дозволуваат обновување на семејно стебло што ги поврзува антикетите на Осман со Кајите од племето Озузи. Без докажана генеалогија, па дури и без доказ за доволно внимание да се произведе единствена генеалогија што ќе им биде претставена на сите историски хроничари, очигледно не би можело да има племе; така, племето не било фактор во раната отоманска историја. Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help)
  3. Glazer 1996, "War of Independence"
  4. 4,0 4,1 Strauss, Johann (2010). „A Constitution for a Multilingual Empire: Translations of the Kanun-ı Esasi and Other Official Texts into Minority Languages“. Во Herzog, Christoph; Malek Sharif (уред.). The First Ottoman Experiment in Democracy. Wurzburg: Orient-Institut Istanbul. стр. 21-51. (info page on book at Martin Luther University) // CITED: p. 43-44 (PDF p. 45-46/338).
  5. 5,0 5,1 Finkel, Caroline (2007). Osman's dream : the history of the ottoman empire. Basic Books. стр. 555. ISBN 9780465008506.
  6. Kafadar, Cemal (1995). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. стр. 60, 122.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Lowry, Heath (2003). The Nature of the Early Ottoman State. SUNY Press. стр. 153.
  8. „Sultan Orhan Gazi“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  9. Lambton, Ann; Lewis, Bernard (1995). The Cambridge History of Islam: The Indian sub-continent, South-East Asia, Africa and the Muslim west. 2. Cambridge University Press. стр. 320. ISBN 9780521223102. Посетено на 14 March 2015.
  10. „Sultan Murad Hüdavendigar Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  11. „Sultan Yıldırım Beyezid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  12. Nicholae Jorga: Geschishte des Osmanichen (Trans :Nilüfer Epçeli) Vol 1 Yeditepe yayınları, İstanbul,2009,ISBN 975-6480 17 3 p 314
  13. 13,0 13,1 Nicholae Jorga: Geschishte des Osmanichen (Trans :Nilüfer Epçeli) Vol 1 Yeditepe yayınları, İstanbul, 2009, ISBN 975-6480 17 3 p 314
  14. Joseph von Hammer: Osmanlı Tarihi cilt I (condensation: Abdülkadir Karahan), Milliyet yayınları, İstanbul. p 58-60.
  15. Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt II, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 74-75
  16. Joseph von Hammer: Osmanlı Tarihi cilt I (condensation: Abdülkadir Karahan), Milliyet yayınları, İstanbul. p. 58-60.
  17. „Sultan Mehmed Çelebi Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  18. 18,0 18,1 „Chronology: Sultan II. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-04-07.
  19. Kafadar 1996, p. xix
  20. „Chronology: Fatih Sultan Mehmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2010-07-15.
  21. „Sultan II. Bayezid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  22. „Yavuz Sultan Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  23. „Kanuni Sultan Süleyman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  24. „Sultan II. Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  25. „Sultan III. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  26. „Sultan III. Mehmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  27. „Sultan I. Ahmed“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  28. 28,0 28,1 „Sultan I. Mustafa“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  29. „Sultan II. Osman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  30. „Sultan IV. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  31. „Sultan İbrahim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  32. „Sultan IV. Mehmed“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  33. „Sultan II. Süleyman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  34. „Sultan II. Ahmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  35. „Sultan II. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  36. „Sultan III. Ahmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  37. „Sultan I. Mahmud Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  38. „Sultan III. Osman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  39. „Sultan III. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  40. „Sultan I. Abdülhamit Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  41. „Sultan III. Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  42. „Sultan IV. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  43. „Sultan II. Mahmud Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  44. „Sultan Abdülmecid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  45. „Sultan Abdülaziz Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  46. „Sultan V. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  47. „Sultan II. Abdülhamid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  48. „Sultan V. Mehmed Reşad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  49. „Sultan VI. Mehmed Vahdettin Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  50. As̜iroğlu 1992, p. 13
  51. As̜iroğlu 1992, p. 17
  52. As̜iroğlu 1992, p. 14

Надворешни врски уреди