Wiki ქართული 2024
ქართულიDeutschEnglish

საქართველოს ფრინველთა სია

საქართველოს ფრინველთა სია — საქართველოს ტერიტორიაზე დაფიქსირებულ ფრინველთა ჩამონათვალი.

ნიბლია, საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ფრინველი.[1]

საერთო ინფორმაცია რედაქტირება

საქართველოს ორნითოფაუნაში დაფიქსირებულია 386–403 ფრინველი (მათ შორის მობინადრე, მობუდარი, გადამფრენი, ერთეულად შემომფრენი და სხვ.), აქედან მობინადრე და მობუდარია 210-მდე სახეობა.

სია რედაქტირება

ლეგენდა:

  ფრინველები, რომლებიც შეტანილი არიან „საქართველოს წითელ ნუსხაში“ (2006).[2]
ილუსტრაციაქართული სახელილათინური სახელი და ტაქსონის ავტორისტატუსი და არეალი საქართველოს ტერიტორიაზე.
რიგი ბატისნაირნი (Anseriformes)
იხვისებრნი (Anatidae)
მყივანი გედიCygnus cygnus
(Linnaeus, 1758)		მცირერიცხოვანია.[3] გვხვდება სხვადასხვა ტიპის წყალსატევზე გადაფრენისას და ზამთარში,[4][5] მცირე რაოდენობით ზამთრობს შავი ზღვის სანაპიროზე[6] — აჭარაში, კოლხეთის დაბლობსა და აფხაზეთში.[3]
სისინა გედიCygnus olor
(Gmelin, 1789)		მცირერიცხოვანია. გვხვდება მიმოფრენისას, აგრეთვე მცირე რაოდენობით ზამთრობს[5][4] აფხაზეთის სანაპირო ზოლში,[7][8] ისეთ ადგილებში, სადაც ნაკლებად აწუხებენ.[4]
ტუნდრის გედიCygnus columbianus bewickii
(Yarrell, 1830)
რუხი ბატიAnser anser
(Linnaeus, 1758)
მეკალოე ბატიAnser fabalis
(Latham, 1787)
წრიპინა ბატიAnser erythropus (
Linnaeus, 1758)
თეთრშუბლა ბატიAnser albifrons
(Scopoli, 1769)
წითელგულა ღერღეტიBranta ruficollis
(Pallas, 1769)
ამლაყი იხვიTadorna tadorna
(Linnaeus, 1758)
წითელი იხვიTadorna ferruginea
(Pallas, 1764)
გარეული იხვიAnas platyrhynchos
(Linnaeus, 1758)
რუხი იხვიMareca strepera
(Linnaeus, 1758)
თეთრშუბლა იხვიMareca penelope
(Linnaeus, 1758)
ჭიკვარაAnas crecca
(Linnaeus, 1758)
იხვინჯაSpatula querquedula
(Linnaeus, 1758)
ბოლოსადგისაAnas acuta
(Linnaeus, 1758)
ფართოცხვირა იხვიAnas clypeata
(Linnaeus, 1758)
მარმარილოსებრი იხვიMarmaronetta angustirostris
(Menetries, 1832)
წითელცხვირა ყვინთია იხვიNetta rufina
(Pallas, 1773)
ქოჩორა შავულა იხვიAythya fuligula
(Linnaeus, 1758)
ზღვის ყვინთია იხვიAythya marila
(Linnaeus, 1761)
წითელთავა ყვინთია იხვიAythya ferina
(Linnaeus, 1758)
თეთრთვალა ყვინთია იხვიAythya nyroca
(Gueldenstadt, 1770)
შავი ყურყუმელაMelanitta nigra
(Linnaeus, 1758)
შავი გარიელიMelanitta fusca
(Linnaeus, 1758)
ჩვეულებრივი კოკონაBucephala clangula
(Linnaeus, 1758)
დიდი ბატასინიMergus merganser (Linnaeus, 1758)
გრძელნისკარტა ბატასინიMergus serrator
(Linnaeus, 1758)
მცირე ბატასინიMergellus albellus
(Linnaeus, 1758)
თეთრთავა იხვიOxyura leucocephala
(Scopoli, 1769)
მეზღვია იხვიClangula hyemalis
(Linnaeus, 1758)
რიგი ბუსნაირნი (Strigiformes)
ბუსებრნი (Strigidae)
ჩვეულებრივი ზარნაშოBubo bubo
(Linnaeus, 1758)
ოლოლიAsio otus
(Linnaeus, 1758)
ბაიყუშიAsio flammeus
(Pontoppidan, 1763)
ჩვეულებრივი წყრომიOtus scops
(Linnaeus, 1758)
ბუკიოტიAegolius funereus
(Linnaeus, 1758)
ჭოტიAthene noctua
(Scopoli, 1769)
ბუStrix aluco
(Linnaeus, 1758)
ბუხრინწასებრნი (Tytonidae)
ბუხრინწაTyto alba
(Scopoli, 1769)
რიგი ვარხვისნაირნი (Ciconiiformes)
ვარხვისებრნი (Ciconiidae)
ვარდისფერი ვარხვიPelecanus onocrotalus (Linnaeus, 1758)გვხვდება ზამთარში და გადაფრენისას.[9] მიმოფრენის დროს შეინიშნება ჭოროხის დელტაზე, სხვა დროს — ჯავახეთისა და ქვემო ქართლის ტბებზე (კარწახი, კუმისი და სხვ.), კოლხეთის დაბლობზე. მცირე რაოდენობით ბუდობს ჯავახეთში.[10]
ხუჭუჭა ვარხვიPelecanus crispus (Bruch, 1832)გვხვდება ზამთარში და გადაფრენისას.[9] მიმოფრენის დროს შეინიშნება ჭოროხის დელტაზე, სხვა დროს — ჯავახეთისა და ქვემო ქართლის ტბებზე (კარწახი, კუმისი და სხვ.), კოლხეთის დაბლობზე. მცირე რაოდენობით ბუდობს ჯავახეთში.[10]
რიგი კოდალასნაირნი (Piciformes)
კოდალასებრნი (Picidae)
ჭაღარა კოდალაPicus canus
(Gmelin, 1788)
ხეკაკუნაDryocopus martius
(Linnaeus, 1758)
მწვანე კოდალაPicus viridis
(Linnaeus, 1758)
სირიული კოდალაDendrocopos syriacus
(Hemprich & Ehrenberg, 1833)
დიდი ჭრელი კოდალაDendrocopos major
(Linnaeus, 1758)
საშუალო კოდალაDendrocoptes medius
(Linnaeus, 1758)
თეთრზურგა კოდალაDendrocopos leucotos
(Bechstein, 1802)
მცირე ჭრელი კოდალაPicoides minor
(Linnaeus, 1758)
ჩვეულებრივი მაქციაJynx torquilla
(Linnaeus, 1758)
რიგი მურტალასნაირნი (Podicipediformes)
მურტალასებრნი (Podicipedidae)
დიდი მურტალაPodiceps cristatus (Linnaeus, 1758)საქართველოში გადამფრენი,[11] მობუდარია[12] და მკვიდრი ფრინველია — იზამთრებს შავი ზღვის სანაპიროზე.[13]
რუხლოყება მურტალაPodiceps grisegena (Boddaert, 1783)გვხვდება მთელი წლის განმავლობაში (ბუდობს და იზამთრებს),[14] მაგ., ჯავახეთის ტბებზე.[15]
წითელყელა მურტალაPodiceps auritus (Linnaeus, 1758)გვხვდება ზამთარში და გადაფრენისას.[5]
შავყელა მურტალაPodiceps nigricollis (Brehm, 1831)საქართველოში მობინადრეა.[16] გვხვდება ჯავახეთის ტბებზე,[15] ზამთარში შეინიშნება შავი ზღვის სანაპიროზე.[17]
მცირე მურტალაTachybaptus ruficollis (Pallas, 1764)საქართველოში მოიპოვება ქვესახეობა ფრთათეთრი მცირე მურტალა (T. r. capensis). ჩვენში ცნობილია როგორც მტკნარ წყალსატევებზე მობინადრე[18] და მობუდარი ფრინველი.[12] აღმოსავლეთ საქართველოში გვხვდება ზოგიერთ მლაშე ტბაზეც.[18]
რიგი ნამგალასნაირნი (Apodiformes)
ნამგალასებრნი (Apodidae)
მცირე ნამგალაApus affinis
(J. E. Gray, 1830)
მკრთალი ნამგალაApus pallidus
(Shelley, 1870)
ნამგალაApus apus
(Linnaeus, 1758)
მეკირიაTachymarptis melba
(Linnaeus, 1758)
რიგი რქაცხვირასნაირნი (Bucerotiformes)
ოფოფისებრნი (Upupidae)
ოფოფიUpupa epops
(Linnaeus, 1758)
ქორისნაირნი (Accipitriformes)
ქორისებრნი (Accipitridae)
ბატკანძერიGypaetus barbatus (Linnaeus, 1758)მცირერიცხოვანი და იშვიათია, საერთო რაოდენობა — დაახლ. 100 წყვილი. გვხვდება მაღალ მთაში — სვანეთში, ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში, მთათუშეთში, ფშავ-ხევსურეთში, ლაგოდეხის ნაკრძალში, ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნულ პარკში, ახალციხისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტებში.[19]
ბეგობის არწივიAquila heliaca (Savigny, 1809)გვხვდება ერთეული წყვილების სახით ორბეთის მიდამოებში, თეთრიწყაროს, ახალციხის, ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტებში, ვაშლოვანის ნაკრძალის შემოგარენში.[20] შეინიშნება გადაფრენისასაც.[21] ვერტიკალურად აღწევს 2000 მეტრამდე.[22][20] აღმოსავლეთ საქართველოში მოზამთრე ფრინველია, დასავლეთ საქართველოში — მიმომფრენი.[22]
ველის არწივიAquila nipalensis (Hodgson, 1833)შემოდის მიმოფრენისას,[23][24][21] იშვიათად ზამთრობს აღმოსავლეთ საქართველოში,[25] აქ გვხვდება ზამთარში მომთაბარეობის დროსაც.[23][25] არ ბუდობს.[24]
თეთრკუდა ფსოვიHaliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758)XIX–XX საუკუნეების მიჯნაზე გვხვდებოდა ახალციხეში, აწყურს და ბორჯომში, მცხეთაში, თბილისის შემოგარენში, თეთრიწყაროს მიდამოებში, მდინარეების — ქვაბლიანის, აჭარისწყლის სათავეებში, მდინარე ხრამის ხეობაში. ამჟამად შეინიშნება შირაქ-ელდარის ველზე, ერწოსა და პალიასტომის ტბების სიახლოვეს და ჯავახეთში.[19] აქ მისი ბუდობა არ ფიქსირდება, თუმცა მთელი წლის განმავლობაში გვხვდება.[26]
მთის არწივიAquila chrysaetos (Linnaeus, 1758)გავრცელებულია სპორადულად,[27] მკვიდრია.[28][26] გვხვდება ქვესახეობა — სამხრეთევროპული მთის არწივი (ლათ. Aquila chrysaetus fulvus).[29]
ფასკუნჯიNeophron percnopterus (Linnaeus, 1758)საქართველოში ბუდობს,[30][6] აგრეთვე გვხვდება გადაფრენისას.[31]
რიგი ყარყატისნაირნი (Ciconiiformes)
ყარყატისებრნი (Ciconiidae)
ლაკლაკიCiconia ciconia (Linnaeus, 1758)გვხვდება მიმოფრენისას,[32][8] მცირე რაოდენობით ბუდობს ჯავახეთში, კერძოდ ახალქალაქის და გომარეთის ვაკეებზე, წალკის პლატოზე, სამსრის და ჯახახეთის ქედების ფერდობებზე. ყოველწლიურად 50–70 წყვილია შემჩნეული.[33]
იშხვარიCiconia nigra (Linnaeus, 1758)გვხვდევა ზაფხულში და გადაფრენისას.[32] უწინ საკმაოდ გავრცელებული იყო ბორჯომ-ბაკურიანისა და თეთრიწყაროს მიდამოებში, ალგეთისა და ხრამის ხეობებში. მოგვიანებით შეინიშნებოდა მხოლოდ ხოზაფინის, მადათაფისა და ფარავნის ტბების სიახლოვეს.[34] ამჟამად საერთო ჯამში 20–27 წყვილი ბუდობს მტკვრის ჭალის ტყეებში, ალაზნის ჭალაში, ივრის ჭალაში, ხრამის ხეობაში, თრიალეთის ქედის ცენტრალური ნაწილში, კავკასიონზე, რიონის სიახლოვეს.[35]
რიგი წეროსნაირნი (Gruiformes)
წეროსებრნი (Gruidae)
რუხი წეროGrus grus (Linnaeus, 1758)წინათ ბუდობდა ჯავახეთში.[36] ამჟამად ორი პოპულაცია ცალკეული წყვილების სახით შეინიშნება: 1) კარწახის, მადათაფისა და ბუგდაშენის ტბებთან და 2) მარტვილის მუნიციპალიტეტში (სოფელ ბანძას შემოგარენში).[23] აქაური პოპულაცია მეტად მცირერიცხოვანია და გადაშენების გზაზე იმყოფება. 1982 წლისთვის მხოლოდ 2–3 მობუდარი წყვილი ივარაუდებოდა. განსაკუთრებით ბევრია მიმოფრენისას.[37] საქართველოში მოფრინავს მარტში, ხოლო მიფრინავს სექტემბრის ბოლოს ან ოქტომბერში.[36]

ლიტერატურა რედაქტირება

  • (1982) რედ. ვ. კაჭარავა: საქართველოს სსრ „წითელი წიგნი“. თბილისი: „საბჭოთა საქართველო“. 
  • კუტუბიძე, მ (1985). საქართველოს ფრინველების სარკვევი. თბილისი: „თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა“. 
  • Бёме, Р. Л.; Жордания, Р. Г.; Кузнецов, А. А. (1987) Птицы Грузии. Тбилиси: «Сабчота Сакартвело». 
  • დარჩიაშვილი, გ. (2002). საქართველოს არიდული და სემიარიდული ეკოსისტემების ფრინველთა სარკვევი. თბილისი. 
  • გავაშელიშვილი, ლ.; ჯავახიშვილი, ზ.; დარჩიაშვილი, გ. (2006) კოლხეთის ჭარბტენიან ტერიტორიათა ფრინველები. თბილისი: „ბუნება პრინტი“. ISBN 9994085778. 

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ ფრინველთა სამყარო საქართველოში: სახეობები და მათი თავისებურება. სპუტნიკი-საქართველო (1 აპრილი, 2017). ციტირების თარიღი: 15 თებერვალი, 2020.
  2. ↑ საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება №303 საქართველოს „წითელი ნუსხის“ დამტკიცების შესახებ. საკანონმდებლო მაცნე (2 მაისი, 2006). ციტირების თარიღი: 15 თებერვალი, 2020.
  3. ↑ 3.0 3.1 წითელი წიგნი, 1982, გვ. 52
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 32
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 გავაშელიშვილი და სხვ., 2006, გვ. 16
  6. ↑ 6.0 6.1 Птицы Грузии, 1987, стр. 7
  7. ↑ წითელი წიგნი, 1982, გვ. 53
  8. ↑ 8.0 8.1 Птицы Грузии, 1987, стр. 6
  9. ↑ 9.0 9.1 გავაშელიშვილი და სხვ., 2006, გვ. 22
  10. ↑ 10.0 10.1 ვარხვზე მონადირე(ე)ბი. კვირის პალიტრა. kvirispalitra.ge (9 სექტემბერი, 2019). ციტირების თარიღი: 31 მაისი, 2020.
  11. ↑ Птицы Грузии, 1987, стр. 19
  12. ↑ 12.0 12.1 დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 8
  13. ↑ Бёме Р. Л., Динец В. Л., Флинт В. Е., Черенков А. Е. Птицы : Энциклопедия природы России / Под общ. ред. В. Е. Флинта. — М.: ABF, 1996. — стр. 32–33, 432 c.
  14. ↑ კუტუბიძე, 1985, გვ. 40
  15. ↑ 15.0 15.1 Птицы Грузии, 1987, стр. 20
  16. ↑ კუტუბიძე, 1985, გვ. 43
  17. ↑ Бёме Р. Л., Динец В. Л., Флинт В. Е., Черенков А. Е. Птицы : Энциклопедия природы России / Под общ. ред. В. Е. Флинта. — М.: ABF, 1996. — стр. 34, 432 c.
  18. ↑ 18.0 18.1 კუტუბიძე, 1985, გვ. 44
  19. ↑ 19.0 19.1 წითელი წიგნი, 1982, გვ. 33
  20. ↑ 20.0 20.1 წითელი წიგნი, 1982, გვ. 34
  21. ↑ 21.0 21.1 გავაშელიშვილი და სხვ., 2006, გვ. 68
  22. ↑ 22.0 22.1 ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 264.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 Птицы Грузии, 1987, стр. 9
  24. ↑ 24.0 24.1 დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 44
  25. ↑ 25.0 25.1 წითელი წიგნი, 1982, გვ. 41
  26. ↑ 26.0 26.1 დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 42
  27. ↑ წითელი წიგნი, 1982, გვ. 40
  28. ↑ Птицы Грузии, 1987, стр. 8
  29. ↑ ჟორდანია რ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 671.
  30. ↑ დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 30
  31. ↑ გავაშელიშვილი და სხვ., 2006, გვ. 58
  32. ↑ 32.0 32.1 გავაშელიშვილი და სხვ., 2006, გვ. 30
  33. ↑ თეთრი ყარყატი, ლაკლაკი (Ciconia ciconia). Georgian Biodiversity Database. biodiversity-georgia.net. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-01-23. ციტირების თარიღი: 29 მაისი, 2020.
  34. ↑ წითელი წიგნი, 1982, გვ. 32
  35. ↑ Kandaurov, A.; Gavashelishvili, A.; Javakhishvili, Z.. შავი ყარყატი (Ciconia nigra). Georgian Biodiversity Database. biodiversity-georgia.net (2018-06-26). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-12-02. ციტირების თარიღი: 31 მაისი, 2020.
  36. ↑ 36.0 36.1 წითელი წიგნი, 1982, გვ. 44
  37. ↑ დარჩიაშვილი, 2002, გვ. 56
მოძიებულია „https:https://www.how.com.vn/wiki/index.php?lang=ka&q=საქართველოს_ფრინველთა_სია&oldid=4641525“-დან
🔥 Top keywords: მთავარი გვერდისპეციალური:ძიებამოციქულთასწორი ელენედავით IV აღმაშენებელისაქართველოკატეგორია:ქართული გვარებიილია ჭავჭავაძეთამარ მეფემეორე მსოფლიო ომინონა გაფრინდაშვილიერეკლე IIბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღეთბილისიქართული დამწერლობაქვეყნების სიავახტანგ I გორგასალიქუნთრუშაქარტიაფარნავაზ Iდიდგორის ბრძოლაპირველი მსოფლიო ომიცოტნე დადიანივაჟა-ფშაველაიაკობ გოგებაშვილიკანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“უფლისციხემიწისძვრასაქართველოს დამოუკიდებლობის დღეტერენტი გრანელინიკო ფიროსმანიანტარქტიდაზედსართავი სახელიბაგრატ III (საქართველოს მეფე)სულხან-საბა ორბელიანივეფხისტყაოსანისვეტიცხოველიეპითეტიკავკასიაბახტრიონი (პოემა)