Ցելսիուսի սանդղակ
Ցելսիուսի սանդղակ, ջերմաստիճանային երեք հիմնական սանդղակներից մեկն է։ Մյուս երկուսն են՝ Կելվինի սանդղակը և Ֆարենհայտի սանդղակը։
Պատմություն խմբագրել
Մշակել է 1742 թ. շվեդ աստղագետ և երկրաբան Անդերս Ցելսիուսը (1701—1744)։ Ցելսիուսի ստեղծած սանդղակով որպես զրո ընդունված է եղել ջրի եռման կետը, իսկ 100°-ը համապատասխանել է սառույցի հալման կամ ջրի սառեցման կետին։ Ավելի ուշ, արդեն Ցելսիուսի մահից հետո նրա համերկրացիներ բուսաբան Կարլ Լինեուսը և աստղագետ Մորտեն Շտրեմերը սկսեցին կիրառել այդ սանդղակը շրջված տեսքով, ինչպես որ արվում է մինչև հիմա։ Ըստ դրա, 0°-ը սառույցի հալման, իսկ 100°-ը՝ ջրի եռման ջերմաստիճաններն են նորմալ մթնոլորտային ճնշման պայմաններում։
Ցելսիուսի աստիճանը (նշանակումը՝ °C) Ցելսիուսի սանդղակի չափման միավորն է, Միավորների միջազգային համակարգում օգտագործվում է քելվինի հետ միասին։
Որոշ կարևոր ջերմաստիճաններ խմբագրել
| Ըստ Կելվինի | Ըստ Ցելսիուսի | Ըստ Ֆարենհայթի | |
|---|---|---|---|
| Բացարձակ զրո | 0 K | −273.15 °C | −459.67 °F |
| Հեղուկ ազոտի եռման կետը | 77.4 K | −195.8 °C[1] | −320.4 °F |
| Չոր սառույցի սուբլիմացիոն (պինդ վիճակից անմիջապես գազայինի անցման) կետը | 195.1 K | −78 °C | −108.4 °F |
| Ցելսիուսի և Ֆարենհայթի սանդղակների հատման կետը | 233.15 K | −40 °C | −40 °F |
| Սառույցի հալման կետը | 273.1499 K | −0.0001 °C | 31.99982 °F |
| Ջրի եռակի կետը | 273.16 K | 0.01 °C | 32.018 °F |
| Մարդու մարմնի նորմալ ջերմաստիճանը[2]։ | 310.1 K | 37.0 °C | 98.6 °F |
| Ջրի եռման ջերմաստիճանը 1 մթն (101.325 կՊա) դեպքում | 373.1339 K | 99.9839 °C | 211.971 °F |
Մյուս սանդղակների հետ ունեցած կապը խմբագրել
Ֆարենհայթի և Կելվինի սանդղակների հետ ունեցած կապն արտահայտվում է հետևյալ բանաձևերով՝
- Ֆարենհայթ
- Ցելսիուսից ստացումը` [°F]=[°C×9/5]+32
- Ցելսիուսի վերածումը` [°C]=([°F]-32)×5/9
- Կելվին
- Ցելսիուսից ստացումը` [K]=[°C]+273.15
- Ցելսիուսի վերածումը` [°C]=[K]-273.15
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Lide, D.R., ed. (1990–1991). Handbook of Chemistry and Physics. 71st ed. CRC Press. p. 4–22.
- ↑ Elert, Glenn (2005). «Temperature of a Healthy Human (Body Temperature)». The Physics Factbook. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 22-ին.