Տխլենի ծառանման

Սլացիկ բնով ու գեղեցիկ սաղարթով տերևաթափ խոշոր ծառ է 20 — 25 (երբեմն 28)մ բարձրությամբ և մոտ 1 մ-ի հասնող բնի տրամագծով։ Ուղիղ, հարթ ճյուղերից ազատբունը ծածկված է մոխրագույն, խոր ճաքերով պատված հաստ կեղևով, որը անջատվում էխոշոր շերտերով։ Մեկ տարեկան ընձյուղները դեղնամոխրավուն են, խոզանականմանմազմզուկներով ծածկված։Բողբոջները երկարավուն-նշտարաձև են, 6—8 մմերկարությամբ, կարմրագորշավուն, մազմզուկապատ թեվտւկներով։ Տերևներըկլորավուն են, լայն-ձվաձև կամ օվալաձև, 7 — 12 սմ երկարությամբ և 5—9 սմլայնությամբ, գագաթում սեղմված, կարճ սրածայր, հիմքում սրտանման, երկակի բութ-ատամնաեզր, խոշոր, բլթականման գլխավոր ատամիկներով, մուգ կանաչ, նոր բացվածժամանակ վերևի կողմից մազմզուկապատ, ներքևի կողմից մազմզուկապատ է միայնջղերի ուղղությամբ, ավելի ուշ' մերկ։ Տերևակոթունները ծածկված են գեղձայինմազմզուկներով, 1,5—4,5 սմ երկարությամբ։ Տերևակիցները նշտարաձև են, սրածայր։Առէջային կատվիկների երկարությունը հասնում է 6 — 10 սմ-ի և 0,5 — 0,6 սմ հաստության։ Պտուղները հավաքված են 3-8-ական փնջերում։ Տերևափաթթոցը մահուդանմանէ, լայն բացված, զգալիորեն գերազանցում է ընկույզի չափերին, բազմակի կտրատված է,նեղ ծռմռված, սուր և ատամնաձև բաժիններով։ Ընկույզները համեմատաբար մանր են,կողքերից սեղմված, հաստ և ամուր կճեպով, բայց աչքի են ընկնում բարձր յուղայնությամբ։ Ծաղկում է մարտ-ապրիլին (առանձին դեպքերում Արարատյան դաշտում ծաղկումէ փետրվարի վերջերին)։ Ընկույզները հասունանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբերին։Պտղաբերում է անկանոն կերպով, բարձր բերք է տալիս 2—3 տարին մեկ անգամ։

Բնական պայմաններում հանդիպում է Կովկասում, Հյուսիսային Իրանում, Բալկանյան թերակղզում, Փոքր Ասիայում։ Հայաստանի սահմաններում հանդիպում է Իջևանի շրջանում (Թալա գյուղի մոտ, Սևքարի շրջակա անտառում) ևՇամշադինի շրջանում, ուր տարածված է միջին լեռնային գոտում^[1]։