Սուրբ Կատարինյան մենաստան
Սուրբ Կատարինե կամ Կուսանաց վանք, հայ առաքելական եկեղեցու կանանց մենաստան Իրանի Սպահանի նահանգում՝ Նոր Ջուղա քաղաքում։ Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Սպահանի թեմին։ Գտնվում է Չարսու թաղում, սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու հարավային պատին կից։ Անցյալում ունեցել է մինչև 32 կույս, որոնց փոքր ու նեղ խուցերը եկեղեցու տարբեր կողմերում էին գտնվում։
| Սուրբ Կատարինյան մենաստան | |
|---|---|
_2.jpg) File:Saint Catherine Convent (Isfahan).jpg | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | Մենաստան, եկեղեցի և մշակութային արժեք |
| Երկիր |  Իրան |
| Տեղագրություն | Սպահանի նահանգ |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի[1][2] |
| Թեմ | Սպահանի թեմ (Կիլիկիո Կաթողիկոսություն) |
| Ներկա վիճակ | գործող |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Իրանի ազգային ժառանգություն[3][1] |
| Անվանված | Եկատերինա Ալեքսանդրացի[1][2] |
| Ճարտարապետական տիպ | բազիլիկա |
| Ճարտարապետական ոճ | սեֆյան ճարտարապետություն[1] |
| Կառուցման ավարտ | 1623 |
| Գմբեթ | 1 հատ |
| Շինանյութ | աղյուս[1], շինարարական շաղախ[1] և սայլակ[1] |
 | |
 | |
 Saint Catherine Convent (Isfahan) Վիքիպահեստում | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կուսանաց վանք (այլ կիրառումներ)
Պատմություն խմբագրել
Կառուցվել է 1623 թվականին, Լազարյան հայտնի տոհմի Նահապետ Խոջա Եղիազարի միջոցներով (Աղազար Լազարյանի պապը)՝ իր քույրեր Կատարինեի և Թաջլումի համար[4]։
Նոր Ջուղայի առաջին իգական՝ Կատարինյան դպրոցը, բացվել է 1858 թվականին։ 1900 թվականին, կառուցվել է դպրոցի համար առանձին մի շէնք «սուրբ Կատարինյան դպրոց» անունով, որ գործում է մինչ օրս։ Երկհարկանի մեկ այլ շենք՝ Բագրատ Վարդազարյանի նախաձեռնությամբ կառուցվել է որպես որբանոց-արհեստանոց, և ևս մի քանի սենյակներ զբաղեցված էին որպես գորգագործարան։ 1964 թվականին դրա սենյակները քանդվեցին և Ջանի Թունյանի միջոցներով կառուցվեց մանկատուն, որը հետագայում ծառայեց որպես ծերանոց[5]։
Վանքը նախկինում հայտնի էր իր պաղ ջրհորով, որից օգտվում էին նաև բնակիչները։ 1970-ական թվականներից, փողոցի լայնացման պատճառով ջրհորը դարձավ անօգտագործելի։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Սուրբ Կատարինեն ունի երկու ուղղանկյուն դահլիճ։ Շինությունը կառուցված է աղյուսով և կավով, իսկ պատերն արտաքինից ծածկված են կավով[6]։ Ներսում՝ սեղանի առջևի քարերի վրա, գրված է. «Յիշատակ է կուս Կատարինէին և Թաջլումն»։
Խորանի երկու կողմերում կան երկու խաչքար։ Վերևում են Հիսուսի, առաքյալների ու Աստվածածնի որմանկարները, իսկ դրանց երկու կողմերում երկու եպիսկոպոսներ՝ ավետարանը ձեռքերին։ Դրանցից ներքև ներկայացվում է Հիսուսի ծնունդը, և քառասնօրյա Հիսուսի՝ Տաճարում Սիմեոն ծերունուն հանդիպելը։ Եկեղեցում կարելի է տեսնել 12 առաքյալների, սուրբ կույս Կատարինեի և Մեսրոպ Մաշտոցի նկարները։ Մկրտության ավազանի վրա նկարված է Քրիստոսսի մկրտության պատկերը[5]։