Ոսկեշիվ
Դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր (Plantae)
ՎերնաբաժինԲարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/ԲաժինԱնոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
ԵնթատիպՍերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
ԿարգԱստղածաղկավորներ (Asterales)
ԸնտանիքԱստղածաղկազգիներ (Asteraceae)
ՏրիբաAstereae
ՑեղՈսկեշիվ (Solidago)
L., 1753

Ամրենի (լատին․՝ Solidago), ոսկեփունջ, պատկանում է բարդածաղկավորների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի հազվադեպ կիսաթփերի ցեղ։ Դեղին ծաղիկներով զամբյուղները հավաքված են ընդհանուր հուրանաձև ծաղկաբույլերում։ Հայտնի է ոսկեշիվի շուրջ 120 (նախկին ԽՍՀՄ-ում՝ 17, Հայաստանում՝ 3) տեսակ՝ տարածված գլխավորապես Ամերիկայում, ինչպես նաև Եվրասիայում։

Կենսաբանական նկարագիր

խմբագրել
Solidago virgaurea

Բազմամյա է, մեր պայմաններում առանց ծածկույթի ձմեռում է բաց գրունտում։ Մշակության մեջ գլխավորապես տարածված է կանադական ամրենին (S.canadensis L.), որի բարձրությունը հասնում է 1,0-2,0-մ. ծաղիկները շատ մանր են, միասին խմբված կազմում են հուրանավոր ծաղկաբույլեր, որոնք կտրված վիճակում ջրի մեջ դիմանում են 10-14 օր։

Ծաղկում է հուլիս-օգոստոս ամիսներին։ Ծաղիկը մեղրատու է, ունի թեթև բուրմունք։ Բույսը լուսասեր է, պետք է տնկել արևոտ հողամասերում, սննդանյութերով հարուստ, բերրի հողերում, բույսը բույսից 0,6-1,0 հեռավորության վրա։ Պահանջում է չափավոր ոռոգում։

Մշակություն

խմբագրել

Մշակության մեջ հաճախ հանդիպում է նաև Շորտի ամրենին (S.Shortu Hort.), որի բարձրությունը հասնում է 16 սմ-ի։ Ծաղկում է դեղնագույն ծաղիկներով՝ հուլիս ամսից։ Ծաղկաբույլերը խոշոր են, հուրանավոր։ Սովորական ամրենու կարճահասակ այլատեսակը (S.virgaurea nana.L) նույնպես հաճախ է հանդիպում։ Բարձրությունը հասնում է 40 սմ-ի, ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, դեղնականաչ ծաղիկներով։ Նշված երկու տեսակների ծաղիկները նույնպես մեղրատու են և արձակում են թեթև բուրմունք։

Հայաստանում

խմբագրել

Հայաստանում հատկապես մեծ տարածում ունի սովորական ամրենի (S․ virgaurea), իսկ ալպյան և ենթալպյան մարգագետիններում հազվադեպ հանդիպում է զուտ տեղական տեսակը՝ հայկական ոսկեշիվ (լատին․՝ S․ armena

Մշակում

խմբագրել

Բազմացվում է թփերի բաժանումով՝ վաղ գարնանը, 3-4 տարն մեկ անգամ, քանի որ թփի ուժեղ աճման հետևանքով հողը ուժասպառ է լինում։ Հեշտությամբ բազմանում է նաև կտորններով ու սերմերով։ Կտորներով բազմացվում է նույն ձևով, ինչպես նաև բոցենին։ Սերմերով բազմացնելիս ցանկը անհրաժեշտ է կատարել վաղ գարնանը, ջերմատներում՝ կավաթասերի մեջ։ Սերմերը շատ մանր են, ուստի անհրաժեշտ է ծածկել խիստ բարակ ավազաշերտով և ջրել միայն կավաթասի մինչև շուրթերը իջեցնելով ջրի մեջ։

Կիրառում

խմբագրել

Օգտագործվում է զբոսայգիներում, պուրակներում, ծաղկային զանազան ձևավորումներում, կազմելով դեկորատիվ խմբավորումներում։ Առանձնապես գեղեցիկ է մարգախոտի կանաչ ֆոնի վրա որպես առանձնյակ, ցանկապատերի մոտ, թփերի առաջ և այլն։ Մշակվում է նաև կտրած ծաղիկներ ստանալու համար։Ոսկեշիվի ամերիկյան որոշ տեսակներ կաուչուկ են պարունակում։ Բազմաթիվ տեսակներ օգտագործվում են դեկորատիվ պարտեզագործության մեջ։

Տեսակներ

խմբագրել

Դասը ընդգրկում է ավելի քան 100 տեսակ[1]

Որոշ տեսակներ.

Պատկերասրահ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 113 согласно данным The Plant List: Solidago

Գրականություն

խմբագրել
  • Ծաղկաբուծություն և դեկորատիվ այգեգործություն, Հ. Ե. Նարինջյան
  • Евтюхова М. А. Географические расы золотой розги в климатических условиях Москвы // Бюл. Главн. бот. сада АН СССР
  • Флора европейской части СССР, т. 7 / Кол авторов. Отв. ред и ред. тома Н. Н. Цвелёв. Наука, 1994. — 317 с.
  • Головкин Б. Н. и др. Декоративные растения СССР. — Мысль, 1986. — с. 282.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 630
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսկեշիվ» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսկեշիվ» հոդվածին։
🔥 Top keywords: Գլխավոր էջՍպասարկող:ՈրոնելՀայաստանԲյուրականի աստղադիտարանՋոուի ԱնսաՖուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2024ՎարդավառՍեռական հարաբերությունԿատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներՆեմեսիս գործողությունՋրծաղիկՀովհաննես ԹումանյանՍուրբ Հովհաննես մատուռ (Հարթագյուղ)Տիգրան ՄեծՊարբերական հիվանդությունԿառլես ՊուչդեմոնՊարույր ՍևակԵս և նաԿատեգորիա:Ֆուտբոլիստներ այբբենական կարգովՀայաստանի առաջին հանրապետությունԾաղկեվանք (Արա լեռ)Երկրորդ համաշխարհային պատերազմՀայ գրերի գյուտՀայոց ցեղասպանությունՀայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանումԵրկրորդ Պունիկյան պատերազմԱռաջին համաշխարհային պատերազմԿիլիկիայի հայկական թագավորությունՍպասարկող:ՎերջինփոփոխություններըԳառնու հեթանոսական տաճարՀեշտոցի սնկային վարակՎանի թագավորությունՍպիտակ ձին (պատմվածք)Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական ՀանրապետությունՄեսրոպ ՄաշտոցԱյրին (նորավեպ)Արտիստը (Շիրվանզադե)Բաթումի պայմանագիրԵրևան