Դաշօղուզ
Դաշօղուզ (թուրքմեներեն՝ Daşoguz, նաև՝ Dashoguz, Dasoguz. նախկին անվանումները՝ Tashauz (մինչև 1992 թվականը ռուս.՝ Ташау́з) և Dashkhovuz (1992–1999; ռուս.՝ Дашхову́з. թուրքմեներենից բառացի թարգմանած՝ նշանակում է քարե ջրավազան), քաղաք Թուրքմենստանի հյուսիսային մասում։ Նույնանուն մարզի և շրջանի վարչական կենտրոնն է։ Ընկած է Սարիղամիշ ձկնառատ, աղի լճի մոտ, Ուզբեկստանի հետ Թուրքմենստանի պետական սահմանից մոտավորապես 10, Կարակալպակիայի մայրաքաղաք Նուկուսից 75, Թուրքմենստանի մայրաքաղաք Աշգաբադից 460 կիլոմետր հեռավորության վրա։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Դաշօղուզ | ||
| ռուս.՝ Дашогуз | ||
_(46100624911).jpg) | ||
| Երկիր |  Թուրքմենստան | |
| Հիմնադրված է | 1681 թ. | |
| ԲԾՄ | 88±1 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | թուրքմեներեն | |
| Բնակչություն | ▲227 184 մարդ (2009) | |
| Ժամային գոտի | UTC+5 | |
| Հեռախոսային կոդ | 993 | |
| Փոստային դասիչ | 746300 | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | DZ | |
| ||
Ժողովրդագրություն խմբագրել
Ըստ 2010 թվականին անցկացված մարդահամարի տվյալների՝ քաղաքի բնակչության թվաքանակը եղել է 245.872[1][1]: Ընդ որում՝ բնակիչների գերակշիռ մասը թուրքմեններ և ուզբեկներ են։ Կան նաև փոքր քանակությամբ ռուսներ, կորեացիներ, կարակալպակներ, թաթարներ։ Ազգային այդ փոքրամասնությունների բազմաթիվ ներկայացուցիչների տարիներ առաջ բռնությամբ տեղահանել են Թուրքմենստանի նախկին ցմահ նախագահ Սափարմուրատ Նիյազովի կարգադրությամբ[2]։
Պատմություն խմբագրել
Բնակավայրը հիմնադրվել է 1681 թվականին և իր պատմության վաղ շրջանում եղել է Մետաքսի ճանապարհով երթևեկող առևտրական քարավանների կանգառքի սիրված վայր (խմելու ջրի պաշարների առկայության շնորհիվ. այստեղից էլ՝ բնակավայրի «Քարե ջրավազան» անվանումը)[3]։ Ցարական Ռուսաստանի տիրապետության շրջանում՝ 19-րդ դարի սկզբներին մերձակայքում բերդամրոց է կառուցվել, որին տրվել է Տաշաուզ անվանումը։ 1992 թվականին, ԽՍՀՄ-ից անկախացած Թուրքմենստանում, քաղաքը վերանվանել են Dashkhovuz, 1999-ին էլ, Սափարմուրատ Նիյազովի կարգադրությամբ, Daşoguz (այդպիսով՝ տեղանունը շաղկապվել է օղուզ ցեղանվան հետ)։ Դաշօղուզը ոչ միայն վարչական, այլև տնտեսական, մշակութային կենտրոն է, երկաթուղային կարևոր հանգույց։ Քաղաքին սպասարկում է նաև 2000-ական թվականներին վերակառուցված օդանավակայանը[4], որտեղից կանոնավոր թռիչքներ են իրականացվում դեպի մայրաքաղաք Աշգաբադ և երկրի խոշոր այլ քաղաքներ։ Զարգացած է զբոսաշրջությունը. զբոսաշրջիկներին գրավում են հատկապես պատմական Խորեզմի խանության հնագույն քաղաք Քոնյա Ուրգենչի պահպանված շինությունները, որոնք ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության հուշարձանների ցանկում։ Գործում են բամբակի և ջութի վերամշակման ձեռնարկություններ (տարածաշրջանի գյուղերում բամբակի արտադրությունը կարողանում են կազմակերպել Ամուդարյա գետի ու ջրանցքների մոտիկության շնորհիվ)։
Ուշագրավ փաստեր խմբագրել
1998 թվականի սեպտեմբերի 5-ին մոտավորապես 7 կիլոգրամ կշիռ ունեցող մի երնաքար՝ H5-ը, ընկել է Դաշօղուզի մերձակայքում[5]։
Կլիմա խմբագրել
Կլիման անապատային է (Köppen climate classification-ի դասկարգման համաձայն՝ BWk), երկարատև ու շոգ ամառներով և կարճատև ու ցուրտ ձմեռներով։ Տեղումների քանակը մեծ չէ՝ տարեկան միջին հաշվով մոտավորապես 100 միլիմետր[6]։
| Դաշօգուզի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 0.8 (33.4) | 3.7 (38.7) | 11.2 (52.2) | 21.2 (70.2) | 28.8 (83.8) | 33.6 (92.5) | 35.6 (96.1) | 33.1 (91.6) | 27.3 (81.1) | 18.6 (65.5) | 10.4 (50.7) | 3.2 (37.8) | 18.96 (66.13) |
| Միջին օրական °C (°F) | −3.6 (25.5) | −1.5 (29.3) | 5.4 (41.7) | 14.5 (58.1) | 21.5 (70.7) | 26.0 (78.8) | 28.3 (82.9) | 25.7 (78.3) | 19.6 (67.3) | 11.7 (53.1) | 5.0 (41) | 1.1 (34) | 12.81 (55.06) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −8.0 (17.6) | −6.7 (19.9) | −0.4 (31.3) | 7.8 (46) | 14.2 (57.6) | 18.5 (65.3) | 21.0 (69.8) | 18.3 (64.9) | 12.0 (53.6) | 4.8 (40.6) | −0.3 (31.5) | −1.0 (30.2) | 6.68 (44.03) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 8 (0.31) | 8 (0.31) | 17 (0.67) | 18 (0.71) | 12 (0.47) | 4 (0.16) | 2 (0.08) | 1 (0.04) | 2 (0.08) | 6 (0.24) | 10 (0.39) | 12 (0.47) | 100 (3.93) |
| աղբյուր: Climate-data.org[7] | |||||||||||||
Պատկերասրահ խմբագրել
Թուրաբեգ խանումի դամբանը Քոնյա Ուրգենչում
Հաց են թխում
Տորթերի վաճառք շուկայում
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Կաղապար:Enlace roto
- ↑ «IDMC Report». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 13-ին.
- ↑ STANTOURS - Turkmenistan - Dashogus City / Tashauz
- ↑ Turkmenistan Airlines. «Turkmenistan Airlines' History». Վերցված է 22 de novembro de 2019-ին.
- ↑ «H chondrite meteorites». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 13-ին.
- ↑ |autor=Klaus Pander|título=Guia de Cultura da Ásia Central|página=300|editora=DuMont Reiser|data=8 de outubro de 2010|local=Ostfildern, Alemanha}}
- ↑ Climate data. «Climate data: Daşoguz».
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Daşoguz travel guide from Wikivoyage
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դաշօղուզ» հոդվածին։ |