Zand en zout van elkaar scheiden

Het scheiden van zand en zout is een leuk wetenschappelijk proefje dat je thuis uit kunt voeren. Als je geïnteresseerd bent in het wetenschappelijke concept van oplosbaarheid is het scheiden van deze twee stoffen een eenvoudige manier om het concept te demonstreren. Of je nu thuis of in de klas aan het werk gaat, het is een vrij eenvoudig proces en je krijgt de kans om de wetenschap in actie te zien.

Deel 1

Deel 1 van 2:

Het proefje uitvoeren

Pdf downloaden

1
Verzamel je benodigdheden. Omdat dit zo’n eenvoudig proefje is heb je geen laboratoriumuitrusting nodig. Dit is een goedkoop proefje. Je hebt het volgende nodig:
- Zout. De meeste huishoudens hebben tafelzout in de keuken staan. Als je geen zout hebt kun je ook zakjes zout bij een fastfoodrestaurant halen.
- Zand. Zand zou vrij gemakkelijk te vinden moeten zijn, al hangt dit wel af van waar je woont.
- Een keukenzeef of koffiefilter.^[1]XBron Het is niet verplicht om een koffiefilter bij dit proefje te gebruiken, maar het helpt wel wanneer het tijd is om de zoutoplossing van het zand te scheiden. In de meeste gevallen is een keukenzeef gemakkelijker om te gebruiken.
- Een pan en een verwarmingselement. Als je in een scheikundig laboratorium bent is het waarschijnlijk beter om een bekerglas en een bunsenbrander te gebruiken.^[2]XBron Het wordt tevens aangeraden om een tweede pan of bord te hebben om de gezeefde zoutoplossing in op te vangen.
2
Meng in een pan gelijke delen zand en zout met elkaar. Meet de hoeveelheden zorgvuldig af. Zout en zand mengen erg goed met elkaar, en je kunt beide stoffen mengen door met de pan te schudden. Als dat niet werkt, roer dan door de stoffen totdat ze grondig gemengd zijn.
- Om een gecontroleerd experiment uit te kunnen voeren doe je je best om van beide stoffen evenveel te gebruiken.
- Zorg dat je van beide stoffen ongeveer 15 gram gebruikt.^[3]XBron Dit komt neer op ruwweg 1 eetlepel zand en 1 eetlepel zout.^[4]XBron
- Het is beter om kleinere hoeveelheden te gebruiken. Dit proefje heeft hetzelfde resultaat, ongeacht de hoeveelheden die je gebruikt. Met kleinere hoeveelheden is het proefje gemakkelijker voor te bereiden en kun je na afloop eenvoudiger schoonmaken.
3
Doe water bij het zand en het zout. Als je 10 gram zand en 10 gram zout hebt voeg je ongeveer 100 ml water toe, of net genoeg om het mengsel van zand en zout te bedekken.
- Als je te veel water gebruikt duurt het te lang voordat alles afgekookt is.
- Het is niet nodig om exacte hoeveelheden te gebruiken, maar daardoor blijft het proefje wel consistent als je het nog eens uitvoert.
4
Verwarm het mengsel. Warmte is het actieve bestanddeel dat ervoor zorgt dat de deeltjes in beweging komen. Met wat warmte zal het zout in beweging komen en in het water oplossen. Roer door het mengsel als er klonten zout in het mengsel zitten. Het kan interessant zijn om te zien hoe het zout opgelost wordt, dus houd je ogen open.
- Bij deze stap kun je het mengsel het beste opwarmen op een matig vuur op een fornuis.
- Als je het oplossen niet wilt beïnvloeden, laat het mengsel dan een nachtje staan en kom er niet aan.
- Zorg ervoor dat je het water niet zo sterk verwarmt dat het gaat koken. Daardoor zal het water gewoon verdampen en zul je helemaal opnieuw moeten beginnen.
5
Zeef het zand uit de zoutoplossing.^[5]XBron Nu het zout volledig opgelost is in het water is het tijd om het zout en de zoutoplossing te scheiden. Dit kun je doen door het mengsel door een zeef te gieten. Zorg ervoor dat je dit boven een pan, bord of kom doet om de vloeistof op te vangen.
- Je kunt het mengsel het beste boven een pan zeven, want dan kun je het gemakkelijk koken. Als je geen zeef hebt kun je het zand met een lepel uit de zoutoplossing halen, maar dit zal langer duren.
6
Kook de zoutoplossing. Om het zout en het zand volledig van elkaar te scheiden zul je ervoor moeten zorgen dat het zout weer terugkomt in zijn oorspronkelijke toestand. Dit kun je doen door het water te koken. Zet de pan op een fornuis en laat het water koken. Wacht totdat het water volledig weggekookt is. Draai het vuur uit. Je zou nu het zout in de pan moeten kunnen zien liggen.
- Het kookpunt van zout ligt veel hoger dan dat van water. Om de pan te beschermen kook je de zoutoplossing op een relatief laag vuur. Het duurt misschien langer voordat de zoutoplossing kookt, maar de snelheid is het risico op schade niet waard.
- Je kunt nu het zout uit de pan halen. Leg als je dat wilt het herwonnen zout naast het zand om het proefje officieel af te ronden.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Je waarnemingen vastleggen

Pdf downloaden

1
Formuleer een doelstelling voor het proefje.^{[6]XBetrouwbare bronScience BuddiesGa naar de bron} Doelstellingen liggen meestal voor de hand, maar het is goed om een concreet doel in gedachten te hebben wanneer je een proefje uitvoert. In dit geval wil je het concept van oplosbaarheid demonstreren. De term ‘oplosbaarheid’ verwijst naar de eigenschap van een stof om volledig op te kunnen lossen in een vloeistof.^[7]XBron
- Een proefje met zout en zand is over het algemeen vrij eenvoudig, maar het geeft meer voldoening als je je bevindingen vastlegt op papier.
2
Maak aantekeningen van wat je tijdens het proefje waarneemt. Een proefje kan niet zonder een kritisch oog. Door er een gewoonte van te maken om tijdens proefjes aantekeningen te maken zal je ervaring verrijkt worden. Je zult dingen zien waar je anders misschien overheen kijkt. Zelfs voor de hand liggende zaken moeten opgeschreven worden. Op die manier zul je later alles kunnen begrijpen. Kijk hoe de stoffen zich tijdens het proefje gedragen en veranderen. Let op het volgende:
- Het zout blijft intact, ook al lost het op in het verwarmde water.
- Het water moet opgewarmd worden voordat het zout oplost.
- Het zout kookt niet weg samen met het water.
3
Bespreek het proefje.^[8]XBron Door het proefje in een groep te bespreken kun je je aantekeningen met elkaar vergelijken. Als dit proefje in groepjes in de klas wordt uitgevoerd kan het zijn dat bij één van de proefjes het resultaat anders is. Dit komt waarschijnlijk door een fout, maar het is nog steeds interessant om een afwijkend resultaat te krijgen en proberen uit te vogelen wat de oorzaak daarvan is.
- Als je het proefje alleen uitvoert kan het interessant zijn om een video van het proefje op een videosite als YouTube te bekijken. Zelfs als je weet wat het resultaat is kan het de moeite waard zijn om te zien hoe een ander het proefje uitvoert.
4
Denk na over het proefje. Iedere succesvolle wetenschapper zal je vertellen dat het in de wetenschap meestal draait om het stellen van goede vragen. Bekijk je aantekeningen en denk na over het proefje. Wat vond je er leuk aan? Is er iets wat je anders zou doen als je het proefje nog een tweede keer uit zou kunnen voeren? Denk niet alleen na over het zand en het zout, maar over alles wat ermee te maken heeft. Wat gebeurt er als je verschillende mengsels gebruikt? In de wetenschap draait het vooral om nieuwsgierigheid. Hier zijn enkele vragen die je zou kunnen stellen:
- Is de manier waarop het mengsel verwarmd wordt van invloed op hoe goed het zout oplost?
- Zou het experiment anders verlopen als ik het zout op probeerde te lossen door het door water op kamertemperatuur te roeren?
- Bevat het zout na het koken nog water of is het zout veranderd?
5
Breid het oorspronkelijke proefje uit. Wanneer je het basisexperiment uitgevoerd hebt bedenk je andere vragen waar je antwoorden op zou willen hebben. Hoe lang duurt het proces bijvoorbeeld als je ongelijke hoeveelheden van beide stoffen gebruikt? Het scheiden van zand en zout is een erg eenvoudig proefje, maar voor een wetenschapper in de dop zijn de mogelijkheden eindeloos.
- Bij een hoop zelfbedachte proefjes is zuiveringszout erg leuk om mee te experimenteren. Je zou het de volgende keer aan je mengsel toe kunnen voegen.^{[9]XBetrouwbare bronScience BuddiesGa naar de bron}
- Het is leuker om dit in een groep te doen dan om dit alleen te doen.
Advertentie

Tips

Dit is een erg eenvoudig proefje dat je niet per se in een groep hoeft uit te voeren. Het kan echter wel leuker zijn als je het samen met een ander uitvoert. Op die manier kunnen jullie je bevindingen na afloop ook bespreken.
Het is niet nodig om het proefje nog een tweede keer uit te voeren, maar het is altijd goed om het resultaat nog eens te controleren als er iets misgaat.
Wellicht heb je de hulp van een volwassene nodig bij het verwarmen van de mengsels. Wees voorzichtig!

Advertentie

Waarschuwingen

Zand en zout zijn geen vluchtige chemische stoffen, maar het doet wel pijn als je er iets van in je ogen krijgt. Het wordt aangeraden om een veiligheidsbril te dragen als je die toevallig hebt.

Advertentie